Το χρονικό των τελευταίων εξελίξεων στην Αλγερία από τον αλγερινό σκηνοθέτη Karim Moussaoui
Δύο ανταποκρίσεις πριν και μετά τη φάρσα των προεδρικών εκλογών για την εφημερίδα Le Monde
Μεσόγειος, η γειτονιά μας
Προεδρικές εκλογές στην Αλγερία: "Μας κληρονόμησαν πέντε μωρά Bouteflika, ένα πολύ κακόγουστο αστείο".
Karim Moussaoui
Le Monde, 10 Δεκεμβρίου 2019
*
"Ευκαιρία για λίγη ξεκούραση", μου λέει ο Walid, υπονοώντας την απεργία που ανακοινώθηκε από τα κοινωνικά δίκτυα στην Αλγερία. Παράξενο, λέω στον εαυτό μου, για κάποιον που μόλις είδε έναν ανταγωνιστή να εγκαθίσταται ακριβώς απέναντι - ένα μικρό, αλλά πιο καλοβαλμένο, σούπερ μάρκετ. Το παντοπωλείο του Walid είναι παλιό, χρονολογείται από την σοσιαλιστική εποχή, με τον ψυγείο πάγκο του να τον χωρίζει από τους πελάτες.
Θα μπορούσε να είχε απαντήσει στην πρόκληση ανακαινίζοντας την προθήκη του και τοποθετόντας ένα σύγχρονο σύστημα ραφιών, με περισσότερες επιλογές. Αλλά δεν έκανε τίποτα απ' αυτά. Εκπέμπει ένα είδος ηρεμίας που δεν κατάφερα ποτέ να καταλάβω. Τα γεγονότα περνούν πάνω από το κεφάλι του χωρίς να τον αγγίζουν. Σκέφτομαι μερικές φορές, στις ρομαντικές μου στιγμές, ότι αυτός είναι ο δικός του τρόπος αντίστασης απέναντι σε αυτή την ξέφρενη καταναλωτική μανία. Κυρίως όμως, νομίζω ότι δεν νοιάζεται. Ακολουθεί τους ρυθμούς του και κάνει αυτό που τον βολεύει.
Δεν συμφωνούν όλοι οι εργαζόμενοι με αυτήν την απεργία, και είναι κάτι που το νιώθουμε. "Μόνο οι άνεργοι την υποστηρίζουν", διαβεβαίωνε, με ένα κάπως ενοχλημένο ύφος, ένας πρώην συνδικαλιστής στην πορεία της Παρασκευής [6 Δεκεμβρίου, η 42η Παρασκευή διαμαρτυρίας από την αρχή του Hirak, στις 22 Φεβρουαρίου]. Προσωπικά, δεν ξέρω πώς να τοποθετηθώ. Υπέρ ή κατά; Κάποιες φορές πιστεύω ότι οι παππούδες μας τόλμησαν να το κάνουν το 1958 στον απελευθερωτικό πόλεμο και ότι στο Σουδάν κατάφεραν να διατηρήσουν την πίεση πάνω στην εξουσία με μια στάση εργασίας τριών ημερών. Επομένως γιατί όχι εμείς; Πρέπει να βλέπουμε μακριά, γαμώτο!
Αλλά ομολογώ ότι δεν έχω καταλήξει οριστικά πάνω στο θέμα αυτό. Ένα από τα πράγματα που με διδάσκουν τα λάϊκά κινήματα είναι ότι έχω συχνά πέσει πολύ έξω σε σχέση με αυτό που ονομάζουμε κοινώς "συλλογική νοημοσύνη". 'Εκτοτε, προσπαθώ να είμαι λίγο πιο ταπεινός και, προπάντων, προσεκτικός απέναντι στις απόψεις των μεν και των δε. Είναι αστείο πώς ο χρόνος μας κάνει να αλλάζουμε γνώμη για τα πάντα. Συμβαίνει μερικές φορές να μην είμαστε πια οι ίδιοι από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν έχει νόημα να έχουμε πεποιθήσεις. Οι βεβαιότητες είναι για τους ηλίθιους, έλεγε ... δεν ξέρω ποιος.
Είχε ένα τεράστιο πλήθος αυτή την 42η Παρασκευή. Πολύ σύντομα, ενισχύουμε κι εμείς τα πρώτα μποτιλιαρίσματα που δημιουργούνται από τον κόσμο. Μερικοί θεατές μας βλέπουν από το μπαλκόνι τους· υπάρχει κάποιος που συνήθως διευθύνει από τον δεύτερο όροφο τη χορωδία σαν μαέστρος, με την κατσαρόλα στο χέρι. Περίεργο, δεν είναι εδώ σήμερα. Μόνο το πορτρέτο της Samira Messouci [νεαρή εκλεγμένη αντιπρόσωπος στο Tizi-Ouzou που βρίσκεται στη φυλακή επειδή είχε καρφιτσώσει πάνω της τη σημαία των Amazigh - της φυλής των Βερβέρων- σ.σ.] έχει κρεμαστεί στο κιγκλίδωμα του μπαλκονιού.
Λίγες μέρες μας χωρίζουν από την εκλογική φάρσα [τις προεδρικές εκλογές της 12 Δεκεμβρίου], και ορισμένοι αφελείς πολίτες πιστεύουν ότι η ψηφοφορία θα είναι αυτή τη φορά διαφανής. Πώς είναι δυνατόν να το πιστέψουμε; Να πιστέψουμε ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια εθνική συναίνεση με λιγότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού; Είναι σαφές ότι μία κρίση εμπιστοσύνης έχει εδραιωθεί μόνιμα ανάμεσα σε μας και τους ηγέτες. Και ο μόνος τρόπος που βρήκε ο Θεός [εννοεί τον πρόεδρο Bouteflika που παραιτήθηκε μετά από τον ξεσηκωμό του αλγερινού λαού- σ.σ.] για να μας πείσει να πάμε να ψηφίσουμε είναι να μας προικίσει με πέντε μωρά Bouteflika. Πέντε μαριονέτες στην υπηρεσία του για τη θέση του ανώτατου άρχοντα του έθνους. Πρόκειται για πολύ κακόγουστο αστείο. Φυσικά, δεν ζούμε στον ίδιο κόσμο.
Φτάνοντας στην πλατεία Audin, ακούω ένα μιξ τραγουδιών και συνθημάτων που επαναλαμβάνονται από τις 22 Φεβρουαρίου. Ξέρουμε όλο το ρεπερτόριο. Και έπειτα δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο να πει κανείς, εκτός από το να φωνάζει αδιάκοπα "'Η εσείς ή εμείς". Οι γυναίκες και οι άνδρες προχωρούν με βήμα αποφασιστικό. Γνωρίζουμε ότι αυτή είναι μια κρίσιμη εβδομάδα για το Hirak. Πρέπει οπωσδήποτε να ματαιώσουμε αυτές τις εκλογές και να κάνουμε τις φωνές μας να ακουστούν. Προς το παρόν, δεν ακούω πλέον τη δική μου, έχει καλυφθεί εντελώς από το συλλογικό τραγούδι.
Ένας νεαρός χρησιμοποιεί την πλάτη μου σαν ταμπούρλο για να δώσει ρυθμό στα βήματα. Γυρίζω να τον κοιτάξω για να του τραβήξω την προσοχή. Αλλά δεν φαίνεται να μου δίνει σημασία. Συνεχίζει περήφανα να βαδίζει χαμογελώντας μου χωρίς να ανησυχεί για την ενόχληση που θα μπορούσε να μου προκαλέσει. Γνωριζόμαστε; Προφανώς όχι. Κατανοώ τον ενθουσιασμό του, αλλά είπαμε! Είπαμε όμως και "silmya" (ειρηνικά). Αποφάσισα να αφήσω ήσυχο τον συναγωνιστή μου. Για δες, εδώ είναι και ο μαέστρος με την κατσαρόλα! Είναι μαζί μας, πάνω στο πεζοδρόμιο και, άμα τη δεις από κοντά, η ταλαιπωρημένη κατσαρόλα του λέει πολλά. Στην πορεία, όλοι τον αναγνωρίζουν, έρχονται να βγάλουν selfies μαζί του. Απίθανο! Έγινε διασημότητα.
Η αίσθηση της μοναξιάς που ένιωθα την περασμένη εβδομάδα σταδιακά εξαφανίστηκε. Δεν φαίνεται να έχουμε κάποια εξέλιξη καινούργια, εκτός από το γεγονός ότι ο υπουργός Εσωτερικών μας αποκάλεσε διεστραμμένους, ομοφυλόφιλους και προδότες. Η συλλογική δράση μου κάνει καλό. Δεν είμαστε μόνοι. Αγωνιζόμαστε δίπλα-δίπλα. Ο φόβος φεύγει καθώς ελπίζουμε πως ο σημερινός αγώνας δεν θα είναι πια ο αγώνας του αύριο.
