Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Προσωπογραφία της Μαργκερίτ ενώ κοιμάται (1920) Φωτ.: Collection particulière/ © Martin Parsekian
0


ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΤΑΙ στο Musée d' Art Moderne (Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης) στο Παρίσι μια έκθεση που έχει σκοπό να προσφέρει μια νέα οπτική για τη ζωή και την καριέρα του Ματίς, το έργο του οποίου βρίσκεται παντού γύρω μας, ενώ η αισθητική του έχει επηρεάσει ιδιαίτερα την κουλτούρα μας.

Η έκθεση, πέρα από τα γνωστά έργα του, επικεντρώνεται –όπως δηλώνει εξάλλου ο τίτλος της, «Matisse and Marguerite: Through Her Father’s Eyes» («Ματίς και Μαργκερίτ: Μέσα από τα μάτια του πατέρα της»)– στη σχέση του ζωγράφου με την κόρη του, Marguerite Duthuit-Matisse (1894–1982), την οποία απέκτησε εκτός γάμου με ένα από τα μοντέλα του, την Caroline Joblaud. Ο Ματίς αναγνώρισε το παιδί όταν ήταν τριών ετών και στη συνέχεια, όταν παντρεύτηκε την Amélie Parayre, έφερε τη Μαργκερίτ να ζήσει με τη νέα του οικογένεια.

Η έκθεση συνοδεύεται από μια βιογραφία που προέκυψε από την έρευνα που ξεκίνησαν πριν από χρόνια η συντηρήτρια και πρώην αναπληρώτρια διευθύντρια του Centre Pompidou, Isabelle Monod-Fontaine, η οποία γνώριζε την κόρη του Ματίς και είχε επιμεληθεί πολλές εκθέσεις του ζωγράφου, και η ιστορικός τέχνης Hélène de Talhouët.

Η έκθεση μάς δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τον Ματίς ως πατέρα σε μια πραγματικά πολύ μοντέρνα για εκείνη την εποχή οικογένεια. Ήταν αφοσιωμένος, φροντιστικός με τα παιδιά του και ιδιαίτερα με τη Μαργκερίτ, που είχε εύθραυστη υγεία.

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εμβληματικά αριστουργήματα, όπως η «Marguerite au chat noir» («Η Μαργκερίτ με μια μαύρη γάτα», 1910) καθώς και πολλά έργα που απλώς δεν έχουν εκτεθεί ποτέ, «δεν έχουν αναπαραχθεί σε βιβλία και δεν υπήρχε τρόπος να τα γνωρίσουμε», όπως τονίζει η Charlotte Barat-Mabille, μια από τις επιμελήτριες της έκθεσης.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Η Marguerite και ο πατέρα της, όσο εκείνος δούλευε τον πίνακα Conversation sous les oliviers (1921). Φωτ.: Archives Henri Matisse

Οι επιμελητές χρειάστηκε να αναρωτηθούν μήπως μια ακόμα έκθεση πορτρέτων του Ματίς θα ήταν βαρετή. Αλλά ο Ματίς ανανεώνεται διαρκώς, ακόμα και με σκίτσα που γίνονται γρήγορα, όπου μια γραμμή συνοψίζει ολόκληρο το πρόσωπο και παράγει ένα αποτέλεσμα πάντα ποικιλόμορφο και ζωντανό.

Τα πορτρέτα του, εν τω μεταξύ, απεικονίζουν την εξέλιξή του. Υπάρχει η φάση του κυβισμού, με το «Tête blanche et rose» («Κεφάλι λευκό και ροζ», 1914-15) αλλά και η περίοδος της Νίκαιας, με το «Fête des fleurs» («Γιορτή των λουλουδιών», 1922) με τα σπινθηροβόλα χρώματα και το μεσογειακό φως.

Όπως αναφέρει η Barat-Mabille: «Κάποια στιγμή, ο Ματίς είπε στη Μαργκερίτ: “Νιώθω ότι αυτός ο πίνακας θέλει να με πάει κάπου αλλού. Θα με ακολουθήσεις σε αυτήν τη νέα, ελαφρώς τρελή κατεύθυνση;” Το έργο έγινε τότε κάτι πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε είχε κάνει μέχρι εκείνη τη στιγμή, με σκληρές και έντονες γραμμές. Και αναμφίβολα μόνο με τη Μαργκερίτ μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του να εξερευνήσει την τέχνη του με αυτόν τον τρόπο».

Η Μαργκερίτ είναι το μοναδικό πρόσωπο που ζωγράφιζε ο Ματίς με συνέπεια, για δεκαετίες. Ξεκινά να τη ζωγραφίζει ως μικρό κορίτσι που φορά μια μαύρη κορδέλα (στο «Πορτρέτο της Μαργκερίτ», 1906-07) για να κρύψει την ουλή στο λαιμό της από μια τραχειοτομή που υπέστη στα επτά της. Μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει από την ίδια κορδέλα στο αριστούργημα του Ματίς «Tea» («Τσάι», 1919). Στο «Le Paravent mauresque» («Μαυριτανικό Παραβάν», 1921) είναι η επιτομή της κομψότητας, ντυμένη στα λευκά και πλαισιωμένη από ανατολίτικα σχέδια.

