Πιέρο Τόζι (1927-2019): Ο ενδυματολόγoς των ονείρων

Πέθανε χθες στη Ρώμη σε ηλικία 92 χρονών ο σπουδαίος ενδυματολόγος Πιέρο Τόζι. Ένας από τους σημαντικότερους ενδυματολόγους στην ιστορία του κινηματογράφου, ο άνθρωπος που ουσιαστικά έκανε το διεθνές κοινό να αναγνωρίσει τη σημασία του κοστουμιού στην οθόνη.

Δεν είναι τυχαίο ότι είναι ο μοναδικός ενδυματολόγος στον οποίον η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου έχει απονείμει τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του, το 2013, έχοντας υπάρξει ήδη 5 φορές υποψήφιος για το βραβείο καλύτερων κοστουμιών. Παρ' όλα αυτά, έχει κερδίσει 8 φορές το περίφημο ιταλικό κινηματογραφικό και τηλεοπτικό βραβείο Nastrο d'Argento, τρεις φορές το David di Donatello και δύο φορές το βρετανικό Bafta.

Αυτά όμως θα έλεγε κανείς ότι δεν σημαίνουν τίποτα, εφόσον ο Πιέρο Τόζι θα μείνει για πάντα στη μνήμη όλων για τις μαγικές του δημιουργίες για θρυλικές ταινίες όπως το «Σένσο», ο «Γατόπαρδος», η «Μήδεια», ο «Θάνατος στη Βενετία», οι «Καταραμένοι», ο «Αθώος», «Θυρωρός της νύχτας» και άλλες.

Με τη Σιλβάνα Μάνγκανο στα γυρίσματα της ταινίας «Θάνατος στη Βενετία».

Ήταν βασικός συνεργάτης του Λουκίνο Βισκόντι αλλά και του Φράνκο Τζεφιρέλι. Ο τελευταίος τον σύστησε στον «Κόκκινο Βαρόνο», όντας βοηθός του εκείνη την εποχή. Εκείνος τον προσέλαβε στην ταινία «Μπελίσιμα» με την Άννα Μανιάνι. Αυτή η πρώτη συνεργασία του 1951 ήταν μόνο η αρχή. Ακολούθησε μια σειρά από μεγαλειώδεις ταινίες, τοιχογραφία της ιστορίας της Ιταλίας και της μεγάλης παρακμής της αριστοκρατίας του 19^ου αιώνα.

Ο ίδιος ο Τόζι είχε πει σε συνέντευξή του πως, όταν σε ηλικία 22 χρονών, το 1949,  έχοντας μόλις αποφοιτήσει από τη Σχολή Καλών Τεχνών, ταξίδεψε για πρώτη του φορά εκτός Φλωρεντίας, επισκέφτηκε τη Βενετία, όπου παρευρέθηκε στη φεστιβαλική πρεμιέρα του «Η γη τρέμει» του Βισκόντι, η οποία αποτέλεσε τέτοιο σοκ που από εκείνη τη στιγμή αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε ήταν να δουλέψει στον κινηματογράφο – την προβολή ακολούθησαν έντονες διαμάχες μεταξύ αριστερών υποστηρικτών του σκηνοθέτη και δεξιών. Με τον Βισκόντι, βέβαια, συνεργάστηκε και στο θέατρο («Λοκαντιέρα», «Θείος Βάνιας», «Κρίμα που είναι πόρνη» με τον Αλέν Ντελόν και την Ρόμυ Σνάιντερ) και στην όπερα («Μακμπέθ», «Sonnambula», η ιστορική παράσταση του 1955 με την Κάλλας), όπως και με τον Τζεφιρέλι σε μια σειρά από μεγάλες παραγωγές τόσο στην όπερα όσο και στον κινηματογράφο, όπως η αριστουργηματική «Τραβιάτα» με την Τερέζα Στράτας.

Συνεργάστηκε όμως και με τον Φελίνι στο «Σατυρικόν», όπου τα σκηνικά και τα κοστούμια υπέγραψε μεν ο Ντανίλο Ντονάτι, αλλά εκείνος επιμελήθηκε τις κομμώσεις και το μακιγιάζ. Η επόμενη συνεργασία τους ήταν σε μια σπονδυλωτή ταινία (ελληνικός τίτλος «Ιστορίες μυστηρίου») μαζί με τον Ροζέ Βαντίμ και τον Λουί Μαλ.

Ο «Γατόπαρδος» του Λουκίνο Βισκόντι είναι ίσως η πιο εντυπωσιακή δουλειά του Τόζι.

Ο Τόζι είχε στο ενεργητικό του μια σειρά από εξαιρετικές συνεργασίες με πολλούς σπουδαίους της Τσινετσιτά, όπως ο Μονιτσέλι, ο Ντίνο Ρίτσι, ο Κομεντσίνι, ο Ντε Σίκα, ο Πιετρινιέλι, ο Καστελάνι, ο Ματράτζο και ο Καμερίνι σε μεγάλες επιτυχίες όπως «Το κλουβί με τις τρελές Νο3», «Έρχονται οι κολονέλοι»,«Χθες, σήμερα, αύριο», και άλλες. Σημαντικές όμως θεωρούνται εκείνες με τη Λιλάνα Καβάνι, τη Λίνα Βερτμίλερ και τον Μάουρο Μπολονίνι. Ο Μπολονίνι μάλιστα τον έφερε και στην Ελλάδα όταν σκηνοθέτησε τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο» με την Έλλη Λαμπέτη, η οποία αργότερα του εμπιστεύτηκε και τα κοστούμια της για την «Ντόλλυ» («Προξενήτρα») σε σκηνοθεσία Μίνωα Βολανάκη.

Οι υπέροχες δημιουργίες του Πιέρο Τόζι βρίσκονται και εκθέτονται στο περίφημο βεστιάριο Tirelli της Ρώμης όπου και αρχικά κατασκευάστηκαν. Πώς να ξεχάσει, άλλωστε, κανείς τα συγκλονιστικά κοστούμια που φορούσαν η Κλαούντια Καρντινάλε, ο Αλέν Ντελόν και ο Μπαρτ Λάνκαστερ στον «Γατόπαρδο», την εκπληκτικά ντυμένη Σιλβάνα Μάνγκανο στον «Θάνατο στην Βενετία», τη «βάρβαρη» Μήδεια της Μαρίας Κάλλας στην κινηματογραφική μεταφορά του Πιερ Πάολο Παζολίνι, την Ίνγκριντ Τούλιν και τον Χέλμουτ Μπέργκερ στους «Καταραμένους», τη Σαρλότ Ράμπλινγκ στον «Θυρωρό της νύχτας»! Χρειάζεται Όσκαρ γι' αυτά;