Karim Moussaoui
***
Το τόλμησαν: για άλλη μια φορά, εκλογές χωρίς ψηφοφόρους στην Αλγερία
Karim Moussaoui
Le Monde, 18 Δεκεμβρίου 2019
*
Μια ασυνήθιστη ηρεμία επικρατεί έξω. Οι δρόμοι του Αλγερίου είναι άδειοι. Όλοι ξυπνήσαμε αυτό το Σάββατο το πρωί με hangover. Όχι επειδή το γιορτάσαμε το προηγούμενη βράδυ με πολύ πιοτό. Αλλά σίγουρα επειδή ολόκληρη η εβδομάδα πέρασε με πολλή ένταση. Πριν, κατά και μετά τις 12 Δεκεμβρίου, μέρα των προεδρικών εκλογών, αυτής της πολιτικής απάτης.
Είχαμε πρώτα την φοιτητική διαδήλωση της Τρίτης 10 Δεκεμβρίου. Νιώθαμε ότι τα γεγονότα θα έτρεχαν. Είχα ανάγκη να ξαναβρω τον κόσμο. Έτσι κατέβηκα. Ήταν εκεί, διαδηλώνοντας στους δρόμους. Τα βλέμματα ήταν πολύ ζωηρά, θα έλεγε κανείς πως όλοι θέλαμε να δαγκώσουμε κάτι ή κάποιον. Υπήρχαν κι αυτοί, οι αστυνομικοί. 'Εμοιαζαν εντελώς χαμένοι εκείνο το πρωί. Μας περίμεναν. Κι αυτοί κουρασμένοι, παραιτημένοι. Κουρασμένοι να εκτελούν εντολές. Το έβλεπα καλά. Αντιστέκονταν με τον τρόπο τους στους αρχηγούς. Οι υπαξιωματικοί έτρεχαν προς όλες τις μεριές, τους έσπρωχναν εναντίον μας. Η μέρα τελείωσε παρ' ολα αυτά με χαρά, είχα συναντήσει φίλους, μοιραστεί πίτσα και ντόνατς. Λίγο σκληρά, τα ντόνατς. Σκληρά και κρύα.
Το πρωί της Τετάρτης, το ίδιο σκηνικό. Βγαίνουμε πάλι, χωρίς καν να έχουμε συννενοηθεί. Είχα κοιμηθεί πολύ λίγο. Ήμασταν σε συνεχή κατάσταση συναγερμού. Είχα περάσει τη νύχτα εξετάζοντας ως και την παραμικρή πληροφορία στο Διαδίκτυο, πληροφορίες "από καλά ενημερωμένες πηγές" ... Τα άρθρα που ξεκινούν με τις λέξεις "σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές" ποτέ δεν αναφέρουν αυτές τις περίφημες πηγές. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν ειδικευτεί σε αυτό το είδος των πληροφοριών. Με άλλα λόγια, ασκούν μια δημοσιογραφία βάσει φημών. Δεν ξέρω τι να υποθέσω. Ίσως δεν καταλαβαίνω τίποτα στη δημοσιογραφία.
Υπήρχε αυτός ο αστυνομικός εκεί, στην πλατεία Audin, ο οποίος, με τους συναδέλφους του, σχημάτιζε ένα ανθρώπινο φράγμα για να συγκρατήσει τη διαδήλωση. Με τον ιδρώτα να τρέχει κάτω από το κράνος του, που άφηνε έξω μόνο το πρόσωπό του, φαινόταν να έχει εντελώς πνιγεί μέσα σε αυτή τη γαλάζια μάζα. 'Επιασα το βλέμμα του κάποια στιγμή και του έκανα ένα νόημα με το χέρι φωνάζοντας με τους άλλους "Ελεύθερη και δημοκρατική Αλγερία!". Θα μπορούσε να κάνει πως αγνοεί τον χαιρετισμό αυτού του αγουροξυπνημένου αγνώστου του Hirak, αλλά κούνησε το κεφάλι του, σαν να μου έδειχνε ότι συμφωνούσε. Αυτή η κλεμμένη στιγμή μου έδωσε ένα νέο κίνητρο. Συνέχισα με μεγαλύτερη αισιοδοξία.
