Γιάννης Κωστόπουλος: Τραπεζίτης, ιστιοπλόος, μαικήνας, «άνδρας πολύτροπος»

«άνδραν πολύτροπον»: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Ο Γ. Κωστόπουλος παρουσιάζει το νέο σήμα της Τράπεζας Πίστεως, 1972. Φωτ.: Ιστορικό Αρχείο Alpha Bank
0

Ο τίτλος «άνδραν πολύτροπον» αποτελεί δάνειο από τον πρώτο στίχο της «Οδύσσειας» και δεν είναι διόλου τυχαίος. Ο Γιάννης Κωστόπουλος (1938-2021) θαύμαζε την ευφυΐα του μυθικού ήρωα του Ομήρου, και ίσως να προσπαθούσε λίγο να τον μιμηθεί στις αναρίθμητες τολμηρές του αποφάσεις, τόσο επαγγελματικά όσο και στη μεγάλη γκάμα των υπόλοιπων ενδιαφερόντων του.

Οι περισσότεροι το όνομά του το γνωρίζουν από την ιδιότητά του ως προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της Alpha Bank, αλλά λιγότεροι ξέρουν ότι υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της μεταπολεμικής Ελλάδας σε πολλά επίπεδα. Εκσυγχρονιστής του τραπεζικού συστήματος, καινοτόμος, με μια σειρά από πρωτοβουλίες που σχετίζονταν κυρίως με τη σχέση του κοινού με τις καθημερινές του συναλλαγές, συγχρόνως βαθύτατα καλλιεργημένος, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση του ελληνικού πολιτισμού τόσο μέσα στη χώρα όσο και διεθνώς.

Η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού έχει στόχο να αναδείξει όλες εκείνες τις πτυχές του σημαντικού αυτού πατριώτη, του οποίου η αφοσίωση στον τόπο ξεκινούσε από τη μεγάλη του αγάπη για τη θάλασσα ως πρωταθλητή ιστιοπλοΐας και ταξιδευτή με τα μοναδικά, σχεδιασμένα και από τον ίδιο σκάφη του, και έφτανε έως την εμμονική του μελέτη γύρω από την αρχαία νομισματολογία και την ανάδειξη τόσο του βυζαντινού πολιτισμού, ως συνέχειας του αρχαίου κόσμου, όσο και της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.

Ο Γιάννης Κωστόπουλος συνεισέφερε καθοριστικά σε ό,τι έβαζε με το μυαλό του, αποτελώντας έναν «δημιουργό προϋποθέσεων» –ήταν η ψυχή πίσω από σημαντικά ερευνητικά προγράμματα και εκθέσεις διεθνούς κύρους και σημασίας.

Άνθρωπος εσωστρεφής, όπως λένε όσοι τον συναναστράφηκαν, και ταυτόχρονα τρομερά δραστήριος, δίνοντας δυναμικό «παρών» σε μια σειρά συλλογικών πρωτοβουλιών που γεννούσαν τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, ηγήθηκε μέσα στα χρόνια πολλών σημαντικών «εθνικών» στόχων. Θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε άτυπα και ως έναν εθνικό μαικήνα, αλλά η μεγάλη του αφοσίωση ξεπερνούσε εκείνη κάποιου που απλώς αποτελεί τον οικονομικό ενισχυτή δημιουργικών οραμάτων.

άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Στήβεν Αντωνάκος, «On the Third Day» («Την τρίτη ημέρα»), 1995. Βαμμένο ξύλο και νέον, 150 × 152 × 11 εκ. Συλλογή Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου

Ο Γιάννης Κωστόπουλος συνεισέφερε καθοριστικά σε ό,τι έβαζε με το μυαλό του, αποτελώντας έναν «δημιουργό προϋποθέσεων» – ήταν η ψυχή πίσω από σημαντικά ερευνητικά προγράμματα και εκθέσεις διεθνούς κύρους και σημασίας. Και πώς αλλιώς, εφόσον οι εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις κάλυπταν ευρύτατη γκάμα, ενώ οι οραματισμοί του απαιτούσαν σοβαρότητα και μεθοδικότητα ώστε να πραγματοποιηθούν.

