Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες

Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
0

Η τεράστια ξεφούσκωτη σωστική λέμβος που αντικρίζεις με το που ανοίξεις τη βαριά μεταλλική πόρτα της γκαλερί The Breeder δίνει τον τόνο για τη νέα έκθεση του Σωκράτη Σωκράτους με τίτλο «Αυτή η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος».

Πρόκειται για μία αυθεντική λέμβο από τα '80s, από τις πρώτες που χρησιμοποιήθηκαν σε διασώσεις στις ελληνικές θάλασσες, μαζί με όλα τα σχετικά εξαρτήματα. Πάνω της, σε συγκεκριμένα σημεία, ο Κύπριος καλλιτέχνης έχει εναποθέσει μερικά πορτοκάλια, αναφορά στις νεκρές φύσεις του Σεζάν και άλλων εκπροσώπων της σύγχρονης τέχνης.

Όλα τα υλικά που έχει χρησιμοποιήσει ο Σωκράτους σε αυτό το πρότζεκτ είναι αυθεντικά, αναζητήθηκαν και βρέθηκαν έπειτα από μακρά έρευνα για το ζήτημα της διάσωσης στην Ελλάδα.

Υπάρχουν ακόμα και ολόκληρα κομμάτια από πλεούμενα, όπως αυτό που είναι τοποθετημένο επίσης κοντά στην είσοδο και το οποίο ο καλλιτέχνης έχει σμιλέψει με τέτοιο τρόπο ώστε να θυμίζει «κάθισμα» δύο θέσεων – μπορείς να κάνεις εικόνα δύο ανθρώπους να επιπλέουν πάνω σε αυτό, κατευθυνόμενοι προς τον χαμό ή τη σωτηρία τους.

Ο καλλιτέχνης δεν παραλείπει να μου διευκρινίσει πως η χρήση του πλαστικού έχει αλλάξει από τα '80s μέχρι σήμερα, μια και πλέον η οικολογική συνείδηση είναι κάπως πιο έντονη και επιτακτική, χωρίς όμως αναιρεί το γεγονός ότι η ζωή μας δεν εξακολουθεί να εξαρτάται από αυτό το υλικό. Προκύπτει έτσι ένας επιπλέον προβληματισμός που αποτελεί για τον θεατή τροφή για σκέψη.

Ο Σωκράτους δούλεψε για πολύ καιρό με μια εταιρεία που κατασκευάζει πλεούμενα, κατά την προσφιλή μέθοδο της εμβάθυνσης στο αντικείμενο της εκάστοτε καλλιτεχνικής του ενασχόλησης και της αναζήτησης της φόρμας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία επιθυμούσε να προσεγγίσει το πνεύμα της Ναυπηγικής αλλά κυρίως να βρει τα υλικά που θα χρησιμοποιούσε για τα έργα του.

Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
«Έχω δεχτεί όλο αυτό που μου συμβαίνει τα τελευταία 15 χρόνια. Και βέβαια δεν ξεχνώ την καταγωγή μου – έχω περάσει από Πράσινες Γραμμές... Η ιστορία δεν αλλάζει, επαναλαμβάνεται». Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Πρόσωπο κλειδί σε όλη την πορεία αυτής της έρευνας αλλά και της υλοποίησης των έργων ήταν, όπως μου αναφέρει, ο Μοχάμεντ, ένας ειδικός αφρικανικής καταγωγής που εδώ και αρκετά χρόνια ζει στον Πειραιά. «Οι σπουδές του είναι πάνω στο διασωστικό κομμάτι. Επιστημονικά ξέρει κάθε περίπτωση που έχει συμβεί στην Ελλάδα, όλες τις τεχνικές λεπτομέρειες και τις ιδιαίτερες συνθήκες που μπορούν να προκύψουν στις ελληνικές θάλασσες» εξηγεί.

«Αυτός ο τρόπος δουλειάς με κάνει να καταδύομαι πραγματικά μέσα σε αυτά που σκέφτομαι και που με απασχολούν. Γνωρίζω κόσμο και φτιάχνω σχέσεις που, απ' ό,τι φαίνεται, είναι σχέσεις ουσιαστικές. Λόγω των θεματικών της δουλειάς μου που είναι συχνά πολιτικές, υπάρχει στήριξη, ουσιαστική και οικονομική. Ο κόσμος ξέρει πλέον με ποιους επιλέγω να δουλέψω» καταλήγει, σχετικά με την πίστη του στον φορμαλισμό.

