Η Κατερίνα Ζέρβα μάς μιλά για το Evergreen Project, μια ιδιαίτερη κοινότητα που έχει δημιουργηθεί από το 2020 στους πρόποδες του βουνού Καλλίδρομο, δίπλα σε ένα δάσος από έλατα και σε απόσταση αναπνοής από το χωριό Ανάβρα Φθιώτιδας.
Πρόκειται στην ουσία για ένα μικρό «eco village», έναν χώρο δηλαδή κοινοτικά οργανωμένο, χωρίς ατομική ιδιοκτησία, ο οποίος λειτουργεί μέσα από την προσφορά, τη συνεργασία και την αλληλοϋποστήριξη. Στον χώρο διοργανώνονται σεμινάρια, yoga retreats, workshops για μεγάλους και μικρούς και πλήθος δράσεων που αφορούν την καλλιέργεια, την αυτάρκεια, τη φυσική δόμηση κ.ά.
Τα προβλήματα είναι πολλά, όμως η σύνδεση με τη φύση, όπως μας λέει η Κατερίνα, σου επιτρέπει να διευρύνεις τους ορίζοντές σου κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η ίδια στη συζήτησή μας εξήγησε την απόφασή της και περιέγραψε πώς εξελίσσεται η ζωή της ως τώρα.
«Με λένε Κατερίνα Ζέρβα και είμαι μέλος της ομάδας του Evergreen Project, μαζί με τον σύντροφό μου, Κωνσταντίνο Τριγάζη, και τον δάσκαλό μου στη yoga, Πάνο Κατσανδρή. Γεννήθηκα στη Χαλκίδα το 1976 και από πολύ μικρή ένιωθα βαθιά μέσα μου μια έλξη για τη φύση και τη ζωή στο χωριό.
«Μπορεί οι δυσκολίες του εγχειρήματος να είναι πολλές, αλλά έχουμε μάθει να βλέπουμε κάθε εμπόδιο σαν ένα κάλεσμα για εξέλιξη. Το Evergreen Project είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα κομμάτι γης. Είναι μια ιδέα που θέλουμε να συνεχίσει να μεγαλώνει».
Στα είκοσί μου άφησα τη Χαλκίδα για την Αθήνα, αναζητώντας εργασία και μια νέα αρχή. Το 2013 η ζωή με έφερε στη yoga και στον Πάνο Κατσανδρή, δάσκαλο και συνοδοιπόρο. Ήταν μια γνωριμία-σταθμός που με άλλαξε βαθιά. Έπειτα από έναν χρόνο μαθητείας, αποφάσισα να παρακολουθήσω την εκπαίδευση δασκάλων και από το 2016 έως σήμερα συνεχίζω να μεταμορφώνομαι και να μαθαίνω τη σημαντικότητα της ανθρώπινης φύσης και της ενσυνείδητης ζωής.
Ο Πάνος είχε από τότε το όραμα μιας κοινότητας που ζει κοντά στη φύση αρμονικά και συλλογικά. Ένα όραμα που αγκάλιασα κι εγώ, γιατί αγγίζει τις βαθύτερες επιθυμίες μου: να ζήσω μαζί με ανθρώπους που αγαπώ, σ’ έναν τόπο που να μας χωρά. Η περίοδος της καραντίνας μάς χτύπησε καμπανάκι. Κατάλαβα πως δεν θέλω να συνεχίσω έτσι και ότι αν δεν κυνηγήσω τα όνειρά μου τώρα, μπορεί να μη γίνουν ποτέ πραγματικότητα. Η φράση "ή τώρα ή ποτέ" γεννήθηκε μέσα σε όλους μας και έτσι πήραμε την απόφαση να δημιουργήσουμε το Evergreen Project, να βρούμε το δικό μας κομμάτι γης και με ό,τι αποθέματα είχαμε να επενδύσουμε στο κοινό μας όραμα.