Η Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου έφτασε. Η μέρα της εκλογικής σκηνοθεσίας. Πώς να το πω; Βρισκόμασταν σε υπερδιέγερση. Βγαίνοντας στην οδό Didouche, μας σταμάτησε ένα αστυνομικό μπλόκο. Ασυνήθιστο σε αυτό το σημείο. Αργότερα, κατάλαβα ότι ήμασταν κοντά σε ένα σχολείο όπου διεξαγόταν η ψηφοφορία. Ή μάλλον, όπου κατασκεύαζαν τη ψηφοφορία. Χρειάστηκε να περάσουμε στο απέναντι πεζοδρόμιο και να προχωρήσουμε όλοι μαζί. Ο καιρός ήταν ζοφερός, ο ουρανός ήταν γκρίζος και συννεφιασμένος. Κι εμείς επίσης. Ένας κρύος άνεμος μαστίγωνε τα πρόσωπα. Μία ιαχή άρχισε να φτάνει σε μάς από κάτω, υψωνόταν από την άλλη πλευρά του αστυνομικού τείχους. Ανακαλύπτουμε καθώς προχωρούμε πίσω από τους αστυνομικούς, κάτω από την ομίχλη που σιγά-σιγά διαλύεται, μια λαοθάλασσα. Σχεδόν όπως κάθε Παρασκευή [μέρα εβδομαδιαίας διαδήλωσης]. 'Ηταν, όπως είπε κάποιος, η Παρασκευή της Πέμπτης. Ή η Παρασκευή αριθμός 42 bis. Ούρλιαζαν στους δρόμους και τις λεωφόρους του Αλγερίου. Ουρλιάζαμε την αποφασιστικότητά μας να ανακτήσουμε την ανεξαρτησία μας. Είχα την αίσθηση ότι ήμασταν έτοιμοι να πεθάνουμε εκεί, όχι να πεθάνουμε μόνοι, αλλά όλοι μαζί, να πεθάνουμε ελεύθεροι, επιτέλους ελεύθεροι. Η αγωνία είχε δώσει τη θέση της στην ευφορία.
Παρασκευή. Οι φήμες οργιάζουν. 'Ενας δεύτερος γύρος; Ποιος από τον Azzedine Mihoubi ή τον Abdelkader Bengrina; (Μα από που βγήκε αυτός;) 'Ηδη λένε ότι αλληλοσκοτώνονται... Στις 11 π.μ., ο κύβος ερρίφθη: επέλεξαν τον Abdelmajid Tebboune. Το τόλμησαν. Και για μια ακόμη φορά, εκλογές χωρίς ψηφοφόρους, η αλλαγή εντός της συνέχειας. Ανέφεραν ακόμη κι ένα ποσοστό συμμετοχής 46%. Πού είναι αυτά τα σαράντα έξι τοις εκατό; Είναι παράξενο που δεν τους βλέπουμε να γιορτάζουν τη νίκη τους στους δρόμους.
Ξεκινάμε την πορεία μας της Παρασκευής 13, με μεγάλη οργή μέσα μας. Ακόμα πιο πολλοί. Τόσο που μετά από λίγο, δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε άλλο. Ορισμένοι μάλιστα πέταξαν αλεύρι, κοροϊδεύοντας για την "υπόθεση της κοκαΐνης" στην οποία φέρεται να εμπλέκεται ο γιος του Tebboune. Η μακρά σειρά σημαίων ραμμένων μεταξύ τους, που φέρουν η κάθε μια το όνομα ενός από τα 48 wilayas [νομούς], ανεμίζει εκ νέου. Είχαμε πολύ καιρό να τις δούμε. Τις σηκώνουν τα παιδιά από το Bab El-Oued. Η σημαία Amazigh [των Βερβέρων] έκανε επίσης μια δειλή εμφάνιση. Το Hirak δεν πρόκειται να τελειώσει σύντομα.
Karim Moussaoui
Ο Karim Moussaoui είναι αλγερινός σκηνοθέτης γεννημένος το 1976 στο Jijel. 'Εχει γυρίσει την μεσαίου μήκους ταινία Les Jours d'avant (2015), που διηγείται τις απαρχές της "μαύρης δεκαετίας", και στη συνέχεια τη μεγάλου μήκους En attendant les hirondelles, η οποία παρουσιάστηκε στις Κάννες το 2017. Αυτόπτης μάρτυρας σε καθημερινή βάση του κινήματος διαμαρτυρίας που συγκλονίζει την Αλγερία από τις 22 Φεβρουαρίου, δέχτηκε να καταθέτει στη Monde Afrique την άποψή του για το Hirak μέσω ενός εβδομαδιαίου χρονικού που δημοσιεύεται καθ' όλη τη διάρκεια του Δεκεμβρίου.
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ μία αναφορά στο κίνημα (Hirak) του αλγερινού λαού:
