Η Κύπρος, βρετανικό αεροπλανοφόρο στην υπηρεσία του Ισραήλ
Πρώην βρετανική αποικία και μακροχρόνια υποστηρίκτρια της παλαιστινιακής υπόθεσης, όπως αυτό εκφράστηκε από τον πρώτο της πρόεδρο, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, η Κύπρος συνεργάζεται με το Ισραήλ μέσα σε ένα κλίμα αντιπαλότητας με την Τουρκία. Οι βρετανικές βάσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν στο νησί παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη συμμαχία.
Sylvain Henry
Orient XXI - 08.07.2025
"Από την Κύπρο μέχρι την Παλαιστίνη, η κατοχή είναι έγκλημα", "Νίκο [Χριστοδουλίδη] ξέρουμε ότι υποστηρίζεις τη γενοκτονία"... 'Οσοι αντιτίθενται στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Λευκωσίας και Τελ Αβίβ φρόντισαν να ακουστεί η φωνή τους πριν την επίσκεψη του Κύπριου προέδρου στο Ισραήλ στις 4 Μαΐου 2025, όπου επρόκειτο να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, γα τον οποίον έχει εκδοθεί ένα διεθνές έντάλμα σύλληψης για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Καταδικάζοντας τον ισραηλινό εποικισμό και τη γενοκτονία στη Γάζα, οι διαδηλωτές υπενθύμισαν το ηθικό και ιστορικό καθήκον της Κύπρου, μέρος του εδάφους της οποίας παραμένει υπό τουρκική κατοχή. Τόνισαν έτσι ότι οι παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα της Δημοκρατίας. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 2 Μαΐου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε επισκεφθεί την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου με σαφή αποσχιστική ατζέντα: η λύση των δύο κρατών θα σηματοδοτούσε τη μετάβαση από την παράνομη κατοχή στην οριστική προσάρτηση.
Στο πλαίσιο της ιστορικής της αντιπαράθεσης με την Άγκυρα, η Λευκωσία επιδιώκει να εγγυηθεί η ασφάλειά της απέναντι στην τουρκική κατοχή και, για το σκοπό αυτό, διατηρεί στενή συμμαχία με το Τελ Αβίβ, καθώς και στρατηγικές συνεργασίες. Οι τελευταίες ενισχύθηκαν μετά την ανακάλυψη υπεράκτιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου τον Σεπτέμβριο του 2011, γεγονός που ώθησε την τουρκική κυβέρνηση να προβάλει εκ νέου τις εδαφικές της φιλοδοξίες. Η Κύπρος στράφηκε τότε στο Ισραήλ για να υπερασπιστεί και να διασφαλίσει την εκμετάλλευση αυτών των πόρων. Η συμμαχία αυτή ενισχύθηκε και στον αμυντικό τομέα, με κοινές ασκήσεις, συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών και προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού.
Κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και παραδόσεις όπλων
Αυτή η στρατιωτική συμμαχία εκφράστηκε ιδίως με τις μεγάλες ασκήσεις που διεξήγαγε ο ισραηλινός στρατός τον Ιούνιο του 2017 και ξανά τον Ιούνιο του 2022 στα βουνά του Τροόδους, η τοπογραφία του οποίου θυμίζει τον νότιο Λίβανο. Οι ασκήσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια κατά τη διάρκεια των πρόσφατων εισβολών και της στρατιωτικής κατοχής αυτής της περιοχής του λιβανικού εδάφους.
Ταυτόχρονα, η στρατιωτική αυτή συνεργασία υλοποιήθηκε με την απόκτηση από τη Λευκωσία τεχνολογικού εξοπλισμού ελέγχου και επιτήρησης των συνόρων. Τον Οκτώβριο του 2019, η Κύπρος ανακοίνωσε την αγορά drones από το Ισραήλ για την προστασία της αποκλειστικής οικονομικής της ζώνης (ΑΟΖ) από πιθανές τουρκικές παραβιάσεις. Τον Νοέμβριο του 2021, η Κύπρος ανέθεσε στον ισραηλινό στρατό το σύστημα επιτήρησης για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων κατά μήκος της νεκρής ζώνης που χωρίζει το ελληνικό και το τουρκικό τμήμα του νησιού. Το σύστημα αυτό είναι το ίδιο με εκείνο που χρησιμοποιείται για το διαχωριστικό φράγμα μεταξύ του Ισραήλ και της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, με την Παλαιστίνη να λειτουργεί ως εργαστήριο για τις ισραηλινές εξαγωγές τεχνολογιών ελέγχου και επιτήρησης σε όλο τον κόσμο.
Τον Δεκέμβριο του 2024, η Κύπρος έλαβε επίσης ένα αντιαεροπορικό αμυντικό σύστημα που αναπτύχθηκε στο Ισραήλ. Η παραγγελία αυτή, που έγινε από την προηγούμενη κυβέρνηση στο πλαίσιο ενός προγράμματος στρατιωτικού εκσυγχρονισμού, παραβίαζε τις διεθνείς δεσμεύσεις της Λευκωσίας. Στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 2024, η Κύπρος είχε εγκρίνει ένα ψήφισμα που επέβαλε κυρώσεις και εμπάργκο στα όπλα που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της παράνομης πολιτικής εποικισμού και κατοχής του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη.