Το Evergreen Project, λοιπόν, ιδρύθηκε το 2020, όχι ως προσωπικό εγχείρημα, αλλά ως συλλογική πρωτοβουλία. Εργαζόμενοι, δάσκαλοι, μαθητές, φίλοι και συνοδοιπόροι αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μαζί έναν χώρο όπου η ανθρώπινη συνείδηση μπορεί να διευρυνθεί και όπου μπορεί να εξερευνηθεί ένας πιο απλός, ουσιαστικός και πλήρης τρόπος ζωής. Ένα σύγχρονο άσραμ, ένα μικρό eco village στην καρδιά του βουνού, ανοιχτό σε όποιον νιώθει την ανάγκη να συνδεθεί με τη φύση, με τον εαυτό του και με άλλους ανθρώπους.
Το Evergreen Project ανήκει σε όλους εμάς. Είναι κοινοτικά οργανωμένο, χωρίς ατομική ιδιοκτησία, και λειτουργεί μέσα από την προσφορά, τη συνεργασία και την αλληλοϋποστήριξη. Δεν είναι απλώς ένα μέρος για yoga. Είναι ένα εγχείρημα που εξελίσσεται διαρκώς, με δράσεις που αφορούν την καλλιέργεια, την αυτάρκεια, τη φυσική δόμηση, τα retreats, τα σεμινάρια αυτογνωσίας και οποιαδήποτε πρωτοβουλία φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά στη φύση και στη χαρά της συλλογικής ζωής.
Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να δημιουργούμε έναν βιώσιμο χώρο κοινοτικής ζωής, να ολοκληρώσουμε τις βασικές υποδομές στο χωράφι, να φιλοξενούμε ακόμα περισσότερα retreats, workshops και δράσεις για παιδιά και οικογένειες, να καλλιεργούμε τη γη μας και να δώσουμε χώρο σε όποιον θέλει να ζήσει κοντά στη φύση, έστω και για λίγο.
Παράλληλα, θέλουμε να οργανώσουμε ένα δίκτυο υποστήριξης για όσους ονειρεύονται να κάνουν κάτι παρόμοιο και να διευρύνουμε την κοινότητα των ανθρώπων που νιώθουν ότι η ζωή στην πόλη δεν είναι η μόνη επιλογή. Ελπίζουμε ότι σύντομα θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε, με τη δημιουργία των πρώτων tiny houses στον χώρο, να διοργανώσουμε φεστιβάλ στη φύση και να μετατρέψουμε το Evergreen Project σε μια ζωντανή φυλή ανθρώπων που μοιράζονται κοινές αξίες.
Μπορεί οι δυσκολίες να είναι πολλές, αλλά έχουμε μάθει να βλέπουμε κάθε εμπόδιο σαν ένα κάλεσμα για εξέλιξη. Το Evergreen Project είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα κομμάτι γης. Είναι μια ιδέα που θέλουμε να συνεχίσει να μεγαλώνει.
Βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Καλλίδρομο, δίπλα σε ένα μαγευτικό δάσος από έλατα, σε απόσταση αναπνοής από το χωριό Ανάβρα Φθιώτιδας. Είναι ένα μέρος σχεδόν ξεχασμένο από τον χρόνο, με βαθιά φυσική ομορφιά και μια γλυκιά ησυχία που δύσκολα βρίσκεις πια.
Η Ανάβρα ήταν κάποτε ένα ζωντανό χωριό, γεμάτο φωνές παιδιών, σχολείο, γιορτές και ιστορίες γύρω από το τζάκι. Σήμερα έχουν απομείνει μόλις 40 μόνιμοι κάτοικοι, το σχολείο έχει κλείσει και τα 3 παιδιά του χωριού πηγαίνουν καθημερινά στο σχολείο του Μώλου. Παρ’ όλα αυτά, η ζωή συνεχίζεται. Οι κάτοικοι φροντίζουν τα χωράφια τους, κυρίως με ελιές, καρυδιές, φιστικιές, και ασχολούνται με μελισσοκομικές δραστηριότητες, κρατώντας μια πολύτιμη παράδοση.
