Ποιος έριξε το πυροβολημένο σώμα του δημοσιογράφου στο Θερμαϊκό;

 Ποιος έριξε το πυροβολημένο σώμα του δημοσιογράφου στο Θερμαϊκό; Facebook Twitter
2
 Ποιος έριξε το πυροβολημένο σώμα του δημοσιογράφου στο Θερμαϊκό; Facebook Twitter
Σκηνή από την ταινία Polk των Βλαδίμηρου Νικολούζου και Νίκου Νικολόπουλου

Εξήντα έξι χρόνια έχουν περάσει από την ημέρα που το σώμα του νεκρού Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ ξεβράστηκε στον Θερμαΐκό. Εξήντα έξι χρόνια που δεν έχουν δώσει απαντήσεις σε όσους έχουν ερευνήσει επί σειρά ετών τα γεγονότα. Η υπόθεση Πολκ, όχι μόνο ως αίνιγμα,  έγινε αφορμή μέχρι σήμερα να διατυπωθούν θεωρίες, αλλά εξακολουθεί και εμπνέει συγγραφείς και σκηνοθέτες. Polk είναι ο τίτλος της τέταρτης ταινίας που γίνεται με αφορμή την προσωπικότητά του, από δυο νέους Έλληνες σκηνοθέτες και θα έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2014. Ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή:

Ελλάδα 1947. Ο εμφύλιος μαίνεται. Σε διεθνές επίπεδο αρχίζει να διαμορφώνεται το ψυχροπολεμικό κλίμα ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση. Στην Ελλάδα έχει εξαγγελθεί το «Δόγμα Τρούμαν» με το οποίο η Ελλάδα έχει περάσει στην αγγλική και αμερικανική κηδεμονία. Η Θεσσαλονίκη βρίσκεται πολύ κοντά στο θέατρο των επιχειρήσεων στη Βόρειο Ελλάδα, ένα σημαντικό μέρος της οποίας κατείχε ο Δημοκρατικός Στρατός.

Στις 16 Μαΐου τα ξημερώματα, ο ψαράς Λάμπρος Αντώναρος βρίσκει το άψυχο σώμα του στη θάλασσα σε άθλια κατάσταση. Μπροστά στο Τριανόν. Πόδια και χέρια δεμένα με σκοινί, μια σφαίρα στο κεφάλι. Οι εφημερίδες της εποχής, δημοσιεύουν τη φριχτή εικόνα.

 

Το Μάιο του '48, ένας Αμερικανός δημοσιογράφος φτάνει στη Θεσσαλονίκη. Πόλη στο όριο της μυθοπλασίας την εποχή εκείνη με κατασκόπους εγχώριους και ξένους, επισκέπτες και πολιτικές ίντριγκες. Ο Τζορτζ Πολκ είναι ένας ακόμα επισκέπτης και κανένας δε θα ήξερε το όνομα του, πέρα από το δημοσιογραφικό χώρο,  αν το πτώμα του δεν ξεβραζόταν στον Θερμαϊκό μια εβδομάδα αργότερα.

Η «υπόθεση Πολκ»,  όπως είναι στους περισσότερους γνωστή,  είναι μια ιστορία αστυνομικού μυστηρίου με όλα τα συστατικά σε γενναίες δόσεις. Κίνδυνος, σκευωρίες, διαφθορά, κατασκοπία. Θεωρίες συνωμοσίας που ακόμα και σήμερα ζητούν απαντήσεις. Και άλλες τόσες που έχουν καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος.

Ο Τζορτζ Πολκ είναι 34 ετών. Είναι ένας επιτυχημένος και μάχιμος ρεπόρτερ του CBS. Πολεμικός ανταποκριτής στις ευαίσθητες περιοχές της εποχής όπως η Μέση Ανατολή και η Παλαιστίνη. Θέλει να κλείσει το κεφάλαιο «Ελλάδα» με μια συνέντευξη από το Μάρκο Βαφειάδη, ο οποίος στις 24 Δεκεμβρίου του 47 έχει αναγγείλειτο σχηματισμό «προσωρινής δημοκρατικής κυβέρνησης». Σε αντίποινα η επίσημη κυβέρνηση Τσαλδάρη - Σοφούλη θέτει το ΚΚΕ και το ΕΑΜ εκτός νόμου.  Ο Πολκ θα κάνει τη συνέντευξη στο πιο hot πρόσωπο της εποχής και μετά θα πάρει την Ελληνίδα γυναίκα του και θα φύγουν για το Χάρβαρντ.

