Γέλιο-κονσέρβα: Ο θάνατος του πιο απόκοσμου και μισητού ήχου στην τηλεόραση

Γέλιο-κονσέρβα: Ο θάνατος του πιο απόκοσμου και μισητού ήχου στην τηλεόραση Facebook Twitter
Νομίζετε ότι σας χρειαζόμαστε για να μας πείτε πότε να γελάσουμε;
0

Ανέκαθεν οι τηλεθεατές περιφρονούσαν το λεγόμενο «γέλιο-κονσέρβα» (laugh track) –είτε το προηχογραφημένο είτε το «ζωντανό»– στις κωμικές σειρές, καθώς έμοιαζε να αντιπροσωπεύει έναν συνδυασμό εξαπάτησης και συγκατάβασης. Φαινόταν τεχνητό, φτηνό, ακόμη και προσβλητικό: Νομίζετε ότι σας χρειαζόμαστε για να μας πείτε πότε να γελάσουμε;

Ο Λάρι Γκέλμπαρντ, δημιουργός του τηλεοπτικού M*A*S*H έλεγε ότι «πάντα πίστευε ότι αυτό ήταν που ευτελίζει» τη σειρά. Ο Λάρι Ντέιβιντ φέρεται να μην το ήθελε με τίποτα στο Seinfeld, αλλά υπέκυψε στις πιέσεις των στελεχών του στούντιο που το ήθελαν. Ο ηθοποιός Ντέιβιντ Νίβεν το αποκάλεσε κάποτε «τη μεγαλύτερη προσβολή της δημόσιας νοημοσύνης που γνωρίζω». Το 1999, το περιοδικό Time έκρινε το laugh track ως «μία από τις εκατό χειρότερες ιδέες του εικοστού αιώνα».

Και όμως, αυτό επέμενε. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σχεδόν κάθε δημοφιλής τηλεοπτική κωμωδία βασιζόταν σε αυτό. Τα Φιλαράκια, το Two and a Half Men, το Everybody Loves Raymond – όλα είχαν laugh track. Πλέον όμως είναι τόσο κοντά στο θάνατο όσο ποτέ άλλοτε. Το Big Bang Theory, η τελευταία μεγάλη σειρά με laugh track, τελείωσε το 2019 και τίποτα δεν έχει πάρει τη θέση του.

Υπό μία έννοια, τα τηλεοπτικά επεισόδια είναι απλώς ταινίες μικρού μήκους που μεταδίδονται στο σαλόνι σας. Αλλά οι ταινίες δεν χρησιμοποιούσαν ποτέ γέλιο-κονσέρβα, ούτε καν στις πρώτες, βωβές μέρες, όταν θα ήταν εύκολο να επιστρωθούν οι ήχοι ενός ενθουσιασμένου κοινού πάνω από τις κωλοτούμπες του Τσάρλι Τσάπλιν. Απλά δεν χρειαζόταν: Κάθε ταινία είχε το δικό της ζωντανό κοινό εκεί στην αίθουσα, οπότε γιατί να μπει κανείς στον κόπο να το προσομοιώσει;

Οι πρώτες τηλεοπτικές εκπομπές όμως δεν ήταν τόσο ταινίες μικρού μήκους όσο ραδιοφωνικές εκπομπές που παίζονταν επί σκηνής. Και επειδή οι ραδιοφωνικές εκπομπές ηχογραφούνταν μπροστά σε ένα ζωντανό κοινό στο στούντιο για τους ανθρώπους που τις παρακολουθούσαν στο σπίτι, το ίδιο συνέβαινε και με τις τηλεοπτικές εκπομπές. Ο σκοπός του laugh track ήταν να αναπαραστήσει αυτή την εμπειρία κοινότητας.

Ο θάνατος του laugh track δεν θα έπρεπε όμως να αποτελεί αφορμή πανηγυρισμών. Παρ' όλο τον εκνευρισμό που προκάλεσε, παρ' όλα τα κακά αστεία που συγκάλυπτε, το laugh track είχε ως βασικό στόχο την αναπαραγωγή της εμπειρίας του να είσαι μέρος ενός κοινού, και η παρακμή του είναι επίσης η παρακμή της κοινής τηλεθέασης.

Τα γέλια ενός ζωντανού κοινού χρησιμοποιούνταν από πολύ παλιά για να πλαισιώσουν ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, αλλά γύρω στα 1950, η ραδιοφωνική εκπομπή του Μπινγκ Κρόσμπι προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, καταργώντας εντελώς το ζωντανό κοινό και προσθέτοντας τα γέλια αργότερα. Τα στελέχη της τηλεόρασης γρήγορα ακολούθησαν το παράδειγμά του.

Με τη δημιουργία του Laff Box, στις αρχές της δεκαετίας του '50, τα κονσερβοποιημένα γέλια πολλαπλασιάστηκαν σε σημείο που ακόμη και εκπομπές χωρίς την παραμικρή επίφαση ότι μαγνητοσκοπήθηκαν ενώπιον ζωντανού κοινού, χρησιμοποιούσαν γέλιο-κονσέρβα. Ακόμα και σειρές κινουμένων σχεδίων όπως οι Flintstones το έκαναν.

Υπήρχε όμως πάντα μια αντίφαση. Το κοινό καταφερόταν εναντίον του laugh track, αλλά λάτρευε τις εκπομπές που το χρησιμοποιούσαν. Κάθε τόσο, τα δίκτυα δοκίμαζαν μια σειρά χωρίς laugh track, αλλά καμία από αυτές δεν άντεχε για πολύ. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 όμως, παρότι η κυριαρχία του είχε αρχίσει να υποχωρεί, το laugh track παρέμενε πανίσχυρο. Το 2003, οι New York Times έγραφαν ότι «σχεδόν σε κανέναν δεν αρέσουν τα laugh tracks, επειδή μοιάζουν με προφανή φύλλα συκής που καλύπτουν την αμηχανία που προκαλούν τα αδύναμα αστεία, επειδή μηχανοποιούν μια από τις πιο ανθρώπινες ενέργειες που μπορεί να φανταστεί κανείς, το γέλιο». Εκείνη την εποχή, τα Φιλαράκια ήταν η πιο δημοφιλής σειρά στην τηλεόραση.

Μέσα σε λίγα χρόνια όμως, μια νέα γενιά κωμικών σειρών αντικατέστησε τις παλιές, πρώτα με την άφιξη του Arrested Development, στη συνέχεια με το The Office και το 30 Rock, και λίγα χρόνια αργότερα με το Parks and Recreation και το Modern Family. Οι σειρές με laugh track άρχισαν να φαίνονται όχι μόνο συγκαταβατικές αλλά και δύσκαμπτες και σκουριασμένες. Οι άνθρωποι άρχισαν να φτιάχνουν βίντεο στα οποία αφαιρούσαν τα laugh tracks από τις κλασικές κωμικές σειρές για να δείξουν ότι δεν ήταν στην πραγματικότητα τόσο αστείες.

Αλλά όσο μεταδίδονται οι παλιότερες σειρές, το laugh track θα συνεχίσει να υπάρχει. Τα μεγαλύτερα σε ηλικία ακροατήρια που πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους παρακολουθώντας κλασικές κωμωδίες με laugh track βλέπουν περισσότερη τηλεόραση από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα. Απλά το laugh track έπαψε να βρίσκεται πια στο επίκεντρο αυτής της κουλτούρας. Καμία κωμική σειρά με laugh track δεν έχει κερδίσει το βραβείο Emmy καλύτερης κωμωδίας εδώ και σχεδόν 20 χρόνια.

Ο θάνατος του laugh track δεν θα έπρεπε όμως να αποτελεί αφορμή πανηγυρισμών. Παρ' όλο τον εκνευρισμό που προκάλεσε, παρ' όλα τα κακά αστεία που συγκάλυπτε, το laugh track είχε ως βασικό στόχο την αναπαραγωγή της εμπειρίας του να είσαι μέρος ενός κοινού, και η παρακμή του είναι επίσης η παρακμή της κοινής τηλεθέασης. Η εποχή της οικογενειακής συγκέντρωσης γύρω από την τηλεόραση του σαλονιού έχει τελειώσει. Δεν βλέπουμε όλοι τις ίδιες εκπομπές στα ίδια δίκτυα, και ό,τι βλέπουμε, το βλέπουμε στις δικές μας προσωπικές συσκευές. Ούτε και πηγαίνουμε πλέον τόσο συχνά στους κινηματογράφους. Το γέλιο-κονσέρβα δεν ήταν ποτέ κάτι περισσότερο από την ψευδαίσθηση μιας κοινότητας, αλλά τώρα ακόμη κι αυτή η ψευδαίσθηση έχει χάσει τη λάμψη της.

Με στοιχεία από The Atlantic

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παθός αλλά μη μαθός: Αυλαία χθες για το Curb Your Enthusiasm μετά από 25 χρόνια γέλιου 

Daily / Παθός αλλά μη μαθός: Αυλαία χθες για το Curb Your Enthusiasm μετά από 25 χρόνια γέλιου 

Το κωμικό δημιούργημα του Λάρι Ντέιβιντ μας συντρόφεψε εδώ κι ένα τέταρτο του αιώνα, εκδηλώνοντας ό,τι πιο ανάρμοστο μπορεί να φανταστεί κανείς, με σπαρταριστά –και απελευθερωτικά για εμάς τους θεατές– αποτελέσματα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
seinfeld

Daily / «Seinfeld»: Η πιο σημαντική κωμική σειρά του 20ού αιώνα αναζητά φρέσκο κοινό

Κι αν κάποιες ατάκες και συμπεριφορές που εμφανίζονται στη σειρά ίσως φανούν ελαφρώς παρωχημένες ή «προβληματικές» το 2021, η σπαρταριστή νεοϋορκέζικη ηθογραφία του «Seinfeld» παραμένει, τρεις δεκαετίες μετά, μια διαχρονική απόλαυση εκτός συναγωνισμού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι θρυλικοί boomers του 65ου φεστιβάλ θεσσαλονίκης