Ένα από τα πιο μαγικά στοιχεία του χωριού είναι η θέα. Από σχεδόν όλα τα σπίτια –κι από το δικό μας χωράφι– η ματιά απλώνεται σε όλο τον Μαλιακό Κόλπο, μέχρι τη μύτη της βόρειας Εύβοιας και τα Λιχαδονήσια. Οι ανατολές εδώ είναι ζωγραφιά. Ένα τοπίο που κάθε φορά που το αντικρίζεις σου θυμίζει πόσο μικρά είναι τα προβλήματα της πόλης και πόσο μεγάλη η γαλήνη της φύσης.
Η ενέργεια του τόπου παραμένει ζωντανή. Το δάσος ανασαίνει, οι πηγές τρέχουν, τα έλατα στέκουν φύλακες και ο ήχος των κουδουνιών από τα κοπάδια θυμίζει πως η φύση, ακόμα κι αν σωπάσει για λίγο, δεν χάνεται. Είναι αυτή η αίσθηση διαχρονικότητας, η αγκαλιά της φύσης και η σοφία του τόπου που μας έφεραν εδώ. Ένα μέρος που, ενώ μοιάζει ξεχασμένο, έχει μέσα του όλες τις προϋποθέσεις για να ανθήσει ξανά.
Ένας από τους λόγους που πήραμε αυτή την απόφαση ήταν και η τοποθεσία. Το χωριό μπορεί να είναι απομονωμένο, αλλά είναι και κοντά σε όλες τις μεγάλες πόλεις –δύο ώρες από Αθήνα, τρεις από Θεσσαλονίκη και Πάτρα–, κάτι που το κάνει πιο εύκολο για όσους θέλουν να μας επισκέπτονται.
Ακόμα ζω τη μετάβαση. Το εγχείρημα διανύει τον τρίτο του χρόνο κι εγώ μόλις από τον Ιούνιο βρίσκομαι μόνιμα εδώ. Είναι μια διαδρομή που έχει και όμορφες αλλά και πολύ δύσκολες στιγμές. Το κομμάτι της επιβίωσης –προσωπικά και συλλογικά– παραμένει απαιτητικό, ειδικά από τη στιγμή που το Evergreen Project στηρίζεται κυρίως σε δωρεές και στην προσωπική προσπάθεια όλων μας.
Όμως η φύση έχει έναν μοναδικό τρόπο να σου δείχνει μια πιο διευρυμένη εικόνα των πραγμάτων. Το βλέμμα σου ανοίγει, οι ορίζοντες κυριολεκτικά και μεταφορικά γίνονται απέραντοι και η ουσία της ζωής γίνεται πιο καθαρή, πιο απλή. Οι δυσκολίες δεν χάνονται, αλλά αλλάζει η θέση σου απέναντί τους. Δεν είναι πια ένα τεράστιο εμπόδιο που πρέπει σώνει και καλά να ξεπεράσεις τρέχοντας. Μπορείς να τις παρατηρήσεις, να τις κατανοήσεις, να τις προσπεράσεις με πιο γήινο τρόπο.
Εδώ οι ρυθμοί είναι διαφορετικοί. Όταν χιονίζει, για παράδειγμα, δεν έχει “πρέπει” και βιασύνες. Η φύση σε προσκαλεί να σταματήσεις, να μείνεις μέσα, να μαγειρέψεις, να διαβάσεις, να καθίσεις δίπλα στη φωτιά. Να αποδεχτείς τη στιγμή και να ανακαλύψεις νέους τρόπους να είσαι καλά. Και σ’ αυτό υπάρχει μια σοφία που στην πόλη δύσκολα συναντάς.
Κοιτώντας πίσω, η μεγαλύτερη διαφορά είναι το πώς βιώνω τον χρόνο και τον εαυτό μου μέσα στον χώρο. Στην προηγούμενη ζωή μου, από υπολογιστές και πολιτικούς μηχανικούς και μετά για χρόνια σε έναν χώρο υποστηρικτικό, μια οικογένεια που μου πρόσφερε και μου προσφέρει –την οικογένεια του Evergreen–, η αποκοπή από τη φύση και η καθημερινότητα της πόλης με απομάκρυναν σταδιακά από τη σύνδεση με τον εαυτό μου και με τους ανθρώπους γύρω μου.
