Η Βόρεια Ιρλανδία και η Παλαιστίνη, ενωμένες μέσω της αποικιοκρατίας
Στην ίδια γραμμή και η υπόλοιπη Ιρλανδία. Στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές της χώρας, η "hard left", όπως την αποκαλούν με μένος τα βρετανικά μίντια, δικηγόρος Catherine Connolly έλαβε το 63% των ψήφων. Η 10η πρόεδρος της Ιρλανδίας έχει χαρακτηρίσει το Ισραήλ "τρομοκρατικό κράτος που πραγματοποιεί μια γενοκτονία", ενώ θεωρεί ότι η Χαμάς "αποτελεί μέρος του ιστού της παλαιστινιακής κοινωνίας" και δεν πρέπει να αποκλειστεί από τη διακυβέρνηση της Γάζας.
Η αλληλεγγύη της Βόρειας Ιρλανδίας προς τους Παλαιστινίους έχει τις ρίζες της σε μια κοινή ιστορία βρετανικής κατοχής, καταπίεσης, ένοπλης πάλης και αντίστασης.
Olivier Donnars
Orient XXI - 27.01.2025
Ρεπορτάζ από το Ντέρι, την πόλη της "Ματωμένης Κυριακής".
Η ατμόσφαιρα στο Sandino's είναι εορταστική. Σε αυτή την παμπ του Ντέρι, στη Βόρεια Ιρλανδία, οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με τοιχογραφίες και αφίσες που αποτίουν φόρο τιμής σε διάφορα διεθνή κινήματα αντίστασης και κοινωνικής δικαιοσύνης, αντανακλώντας τον πολιτικό ακτιβισμό του χώρου. Πάνω στη σκηνή κυματίζει η παλαιστινιακή σημαία. Διάφορα συγκροτήματα ραπ, ροκ και πανκ διαδέχονται το ένα το άλλο σε μια βραδιά υποστήριξης των νοσοκομείων της Γάζας. Η γιορτή, που προσελκύει αρκετό νεανικό κόσμο, είναι στο φόρτε της.
Μεταξύ δύο συγκροτημάτων, ανεβαίνει στη σκηνή ο Eamonn McCann, 80 ετών, ακτιβιστής και πρώην εκπρόσωπος του σοσιαλιστικού κόμματος στο Κοινοβούλιο. Ήταν ένας από τους διοργανωτές της πορείας για τα πολιτικά δικαιώματα το 1972, η οποία καταστάληκε με αιματηρή βία από τον βρετανικό στρατό, γνωστή με το θλιβερό όνομα Bloody Sunday. Στις 30 Ιανουαρίου 1972, κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής πορείας της Βορειοϊρλανδικής Ένωσης για τα Πολιτικά Δικαιώματα, 28 ειρηνικοί διαδηλωτές και περαστικοί έγιναν στόχος βρετανών αλεξιπτωτιστών στην καθολική συνοικία Bogside. Δεκατρείς άνδρες — μεταξύ των οποίων επτά έφηβοι — σκοτώθηκαν, οι περισσότεροι από πυροβολισμούς στην πλάτη. Ένας δέκατος τέταρτος πέθανε αρκετούς μήνες αργότερα από τα τραύματά του. Με αβέβαιο βήμα, αλλά με σταθερή φωνή, ο ακτιβιστής καταγγέλλει το "καθεστώς απαρτχάιντ" που έχει επιβάλει η ισραηλινή κυβέρνηση και συνεχίζει: "Παρά τις παγκόσμιες απαιτήσεις για μόνιμη εκεχειρία, οι κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου συνεχίζουν να εξοπλίζουν το κράτος του Ισραήλ και να χρηματοδοτούν την εθνοκάθαρση στη Γάζα".
Η ίδια ιστορία αποικιοκρατίας και ιμπεριαλισμού
Η υποστήριξη προς την παλαιστινιακή υπόθεση είναι ιδιαίτερα ριζωμένη στη Βόρεια Ιρλανδία, τροφοδοτούμενη από την ταύτιση με την ίδια ιστορία: την αποικιοκρατία και τη διαίρεση του νησιού. "Βλέπουμε την ιστορία μας στα μάτια τους. Μια ιστορία εκτοπισμού, στέρησης, άρνησης αναγνώρησης της εθνικής ταυτότητας, αναγκαστικής μετανάστευσης, διακρίσεων και τώρα... λιμού", συνοψίζει ο Leo Varadkar, πρώην πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.
