Μάντλιν Μίλερ: H Κίρκη έχει μια κακή φήμη που δεν της αξίζει

Μάντλιν Μίλερ: H Κίρκη έχει μια κακή φήμη που δεν της αξίζει Facebook Twitter
Ξέρεις, όταν δίνεις μεγαλύτερη δύναμη και αξία στις γυναίκες και τους επιτρέπεις να επιλέγουν πώς να ζήσουν, δίνεις επίσης μεγαλύτερη ελευθερία στους άντρες. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LifO
0

«Είμαι πολύ άτυχη» λέει με παράπονο. «Ήρθα στην Αθήνα για λιγότερο από δύο μέρες και έπεσα πάνω στην απεργία, ευτυχώς που δεν είναι κλειστοί οι αρχαιολογικοί χώροι». Η Μάντλιν Μίλερ έχει ιδιαίτερη αγάπη για οτιδήποτε είναι ελληνικό, αρχαίο και σύγχρονο. «Πολλές φορές εύχομαι να ήταν η Αμερική πιο κοντά στην Ελλάδα, για να μπορώ να έρχομαι πιο συχνά» λέει. «Μπορεί για κάποιον που ζει εδώ να μη σημαίνει και πολλά, αλλά εγώ τρελαίνομαι με την ιδέα να ξυπνάω κάθε πρωί και να βλέπω τον Παρθενώνα. Βρίσκω τρομερά συγκινητικό το να βγαίνεις από το σπίτι και να βλέπεις τη μοντέρνα ζωή γύρω σου και τον κόσμο που τρέχει να πάει στη δουλειά του και όλα αυτά μέσα στα αρχαία μνημεία. Με συγκινεί τόσο, που θέλω να βάλω τα κλάματα».


Η Μάντλιν Μίλερ είναι μία από τις πιο δημοφιλείς συγγραφείς της δεκαετίας, με δύο μπεστ σέλερ, το Τραγούδι του Αχιλλέα και την Κίρκη, τα οποία γνώρισαν μεγάλη επιτυχία σε πολλά μέρη του κόσμου ‒ και την Ελλάδα. Το Τραγούδι του Αχιλλέα, το πρώτο της βιβλίο, της χάρισε το λογοτεχνικό βραβείο Orange, ενώ η Κίρκη, που κυριαρχεί αυτήν τη στιγμή στις λίστες των μπεστ σέλερ διεθνώς, ετοιμάζεται να γίνει σειρά για την τηλεόραση. «Ένα μέρος της, όχι όλο το βιβλίο», διευκρινίζει, «μακάρι να πάει καλά για να έχει και συνέχεια. Έχω μεγαλώσει στην Ανατολική Ακτή της Αμερικής, στη Νέα Υόρκη, στη Βοστώνη και στη Φιλαδέλφεια, αλλά από μικρό κορίτσι κάτι έγινε και κόλλησα με την Ελλάδα» .


— Πότε άρχισαν να σας γοητεύουν να ομηρικά έπη;

Η μητέρα μου μού διάβαζε ιστορίες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας όταν ήμουν μικρή, με αυτές με έβαζε για ύπνο, και τις ερωτεύτηκα. Μου άρεσαν οι ήρωες και οι θεοί και τα τέρατα και όλη αυτή η δράση, έτσι έψαχνα όσες σχετικές εξιστορήσεις στα αγγλικά μπορούσα να βρω, παλιότερες ναι νεότερες, και επειδή ζούσαμε κοντά στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης είχα τη μεγάλη τύχη να μπορώ να επισκέπτομαι από νωρίς την αρχαία ελληνική τέχνη κι έτσι να την αγαπήσω.

Την έβρισκα εξαιρετικά όμορφη, πήγαινα μπροστά από τα ελληνικά έργα και τα θαύμαζα με τις ώρες. Έτσι, κάποια στιγμή, παρότι τα σχολεία στην Αμερική δεν προσφέρουν μαθήματα αρχαίων ελληνικών, άρχισα να κάνω λατινικά και αργότερα ο δάσκαλος των λατινικών μού δίδαξε και αρχαία ελληνικά. Από τότε η αγάπη μου για οτιδήποτε αρχαίο ελληνικό έγινε λατρεία. Και λυπάμαι πολύ που όλα αυτά τα έργα που έχουν αρπάξει βρίσκονται σε ένα αμερικανικό μουσείο, όχι σε ελληνικό...