Από τη Γιουγκοσλαβία, χρόνια αργότερα, ο Μάρκος Βαφειάδης σε μια συνέντευξή του στον διευθυντή της εφημερίδας «Μακεδονία», Δημήτρη Γουσίδη θα πει: «δεν είχαμε καμία πληροφόρηση εμείς επάνω στο Γράμμο, ότι ένας Αμερικανός δημοσιογράφος ήθελε να έρθει και να μάθει για τον αγώνα μας. Αν ήθελε αυτός μια φορά εμείς δέκα φορές θέλαμε να μάθει η υφήλιος γιατί αγωνιζόμαστε”.

 Ποιος έριξε το πυροβολημένο σώμα του δημοσιογράφου στο Θερμαϊκό; Facebook Twitter
Ο Πολκ με την Ελληνίδα σύζυγό του Ρέα Κοκκώνη. Μετά τη δολοφονία του μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη.

Ο Πολκ «δεν αρέσει». Η ανεξαρτησία δεν ταιριάζει στο κλίμα της εποχής. Ενώ η διαφθορά πλέκει γαϊτανάκι με την αμερικανική βοήθεια των 400.000.000 δολαρίων από τους Αμερικανούς προς την Ελλάδα, εκείνος αναφέρει συχνά τις λαθροχειρίες των Ελλήνων πολιτικών. Οι απόψεις του για το που φτάνει η αμερικανική βοήθεια είναι απλώς εξαιρετικά επικίνδυνες. Αλλά και στις ΗΠΑ δεν είναι αρεστός. Δεν είναι πένα που εξαγοράζεται. Πριν φτάσει στη Θεσσαλονίκη προηγούνται τα εξής γεγονότα: δολοφονείται ο Χρήστος Λαδάς, υπουργός δικαιοσύνης της κυβέρνησης και ως αντίποινα εκατό και πλέον αριστεροί κρατούμενοι. 

Ο Πολκ φτάνει με χίλια εμπόδια στη Θεσσαλονίκη και μένει στο ξενοδοχείο Αστόρια. Ο Πολκ ανήκει σε εκείνη τη γενιά δημοσιογράφων που βρίσκονται διαρκώς σε κίνηση. Κάνει επαφές, ραντεβού και έρχεται σε επαφή με πολλούς ανθρώπους προκειμένου να βρει ένα σύνδεσμο και να φτάσει στο «βουνό» για τον Βαφειάδη. Στις 8 Μαΐου βγαίνει μετά τις 11 το βράδυ  από το ξενοδοχείο και εξαφανίζεται. Στις 11 Μαΐου,  στο 3ο αστυνομικό τμήμα της Θεσσαλονίκης φτάνει ένας φάκελος με την ταυτότητα του Πολκ. Η γυναίκα του φτάνει ανήσυχη στη Θεσσαλονίκη και οι έρευνες της αστυνομίας ξεκινούν.

Στις 16  Μαΐου τα ξημερώματα, ο ψαράς Λάμπρος Αντώναρος βρίσκει το άψυχο σώμα του στη θάλασσα  σε άθλια κατάσταση. Μπροστά στο Τριανόν. Πόδια και χέρια δεμένα με σκοινί, μια σφαίρα στο κεφάλι. Οι εφημερίδες της εποχής, δημοσιεύουν τη φριχτή εικόνα.

Η ιατροδικαστική εξέταση αποκαλύπτει ότι ο Πολκ είχε δολοφονηθεί περίπου τα μεσάνυχτα της 8ης Μαΐου. Είχε φάει αστακό με αρακά, κάτι εντελώς ασυνήθιστο τόσο για τα σπίτια όσο και για τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης το 1948, ρίχτηκε στη θάλασσα ενώ ζούσε ακόμα και σίγουρα δεν ήταν θύμα ληστείας. Επάνω του είχε χρήματα και τη βέρα του. Όμως η ατζέντα και το σημειωματάριό του χάθηκαν για πάντα.

Η Θεσσαλονίκη βράζει και τα σενάρια οργιάζουν. Ποιοί ήθελαν να σκοτώσουν τον Πολκ; Πρώτα οι «ξένοι»: Οι Άγγλοι για να καταφέρουν ένα ρήγμα στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ή επειδή τους ενοχλούσε το ότι ήταν έξω από το παιχνίδι. Οι Αμερικανοί για παραδειγματισμό. Όλοι υποτίθεται οι δημοσιογράφοι έπρεπε να ακολουθήσουν την πολιτική τους στο Ψυχρό Πόλεμο. Και μετά οι Έλληνες. Ακροδεξιοί, παραστρατιωτικοί, Χίτες, κομμουνιστές. Όλοι είναι μέσα στο παιχνίδι.  Οι πρώτες έρευνες δε φέρνουν κανένα αποτέλεσμα.