Η έννοια της διάσωσης και όλες οι πρακτικές γύρω από αυτή απαντώνται στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή – ωστόσο μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες οι συνθήκες ήταν διαφορετικές: τότε μιλούσαμε ως επί το πλείστον για μεγάλα καράβια, θαλασσινά δρομολόγια οριοθετημένα, ώστε αν συνέβαινε οτιδήποτε, η βοήθεια θα μπορούσε να είναι σε μεγάλο βαθμό αποτελεσματική.

Στο τέλος του '80 όμως ξεκινά το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα κι έτσι το εγχειρίδιο διάσωσης αρχίζει να αλλάζει μαζί με τις συνθήκες: οι ναυαγοί βγαίνουν σε ξέρες, σε βράχια, σε νησιά, όχι μόνο σε λιμάνια και σε θάλασσες όπου γνώριζαν πώς θα γινόταν μια εκστρατεία διάσωσης.

Οι κοινωνιολογικές συνθήκες λοιπόν οδηγούν στην προσαρμογή των διασωστικών πρακτικών, καθώς πλέον μετανάστες και πρόσφυγες χρησιμοποιούν τη θάλασσα χωρίς συχνά να τη γνωρίζουν.

Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
Socratis Socratous, Ouranos, 2019. Mixed media, plus vacuum, real oranges, life jacket lights. Courtesy The Breeder, Athens

Σε ένα από τα έργα του που εκτίθενται στο υπόγειο της γκαλερί –η οποία αποτελεί το αθηναϊκό «σπίτι» του καλλιτέχνη–, χρησιμοποιεί θαλασσινό νερό, μόνο μέσω του οποίου ενεργοποιούνται οι ειδικοί φακοί που πετάνε οι διασώστες στη θάλασσα.

Καθώς μου παρουσιάζει το έργο, εκφράζει εκείνη τη στιγμή την ειλικρινή του αγωνία για το πόσο διαρκεί το φως από έναν τέτοιο φακό κι αν θα μπορούσε κάποια στιγμή να σβήσει. «Θα ρωτήσω τον Μοχάμεντ. Είναι ο άνθρωπός μου» αποκρίνεται.

Παραδίπλα, βλέπουμε μια μεγάλη συλλογή από πλαστικά ποτήρια, κοπτικά υλικά, σχοινιά, φάρμακα, συσκευασμένο φαγητό και ειδικές πλαστικές αμπούλες πόσιμου νερού, από αυθεντικά διασωστικά kits που χρονολογούνται από τα '80s.

Ισχυρή παρουσία ανάμεσα στα υλικά της συγκεκριμένης έκθεσης κατέχει φυσικά το πλαστικό, πράγμα που πρακτικά σημαίνει μια επιστροφή σε ένα υλικό που ο καλλιτέχνης γνώρισε και χρησιμοποίησε κατά κόρον στην αρχή της καριέρας του, για να συνεχίσει έπειτα την αναζήτησή του σε διαφορετικής φύσης υλικά – επιστροφή που υπήρξε για εκείνον μια «αρκετά φορτισμένη εμπειρία».

«Στα '90s έζησα όλη την εποχή του πλαστικού» θα μου πει. «Ήμουν παιδί των rave parties και στην αρχή της πορείας μου το χρησιμοποιούσα με πολύ διαφορετικό τρόπο. Πλέον, συνειδητά, ξαναπέφτω σε αυτό. Για πρώτη φορά, μάλιστα, δείχνω και ζωγραφικά μου σχέδια, με αναφορές πάλι στην εποχή των '80s και των '90s» αναφέρει καθώς μου δείχνει δύο εξαιρετικά έργα ζωγραφικής με τα χέρια του διασώστη και του διασωζόμενου, ένα δίπτυχο στο οποίο έχει καταφέρει να αποδώσει έξοχα το κοινό του κινδύνου που αφορά και τις δύο πλευρές που εμπλέκονται σε μια διάσωση.

Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
Socratis Socratous, NO, 2019. GRP (Glass Reinforced Plastic), gel-coat color, black tar drawing, iron screw. Courtesy The Breeder, Athens
Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
Socratis Socratous, YES, 2019. GRP (Glass Reinforced Plastic), gel-coat color, black tar drawing, iron screw. Courtesy The Breeder, Athens

Υπάρχει, εν ολίγοις, σωστός και λάθος τρόπος «πιασίματος» του ανθρώπου που βρίσκεται στη θάλασσα και ο λάθος τρόπος μπορεί να τραβήξει μέσα σε αυτή και τον διασώστη.

Μάλιστα, σε αυτά τα ζωγραφικά έργα των οποίων ο καμβάς είναι επίσης αυθεντικά κομμάτια από πλεούμενα, το φινίρισμα έχει γίνει με το ίδιο πλαστικό με το οποίο μονώνονται οι φρεγάτες.

Βέβαια, ο καλλιτέχνης δεν παραλείπει να μου διευκρινίσει πως η χρήση του πλαστικού έχει αλλάξει από τα '80s μέχρι σήμερα, μια και πλέον η οικολογική συνείδηση είναι κάπως πιο έντονη και επιτακτική, χωρίς όμως αναιρεί το γεγονός ότι η ζωή μας δεν εξακολουθεί να εξαρτάται από αυτό το υλικό. Προκύπτει έτσι ένας επιπλέον προβληματισμός που αποτελεί για τον θεατή τροφή για σκέψη.

Η έκθεση αυτή στην ουσία αποτελεί συνέχεια της αμέσως προηγούμενης δουλειάς του Σωκράτους στο Μουσείο Μπελβεντέρε της Βιέννης, όπου παρουσίασε ένα γλυπτό το οποίο πλέον ανήκει στη μόνιμη συλλογή του. Για να κατασκευάσει τις δέστρες από τις οποίες αποτελείται το γλυπτό, βρέθηκε στο χυτήριο του Πειραιά όπου φτιάχνονται οι αυθεντικές δέστρες των λιμανιών.

«Εκείνη την περίοδο βρέθηκα να ψάχνω τους Ψαλμούς» μου λέει, εξηγώντας την επιλογή του ονόματος της παρούσας έκθεσης που αποτελεί στίχο από την Παλαιά Διαθήκη. «Ο λαός της γης, ο κόσμος παρομοιαζόταν πάντα με τη θάλασσα – εξού και η λέξη "λαοθάλασσα"».

Πρόκειται δηλαδή για έναν εννοιολογικό συσχετισμό ανάμεσα στο κυρίαρχο μέσο στο οποίο αναφέρεται η ιδέα της έκθεσης, στους ανθρώπους, ως σύνολο και ως τον καθένα ξεχωριστά, και στον τρόπο που μετακινούνται μέσα από σύνορα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας.
«Και πρώτα από όλα στον ίδιο μου τον εαυτό» συμπληρώνει. «Έχω δεχτεί όλο αυτό που μου συμβαίνει τα τελευταία 15 χρόνια. Και βέβαια δεν ξεχνώ την καταγωγή μου – έχω περάσει από Πράσινες Γραμμές... Η ιστορία δεν αλλάζει, επαναλαμβάνεται».

Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
Socratis Socratous, Handbook, 2019. Found research objects (1980- 1990). Courtesy The Breeder, Athens
Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
Socratis Socratous, Still Life, 2019. GRP (Glass Reinforced Plastic), gel-coat color, plus vacuum, real oranges, life jacket lights. Courtesy The Breeder, Athens
Σωκράτης Σωκράτους: Αυτοί που σώζονται κι αυτοί που πνίγονται στις ελληνικές θάλασσες Facebook Twitter
Socratis Socratous, Weight, 2019. GRP (Glass Reinforced Plastic), gel-coat color, black tar drawing, iron screw. Courtesy The Breeder, Athens

Info

Σωκράτης Σωκράτους - «Αυτή η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος» - ψαλμός 103:25

The Breeder (Ιάσονος 45, Μεταξουργείο, 210 3317527)

Ώρες λειτουργίας: Τρ.-Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:00-18:00

Έως 23/3

www.thebreedersystem.com

 

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
«Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Εικαστικά / «Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές απεικονίσεις του ερωτισμού, η Ελένη Μπαγάκη, η Σοφία Μιτσώλα και η Janice Nowinski προσφέρουν τρεις διαφορετικές οπτικές για το τι σημαίνει να βλέπεις –και να σε βλέπουν– με τους δικούς σου όρους.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