Η αποικισμός της Ιρλανδίας από τους Άγγλους μεταξύ του 12ου και του 16ου αιώνα κατέχει κεντρική θέση στην εθνική ιστορία. "Τον 17ο αιώνα, οι Βρετανοί άποικοι κατάσχεσαν τις εκτάσεις του ιρλανδικού πληθυσμού, ιδίως στο βορρά, κάτι που μοιάζει με την αναγκαστική μετακίνηση των Παλαιστινίων στη Νακμπά του 1948 και την εθνοκάθαρση που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Δυτική Όχθη", αναφέρει ο Luke McLaughlin, 22 ετών, από το Ντέρι. Ο φοιτητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου κάνει επίσης μια σύγκριση μεταξύ του τρέχοντος αποκλεισμού της Γάζας και του Μεγάλου Λιμού που έπληξε την Ιρλανδία το 1840. Μια επιδημία περονόσπορου είχε καταστρέψει τις σοδειές πατάτας από τις οποίες εξαρτιόταν ο πληθυσμός, προκαλώντας περίπου ένα εκατομμύριο θανάτους και την έξοδο δύο εκατομμυρίων Ιρλανδών προς τις αγγλόφωνες χώρες. Ωστόσο, οι εκδιώξεις των Ιρλανδών αγροτών, που δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα ενοίκια στους Βρετανούς ιδιοκτήτες, και η ανεπαρκής βοήθεια από το Λονδίνο επιδείνωσαν το φαινόμενο. Αυτή η πείνα προκάλεσε έντονο αντιβρετανικό αίσθημα, το οποίο θα λειτουργούσε ως καταλύτης για το ιρλανδικό κίνημα ανεξαρτησίας.
Η Βόρεια Ιρλανδία, που παρέμεινε βρετανική μετά τη διαίρεση του νησιού το 1921, στη συνέχεια σπαράχθηκε από το 1968 έως το 1998 από μια αιματηρή σύγκρουση — γνωστή ως The Troubles — μεταξύ των δημοκρατικών που τάσσονταν υπέρ της επανένωσης του νησιού (παραδοσιακά καθολικοί) και των ενωτικών που ήταν πιστοί στο βρετανικό στέμμα (προτεστάντες).
Η Ιρλανδία μοιράζεται επίσης μια κοινή ιμπεριαλιστική εμπειρία. Το Ηνωμένο Βασίλειο διοίκησε την Παλαιστίνη μεταξύ 1920 και 1948, μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με εντολή από την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) να εφαρμόσει τη δήλωση του Arthur Balfour, στην οποία ο υπουργός Εξωτερικών υποσχέθηκε το 1917 να παραχωρήσει "εθνική πατρίδα για τον εβραϊκό λαό" στην Παλαιστίνη. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Παλαιστίνη το 1948 χωρίς να έχει τηρήσει την υπόσχεσή του να εγγυηθεί τα δικαιώματα των Παλαιστινίων, αφήνοντας τον ΟΗΕ να επιλύσει το ζήτημα. Όμως, όχι χωρίς να έχει επιβάλει "την αποικιακή διακυβέρνησή του", όπως τονίζει ο Luke McLaughlin:
"Το 1920, ο Sir Ronald Storrs, Βρετανός στρατιωτικός κυβερνήτης της Ιερουσαλήμ, εξέφραζε ανοιχτά τον θαυμασμό του για τις αποικιακές πολιτικές στη Βόρεια Ιρλανδία, θεωρώντας το Ισραήλ ως ένα "πιστό εβραϊκό Ολστερ [1] σε μια θάλασσα αραβικής εχθρότητας". Αυτή η άποψη αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες των Βρετανών να επιβάλουν παρόμοιο έλεγχο στην Παλαιστίνη, χρησιμοποιώντας τις ίδιες τακτικές εκτόπισης, διαίρεσης και κυριαρχίας".