 Ποιος έριξε το πυροβολημένο σώμα του δημοσιογράφου στο Θερμαϊκό; Facebook Twitter
Το ξενοδοχείο Αστόρια (αριστερά) και η δημοσιογραφική ταυτότητα του Πολκ
 Ποιος έριξε το πυροβολημένο σώμα του δημοσιογράφου στο Θερμαϊκό; Facebook Twitter
Γραμματόσημο των ΗΠΑ Ο Πολκ "ως ένα σύμβολο της δημοσιογραφικής ακεραιότητας"

Ο Έρνεστ Χεμινγουέι γράφει: «Αν η υπόθεση Πολκ αποσιωπηθεί, αυτό θα αποτελέσει νίκη για εκείνους που πιστεύουν ότι μπορούν να σκοτώσουν την αλήθεια, σκοτώνοντας τον άνθρωπο που επιδιώκει να την αποκαλύψει». Κάτω από την πίεση των ΗΠΑ αλλά και της κοινής γνώμης ο διοικητής της Γενικής ασφάλειας Νίκος Μουσχουντής, γνωστός για την αντικομουνιστική του στάση βρίσκει στο πρόσωπο του δημοσιογράφου Γρηγόρη Στακτόπουλου τον ένοχο που έψαχνε. Απαγγέλλονται κατηγορίες σε αυτόν, την μητέρα του και στα στελέχη του ΚΚΕ Αδάμ Μουζενίδη και Βαγγέλη Βασβανά. Ο Μουζενίδης είναι εκείνη την εποχή πιθανότατα νεκρός, ο Βασβανάς μακριά από τη Θεσσαλονίκη. Ο Στακτόπουλος βασανίζεται απάνθρωπα και του αποσπούν την ομολογία της δολοφονίας του Πολκ. Παρουσιάζουν μια θεωρία στα μέτρα τους: Ο φόνος σχεδιάστηκε από κομμουνιστές. Τόσο απλά. Είναι αυτοί που δε θέλουν να υπάρχουν αρμονικές σχέσεις με την Αμερική.

Ο Στακτόπουλος καταδικάζεται και μένει στη φυλακή για 12 χρόνια. Όταν αποφυλακίστηκε, αδικαίωτος, δούλεψε ξανά σαν δημοσιογράφος. Στον «Κήρυκα», τη «Μακεδονία» και στο Reuters και διεκδίκησε την ηθική αποκατάστασή του. Οι συνάδελφοί του ανακίνησαν το άνοιγμα της υπόθεσης Πολκ. Τέσσερις αιτήσεις αναψηλάφησης της δίκης -οι τρεις μετά το θάνατό του- απορρίφθηκαν από τον Άρειο Πάγο. Ο επίτιμος αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Αθανάσιος Καφίρης χαρακτήρισε την καταδίκη του ως τη «μεγαλύτερη δικαστική πλάνη στην ιστορία του τόπου μας».

Σήμερα, 66 χρόνια αργότερα, ερευνητές και  δημοσιογράφοι δεν έχουν καταλήξει στο «ποιός σκότωσε τον Πολκ». Κανείς δε μπορεί και δεν έχει τα στοιχεία να ερευνήσει σε βάθος την ιστορία. Ουσιώδη έγγραφα παραμένουν στα απόρρητα των αμερικανικών και βρετανικών μυστικών υπηρεσιών. Μπορούμε να μιλήσουμε μόνο για το σκηνικό της ιστορίας, το φόντο και τις συνθήκες της εποχής.

 

2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Οθόνες / Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Ένα υπέροχο κινηματογραφικό αφιέρωμα στο στέκι της Πλάκας, με παλιές δόξες, όπως το «Brief Encounter» και το «Roman Holiday» αλλά και πιο σύγχρονες, όπως το κομψοτέχνημα «In the Mood for Love» και το σπαραχτικό «Cold War».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Lifo Videos / Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και σεναριογράφος Βασίλης Κεκάτος, μαζί με την πρωταγωνίστριά του, Δάφνη Πατακιά, μιλούν για όσα έζησαν στα γυρίσματα της ταινίας «Οι άγριες μέρες μας» – μιας ιστορίας με χαρακτήρες που είναι «γλυκά τσογλανάκια».
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Οθόνες / «Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Ένα αποκαλυπτικό ελληνικό ντοκιμαντέρ που αποτυπώνει την ωμή αλήθεια για το άθλημα του bodybuilding –έναν κόσμο όπου δοκιμάζονται τα όρια σώματος και πνεύματος– έρχεται στις αίθουσες την Πέμπτη 29 Μαΐου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Είναι η «Κιούκα» η «ελληνική ταινία της χρονιάς»;