Ο Ματίς εκτός από ζωγράφος υπήρξε σχεδιαστής, γλύπτης και χαράκτης με μοναδική χρήση του χρώματος στα έργα του, θεμελιωτής των σύγχρονων πλαστικών τεχνών μαζί με τον Πάμπλο Πικάσο και τον Μαρσέλ Ντισάν. Λάτρης κάθε τέχνης, εμβάθυνε στη δουλειά των συναδέλφων του ζωγράφων, και συχνά χρεωνόταν για να αγοράσει έργα άλλων καλλιτεχνών. Άντλησε μεγάλη έμπνευση από ποικίλες πηγές, όπως η ιαπωνική τέχνη, ο ιμπρεσιονισμός και ο πουαντιγισμός.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Η Μαργκερίτ με μια μαύρη γάτα (1910), λάδι σε καμβά. Φωτ.: Centre Pompidou, MNAM-CCI, Dist.GrandPalaisRMN/ Georges Meguerditchian

Το έργο του, που χαρακτηριζόταν συχνά ως τραχύ, δεχόταν σκληρή κριτική, γεγονός που τον δυσκόλευε να συντηρήσει την οικογένειά του. Αν και είχε σκληρούς επικριτές, απέκτησε και σπουδαίους υποστηρικτές, όπως η συγγραφέας και συλλέκτρια έργων τέχνης Γερτρούδη Στάιν και η οικογένειά της. Καθ' όλη τη διάρκεια των ετών 1907-1911, οι φίλοι του χρηματοδότησαν μια σχολή τέχνης, την Academie Matisse, στην οποία ο Ματίς δίδασκε νέους καλλιτέχνες.

Λίγο αργότερα, το 1923, η Μαργκερίτ παντρεύτηκε τον βυζαντινολόγο Georges Duthuit και για πολύ καιρό δεν πόζαρε πια για τον πατέρα της. Αντίθετα, έγινε η εκπρόσωπός του, ερχόταν σε επαφή με συλλέκτες και διοργάνωνε εκθέσεις με το έργο του πατέρα της. «Κάποια στιγμή, όταν ο Ματίς βρισκόταν στη νότια Γαλλία, η Μαργκερίτ του είπε: “Νομίζω, μπαμπά, ότι εξάντλησες το φως της Νίκαιας”», συνεχίζει η Barat-Mabille. Η Μαργκερίτ πίστευε ότι ο πατέρας της χρειαζόταν ένα διάλειμμα.

Όταν ο Ματίς τη ζωγράφισε στο Vence το 1945 –ένα απαλό κάρβουνο σε χαρτί που πλέον έχει φθαρεί– ήταν 76 ετών. Η Μαργκερίτ ήταν 51. Η έκθεση μάς δίνει την ευκαιρία να τον ανακαλύψουμε ως πατέρα σε μια πραγματικά πολύ μοντέρνα για εκείνη την εποχή οικογένεια. Ήταν αφοσιωμένος, φροντιστικός με τα παιδιά του και ιδιαίτερα με τη Μαργκερίτ, που είχε εύθραυστη υγεία.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Πορτρέτο της Μαργκερίτ (1906-07), λάδι σε καμβά, 65.1 x 54 εκ., Φωτ. : René-Gabriel Ojeda / Grand Palais RMN (Musée national Picasso-Paris)
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Πορτρέτο της Μαργκερίτ (1918), λάδι σε ξύλο, 46 x 37.8 εκ., Φωτ.: Norton Museum of Art

«Matisse and Marguerite: Through Her Father’s Eyes», Musée d’Art Moderne de Paris, 4 Απριλίου-24 Αυγούστου 2025.

Με πληροφορίες από Musée d’Art Moderne de Paris kai artnewspaper

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρόι Λιχτενστάιν: Ο πρωτοπόρος της pop art που έβαλε τον Mίκι Μάους στα μουσεία

Σαν σήμερα / Ρόι Λιχτενστάιν: Ήταν όντως ο «χειρότερος καλλιτέχνης» της εποχής του;

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης της pop art που με το γενναίο έργο του ειρωνεύτηκε το κλασικό, έβαλε τον Mίκι Μάους σε μουσεία και γκαλερί και άλλαξε οριστικά τους κανόνες της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Εικαστικά / Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Ο πίνακας με τίτλο «Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε;» θα ήταν η τελευταία του διαθήκη, ένα έργο που θα έλυνε επιτέλους, όπως ο ίδιος έλεγε, το «παράδοξο μεταξύ του κόσμου των συναισθημάτων και του κόσμου του μυαλού».
THE LIFO TEAM
Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