Σήμερα, η ομαλοποίηση αυτής της συνεργασίας πραγματοποιείται με φόντο την καταστροφική εκστρατεία του Ισραήλ κατά της Γάζας. Τον Ιούνιο του 2024, λόγω του στρατηγικού της ρόλου ως επιχειρησιακή βάση στη Μεσόγειο, η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε στόχος ρητών απειλών από τον Χασάν Νασράλα, τότε Γενικό Γραμματέα της Χεζμπολάχ. Ο Πέτερ Στάνο, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αναγκάστηκε να προειδοποιήσει ότι μια επίθεση σε ένα από τα κράτη μέλη της (από το 2004) θα θεωρηθεί ως επίθεση και κατά των 27, σύμφωνα με τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας.
Οι βρετανικές στρατιωτικές βάσεις συνεργούν στη γενοκτονία
Η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1960. Ωστόσο, το Λονδίνο κατάφερε να επιβάλει τη διατήρηση δύο στρατιωτικών βάσεων, του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας, οι οποίες καλύπτουν 250 km², δηλαδή το 3% του κυπριακού εδάφους. Αυτοί οι αυτόνομοι θύλακες, ως αποικιακή κληρονομιά, είναι απαραίτητοι για τα στρατηγικά συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής, καθώς και για εκείνα του συμμάχου Ισραήλ. Σήμερα εμπλέκονται άμεσα στις ισραηλινές επιχειρήσεις κατά της Γάζας.
Από την Κύπρο απογειώνονται διακριτικά βρετανικά και αμερικανικά αναγνωριστικά αεροσκάφη, στρατιωτικά μεταγωγικά αεροσκάφη και πτήσεις των ειδικών δυνάμεων. Η χρήση αυτών των βάσεων για μυστικές επιχειρήσεις εγείρει το ερώτημα της συνενοχής του Λονδίνου στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττονται στη Γάζα.
Η βρετανική κυβέρνηση δεν σταμάτησε ποτέ να εκδίδει άδειες εξαγωγής όπλων προς το Ισραήλ, παρόλο που έχει δεσμευτεί δημοσίως υπέρ μιας κατάπαυσης του πυρός και της απεμπλοκής της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Παρότι της ζητήθηκε αρκετές φορές, αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τις δραστηριότητες που διεξάγονται μέσα και από τις στρατιωτικές βάσεις Ακρωτηρίου και Δεκέλειας, επικαλούμενη την ανάγκη προστασίας της ασφάλειας των επιχειρήσεων.
Η ανάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση των Εργατικών τον Ιούλιο του 2024 δεν άλλαξε τα δεδομένα, το αντίθετο μάλιστα. Ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ επισκέφθηκε τη βάση του Ακρωτηρίου τον Δεκέμβριο του 2024 και οι πτήσεις των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ προς το Ισραήλ διπλασιάστηκαν, σύμφωνα με τη βρετανική ερευνητική ιστοσελίδα Declassified UK. Επί σχεδόν ενάμιση χρόνο, το Ηνωμένο Βασίλειο προσέφερε στρατιωτική βοήθεια στο Ισραήλ παρέχοντας 645 πτήσεις επιτήρησης, δηλαδή το 47% των πτήσεων πάνω από τη Γάζα (33% για τις ΗΠΑ και 20% για το Ισραήλ), σύμφωνα με έρευνα του Al Jazeera. Μεταξύ 3 Δεκεμβρίου 2023 και 6 Ιουνίου 2024, η Βασιλική Πολεμική Αεροπορία πραγματοποίησε 250 αναγνωριστικές πτήσεις μεταξύ Ακρωτηρίου και Γάζας, δηλαδή μία ή δύο πτήσεις την ημέρα, εξαιρουμένων των Σαββάτων, σύμφωνα με έκθεση του British Palestinian Committee (BPC).
Αυτή η εναέρια σύνδεση, σε συνδυασμό με τις πτήσεις επιτήρησης και ανεφοδιασμού, συνέβαλε στην εθνοκάθαρση που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γάζα και στα κατεχόμενα εδάφη και, επιπλέον, στους βομβαρδισμούς με στόχο το Λίβανο, την Υεμένη και τη Συρία. Την ίδια ώρα που οργανώνονται κινητοποιήσεις για τη ματαίωση της μεταφοράς όπλων προς το Ισραήλ, όπως έδειξαν το εμπάργκο που επέβαλε η ισπανική κυβέρνηση και η απεργία των Ελλήνων και Μαροκινών λιμενεργατών που εμπόδισαν την εκφόρτωση στρατιωτικού εξοπλισμού που προοριζόταν για τα ισραηλινά λιμάνια. Παρά τις επικρίσεις των ανθρωπιστικών οργανώσεων, η κυβέρνηση των Εργατικών δεν κάνει πίσω. Αντιθέτως, ποινικοποιεί τις φιλοπαλαιστινιακές ενώσεις που αντιδρούν.
Το Λονδίνο, παγιδευμένο από την "ειδική σχέση" του με την Ουάσιγκτον, κινδυνεύει να εκτεθεί στις νομικές συνέπειες των επιχειρήσεών του στην Κύπρο ενώπιον της διεθνούς δικαιοσύνης. Θα μπορούσε να του καταλογιστεί η ευθύνη ιδίως για συνέργεια σε γενοκτονία, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου. Έτσι, η Κύπρος, κληρονόμος ενός μακροχρόνιου αγώνα κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας και της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής, βρίσκεται απέναντι στον παλαιστινιακό λαό, ο οποίος επίσης αγωνίζεται για να θέσει τέρμα στην ισραηλινή αποικιοκρατική κυριαρχία.
