O καταραμένος Μοντιλιάνι και οι γυναίκες της ζωής του σε μια νέα έκθεση

O καταραμένος Μοντιλιάνι και οι γυναίκες της ζωής του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Blue Eyes (Portrait of Madame Jeanne Hébuterne) 1917
0

Ο ίδιος συνήθιζε να λέει «καταλαβαίνεις πως είσαι ζωντανός όταν αρχίσεις πραγματικά να ζεις». Μόνο που ο φημισμένος ζωγράφος, Αμεντέο Μοντιλιάνι, το έκανε με έναν εξτρεμιστικό τρόπο. 

Καταραμένος εκ φύσεως και ιδιοσυγκρασίας, έφτασε στο σημείο να γίνει ο εκλεκτός βασανιστής του εαυτού του. Για όλους τους υπόλοιπους ήταν ένας θρύλος - σκοτεινός το δίχως άλλο. Το «τρομερό παιδί» του μοντερνισμού ήταν ένας καταραμένος με το σημάδι στο μέτωπο. 

Εθίστηκε σε πλείστες όσες ουσίες. Πέρασε από τη στενωπό του αλκοόλ, των ναρκωτικών και των ψυχότροπων. Ακόμη και το πάθος του για τις γυναίκες περισσότερο ομοίαζε με μια εμμονή που δεν μπορούσε να ξεδιψάσει με τίποτα, για να το πάθος ενός επαγγελματία ερωτιδέα. Το αποτέλεσμα ήταν να αφαιρέσει πολύ νωρίς το λάδι από το καντήλι του και να πεθάνει σε ηλικία μόλις 35 ετών χτυπημένος από τη φυματίωση. 

Καλυμμένος από αχλή μυστηρίου, δεν κατάφερε ποτέ να γίνει γνωστός στους συγκαιρινούς του όσο ζούσε. Κατάφερε να οργανώσει μόλις μια έκθεση (!). Τώρα, όμως, κάμποσα χρόνια από το θάνατό του, η θέση του στην Ιστορία της Τέχνης είναι καταγεγραμμένη και τα έργα του πωλούνται έναντι σεβαστών ποσών στους πλειστηριασμούς. 

Εθίστηκε σε πλείστες όσες ουσίες. Πέρασε από τη στενωπό του αλκοόλ, των ναρκωτικών και των ψυχότροπων. Ακόμη και το πάθος του για τις γυναίκες περισσότερο ομοίαζε με μια εμμονή που δεν μπορούσε να ξεδιψάσει με τίποτα

Ωστόσο, όλη αυτή η μυθολογία που τον περιβάλλει απομακρύνει πολλούς μελετητές του έργου από σημαντικές αλήθειες: μεταξύ αυτών, ο κεντρικός ρόλος που έπαιξαν οι ερωμένες του στη διαμόρφωση του έργου του. Παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις του με το άλλο φύλο ήταν ταραχώδεις, η επιρροή που άσκησαν οι συγκεκριμένες γυναίκες στο έργο του διαφαίνονται με έκτυπο τρόπο. 

Η αναδρομή έκθεση που οργανώνει η γκαλερί Tate Modern στοχεύει να αποκαταστήσει αυτή την ανισορροπία ανάμεσα σε όσα γνωρίζουμε για τον Μοντιλιάνι και όσα δεν μπορούσαμε να υποθέσουμε. Η ματιά των επιμελητών είναι συγκεκριμένη: μέσα από τρεις ταλαντούχες γυναίκες που συνέπλευσαν μαζί του, ο θεατής μπορεί να δει πόσο του έδωσαν το έναυσμα να προχωρήσει την τέχνη του. 

Άννα Αχμάτοβα 

O καταραμένος Μοντιλιάνι και οι γυναίκες της ζωής του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Woman Dressed in Low-Cut Gown Reclining on a Bed (Akhmatova)

Η σχέση του με την ρωσίδα ποιήτρια ήταν καθοριστική. Βέβαια, το να ξεκινήσει κανείς μια σχέση τη στιγμή που βρίσκεται σε ταξίδι του μέλιτος μπορεί να φαίνεται εξωφρενικό. Όχι, όμως, για τους μποέμ του Μονπαρνάς. Η Αχμάτοβα ήταν μια επιβλητική φιγούρα: ψηλή, με σκούρα μαλλιά και με μιαν κομψότητα που θάμπωνε. Όταν έφτασε στο Παρίσι το 1910 έκλεψε την καρδιά του 24χρονου τότε Μοντιλιάνι. 

O καταραμένος Μοντιλιάνι και οι γυναίκες της ζωής του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Madam Pompadour, 1915Courtesy of The Art Institute of Chicago and Tate Modern

Τη στιγμή που ο πλούσιος σύζυγός της ζούσε αμέριμνος, η Αχμάτοβα έκανε μακρινούς περιπάτους με τον Μοντιλιάνι με τον τελευταίο να την ωθεί ολοένα και περισσότερο προς την ποίηση. Η αιφνίδια επιστροφή της Αχμάτοβα στην Αγία Πετρούπολη θα αφήνει τον νεαρό Αμεντέο με μια ανεπούλωτη πληγή στην καρδιά. Ένα χρόνο μετά επιστρέφει ξανά στο Παρίσι και ξαναβρίσκει το νήμα του έρωτα με τον Μοντιλιάνι. Φευ, όμως, δεν ήταν γραφτό να ευοδωθεί ο δεσμός τους. Εκείνη επέστρεψε για πάντα στη Ρωσία κι εκείνος, ολότελα τσακισμένος πλέον, καταλήγει να παίρνει φάρμακα για να νικήσει την κατάθλιψή του. 