Εδώ το μεγαλύτερο θετικό είναι ακριβώς αυτή η επανασύνδεση. Η φύση σού ανοίγει χώρο, σου θυμίζει να σταθείς, να παρατηρήσεις, να πάρεις μια ανάσα. Οι καθημερινές δουλειές έξω, οι εποχές που αλλάζουν μπροστά στα μάτια σου, οι κουβέντες με λίγους αλλά αληθινούς ανθρώπους – όλα αποκτούν άλλο νόημα. Η εργασία έχει πάψει να είναι μόνο τρόπος επιβίωσης και έχει γίνει κομμάτι του τρόπου που επιλέγω να ζω.
Βέβαια, οι δυσκολίες είναι υπαρκτές, όπως η οικονομική ανασφάλεια και η αβεβαιότητα του εγχειρήματος, που βασίζεται στις δωρεές. Όμως, ακόμα και μέσα σε αυτά, νιώθω πως βλέπω πιο καθαρά. Πως οι δυσκολίες δεν είναι τοίχος, αλλά μια ευκαιρία να δω πέρα από αυτές, χωρίς τις παρωπίδες και το άγχος να προλάβω.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι εδώ νιώθω ότι η ζωή μου εξυπηρετεί έναν σκοπό μεγαλύτερο από εμένα. Η διδασκαλία yoga στο στούντιο του Μώλου και μέσα στο δάσος, οι άνθρωποι που έρχονται και βρίσκουν κομμάτια του εαυτού τους, το χτίσιμο μιας κοινότητας που βασίζεται στη φροντίδα και στη συνύπαρξη γεμίζουν το μέσα σου. Και κάθε μέρα –ακόμα και τη δύσκολη– ξέρεις γιατί διάλεξες αυτόν τον δρόμο.
Δικαιώθηκα γιατί ακόμα και αν αύριο όλα αλλάξουν, θα ξέρω ότι είχα το θάρρος να δοκιμάσω να ζήσω όπως πραγματικά ήθελα. Και αυτό δεν το ανταλλάσσω με τίποτα.
Το πρώτο καλοκαίρι που μείναμε στο χωράφι, το 2021, καταλάβαμε γρήγορα ότι δεν ήμασταν μόνοι μας. Τα αγριογούρουνα της περιοχής είχαν βάλει στο μάτι το κτήμα και τις λιχουδιές του. Ένα βράδυ, λοιπόν, που ο Κώστας ήταν μόνος του, τα άκουσε να κάνουν πάρτι λίγο παραδίπλα. Χωρίς να πανικοβληθεί, έβαλε από το ηχείο στο κινητό του… ήχους πυροβολισμών. Τα αγριογούρουνα τρόμαξαν και το έβαλαν στα πόδια. Εμείς από την άλλη γελάγαμε για μέρες, και ο Κώστας κέρδισε επάξια τον τίτλο του “sheriff του βουνού”.
Από τότε, όμως, για να μη χρειάζονται ηχεία και ήχοι ταινιών γουέστερν, η οικογένεια μεγάλωσε. Τέσσερα σκυλιά, ένα αδέσποτο που αποφάσισε να μας υιοθετήσει, τέσσερις γάτες που μας κουβαλάνε δώρα –από ποντίκια μέχρι περίεργα… αντικείμενα που δεν θες να ξέρεις–, οχτώ κότες που ουρλιάζουν, είτε φοβούνται, είτε πεινάνε, είτε απλά βαριούνται, και φυσικά ο κόκοράς μας, που τραγουδάει χωρίς πρόγραμμα, λες και κάνει soundcheck σε φεστιβάλ κάθε ώρα και στιγμή.
Το πιο απίθανο όμως είναι ότι, μέσα σε όλο αυτό το χαοτικό οικοσύστημα, έχουν βρει όλοι τις ισορροπίες τους. Κανείς δεν πειράζει κανέναν, οι γάτες περνάνε δίπλα απ’ τα σκυλιά σαν να μην τρέχει τίποτα, οι κότες κάνουν τις δικές τους φασαρίες χωρίς να τις αγγίζει κανείς, και το βράδυ όλοι –άνθρωποι και ζώα– κοιμόμαστε κάτω απ’ τον ίδιο ουρανό, σαν μια μεγάλη, ελαφρώς αλλοπρόσαλλη αλλά αγαπημένη οικογένεια.