Ο Οδυσσέας λέει τα γεγονότα όπως τον συμφέρουν, από τη δική του σκοπιά, γι' αυτό ήθελα να διηγηθώ την ιστορία από την πλευρά της Κίρκης.


— Ελπίζω να κάνω λάθος, αλλά έχω την εντύπωση ότι τα ομηρικά έπη τα αγαπάνε περισσότερο στο εξωτερικό απ' ό,τι στην Ελλάδα. Δεν είναι τόσο δημοφιλές ανάγνωσμα εδώ όσο θα πίστευε κανείς.

Αλήθεια; Μου κάνει μεγάλη εντύπωση αυτό.


— Ξέρω πολύ κόσμο που έχει να διαβάσει Ιλιάδα και Οδύσσεια από τότε που τις διδάχτηκε στο σχολείο και δεν θα ξαναγυρίσει ποτέ σε αυτές. Είμαι σίγουρος πως αν ρωτήσεις τυχαία στον δρόμο ποια ήταν η Κίρκη και τι ρόλο έπαιξε στην πορεία του Οδυσσέα για την Ιθάκη, ελάχιστοι θα ξέρουν να σου πουν.

Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό. Ίσως επειδή είναι κάτι που πρέπει να διαβάσεις αναγκαστικά όταν είσαι έφηβος. Ακριβώς όπως και τα έργα του Σαίξπηρ στην Αμερική, που δεν θέλει να τα διαβάσει κανείς μετά το σχολείο.


— Στο Τραγούδι του Αχιλλέα παρουσιάζετε τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο ξεκάθαρα ως εραστές. Υπήρξε καμιά αντίδραση γι' αυτό;

Για να πω την αλήθεια, περίμενα να έχω αντιδράσεις, αλλά δεν είχα καμία. Παρ' όλα αυτά, η ερμηνεία ότι ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος ήταν εραστές είναι πολύ παλιά, δεν είναι δική μου. Ήταν παράδοση να ερμηνεύεται έτσι η σχέση τους. Υπάρχουν και αποσπάσματα από μία χαμένη τραγωδία του Αισχύλου που αναφέρει τα «συχνά φιλιά τους».

Ακόμα όμως και αν δεχτείς ότι είναι σύντροφοι με στενή φιλική σχέση, όταν δεις τον τρόπο που θρηνεί ο Αχιλλέας και το πόσο απίστευτα αισθησιακός είναι ο τρόπος που κρατάει το νεκρό κορμί του Πάτροκλου τη νύχτα, εκφράζοντας την επιθυμία να καούν μαζί και οι στάχτες τους να μπουν στο ίδιο δοχείο, καταλαβαίνεις ότι αυτό που έχουν είναι κάτι περισσότερο από απλή φιλία.

Για μένα η σχέση τους είναι το σημείο καμπής της Ιλιάδας. Είτε φίλοι ήταν, όμως, είτε εραστές, για μένα και οι δύο ερμηνείες είναι το ίδιο δυνατές στον αρχαίο κόσμο. Στον μοντέρνο κόσμο ξεχνάμε την ερμηνεία ότι ήταν εραστές, παρότι για τους αρχαίους ήταν κάτι εντελώς φυσιολογικό.


— Έτσι κι αλλιώς, στην Ιλιάδα δεν είναι ξεκάθαρη η φύση της σχέσης τους. Άσε που ελάχιστοι ξέρουν πώς τους παρουσιάζει η Ιλιάδα.

Ακριβώς. Ο Όμηρος το αφήνει ανοιχτό το θέμα και οι μετέπειτα συγγραφείς το ερμήνευσαν με τον δικό τους τρόπο ο καθένας, αλλά με όποιον τρόπο και να το δεις, για μένα είναι το ίδιο.