Τον ενδιέφερε οτιδήποτε αφορούσε νομίσματα, χάρτες, ανασκαφές, τη βυζαντινή αγιογραφία, τη σύγχρονη τέχνη, τη βελτίωση της Αθήνας και τέλος τη ναυσιπλοΐα. Πώς αλλιώς το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου θα ήταν σήμερα από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς φορείς της χώρας;

Για μια ολόκληρη γενιά οι καινοτομίες της Τράπεζας Πίστεως παλιότερα, μετέπειτα Alpha Bank, από το λογότυπό της που παραπέμπει στον αργυρό στατήρα της Αίγινας (470-440 π.Χ.) μέχρι τις στολές των υπαλλήλων με την υπογραφή του Γιάννη Τσεκλένη, αποτέλεσαν την εικόνα μιας νέας Ελλάδας. Γιατί μπορεί σήμερα να θεωρούνται αυτονόητα, αλλά τη δεκαετία του 1970 αποτελούσαν αξιοσημείωτες πρωτοβουλίες διεθνούς πνοής.

Φυσικά και όλα όσα ακολούθησαν, όπως τα πρώτα ΑΤΜ, οι αναθέσεις των νέων κτιρίων της τράπεζας σε σημαντικούς αρχιτέκτονες και η αξιοζήλευτη συλλογή έργων Ελλήνων καλλιτεχνών, μέρος της οποίας κοσμούσε τα υποκαταστήματα της ανά την Ελλάδα, έδωσαν το στίγμα τους στην αισθητική αναβάθμιση και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου.

Το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, θέλοντας να τιμήσει τη μνήμη αυτού του ευπατρίδη, ο οποίος υπήρξε βασικός συνεργάτης του Άγγελου Δεληβορριά και συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο του μουσείου, παρουσιάζει μια έκθεση μεγάλου και πολλαπλού ενδιαφέροντος, καθώς μέσα από τη ζωή και το έργο του αναδεικνύει όλες τις πτυχές της συμβολής του στον σύγχρονο πολιτισμό.

άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Παναγιώτης Τέτσης, «Τα τραπέζια», 1987, Λάδι σε μουσαμά, 132 x 134 εκ. Συλλογή Έργων Τέχνης Alpha Bank ΑΑ 1133
άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Γιώργος Λάππας, «Μπλε γλυπτό», 2007 Σίδερο βαμμένο, 650 x 200 x 200 εκ. Εκπαιδευτικό Κέντρο Alpha Bank στον Άγιο Στέφανο, Συλλογή Έργων Τέχνης Alpha Bank AA 4073
άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Γιάννης Μόραλης, «Επιτοίχιο», 1973, Ισόγειο Κεντρικού Καταστήματος, Σταδίου 40, Συλλογή Έργων Τέχνης Alpha Bank AA 4782

Ο χώρος μάς υποδέχεται με το έργο του Νικόλαου Γύζη «Ο νέος αιών» του 1899, που κρεμόταν στο γραφείο του Κωστόπουλου, ενώ η έκθεση είναι δομημένη σε πέντε ενότητες, ξεκινώντας από το χρονολόγιο της ζωής του, που συμπληρώνεται από σύντομες βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις συνεργατών του.

