Η Νταϊάν Κίτον στη "Μικρή Τυμπανίστρια": ο παρακινδυνευμένος ρόλος
* George Roy Hill, The Little Drummer Girl (1984), με τους Diane Keaton, Γιώργο Βογιατζή και Klaus Kinski. Ταινία βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του John le Carré.
Απεικονίζοντας τον αντισιωνισμό στην οθόνη: Η Νταϊάν Κίτον και η ταινία που αναστάτωσε το Χόλιγουντ
Είδωλο του αμερικανικού κινηματογράφου, η ηθοποιός που πέθανε στις 11 Οκτωβρίου σε ηλικία 79 ετών, αφήνει πίσω της ένα ξεχωριστό έργο στο οποίο αφοσιώθηκε, που συμπεριλαμβάνει και μια ταινία που λίγοι θυμούνται και η οποία αποτυπώνει την αναταραχή στη Μέση Ανατολή τη δεκαετία του 1980.
Karl Richa
L' Orient le Jour, 12.10.2025
Στο διαμέρισμά της στο Άπερ Ιστ Σάιντ, μια στοίβα από σενάρια παραμένει ανέγγιχτη, με τις σελίδες τους μπερδεμένες. Μετά από αρκετές ημέρες απομόνωσης, η Νταϊάν Κίτον κοιτάζει ένα σκισμένο τεύχος του Vanity Fair που περιλαμβάνει ένα μακροσκελές άρθρο για τα προηγούμενα ειδύλλιά της με τους Γούντι Άλεν, Αλ Πατσίνο και Γουόρεν Μπίτι. Συγκεντρώνοντας την λίγη ενέργεια που έχει, τηλεφωνεί στον ατζέντη της λεγοντάς του ότι θέλει να επιστρέψει στον ήλιο της Καλιφόρνια.
Νοέμβρης μήνας του 1983. Η 37χρονη Κίτον έχει ήδη μια σταθερή καριέρα και μια αυξανόμενη επιθυμία για αλλαγή.
'Εχοντας τυποποιηθεί στις δραμεντί, η βραβευμένη με Όσκαρ - έχοντας κερδίσει το βραβείο το 1978 για την ταινία Annie Hall - εμφανίζεται λιγότερο συχνά στην οθόνη παρά τις πολυάριθμες προσφορές, εστιάζοντας αντ' αυτού στη διακόσμηση των φωτεινών εσωτερικών χώρων της.
"Χρειαζόταν ένα έργο που να ταιριάζει με την επιθυμία της να αποδείξει ότι μπορούσε να κάνει περισσότερα και να υπερβεί τον νεορεαλισμό", λέει η Άντζελα Σακελλαροπούλου, πρώην συνεργάτιδα των Los Angeles Times, η οποία έγινε μάρτυρας των εσωτερικών αμφιβολιών της ηθοποιού. "Όταν της πήρα συνέντευξη κατ' ιδίαν έξι μήνες μετά από αυτό το ημι-καταθλιπτικό επεισόδιο, μου εκμυστηρεύτηκε ότι ένας ρόλος, μόνο ένας, κατάφερε να την βγάλει από τη μελαγχολία της: αυτός της Μικρής Τυμπανίστριας", θυμάται η αρθρογράφος.
Μακριά από το ευρύ όραμα του Φράνσις Φορντ Κόπολα - με τον οποίο είχε ήδη συνεργαστεί στις δύο πρώτες ταινίες του Νονού - η πιο διανοούμενη από τις καλλιτέχνιδες της Νέας Υόρκης δέχτηκε την προσφορά του σκηνοθέτη Τζορτζ Ρόι Χιλ να υποδυθεί, απροσδόκητα, μια ηθοποιό γνωστή για τις αντισιωνιστικές της απόψεις. Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση του Γιτζάκ Ράμπιν στο Ισραήλ αντιμετώπιζε βαθιές περικοπές στον προϋπολογισμό και μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση.
"Ήταν παρακινδυνευμένο να αναλάβει έναν τέτοιο χαρακτήρα σε ένα εξαιρετικά τεταμένο περιβάλλον στη Μέση Ανατολή. Όλοι την συμβούλευσαν να μην το κάνει, ξεκινώντας από τους υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων και τους φίλους της στον χώρο. Όλοι ανησυχούσαν για τον αντίκτυπο στην εικόνα της", εκμυστηρεύεται η Σακελλαροπούλου. Προσθέτει ότι πολλές ηθοποιοί είχαν απορρίψει τον ρόλο. "Το σενάριο προσφέρθηκε στη Φέι Ντάναγουεϊ, την Τζέσικα Λανγκ, τη Σάλι Φιλντ, μεταξύ άλλων. Όλες αρνήθηκαν ευγενικά από φόβο για τις επιπτώσεις", σημειώνει.
Όλες εκτός από την Νταϊάν Κίτον, η οποία τον Μάρτιο του 1984 ξεκίνησε τα γυρίσματα μιας ακόμη παραγωγής γεμάτης κλισέ και γενικεύσεις για μια ήδη διασπασμένη Ανατολή.
Ο Λίβανος στη Βαυαρία
Διασκευασμένη από το μυθιστόρημα του Βρετανού συγγραφέα Τζον Λε Καρρέ, η ταινία Μικρή Τυμπανίστρια αφηγείται την ιστορία της Τσάρλι, μιας περιπλανώμενης νεαρής γυναίκας 30 ετών με σαφείς φιλοαραβικές συμπάθειες. Βαθιά εμπλεκόμενη σε ακροαριστερά κινήματα στο underground φόντο του Λονδίνου της δεκαετίας του 1970, στρατολογείται από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες για να διεισδύσει σε μια παλαιστινιακή ομάδα που δραστηριοποιείται στην Ευρώπη - μόνο και μόνο για να σχεδιάσει να προδώσει τις εντολές του Τελ Αβίβ την τελευταία στιγμή. Ο ρόλος - τον οποίο πολλοί σχολιαστές λένε ότι ήταν εμπνευσμένος χαλαρά από τον ακτιβισμό της Vanessa Redgrave - εξερευνά θέματα πίστης και χειραγώγησης μέσα από ένα ρομαντικό θρίλερ.
