Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Προσωπογραφία της Μαργκερίτ ενώ κοιμάται (1920) Φωτ.: Collection particulière/ © Martin Parsekian
0


ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΤΑΙ στο Musée d' Art Moderne (Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης) στο Παρίσι μια έκθεση που έχει σκοπό να προσφέρει μια νέα οπτική για τη ζωή και την καριέρα του Ματίς, το έργο του οποίου βρίσκεται παντού γύρω μας, ενώ η αισθητική του έχει επηρεάσει ιδιαίτερα την κουλτούρα μας.

Η έκθεση, πέρα από τα γνωστά έργα του, επικεντρώνεται –όπως δηλώνει εξάλλου ο τίτλος της, «Matisse and Marguerite: Through Her Father’s Eyes» («Ματίς και Μαργκερίτ: Μέσα από τα μάτια του πατέρα της»)– στη σχέση του ζωγράφου με την κόρη του, Marguerite Duthuit-Matisse (1894–1982), την οποία απέκτησε εκτός γάμου με ένα από τα μοντέλα του, την Caroline Joblaud. Ο Ματίς αναγνώρισε το παιδί όταν ήταν τριών ετών και στη συνέχεια, όταν παντρεύτηκε την Amélie Parayre, έφερε τη Μαργκερίτ να ζήσει με τη νέα του οικογένεια.

Η έκθεση συνοδεύεται από μια βιογραφία που προέκυψε από την έρευνα που ξεκίνησαν πριν από χρόνια η συντηρήτρια και πρώην αναπληρώτρια διευθύντρια του Centre Pompidou, Isabelle Monod-Fontaine, η οποία γνώριζε την κόρη του Ματίς και είχε επιμεληθεί πολλές εκθέσεις του ζωγράφου, και η ιστορικός τέχνης Hélène de Talhouët.

Η έκθεση μάς δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τον Ματίς ως πατέρα σε μια πραγματικά πολύ μοντέρνα για εκείνη την εποχή οικογένεια. Ήταν αφοσιωμένος, φροντιστικός με τα παιδιά του και ιδιαίτερα με τη Μαργκερίτ, που είχε εύθραυστη υγεία.

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εμβληματικά αριστουργήματα, όπως η «Marguerite au chat noir» («Η Μαργκερίτ με μια μαύρη γάτα», 1910) καθώς και πολλά έργα που απλώς δεν έχουν εκτεθεί ποτέ, «δεν έχουν αναπαραχθεί σε βιβλία και δεν υπήρχε τρόπος να τα γνωρίσουμε», όπως τονίζει η Charlotte Barat-Mabille, μια από τις επιμελήτριες της έκθεσης.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Η Marguerite και ο πατέρα της, όσο εκείνος δούλευε τον πίνακα Conversation sous les oliviers (1921). Φωτ.: Archives Henri Matisse

Οι επιμελητές χρειάστηκε να αναρωτηθούν μήπως μια ακόμα έκθεση πορτρέτων του Ματίς θα ήταν βαρετή. Αλλά ο Ματίς ανανεώνεται διαρκώς, ακόμα και με σκίτσα που γίνονται γρήγορα, όπου μια γραμμή συνοψίζει ολόκληρο το πρόσωπο και παράγει ένα αποτέλεσμα πάντα ποικιλόμορφο και ζωντανό.

Τα πορτρέτα του, εν τω μεταξύ, απεικονίζουν την εξέλιξή του. Υπάρχει η φάση του κυβισμού, με το «Tête blanche et rose» («Κεφάλι λευκό και ροζ», 1914-15) αλλά και η περίοδος της Νίκαιας, με το «Fête des fleurs» («Γιορτή των λουλουδιών», 1922) με τα σπινθηροβόλα χρώματα και το μεσογειακό φως.

Όπως αναφέρει η Barat-Mabille: «Κάποια στιγμή, ο Ματίς είπε στη Μαργκερίτ: “Νιώθω ότι αυτός ο πίνακας θέλει να με πάει κάπου αλλού. Θα με ακολουθήσεις σε αυτήν τη νέα, ελαφρώς τρελή κατεύθυνση;” Το έργο έγινε τότε κάτι πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε είχε κάνει μέχρι εκείνη τη στιγμή, με σκληρές και έντονες γραμμές. Και αναμφίβολα μόνο με τη Μαργκερίτ μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του να εξερευνήσει την τέχνη του με αυτόν τον τρόπο».