Συνεχίζει με το κεφάλαιο «Τραπεζίτης», όπου μέσα από τεκμήρια αποδεικνύεται το πρωτοποριακό του κριτήριο για τη λειτουργία της Alpha Bank, ακολουθεί η ενότητα «Πολιτισμός και κοινωνία», όπου παρατίθενται όλες οι συνεισφορές του στον τομέα του πολιτισμού, από την ενίσχυση αρχαιολογικών ανασκαφών και τις διεθνείς εκθέσεις ανάδειξης του βυζαντινού πολιτισμού (Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, 1997, και Βασιλική Ακαδημία Τεχνών, Λονδίνο, 2009), τη στήριξη καλλιτεχνών (με αντιπροσωπευτικά έργα καλλιτεχνών όπως οι Τσαρούχης, Τέτσης, Παπαλουκάς, Αντωνάκος κ.ά. από τη συλλογή της τράπεζας) μέχρι μεγάλες κοινωνικές πρωτοβουλίες όπως η χρηματοδότηση βρεφονηπιακού σταθμού στην Καλαμάτα (1994) και η δημιουργία των Φίλων του Εθνικού Κήπου (2005).

Η «Αγάπη για το αρχαίο νόμισμα» (που ξεκίνησε στην εφηβεία του χάρη σε ένα βιβλίο που του χάρισε η αδελφή του) είναι μια ακόμα σημαντική ενότητα, καθώς συγκεντρώνει μια επιλογή νομισμάτων από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank (συμπεριλαμβανομένου του σπανιότατου αθηναϊκού αργυρού δεκάδραχμου του 465 π.Χ.), ενώ η ενότητα με την οποία ολοκληρώνεται η έκθεση έχει να κάνει με τη λατρεία του για το υγρό στοιχείο και έχει τίτλο «Ιστιοπλόος».

Φωτογραφίες από ιστιοπλοϊκούς αγώνες, μακέτες ιστιοφόρων στον σχεδιασμό των οποίων συνείσφερε και ο ίδιος (είχε σπουδάσει Μηχανικός Ναυπηγός στη Μεγάλη Βρετανία) και η μουσική υπόκρουση του συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου αναδεικνύουν τη σχέση του Γιάννη Κωστόπουλου με την απεραντοσύνη της θάλασσας και την ελευθερία του απόπλου στα ανοιχτά, εκεί που ονειρευόταν και κατάστρωνε τα σχέδιά του για το μέλλον του ελληνικού πολιτισμού.

Να σημειώσουμε ότι ο μουσειακός σχεδιασμός της έκθεσης είναι της Ερατώς Κουτσουδάκη, ενώ ο κατάλογος που τη συνοδεύει ολοκληρώθηκε με την επιμέλεια της Ειρήνης Οράτη και περιλαμβάνει κείμενα της ίδιας και των Πέτρου Θέμελη, Κώστα Κωστή, Πολυξένης Αδάμ-Βελένη, Δήμητρας Τσαγκάρη, Μαρίας Βασιλάκη, Κατερίνας Κοσκινά, Έκτορα Βερύκιου και της κόρης του, Δάφνης Κωστοπούλου.

άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Μανώλης Μπαμπούσης, «Ο Γιάννης Κουνέλλης στο φορτηγό πλοίο M ⁄ S Ιόνιον, αναδρομική έκθεση, Πειραιάς, 1994» © Μανώλης Μπαμπούσης /ADAGP, Paris / ΟΣΔΕΕΤΕ, Αθήνα 2024
άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Αργυρό δεκάδραχμο Αθηνών, 465 π.Χ., Νομισματική Συλλογή Alpha Bank 10407
άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Το πρώτο laptop του Γιάννη Κωστόπουλου, δώρο της εταιρείας Olivetti. Διάφορα, 30 x 22,5 x 28 εκ., Ιστορικό Αρχείο Alpha Bank
άνδραν πολύτροπον: Μια έκθεση στη μνήμη του Γιάννη Κωστόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες της καινοτομίας και του πολιτισμού Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης.

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση εδώ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
«Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Εικαστικά / «Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές απεικονίσεις του ερωτισμού, η Ελένη Μπαγάκη, η Σοφία Μιτσώλα και η Janice Nowinski προσφέρουν τρεις διαφορετικές οπτικές για το τι σημαίνει να βλέπεις –και να σε βλέπουν– με τους δικούς σου όρους.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