Την ίδια άποψη εκφράζει και η 22χρονη Alannagh Doherty, ντράμερ του queer συγκροτήματος The Cherym, που επίσης εμφανίστηκε στο Sandino's: "Ο Balfour ήταν υπουργός για την Ιρλανδία, όπου κατέστειλε κάθε κίνηση ανεξαρτησίας, κυρίως με τη βοήθεια των Black and Tans [2]", όπως εξηγεί. "Οι ίδιοι Black and Tans στάλθηκαν στην Παλαιστίνη το 1920 μαζί με τη βρετανική αστυνομία. Μοιραζόμαστε με τους Παλαιστινίους την ίδια ιστορία κατοχής και καταστολής από τις βρετανικές δυνάμεις!".
Στο Ντέρι — Λοντοντέρι για τους Βορειοϊρλανδούς που είναι πιστοί στο βρετανικό στέμμα —, αυτή η ιστορία είναι ακόμα ορατή σε κάθε γωνιά του δρόμου. Οι ιρλανδικές δημοκρατικές (καθολικές) συνοικίες και οι βρετανικές ενωτικές (προτεσταντικές) συνοικίες παραμένουν βαθιά χωρισμένες. Στο κέντρο της πόλης, ένα φράγμα ύψους δέκα μέτρων, που αποκαλείται σεμνά "τείχος της ειρήνης", χωρίζει τη βρετανική συνοικία The Fountain από τις δημοκρατικές συνοικίες. Ο πόλεμος έχει τελειώσει προ πολλού, αλλά κανείς δεν σκέφτεται να γκρεμίσει αυτό το τείχος και πολύ περισσότερο να περιπλανηθεί στην άλλη κοινότητα. Ιδιαίτερα στο Bogside, προπύργιο των δημοκρατικών.
Στο κέντρο του δεσπόζει το Free Derry Corner, απομεινάρι ενός τείχους του αυτοαποκαλούμενου αυτόνομου εθνικιστικού θύλακα μεταξύ 1969 και 1972. Μεταξύ 12 και 14 Αυγούστου 1969, ο καθολικός πληθυσμός του Bogside εξεγέρθηκε και έστησε οδοφράγματα για να αντιταχθεί στη διαδήλωση των προτεσταντών Apprentice Boys of Derry και στην επέμβαση της Βασιλικής Αστυνομίας του 'Ολστερ (RUC). Αυτές οι ταραχές σηματοδότησαν την αρχή των Ταραχών. Ο τόπος είναι ιδιαίτερα συμβολικός, καθώς αποτελεί το επίκεντρο όλων των διαμαρτυριών.
Κάθε 30 Ιανουαρίου, εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται εκεί και τιμούν τη μνήμη των θυμάτων της "Ματωμένης Κυριακής". Τότε, ο βρετανικός στρατός ισχυρίστηκε ότι οι στρατιώτες του απλώς ανταπέδωσαν τα πυρά εχθρικών και οπλισμένων ατόμων. "Όλα δείχνουν ότι προσπάθησαν να αθωώσουν τον στρατό και να απαλλάξουν το βρετανικό κράτος από κάθε ευθύνη", υποστηρίζει ο Ciarán Shiels, δικηγόρος των περισσότερων οικογενειών των θυμάτων. "Αυτό κατέστρεψε στο τέλος κάθε εμπιστοσύνη προς τη βρετανική δικαιοσύνη". Και οδήγησε πολλούς νέους καθολικούς στην αγκαλιά του IRA. Μετά από δώδεκα χρόνια έρευνας, αναγνωρίστηκε η αθωότητα των θυμάτων. Όχι όμως και η εμπλοκή του βρετανικού κράτους και του στρατού του. "Κρατική ατιμωρησία", καταγγέλλει ο δικηγόρος.
Η αδικία διατρέχει την ιστορία της Βόρειας Ιρλανδίας. Κατά τη διάρκεια των ταραχών, η κυβέρνηση επανέφερε έναν νόμο περί διοικητικής κράτησης που είχε θεσπιστεί το 1922, για να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις που προκάλεσε η διαίρεση του νησιού, επιτρέποντας την κράτηση κρατουμένων για αόριστο χρονικό διάστημα χωρίς κατηγορία ή δίκη. Πολλοί καθολικοί συνελήφθησαν χωρίς λόγο, αλλά λίγοι ήταν πραγματικά μέλη του IRA. Η απάνθρωπη φύση της διοικητικής κράτησης εξεγείρει ολόκληρο τον καθολικό πληθυσμό, ακόμη και τους μετριοπαθείς, και έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: ενισχύει το αίσθημα αδικίας και την υποστήριξη του πληθυσμού προς τον IRA. Ο ίδιος νόμος εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια της βρετανικής κατοχής της Παλαιστίνης. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα από το Ισραήλ για να κρατά φυλακισμένους εκατοντάδες Παλαιστινίους.