— Ποιο από τα δύο έπη είναι το αγαπημένο σας;

Είναι πολύ δύσκολο να διαλέξω, γιατί είναι σαν να διαλέγω από δύο παιδιά πλέον, που τα αγαπάω και τα δύο ‒ ίσως να αγαπάω λίγο περισσότερο την Ιλιάδα. Εσείς;

— Κι εγώ το ίδιο. Πόσο ριψοκίνδυνο ήταν να ξαναπείτε μία ιστορία που είναι ήδη κλασική;

Πολύ. Όμως δεν ξαναδιηγήθηκα την ιστορία ακριβώς, τη φαντάστηκα ξανά από την αρχή, ειδικά της Κίρκης, γιατί δεν υπήρχαν πολλοί μύθοι γι' αυτή. Έτσι χρησιμοποίησα τη φαντασία μου για να ανακατασκευάσω κάπως την ιστορία της. Όταν ξεκινούσα να γράφω το πρώτο μου βιβλίο ήμουν πολύ αγχωμένη, επειδή αγαπούσα και σεβόμουν πολύ αυτά τα κείμενα του Ομήρου και δεν ήθελα να τα παραποιήσω.

Δεν είχα πει σε κανέναν ότι δούλευα αυτό το μυθιστόρημα για δέκα χρόνια. Τόσα χρειάστηκαν για να τελειώσω την πρώτη μου νουβέλα και ήταν πολύ δύσκολο, γιατί έπρεπε να ξεκολλήσω από τον Όμηρο και να βρω έναν δικό μου τρόπο να διηγηθώ τις ιστορίες μου, να βρω τον δικό μου δρόμο και μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που λάτρευα και σε αυτά που ήθελα να γράψω.

Ο Όμηρος είναι πολύ ξεχωριστός στις περιγραφές του και στην περίπτωση της Κίρκης, που την παρουσιάζει σαν μια θεά με μαγικά φίλτρα, μια μάγισσα που μιλάει σαν άνθρωπος, ακόμα και οι λεπτομέρειες που περιγράφει με μια λέξη είναι ολόκληρο βιβλίο για μένα. Ήταν πολύ δύσκολο να βρω έναν δικό μου τρόπο να την περιγράψω, σταμάταγα και επέστρεφα στον Όμηρο συνέχεια.


— Γιατί επιλέξατε στην Κίρκη για ηρωίδα του βιβλίου σας;

Όταν ήμουν 13 και διάβαζα την Οδύσσεια σε μετάφραση με ενδιέφερε πολύ το επεισόδιο με την Κίρκη γιατί ήταν πολύ ασυνήθιστα τα λιοντάρια, οι λύκοι, η μεταμόρφωση των ανδρών σε γουρούνια... Αυτή η γυναίκα είχε μεγάλη δύναμη, αλλά γονάτισε μπροστά στον Οδυσσέα και στο σπαθί του και απογοητεύτηκα πολύ.

Δεν ήθελα να ταπεινωθεί, γιατί με είχαν γοητεύσει η ανεξάρτητη ζωή που ζούσε και η δύναμή της, η οποία δεν προκύπτει από τη θεϊκή υπόσταση και τη μαγεία αλλά από τη γνώση, τη δουλειά και τις ικανότητές της. Για μένα είναι καλλιτέχνης στη μαγεία, στην ύφανση και στο τραγούδι και είχα βρει πολύ ενδιαφέρουσα την ιδέα της γυναίκας καλλιτέχνιδας που ζει σχεδόν μόνη σε ένα νησί.

Μπορεί να ήταν ένα μικρό μέρος μιας εντυπωσιακής ιστορίας και να εξυπηρετούσε απλώς την ιστορία του Οδυσσέα, αλλά ήθελα να το αντιστρέψω αυτό, να την κάνω το κύριο πρόσωπο μιας δικής μου ιστορίας. Στον μύθο είναι σέξι και μυστηριώδης, άδηλη, κάτι που χαρακτηρίζει κυρίως τις γυναίκες, κι αυτό ήταν πολύ ενοχλητικό.


— Και παρουσιάζεται πάντα ως η κακιά της υπόθεσης.

Ναι, αυτό με θυμώνει πολύ, γιατί στην πραγματικότητα ο Όμηρος δεν την παρουσιάζει ως κακιά. Είναι τρομαγμένη και μεταμορφώνει τους άντρες σε γουρούνια, αλλά μετά τους στηρίζει και τελικά είναι ένα από τα πρόσωπα που βοηθούν πιο πολύ τον Οδυσσέα. Τον βοηθάει να πολεμήσει τα τέρατα, του λέει πώς πρέπει να μιλήσει στον Τειρεσία στον Κάτω Κόσμο, πώς να φτάσει στον προορισμό του ‒ νομίζω ότι έχει μια κακή φήμη που δεν της αξίζει.