The Review / Τι είναι αυτό που κάνει την ταινία «Κιούκα» να συζητιέται τόσο;

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την ταινία «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού» του 31χρονου Κωστή Χαραμουντάνη. Πώς καταφέρνει το όραμα ενός millennial σκηνοθέτη να ξεχωρίζει στο σύγχρονο ελληνικό σινεμά — και γιατί αξίζει την προσοχή μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Οθόνες / Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Με αφορμή την έξοδο του «Oh, Canada» στις εγχώριες αίθουσες, ανατρέχουμε στο σύνολο της καριέρας ενός σταρ που οι περισσότεροι θεωρούμε δεδομένο, ίσως επειδή όσα κάνει στην οθόνη φαντάζουν τόσο ανεπιτήδευτα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κάν’ το όπως ο Γκοντάρ

Ανταπόκριση από τις Κάννες / Κάν’ το όπως ο Γκοντάρ

Ως άλλος Αμερικανός στο Παρίσι του ’60, ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ με τη φετινή του συμμετοχή, το ασπρόμαυρο «Nouvelle Vague», αποτίνει φόρο τιμής στον θρυλικό auteur του γαλλικού Νέου Κύματος, υπενθυμίζοντάς μας την τέχνη (και το θράσος) της νεότητας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στις σχολικές γιορτές ο Θοδωρής Σελέκος ζήλευε τα φτερά αγγέλου που είχε ο φίλος του ο Παναγιώτης

Οθόνες / Στις σχολικές γιορτές ο Θοδωρής Σελέκος ζήλευε τα φτερά αγγέλου που είχε ο φίλος του ο Παναγιώτης

Ο Θοδωρής Σελέκος μεγάλωσε στο Νέο Ηράκλειο και ασχολείται με τον κινηματογράφο . Στα πρώτα του βήματα ήταν μέρος της κολεκτίβας ATH KIDS. Έχει σκηνοθετήσει βιντεοκλίπ για καλλιτέχνες όπως ο Ethismos, ο Saske, οι Sworr και διαφημιστικά για brands όπως η Muerte Inc. Παλιότερα άκουγε περισσότερη hip-hop μουσική. Τώρα ακούει jazz και soul. Η πρώτη ταινία μικρού μήκους του ονομάζεται «Can you water a garden with tears?». Του αρέσει η ησυχία και οι αργές ταινίες.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ
Χολιγουντιανή απόβαση στην Κρουαζέτ, μια πολιτική διαμαρτυρία αλλά και «ψαλίδι» στο γυμνό

Κάννες 2025 / Χολιγουντιανή απόβαση στην Κρουαζέτ, μια πολιτική διαμαρτυρία αλλά και «ψαλίδι» στο γυμνό

Στην τελετή έναρξης του Φεστιβάλ Καννών, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο εξαπέλυσε για ακόμη μία φορά σφοδρή κριτική κατά της αμερικανικής πολιτικής, μια μικρή γαλλική ταινία εγκαινίασε το φεστιβάλ, ενώ οι λαμπερές σταρ υποχρεώθηκαν να περιορίσουν τις ημίγυμνες εμφανίσεις τους στο κόκκινο χαλί.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιος είναι τελοσπάντων αυτός ο Λεός Καράξ;

Οθόνες / Λεός Καράξ: Ποιος είναι ο σκηνοθέτης του Holy Motors;

«Δεν είμαι εγώ», δηλώνει ο ασυμβίβαστος Γάλλος δημιουργός στον τίτλο της φιλμικής του αυτοβιογραφίας, εντείνοντας το μυστήριο γύρω από το πρόσωπό του και προσθέτοντας ακόμη μία ψηφίδα σε ένα συναρπαστικό καλλιτεχνικό work in progress.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Ένκε Φεζολλάρι

Μυθολογίες / «Όποτε θέλω να κλάψω, βλέπω το The Hours»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Ένκε Φεζολλάρι

Το πρώτο ερωτικό σκίρτημα ήρθε με το Persona του Μπέργκμαν. Όταν είδε το Happy Together του Wong Kar-Wai, ήθελε να ουρλιάξει. Τα παθιασμένα συναισθήματα έχουν τον πρώτο λόγο στην κινηματογραφική λίστα του ηθοποιού και σκηνοθέτη.

σχόλια

2 σχόλια