Αλλά πάνω απ' όλα, είναι η άρνηση να χορηγηθεί το ειδικό καθεστώς του πολιτικού κρατούμενου στους δημοκρατικούς κρατούμενους το 1976, που μιμήθηκαν οι Ισραηλινοί για τους Παλαιστίνιους κρατούμενους, που φέρνει ακόμη πιο κοντά τους Ιρλανδούς και τους Παλαιστίνιους. Το 1981, οι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι που πραγματοποιούσαν απεργία πείνας στη φυλακή Nafha του Ισραήλ έστειλαν μια επιστολή υποστήριξης στις οικογένειες δέκα Ιρλανδών κρατουμένων που πέθαναν από απεργία πείνας στη φυλακή Maze, γνωστή και ως Long Kesh. "Ο λαός μας στην Παλαιστίνη και στις σιωνιστικές φυλακές αγωνίζεται όπως ο λαός σας αγωνίζεται ενάντια στα βρετανικά μονοπώλια, και θα συνεχίσουμε και οι δύο μέχρι τη νίκη", έγραφαν, χαιρετίζοντας τον ηρωικό αγώνα εκείνων που "έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία". Μια ομάδα μητέρων κρατουμένων, φοιτητών και Παλαιστινίων ακτιβιστών είχε επίσης συγκεντρωθεί μπροστά από το βρετανικό προξενείο στην Ανατολική Ιερουσαλήμ για να διαμαρτυρηθεί για τις συνθήκες κράτησης των Ιρλανδών κρατουμένων. Με την ευκαιρία αυτή, ο Bobby Sands, ένας από τους 10 απεργούς πείνας, συσχετίστηκε με τους Ali Jaafari και Rasem Halawi, τους δύο Παλαιστίνιους απεργούς πείνας, που πέθαναν από τις συνέπειες της αναγκαστικής σίτισης τον Ιούλιο του 1980.
Αγώνας για αυτοδιάθεση
Αυτή η υποστήριξη είναι ακόμη ένας τρόπος να επιβεβαιώσουν την ιρλανδική τους ταυτότητα, ως μια μορφή αντίστασης και ακτιβισμού. Ακόμη και οι νεότεροι που δεν έζησαν την περίοδο των Ταραχών. Για την Ciara O’Connor Pozo, φοιτήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέλφαστ και ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα:
"Περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στη Βόρεια Ιρλανδία, το Ντέρι είναι μια πόλη όπου οι αξίες της δικαιοσύνης και της αδελφοσύνης έχουν μεταδοθεί από γενιές που είχαν άμεση εμπειρία ή οικογενειακές αναμνήσεις από την κρατική βία, τη συστημική αδικία και τον αγώνα για αυτοδιάθεση κάτω από τη βρετανική κυριαρχία. Αυτό έχει επηρεάσει βαθιά τη νεολαία, η οποία κληρονόμησε ένα πνεύμα αντίστασης, διαμαρτυρίας και διεθνούς αλληλεγγύης".
Στην πλευρά των ενωτικών, δεξιότερα, "αν ορισμένοι κρατούν ισραηλινές σημαίες, αυτό φαίνεται να έχει λιγότερο να κάνει με πραγματική υποστήριξη προς το Ισραήλ και περισσότερο με την επιθυμία να προκαλέσουν τους ιρλανδούς εθνικιστές", αναγνωρίζει ο Luke McLaughlin. Σε αυτό το σημείο, συμφωνεί και η Ciara, η φοιτήτρια Νομικής: "Ένα μέρος της σιωπηλής ενωτικής κοινότητας πιστεύει στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην ισότητα και υποστηρίζει τους Παλαιστινίους. Η διαίρεση δεν είναι απόλυτη!"
[1] Ιστορική ονομασία μιας επαρχίας στο βόρειο τμήμα του νησιού, που περιλαμβάνει σήμερα 3 κομητείες στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και 6 στην Βόρεια Ιρλανδία.
[2] Black and Tans: ομάδα αποτελούμενη από πρώην Άγγλους και Σκωτσέζους στρατιωτικούς που προσλήφθηκαν από τη βρετανική κυβέρνηση για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA).