Η μοίρα της Αχμάτοβα, ομοίως, δεν θα είναι καλύτερη. Ο πρώτος άνδρας της να εκτελεστεί από τα όργανα του Στάλιν, ο γιος της θα φυλακιστεί και ο δεύτερος σύζυγός της θα σταλεί στην κόλαση των γκουλάγκ. Η ίδια αντιμετώπισε πάμπολλες διώξεις από το σοβιετικό καθεστώς και η ποίησή της άνθισε μέσα σε λογής απαγορεύσεις, έως τη στιγμή που έλαβε τη θέση που δικαιούνταν στην παγκόσμια λογοτεχνία. 

Μπεατρίς Χάστινγκς 

O καταραμένος Μοντιλιάνι και οι γυναίκες της ζωής του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Beatrice Hastings 1915Courtesy of Tate Modern

Όταν η Μπεατρίς Χάστινγκς συνάντησε τον Μοντιλιάνι στο Café La Rotonde στο Mονπαρνάς, σημείωσε στο ημερολόγιό της: «Κάθισα απέναντι του. Χασίς και κονιάκ. Καθόλου εντυπωσιασμένη. Δεν ήξερα ποιος ήταν. Φαινόταν άσχημος, άγριος, άπληστος».

Δεν ήταν η πιο ελπιδοφόρα πρώτη εντύπωση - αλλά ήταν μια συνάντηση που θα μεταμόρφωνε τις ζωές και των δύο τους. Ήδη από τα 30 του, ο Μοντιλιάνι είχε πάψει να είναι παραγωγικός. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών και η αδυναμία του να πουλήσει τα έργα του, τον οδήγησαν σε ένα αδιέξοδο. 

Η Χάστινγκς, πέντε χρόνια μεγαλύτερή του, ένιωσε το θάλπος του μυστηρίου του και την τράβηξε η μποέμικη ζωή του. Αλλά κι εκείνος ένιωσε θαμπωμένος από την ανεξαρτησία και την εξυπνάδα της. 

Η Χάστιγνκς, από πολύ μικρή έδειξε πως ήταν ένα ιδιαίτερο παιδί. Μετανάστευσε στη Ν. Αφρική από πολύ νωρίς. Ωστόσο, χρειάστηκε να επιστρέψει πίσω στη Βρετανία λόγω του δύσκολου χαρακτήρα της. Εκεί, κατάφερε να αναπτύξει όλα τα ταλέντα της: έγινε εκλεκτή πιανίστρια, τραγουδίστρια και ποιήτρια. Επίσης, τάχθηκε υπέρ του αγώνα του σοσιαλιστών και των δικαιωμάτων ψήφου για τις γυναίκες. 

Ήταν προφανές πως η σχέση με τον Μοντιλιάνι ήταν μια φωτιά. Και οι δύο τους ήταν τόσο διάπυροι από τη φύση τους που δεν θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια συμβατική σχέση. Χώρισαν όταν η Χάστινγκς αποφάσισε να βρει μια πιο σταθερή σχέση (πειραματίστηκε και με τα δύο φύλλα), αλλά απογοητευμένη από τη δημόσια υποτίμηση των ταλέντων της οδηγήθηκε στην αυτοκτονία. 

Το 2004, ο Στέφεν Γκρέι γράφει τη βιογραφία της Χάστινγκς και ουσιαστικά φωτίζει αυτές τις κρυφές πτυχές και αποδεικνύει πως η σχέση της με τον Μοντιλιάνι ήταν καθοριστική και για τους δύο. 

 

Ζαν Χεμπουτέρν

O καταραμένος Μοντιλιάνι και οι γυναίκες της ζωής του σε μια νέα έκθεση Facebook Twitter
Jeanne Hébuterne Seated, 1918

Το 1917, ο Μοντιλιάνι κολυμπούσε ήδη στα βαθιά ερέβη του εθισμού. Αρκετοί μελετητές διαφωνούν ως προς τις αιτίες. Άλλοι λένε πως η συμπεριφορά του επηρεάστηκε αρκετά από τη φυματίωση και την αγωγή που έπαιρνε. Το σίγουρο είναι ότι τα πράγματα στη ζωή του άρχισαν να παίρνουν καταστροφική στροφή. 

Η Ζαν Χεμπουτέρν είδε στο πρόσωπό του κάτι εντελώς όμορφο και παράξενο: η ίδια ήταν νέα, λεπταίσθητη και συνεσταλμένη, προερχόμενη από μια καθολική οικογένεια. Κι όμως, κατάφερε να του κλέψει την καρδιά και να αποτελέσει την κεντρική φιγούρα των έργων του στην τελευταία περίοδο του βίου του. Απέκτησαν μια κόρη και κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου έφυγαν άρον άρον για τη Νις και το Cagnes-sur-Mer, εκεί η Ζαν έμεινε ξανά έγκυος. Η Ζαν συνέχισε να ζωγραφίζει χωρίς μεγάλες φιλοδοξίες, ενώ ο Μοντιλιάνι εισχωρούσε ολοένα και περισσότερο στις μανίες του. 

Οι γονείς της δεν ήθελαν αυτό το γάμο, και, μάλλον, όχι άδικα: ο Μοντιλιάνι πήγαινε από το κακό στο χειρότερο. Γυρνούσε κάθε βράδυ τους δρόμους ολότελα μεθυσμένος, ενώ η φυματίωση άρχισε να τον τσακίζει. Τελικά, πέθανε νωρίς κάτι που οδήγησε την Ζαν στην τρέλα. Αυτοκτόνησε παίρνοντας μαζί και το αγέννητο παιδί τους. 

Με πληροφορίες από το anothermag.com 

Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT