Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Προσωπογραφία της Μαργκερίτ ενώ κοιμάται (1920) Φωτ.: Collection particulière/ © Martin Parsekian
0


ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΤΑΙ στο Musée d' Art Moderne (Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης) στο Παρίσι μια έκθεση που έχει σκοπό να προσφέρει μια νέα οπτική για τη ζωή και την καριέρα του Ματίς, το έργο του οποίου βρίσκεται παντού γύρω μας, ενώ η αισθητική του έχει επηρεάσει ιδιαίτερα την κουλτούρα μας.

Η έκθεση, πέρα από τα γνωστά έργα του, επικεντρώνεται –όπως δηλώνει εξάλλου ο τίτλος της, «Matisse and Marguerite: Through Her Father’s Eyes» («Ματίς και Μαργκερίτ: Μέσα από τα μάτια του πατέρα της»)– στη σχέση του ζωγράφου με την κόρη του, Marguerite Duthuit-Matisse (1894–1982), την οποία απέκτησε εκτός γάμου με ένα από τα μοντέλα του, την Caroline Joblaud. Ο Ματίς αναγνώρισε το παιδί όταν ήταν τριών ετών και στη συνέχεια, όταν παντρεύτηκε την Amélie Parayre, έφερε τη Μαργκερίτ να ζήσει με τη νέα του οικογένεια.

Η έκθεση συνοδεύεται από μια βιογραφία που προέκυψε από την έρευνα που ξεκίνησαν πριν από χρόνια η συντηρήτρια και πρώην αναπληρώτρια διευθύντρια του Centre Pompidou, Isabelle Monod-Fontaine, η οποία γνώριζε την κόρη του Ματίς και είχε επιμεληθεί πολλές εκθέσεις του ζωγράφου, και η ιστορικός τέχνης Hélène de Talhouët.

Η έκθεση μάς δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τον Ματίς ως πατέρα σε μια πραγματικά πολύ μοντέρνα για εκείνη την εποχή οικογένεια. Ήταν αφοσιωμένος, φροντιστικός με τα παιδιά του και ιδιαίτερα με τη Μαργκερίτ, που είχε εύθραυστη υγεία.

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εμβληματικά αριστουργήματα, όπως η «Marguerite au chat noir» («Η Μαργκερίτ με μια μαύρη γάτα», 1910) καθώς και πολλά έργα που απλώς δεν έχουν εκτεθεί ποτέ, «δεν έχουν αναπαραχθεί σε βιβλία και δεν υπήρχε τρόπος να τα γνωρίσουμε», όπως τονίζει η Charlotte Barat-Mabille, μια από τις επιμελήτριες της έκθεσης.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Η Marguerite και ο πατέρα της, όσο εκείνος δούλευε τον πίνακα Conversation sous les oliviers (1921). Φωτ.: Archives Henri Matisse

Οι επιμελητές χρειάστηκε να αναρωτηθούν μήπως μια ακόμα έκθεση πορτρέτων του Ματίς θα ήταν βαρετή. Αλλά ο Ματίς ανανεώνεται διαρκώς, ακόμα και με σκίτσα που γίνονται γρήγορα, όπου μια γραμμή συνοψίζει ολόκληρο το πρόσωπο και παράγει ένα αποτέλεσμα πάντα ποικιλόμορφο και ζωντανό.

Τα πορτρέτα του, εν τω μεταξύ, απεικονίζουν την εξέλιξή του. Υπάρχει η φάση του κυβισμού, με το «Tête blanche et rose» («Κεφάλι λευκό και ροζ», 1914-15) αλλά και η περίοδος της Νίκαιας, με το «Fête des fleurs» («Γιορτή των λουλουδιών», 1922) με τα σπινθηροβόλα χρώματα και το μεσογειακό φως.

Όπως αναφέρει η Barat-Mabille: «Κάποια στιγμή, ο Ματίς είπε στη Μαργκερίτ: “Νιώθω ότι αυτός ο πίνακας θέλει να με πάει κάπου αλλού. Θα με ακολουθήσεις σε αυτήν τη νέα, ελαφρώς τρελή κατεύθυνση;” Το έργο έγινε τότε κάτι πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε είχε κάνει μέχρι εκείνη τη στιγμή, με σκληρές και έντονες γραμμές. Και αναμφίβολα μόνο με τη Μαργκερίτ μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του να εξερευνήσει την τέχνη του με αυτόν τον τρόπο».

Η Μαργκερίτ είναι το μοναδικό πρόσωπο που ζωγράφιζε ο Ματίς με συνέπεια, για δεκαετίες. Ξεκινά να τη ζωγραφίζει ως μικρό κορίτσι που φορά μια μαύρη κορδέλα (στο «Πορτρέτο της Μαργκερίτ», 1906-07) για να κρύψει την ουλή στο λαιμό της από μια τραχειοτομή που υπέστη στα επτά της. Μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει από την ίδια κορδέλα στο αριστούργημα του Ματίς «Tea» («Τσάι», 1919). Στο «Le Paravent mauresque» («Μαυριτανικό Παραβάν», 1921) είναι η επιτομή της κομψότητας, ντυμένη στα λευκά και πλαισιωμένη από ανατολίτικα σχέδια.

Ο Ματίς εκτός από ζωγράφος υπήρξε σχεδιαστής, γλύπτης και χαράκτης με μοναδική χρήση του χρώματος στα έργα του, θεμελιωτής των σύγχρονων πλαστικών τεχνών μαζί με τον Πάμπλο Πικάσο και τον Μαρσέλ Ντισάν. Λάτρης κάθε τέχνης, εμβάθυνε στη δουλειά των συναδέλφων του ζωγράφων, και συχνά χρεωνόταν για να αγοράσει έργα άλλων καλλιτεχνών. Άντλησε μεγάλη έμπνευση από ποικίλες πηγές, όπως η ιαπωνική τέχνη, ο ιμπρεσιονισμός και ο πουαντιγισμός.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Η Μαργκερίτ με μια μαύρη γάτα (1910), λάδι σε καμβά. Φωτ.: Centre Pompidou, MNAM-CCI, Dist.GrandPalaisRMN/ Georges Meguerditchian

Το έργο του, που χαρακτηριζόταν συχνά ως τραχύ, δεχόταν σκληρή κριτική, γεγονός που τον δυσκόλευε να συντηρήσει την οικογένειά του. Αν και είχε σκληρούς επικριτές, απέκτησε και σπουδαίους υποστηρικτές, όπως η συγγραφέας και συλλέκτρια έργων τέχνης Γερτρούδη Στάιν και η οικογένειά της. Καθ' όλη τη διάρκεια των ετών 1907-1911, οι φίλοι του χρηματοδότησαν μια σχολή τέχνης, την Academie Matisse, στην οποία ο Ματίς δίδασκε νέους καλλιτέχνες.

Λίγο αργότερα, το 1923, η Μαργκερίτ παντρεύτηκε τον βυζαντινολόγο Georges Duthuit και για πολύ καιρό δεν πόζαρε πια για τον πατέρα της. Αντίθετα, έγινε η εκπρόσωπός του, ερχόταν σε επαφή με συλλέκτες και διοργάνωνε εκθέσεις με το έργο του πατέρα της. «Κάποια στιγμή, όταν ο Ματίς βρισκόταν στη νότια Γαλλία, η Μαργκερίτ του είπε: “Νομίζω, μπαμπά, ότι εξάντλησες το φως της Νίκαιας”», συνεχίζει η Barat-Mabille. Η Μαργκερίτ πίστευε ότι ο πατέρας της χρειαζόταν ένα διάλειμμα.

Όταν ο Ματίς τη ζωγράφισε στο Vence το 1945 –ένα απαλό κάρβουνο σε χαρτί που πλέον έχει φθαρεί– ήταν 76 ετών. Η Μαργκερίτ ήταν 51. Η έκθεση μάς δίνει την ευκαιρία να τον ανακαλύψουμε ως πατέρα σε μια πραγματικά πολύ μοντέρνα για εκείνη την εποχή οικογένεια. Ήταν αφοσιωμένος, φροντιστικός με τα παιδιά του και ιδιαίτερα με τη Μαργκερίτ, που είχε εύθραυστη υγεία.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Πορτρέτο της Μαργκερίτ (1906-07), λάδι σε καμβά, 65.1 x 54 εκ., Φωτ. : René-Gabriel Ojeda / Grand Palais RMN (Musée national Picasso-Paris)
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Πορτρέτο της Μαργκερίτ (1918), λάδι σε ξύλο, 46 x 37.8 εκ., Φωτ.: Norton Museum of Art

«Matisse and Marguerite: Through Her Father’s Eyes», Musée d’Art Moderne de Paris, 4 Απριλίου-24 Αυγούστου 2025.

Με πληροφορίες από Musée d’Art Moderne de Paris kai artnewspaper

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