"Ας πούμε ότι ήταν μια ταινία της εποχής της. Κάποιοι θα πουν ότι η Νταϊάν Κίτον, όπως δυστυχώς πολλά αστέρια του βεληνεκούς της, δεν είχε πλήρη επίγνωση του τι πραγματικά συνέβαινε σε αυτό το μέρος του κόσμου", σχολιάζει η Αν Λίντσεϊ, μία κριτικός κινηματογράφου που έχει αποσυρθεί. "Για εκείνη, η συνεχής παρουσία του αίματος και των Καλάσνικοφ σε κάθε σκηνή ήταν αρκετή για να κάνει την ιστορία να φαίνεται αξιόπιστη στο αμερικανικό κοινό".
Πεπεισμένη ότι μπορεί να σώσει ζωές γίνοντας η ψεύτικη συνεργός - και στη συνέχεια ερωμένη - ενός υψηλόβαθμου πράκτορα στη Ραμάλα, η Τσάρλι καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) και να διεισδύσει στην ομάδα ως κατάσκοπος, πριν ταξιδέψει στη Βηρυτό για να παρακολουθήσει ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης.
Αλλά σε μια αιματηρή τελική ανατροπή, ακριβώς τη στιγμή που πιστεύει ότι μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή της και να βοηθήσει τους συμμάχους του ηγέτη της ΟΑΠ, Γιάσερ Αραφάτ, η νεαρή γυναίκα - τραυματισμένη και αντιμέτωπη με όλη την κλίμακα της λιβανέζικης τραγωδίας - γίνεται συνένοχη στην καταστροφή ενός παλαιστινιακού στρατοπέδου. Συντετριμμένη από την εμπειρία αυτή και σημαδεμένη από την ισραηλινή χειραγώγηση που νόμιζε ότι μπορούσε να ελέγξει, η Τσάρλι αγωνίζεται να συνεχίσει την πορεία της, βυθισμένη στην απελπισία ενός πολέμου χωρίς τέλος.
Η ταινία, γυρισμένη κυρίως στη Βαυαρία της Γερμανίας και σε διάφορες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, επιχειρεί να αναδημιουργήσει την ατμόσφαιρα της Βηρυτού, η οποία είχε καταστραφεί από τις εχθροπραξίες, είχε στοιχειωθεί από τα τανκς και είχε επισκιαστεί από τον πόλεμο. Όταν ο σκηνοθέτης Τζορτζ Ρόι Χιλ προσπάθησε να εξασφαλίσει άδεια μέσω ενός σκιώδους Υπουργείου Πληροφοριών κατά τη διάρκεια της θητείας του Προέδρου Αμίν Τζεμαγιέλ, αντιμετώπισε γρήγορα προβλήματα ασφάλισης και τεράστιο κόστος εφοδιαστικής.
"Και φανταστείτε να στέλνατε κάποια σαν την Νταϊάν σε μια εμπόλεμη ζώνη; Όλοι οι λόφοι του Μπέβερλι Χιλς θα έτρεμαν", αστειεύεται η Σακελλαροπούλου, αναφερόμενη στον λεγόμενο "κανόνα των δύο Όσκαρ", ο οποίος ώθησε στην πραγματικότητα την Κίτον να κάνει ό,τι μπορούσε για να κερδίσει τον ρόλο.
Δημοφιλής στους κύκλους του θεάματος από την Μπέτι Ντέιβις, αυτός ο άτυπος - πλέον ξεπερασμένος - κανόνας υποδήλωνε ότι μια ηθοποιός χρειαζόταν περισσότερα από ένα Όσκαρ για να εδραιώσει σταθερά τη φήμη της και να αποκτήσει πραγματική ελευθερία στην επιλογή ρόλων. Μόνο λίγοι θρύλοι - Κάθριν Χέπμπορν, Μέριλ Στριπ, Ίνγκριντ Μπέργκμαν - θα μπορούσαν να διεκδικήσουν μια τέτοια τιμή. Η Νταϊάν Κίτον, πιστεύοντας ότι Η Μικρή Τυμπανίστρια θα εξασφάλιζε μια δραματική στροφή την οποία ενθάρρυνε ο καλλιτεχνικός της κύκλος, βασίστηκε στην τόλμη της απροσδόκητης ερμηνείας της για να εισέλθει στις τάξεις των αθανάτων της οθόνης.
"Εκτός από το ότι οι κριτικοί ήταν αδίστακτοι - και μάλιστα καυστικοί, ο Τύπος συμφώνησε ομόφωνα ότι η παραγωγή βασίστηκε υπερβολικά στο πάθος σε μια εποχή που οι ένοπλες συγκρούσεις στον αραβικό κόσμο ενδιέφεραν μόνο λίγους περιθωριοποιημένους διανοούμενους στο Χόλιγουντ της πρώιμης εποχής Ρίγκαν", λέει η Λίντσεϊ. Το δεύτερο Όσκαρ δεν υλοποιήθηκε ποτέ για την Κίτον, παρά τις υποψηφιότητες το 1997 για το Marvin’s Room και το 2004 για το Something’s Gotta Give.