Δεν μπορώ να χάνω την ελπίδα μου όταν βλέπω νέους ανθρώπους να υψώνουν τη φωνή τους, να παίρνουν τον λόγο και να ξεσηκώνονται. Ευελπιστώ ότι σιγά σιγά αυτοί θα γίνουν η πλειοψηφία.


— Πώς προέκυψαν τόσες ιστορίες πίσω από τη βασική ιστορία; Υπάρχουν πηγές που μελετήσατε ή τις έχετε φανταστεί;

Οι βασικές πηγές μου ήταν το ερωτικό τρίγωνο μεταξύ Κίρκης, Γλαύκου και Σκύλλας, η οποία στην Οδύσσεια είναι απλώς ένας τέρας και όχι μια νύμφη, η σχέση της Κίρκης με την Αργοναυτική Εκστρατεία, κατά τη διάρκεια της οποίας η Μήδεια και ο Ιάσονας έκαναν πολύ βίαια πράγματα για να γλιτώσουν, και έπειτα το χαμένο έπος, η Τηλεγόνεια, που περιγράφει τις περιπέτειες του γιου του Οδυσσέα και της Κίρκης, του Τηλέγονου. Οτιδήποτε άλλο προσπάθησα να το φανταστώ για να συμπληρώσω τις ιστορίες, αλλά όλα έπρεπε να βγάζουν νόημα και να είναι λογικά για την Κίρκη.

Η αδερφή της Κίρκης, η Πασιφάη, είναι η μητέρα του Μινώταυρου, έτσι έβαλα σε μια λογική σειρά τον Μινώταυρο, τον Δαίδαλο και την Αριάδνη. Επίσης, ο αδερφός της, ο Αιήτης, είναι ο πατέρας της Μήδειας και είχε ενδιαφέρον να αγγίξω και αυτή την ιστορία. Ο πατέρας της Κίρκης είναι ο Ήλιος και παππούς της ο Ωκεανός, οι οποίοι σχετίζονται με τον Προμηθέα και τους Τιτάνες ‒ πάντα έψαχνα για πράγματα, δεν ήθελα απλώς να συμπεριλάβω τυχαία κάθε χαρακτήρα της ελληνικής μυθολογίας που αγαπούσα, ήθελα κάθε πρόσωπο που έβαζα να έχει αληθινή σχέση με την Κίρκη, το μελέτησα πολύ αυτό.

Με ενδιαφέρει πολύ η κατανόηση, γενικά νομίζω ότι αυτό θα μας σώσει. Και εσκεμμένα έκανα την προσαρμογή για το βιβλίο μου να μιλάει σαν άνθρωπος και να έχει την ικανότητα να συμπονά, για τους απλούς αναγνώστες που θα το διάβαζαν και όχι για του ακαδημαϊκούς. Εκτός από την Οδύσσεια και την Ιλιάδα, μελέτησα τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, Βιργίλιο, την Αινειάδα και πολύ πιο μοντέρνα πράγματα. Επηρεάστηκα από το Τρωίλος και Χρυσηίδα του Σαίξπηρ, γενικά απ' όλες τις τραγωδίες, και σίγουρα η Μήδεια ήταν επίσης τεράστια επιρροή.

Το επεισόδιο με την Κίρκη το διηγείται ο Οδυσσέας, λέει την ιστορία στους Φαίακες, και είναι μέγας ψεύτης. Λέει τα γεγονότα όπως τον συμφέρουν, από τη δική του σκοπιά, γι' αυτό ήθελα να διηγηθώ την ιστορία από την πλευρά της Κίρκης. Στο βιβλίο μου δεν γονατίζει μπροστά του, αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι ο Όμηρος ήθελε μυστήριο, γι' αυτό την έβαλε να μετατρέπει τους άντρες σε γουρούνια, χωρίς να εξηγεί τον λόγο.

Σε κατοπινές ερμηνείες θεωρείται η κακή που μεταμορφώνει τους ανθρώπους χωρίς λόγο, αλλά αισθάνομαι ότι ψάχνει έναν τρόπο να αμυνθεί, γιατί το βρίσκω πολύ ακραίο αυτό που κάνει. Προσπάθησα να καλύψω όλα τα κενά που αφήνει ό Όμηρος στην ιστορία του. Πήρα τον κόσμο του Ομήρου και φαντάστηκα πώς φτάνεις μέχρι εκεί.


— Υπάρχει μεγάλη δόση μισογυνισμού σε όλη τη μυθολογία.

Ναι, και η ζωή της γυναίκας τότε ήταν πολύ σκληρή από κάθε άποψη. Ζούσε περιορισμένη και της επιτρεπόταν να κάνει μόνο συγκεκριμένα πράγματα. Ήταν στο έλεος των αντρών στη ζωή της, του πατέρα, του συζύγου και τελικά του γιου της. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι υπήρχαν τόσοι ισχυροί θηλυκοί χαρακτήρες δείχνει ότι ακόμα και με αυτούς τους περιορισμούς υπήρχαν πολύ δυναμικές γυναίκες ‒όχι σε θέσεις εξουσίας‒ που μπορούσαν να ακουστούν και αυτό το βλέπεις, παρ' όλο τον μισογυνισμό. Χαίρομαι που δεν έζησα τότε.

Μάντλιν Μίλερ: H Κίρκη έχει μια κακή φήμη που δεν της αξίζει Facebook Twitter
Έπρεπε να ξεκολλήσω από τον Όμηρο και να βρω έναν δικό μου τρόπο να διηγηθώ τις ιστορίες μου, να βρω τον δικό μου δρόμο και μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που λάτρευα και σε αυτά που ήθελα να γράψω.Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LifO


— Είναι ενδιαφέρον το ότι όλα, έπη και τραγωδίες, έχουν ως βασικά πρόσωπα ευγενείς, θεούς, ημίθεους και αριστοκράτες. Δεν υπάρχουν καθόλου ιστορίες απλών ανθρώπων.

Οι πηγές που έχουμε περιγράφουν μόνο αυτό, δεν βλέπουν τις ζωές του ευρέος κοινού, των συνηθισμένων ανθρώπων. Δεν ξέρουμε πώς ζούσε μια συνηθισμένη γυναίκα. Ίσως να μην μπορούσε να γράψει και αν μπορούσε, δεν έμεινε τίποτα που να μαρτυράει τη ζωή της. Οι μόνες φωνές από τον αρχαίο κόσμο που έχουμε είναι από αριστοκράτες. Δεν θέλω ούτε να φανταστώ πώς θα ήταν η ζωή μιας απλής γυναίκας, αν μια βασίλισσα ζούσε με τόσους περιορισμούς.


— Δεν θα σας ενδιέφερε να γράψετε κάτι πιο σύγχρονο εκτός από αρχαίες ιστορίες;

Έτσι ξεκίνησα, γράφοντας σύγχρονες ιστορίες που κρυφάκουγα, αλλά επειδή έκανα κλασικές σπουδές, στράφηκα στις αρχαίες ιστορίες που αγαπούσα. Ήμουν περίπου 20 όταν ανακάλυψα ότι μπορούσα να βάλω τις σκέψεις μου σε μια σειρά και να γράψω και επειδή έχω δώσει την καρδιά και την ψυχή μου στις κλασικές ιστορίες, έκανα αυτό που με ευχαριστούσε. Και μια και αναφέραμε τον μισογυνισμό, να σας πω ότι γράφω μια ιστορία για τον μύθο της Πανδώρας που πάντα αγαπούσα και μισούσα. Θα ήθελα να γράψω για τον Έκτορα και την Ανδρομάχη και την Τροία, και με αφορμή τον Σαίξπηρ και την Τρικυμία.

— Πώς θα αντιδρούσε η Κίρκη αν ήταν σύγχρονη γυναίκα;

Θα χαιρόταν πολύ που έχουν γίνει μερικά βήματα για τις γυναίκες, αλλά νομίζω ότι θα έλεγε «πο πο, ακόμη έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας». Πολλά από τα πράγματα που βλέπουμε στις αρχαίες ιστορίες, βιασμοί, κακοποιήσεις, βαρβαρότητα, εκμετάλλευση, προέρχονται από την εξουσία και τα πιο πολλά από αυτά συμβαίνουν ακόμα και σήμερα. Ακόμα αποκαλούμε τις δυναμικές γυναίκες μάγισσες. Δεν ξέρω τι γίνεται στην Ελλάδα, αλλά στην Αμερική η λέξη «μάγισσα» χρησιμοποιείται όλη την ώρα με έναν πολύ αρνητικό τρόπο για τις γυναίκες που έχουν εξουσία. Νομίζω ότι η Κίρκη θα έβλεπε πολλές ομοιότητες με την εποχή της, παρότι, δόξα τω Θεώ, υπάρχουν και μερικές διαφορές.

Ξέρεις, όταν δίνεις μεγαλύτερη δύναμη και αξία στις γυναίκες και τους επιτρέπεις να επιλέγουν πώς να ζήσουν, δίνεις επίσης μεγαλύτερη ελευθερία στους άντρες. Κι ένα από τα πράγματα που με ενδιέφερε να βγαίνει στο βιβλίο μου είναι πως στην κοινωνία μας, ό,τι περιορίζει τις γυναίκες, περιορίζει και τους άντρες. Ο Τηλέγονος π.χ. δεν θέλει να ακολουθήσει τον παραδοσιακό δρόμο του άντρα, τον ηρωικό, θέλει να βρει τον δικό του, αν και είναι αναγκασμένος, λόγω φύλου, να κάνει ό,τι είναι ορισμένο... Η κουλτούρα μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική σήμερα, η τεχνολογία να έχει αλλάξει, αλλά οι άνθρωποι παραμένουν ίδιοι μέσα τους.

Οι αρχαίοι μύθοι είναι πολύ αληθινές ανθρώπινες ιστορίες με θυμό και πόνο, αγάπη, μίσος και φόβο και όλα αυτά που ζούμε ακόμη και σήμερα. Πολλές φορές, αν διαβάσεις όλα αυτά τα πράγματα σε μια σύγχρονη ιστορία, δεν τους δίνεις σημασία, ενώ σε έναν μύθο όλα αυτά μεγεθύνονται και σε κάνουν να τα προσέξεις με έναν διαφορετικό τρόπο. Αν διαβάσεις την Ιλιάδα είναι αδύνατο να μην προσέξεις πόσο φρικτός ηγέτης είναι Αγαμέμνονας.


— Πώς είναι να ζεις στην Αμερική σήμερα;

Δύσκολα. Είναι μεγάλη πρόκληση, δεν είναι καλή στιγμή για την Αμερική η παρούσα φάση, υπάρχουν πολλά πράγματα που έχουν περάσει στα χέρια ψυχοπαθών. Και μπορεί να μην είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει, αλλά αυτήν τη δύσκολη στιγμή υπάρχει κάτι που διαφέρει αρκετά από το παρελθόν και αυτό αφορά το περιβάλλον. Νομίζω ότι είναι μια στιγμή καταστροφής που δεν έχουμε ξαναζήσει, που δεν μοιάζει με τίποτε άλλο, και η κυβέρνηση στην Αμερική αυτήν τη στιγμή κλείνει τα μάτια της. Ανησυχώ πολύ για τις μελλοντικές γενιές και πώς θα είναι ο πλανήτης γι' αυτές.

Τι να σου πω; Ότι οι πολιτικοί στην Αμερική θεωρούν ότι είναι ok να βάζεις παιδιά στη φυλακή; Παρ' όλα αυτά, δεν μπορώ να χάνω την ελπίδα μου όταν βλέπω νεαρούς ανθρώπους να υψώνουν τη φωνή τους, να παίρνουν τον λόγο και να ξεσηκώνονται. Ευελπιστώ ότι σιγά σιγά αυτοί θα γίνουν η πλειοψηφία. Την Κίρκη άρχισα να τη γράφω επτά χρόνια πριν από τον Τραμπ, όταν δεν μου περνούσε καν από το μυαλό ότι μια μέρα θα μπορούσε να γίνει Πρόεδρος. Πολλές από τις σκηνές του βιβλίου, όμως, τις βλέπω κάθε μέρα στις ειδήσεις κι αυτό με τρομάζει.


— Πριν κλείσουμε, έχετε ένα βιβλίο να μου προτείνετε, που διαβάσατε πρόσφατα και σας άρεσε;

Μια και μιλάμε για το περιβάλλον, θα σας προτείνω ένα βιβλίο που διάβασα και δεν περίμενα ότι θα μου άρεσε τόσο πολύ, το Overstory του Ρίτσαρντ Πάουερς που κέρδισε Πούλιτζερ πρόσφατα, σχετικά με τη μυστική ζωή των δέντρων. Μιλάει για το πώς είναι οι φύλακες του πλανήτη, έτσι όπως μιλάει το ένα στο άλλο με τις ρίζες τους. Είναι ένα πολύ όμορφο βιβλίο που μου άλλαξε πραγματικά τη ζωή.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Βιβλίο / Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Το Λίγα Λόγια για μένα της Καλλιρρόης Παρούση είναι ένα μυθιστόρημα με ποιητικό λόγο που το νεανικό κοινό το ανακάλυψε μέσω word of mouth. Και όπως λέει και ένας φίλος της «ένα καλό βιβλίο είναι σαν μία νάρκη, δεν ξέρεις σε ποιανού την ψυχή θα σκάσει».
M. HULOT
Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη»

Το πίσω ράφι / «Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Ο Γκαζμέντ Καπλάνι εναλλάσσει την εμπειρία του στην Ελλάδα με τις μικρές οδύσσειες ανθρώπων που άφησαν πίσω την πατρίδα τους, σε ένα βιβλίο που κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

The Book Lovers / Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

O Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον μουσικό και συνθέτη Larry Gus, aka Παναγιώτη Μελίδη, για τα βιβλία που επηρέασαν τη μουσική του. Πρόκειται για έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό αναγνώστη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Βιβλίο / «Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Το βιβλίο προσφέρει στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.
THE LIFO TEAM
Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Βιβλίο / Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Ο βραβευμένος συγγραφέας που μόλις κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων του με τον διφορούμενο τίτλο «Τέλος Πάντων» εξηγεί, μεταξύ πολλών άλλων, γιατί τον απασχολούσε συνέχεια το τέλος του κόσμου, σε σημείο που του έγινε εμμονή.
M. HULOT
Πέρα από τις Ακυβέρνητες πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του 1967

Lifo Mini – Series / Πέρα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του '67

H Κωνσταντίνα Βούλγαρη σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Στρατή Τσίρκα, μιλά για τη φιλία του με τον Σεφέρη, την πολιτική του δράση μέσα στη Δικτατορία, αλλά και για το πώς έπεισε τον Παύλο Ζάννα να μεταφράσει Προυστ, μέσα στη φυλακή. Στο podcast ακούγονται για πρώτη φορά αποσπάσματα από διάλεξη που είχε δώσει ο Σ. Τσίρκας μαζί με τον Α. Kοτζιά.
THE LIFO TEAM
Σέρχιο Πιτόλ «Συζυγική ζωή»

Το Πίσω Ράφι / «Η συζυγική ζωή»: Η απολαυστική σάτιρα του Σέρχιο Πιτόλ για τις δηλητηριασμένες σχέσεις

Μέσα από τις απέλπιδες προσπάθειες μιας γυναίκας ν’ απαλλαγεί οριστικά από τον άπιστο σύζυγό της, με τη λοξή και ειρωνική ματιά του, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς μεταμορφώνει σε φάρσα αυτό που άλλοι θα έβλεπαν ως τραγωδία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Paul Lynch

Βιβλίο / Paul Lynch: «Υπάρχουν συγγραφείς που παίζουν στο κέντρο του γηπέδου, εγώ παίζω στα άκρα»

Ο πέμπτος Ιρλανδός συγγραφέας που παίρνει το Booker εξηγεί στη Βένα Γεωργακοπούλου γιατί στην Ιρλανδία βγαίνουν τόσο σημαντικά βιβλία, περιγράφει πως σε μια λαϊκή σχολίασαν το βραβευμένο βιβλίο του ως «πολύ μαύρο» και πως αν καθόταν να γράψει κάτι για να κερδίσει, αυτό δεν θα ήταν το «Τραγούδι του προφήτη».
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Nανά Δαρειώτη: «Ε. Ζολά, Κ. Μπλίξεν και Ε. Βουτσινά - Οι συγγραφείς που θα με συνδέουν πάντα με την κουλτούρα του φαγητού»

The Book Lovers / «Ο Ζολά, η Μπλίξεν και η Βουτσινά θα με συνδέουν πάντα με την κουλτούρα του φαγητού»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την δημοσιογράφο γεύσης Νανά Δαρειώτη για όλα εκείνα τα βιβλία που την διαμόρφωσαν αλλά και για τα αστυνομικά μυθιστορήματα που την ξαναέβαλαν στον κόσμο της ανάγνωσης μετά από μια βασανιστική περίοδο long covid που πέρασε τελευταία.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