Δεν ξέρω αν υπάρχουν μεγάλα ή μικρά μυστικά εδώ… Από τότε που ξεκινήσαμε να συνεργαζόμαστε με τον Πάνο και όλους τους δασκάλους και τις δασκάλες που πέρασαν απ’ το Evergreen Studio, ένα ήταν το άγραφο μότο μας: αν το πεις σε έναν, το ξέρουν όλοι. Και όχι γιατί μας αρέσει το κουτσομπολιό – κάθε άλλο. Γιατί πιστεύουμε βαθιά ότι οι δυσκολίες, οι φόβοι, οι συγκρούσεις και οι μικρές ή μεγάλες μας χαρές χρειάζονται χώρο για να ειπωθούν και αυτιά να τις ακούσουν.
Γι’ αυτό και κάθε εβδομάδα μαζευόμαστε σε έναν κύκλο που τον λέμε Group Process. Είναι μια ανοιχτή, ασφαλής συνάντηση, όπου όποιος θέλει μπορεί να μιλήσει για ό,τι τον απασχολεί. Μπορεί να είναι κάτι προσωπικό, κάτι που συνέβη στην κοινότητα, μια δυσκολία στη συνεργασία, μια χαρά που θέλει να μοιραστεί. Είναι ένας τρόπος να καθαρίζει η ατμόσφαιρα, να λύνουμε ό,τι μπορεί να βαραίνει και να μην αφήνουμε τίποτα να σιγοβράζει από κάτω.
Μαζί μας είναι και η Μαίρη και ο Kevork, δυο υπέροχοι άνθρωποι που αγάπησαν την ιδέα από την πρώτη στιγμή και την έκαναν δική τους. Η Μαίρη ήρθε μέσα από το πρόγραμμα ESC Volunteers και αποφάσισε να μείνει κοντά μας, φέρνοντας μαζί της ζεστασιά, καλοσύνη και πάθος. Ο Kevork, με την αγάπη του για τη φύση και τη συλλογική ζωή, μας έχει γίνει πολύτιμος συνοδοιπόρος. Μαζί έχουμε δημιουργήσει κάτι περισσότερο από μια κοινότητα, μια οικογένεια όπου ο ένας στηρίζει τον άλλον, μοιραζόμαστε τα όνειρά μας και προχωράμε χέρι-χέρι, χτίζοντας έναν χώρο στον οποίο νιώθουμε πως πραγματικά ανήκουμε.
Αν είχα τη δυνατότητα να αλλάξω κάτι, θα ήθελα να δω περισσότερους ανθρώπους να εντάσσονται στην κοινότητα και να ζωντανεύουν το χωριό της Ανάβρας. Υπάρχουν ήδη κάτοικοι που χαίρονται με την παρουσία μας και αισθάνονται ότι η κοινότητά μας συμβάλλει στο να ξαναδώσει ζωή και κίνηση στο χωριό. Πιστεύω ακράδαντα πως η ενίσχυση του πληθυσμού και η έλευση ανθρώπων που μοιράζονται τις ίδιες αξίες για τη φύση, την αλληλεγγύη και την απλότητα θα δώσουν νέα πνοή στον τόπο. Με περισσότερους ανθρώπους να συμμετέχουν ενεργά, η κοινότητα θα γίνει πιο δυνατή, με περισσότερες ιδέες, ενεργητικότητα και αμοιβαία υποστήριξη, ώστε να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί το όραμα που υπηρετούμε.
Αν θέλεις να στηρίξεις τις προσπάθειές μας ή αν θέλεις να γίνεις μέρος της, επικοινώνησε μαζί μας».
Facebook: The Evergreen Project
Instagram: @ever.green.project
Στείλτε τις προτάσεις σας για τη στήλη «Γειτονιές της Ελλάδας» στο [email protected]