Η Μαργκερίτ είναι το μοναδικό πρόσωπο που ζωγράφιζε ο Ματίς με συνέπεια, για δεκαετίες. Ξεκινά να τη ζωγραφίζει ως μικρό κορίτσι που φορά μια μαύρη κορδέλα (στο «Πορτρέτο της Μαργκερίτ», 1906-07) για να κρύψει την ουλή στο λαιμό της από μια τραχειοτομή που υπέστη στα επτά της. Μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει από την ίδια κορδέλα στο αριστούργημα του Ματίς «Tea» («Τσάι», 1919). Στο «Le Paravent mauresque» («Μαυριτανικό Παραβάν», 1921) είναι η επιτομή της κομψότητας, ντυμένη στα λευκά και πλαισιωμένη από ανατολίτικα σχέδια.

Ο Ματίς εκτός από ζωγράφος υπήρξε σχεδιαστής, γλύπτης και χαράκτης με μοναδική χρήση του χρώματος στα έργα του, θεμελιωτής των σύγχρονων πλαστικών τεχνών μαζί με τον Πάμπλο Πικάσο και τον Μαρσέλ Ντισάν. Λάτρης κάθε τέχνης, εμβάθυνε στη δουλειά των συναδέλφων του ζωγράφων, και συχνά χρεωνόταν για να αγοράσει έργα άλλων καλλιτεχνών. Άντλησε μεγάλη έμπνευση από ποικίλες πηγές, όπως η ιαπωνική τέχνη, ο ιμπρεσιονισμός και ο πουαντιγισμός.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Η Μαργκερίτ με μια μαύρη γάτα (1910), λάδι σε καμβά. Φωτ.: Centre Pompidou, MNAM-CCI, Dist.GrandPalaisRMN/ Georges Meguerditchian

Το έργο του, που χαρακτηριζόταν συχνά ως τραχύ, δεχόταν σκληρή κριτική, γεγονός που τον δυσκόλευε να συντηρήσει την οικογένειά του. Αν και είχε σκληρούς επικριτές, απέκτησε και σπουδαίους υποστηρικτές, όπως η συγγραφέας και συλλέκτρια έργων τέχνης Γερτρούδη Στάιν και η οικογένειά της. Καθ' όλη τη διάρκεια των ετών 1907-1911, οι φίλοι του χρηματοδότησαν μια σχολή τέχνης, την Academie Matisse, στην οποία ο Ματίς δίδασκε νέους καλλιτέχνες.

Λίγο αργότερα, το 1923, η Μαργκερίτ παντρεύτηκε τον βυζαντινολόγο Georges Duthuit και για πολύ καιρό δεν πόζαρε πια για τον πατέρα της. Αντίθετα, έγινε η εκπρόσωπός του, ερχόταν σε επαφή με συλλέκτες και διοργάνωνε εκθέσεις με το έργο του πατέρα της. «Κάποια στιγμή, όταν ο Ματίς βρισκόταν στη νότια Γαλλία, η Μαργκερίτ του είπε: “Νομίζω, μπαμπά, ότι εξάντλησες το φως της Νίκαιας”», συνεχίζει η Barat-Mabille. Η Μαργκερίτ πίστευε ότι ο πατέρας της χρειαζόταν ένα διάλειμμα.

Όταν ο Ματίς τη ζωγράφισε στο Vence το 1945 –ένα απαλό κάρβουνο σε χαρτί που πλέον έχει φθαρεί– ήταν 76 ετών. Η Μαργκερίτ ήταν 51. Η έκθεση μάς δίνει την ευκαιρία να τον ανακαλύψουμε ως πατέρα σε μια πραγματικά πολύ μοντέρνα για εκείνη την εποχή οικογένεια. Ήταν αφοσιωμένος, φροντιστικός με τα παιδιά του και ιδιαίτερα με τη Μαργκερίτ, που είχε εύθραυστη υγεία.

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Πορτρέτο της Μαργκερίτ (1906-07), λάδι σε καμβά, 65.1 x 54 εκ., Φωτ. : René-Gabriel Ojeda / Grand Palais RMN (Musée national Picasso-Paris)
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του Facebook Twitter
Henri Matisse, Πορτρέτο της Μαργκερίτ (1918), λάδι σε ξύλο, 46 x 37.8 εκ., Φωτ.: Norton Museum of Art

«Matisse and Marguerite: Through Her Father’s Eyes», Musée d’Art Moderne de Paris, 4 Απριλίου-24 Αυγούστου 2025.

Με πληροφορίες από Musée d’Art Moderne de Paris kai artnewspaper

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