Pulp Fiction / Οι θρυλικοί boomers του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Ματ Ντίλον: Oι διάσημοι, σχεδόν συνομήλικοι ηθοποιοί που τιμήθηκαν με Χρυσό Αλέξανδρο και έδειξαν με τις διαφορετικές επιλογές τους ισάριθμα σίκουελ στην καριέρας τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Οθόνες / «Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Ένα έπος δράσης και χαρακτήρων που κυλά θεαματικά, ουσιαστικά, υπερβολικά, συγκινητικά, χορταστικά και εμφατικά, όπως όλοι οι υποψήφιοι θεατές αναμένουν εδώ και πολύ καιρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η πιο διάσημη υπόθεση «απαγωγής από εξωγήινους» αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Οθόνες / Η απαγωγή του αιώνα αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Παρότι συμμετείχε στο σενάριο του ντοκιμαντέρ «The Manhattan Alien Abduction», η Λίντα Ναπολιτάνο που ισχυρίζεται ότι απήχθη από εξωγήινους στο κέντρο του Μανχάταν προ 35ετίας μηνύει την πλατφόρμα για αθέτηση της συμφωνίας τους.
THE LIFO TEAM
Ο Άγγελος Φραντζής θέλησε να κάνει μια αστεία ταινία 

Οθόνες / Άγγελος Φραντζής: «Mόνο αν πας στην πηγή των τραυμάτων, μπορείς να απελευθερωθείς»

Μια κουβέντα με τον ακατάτακτο σκηνοθέτη λίγο πριν από την επίσημη πρεμιέρα της νέας του ταινίας «Ο Νόμος του Μέρφυ», μιας σουρεαλιστικής υπαρξιακής κωμωδίας που δεν μοιάζει με καμία από τις προηγούμενες δουλειές του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Γιατί διχάζει τόσο το «The Substance»;

The Review / Γιατί διχάζει τόσο το «The Substance»;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και η δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Ιωσηφίνα Γριβέα συζητούν για την πιο αμφιλεγόμενη ταινία της χρονιάς, που έχει προκαλέσει έντονες διαμάχες στα social media, για τη φεμινιστική της διάσταση και για τις γυναικείες φωνές στο σινεμά, που επιτέλους ακούγονται πιο ηχηρά από ποτέ.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Ματ Ντίλον: Outsider για πάντα

Οθόνες / Ματ Ντίλον: Outsider για πάντα

Ξεκίνησε ως εφηβικό είδωλο στα ’80s, πρωταγωνίστησε σε δύο εμβληματικές ταινίες του Κόπολα και έχτισε την καριέρα του επιλέγοντας ταινίες με γνώμονα τα ενδιαφέροντά του. Στα 60 του έχει συνδεθεί με μερικές από τις πιο αγαπημένες καλτ ταινίες διεθνώς, δηλώνει ζωγράφος και διατηρεί σημαντική συλλογή τέχνης. Έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να παραλάβει έναν τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζέιμς Φράνκο και Σεθ Ρόγκεν: Το πικρό τέλος ενός μεγάλου bromance

Οθόνες / Τζέιμς Φράνκο και Σεθ Ρόγκεν: Το πικρό τέλος ενός μεγάλου bromance

Οι κατηγορίες εναντίον του Φράνκο για σεξουαλική κακοποίηση έβαλαν στον γύψο όχι μόνο την καριέρα του στο Χόλιγουντ αλλά και τη στενή φιλία του με τον επί εικοσαετίας κολλητό και συνεργάτη του.
THE LIFO TEAM
15 highlights του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Οθόνες / 15 highlights του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Πάμελα Άντερσον, Αριάν Λαμπέντ, Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, σινεφίλ τέρατα και όλη η νέα ελληνική κινηματογραφική παραγωγή της χρονιάς στην 65η διοργάνωση που για δέκα μέρες (31/10-10/11) θα μεταμορφώσει τη Θεσσαλονίκη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Teri Garr (1944-2024): Το χιούμορ τής έσωσε τη ζωή

Απώλειες / Teri Garr (1944-2024): Το χιούμορ τής έσωσε τη ζωή

Αστεία και ανθρώπινη, η αξιαγάπητη, υπερταλαντούχα Τέρι Γκαρ, που απολαύσαμε στο «Young Frankenstein» και το «Τούτσι» και αγαπήσαμε από τις εμφανίσεις της στο βραδινό talk show του Ντέιβιντ Λέτερμαν, ήταν μια από τις πιο λαμπερές σουμπρέτες του αμερικανικού σινεμά.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Bruce Springsteen & the E Street Band: Το ροκ του παρελθόντος και του μέλλοντος μας

Daily / Bruce Springsteen & the E Street Band: Το ροκ του παρελθόντος και του μέλλοντός μας

«Μετά από 50 χρόνια στον δρόμο, είναι πολύ αργά για να σταματήσουμε τώρα», δηλώνει μ’ ένα διακριτικό μειδίαμα ο 75χρονος ροκ σταρ σ’ ένα νέο ντοκιμαντέρ που παρακολουθεί από απόσταση αναπνοής την πρόσφατη περιοδεία του Μπρους Σπρίνγκστιν και της θρυλικής μπάντας του.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