Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, επιστρέφοντας στο Μεσολόγγι, αποφάσισε να κάνει κάτι για να αλλάξει την πεποίθηση των κατοίκων του πως εκεί δεν υπάρχει μέλλον για τους νέους. Η φυγή των φοιτητών άφησε την πόλη κάπως «ξεκρέμαστη», όπως μας λέει, αλλά ο ίδιος πιστεύει στον τόπο του. Δημιούργησε την ομάδα Messolonghi by Locals με στόχο την ανάδειξη του Μεσολογγίου, την ανάπτυξη της εξωστρέφειας και τη δημιουργία ευκαιριών που να μπορούν να προσελκύσουν επαγγέλματα, πρωτοβουλίες και νέες ιδέες. Πηγή έμπνευσής τους είναι η πολιτιστική ταυτότητα του Μεσολογγίου. Μέσα από τη βιωματική επαφή με τα στοιχεία που συνθέτουν τον τόπο και διακρίνουν τους ανθρώπους του προσπαθούν να διαμορφώσουν ένα παρόν γεμάτο δράσεις και να συμβάλουν σε ένα βιώσιμο μέλλον. Παρακάτω μας εξιστορεί ο ίδιος τους λόγους που τον έκαναν να αφήσει την Αθήνα και να επιστρέψει στο Μεσολόγγι.
Είμαι ο Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος και ζω στο Μεσολόγγι, τον τόπο όπου μεγάλωσα και στον οποίο επέλεξα να επιστρέψω μετά τις σπουδές μου στην Αθήνα, για να δημιουργήσω τη ζωή μου εδώ.
Η επαρχία έχει ανάγκη όλους εκείνους που κάθε Χριστούγεννα, Πάσχα ή καλοκαίρι επιστρέφουν στον τόπο τους και λένε: «Τι ωραία θα ήταν να γυρνούσα μόνιμα». Η επιστροφή δεν είναι εύκολη απόφαση. Έχει προκλήσεις, αβεβαιότητα και απαιτεί υπομονή, αλλά πιστεύω πως αξίζει γιατί σε βοηθάει να βρεις τον σκοπό σου.
Το Μεσολόγγι είναι μια πόλη με περίπου 14.000 κατοίκους, ενώ ο δήμος Μεσολογγίου αριθμεί συνολικά περίπου 35.000, καθώς περιλαμβάνει το πολύ όμορφο Αιτωλικό και τις Οινιάδες. Είναι μια ήσυχη πόλη που στο παρελθόν φιλοξενούσε χιλιάδες φοιτητές. Πολλοί ίσως τη γνωρίζουν γι’ αυτήν τη φοιτητική της ζωή. Ωστόσο, τα τελευταία 15 χρόνια, λόγω αλλαγών στο σύστημα παιδείας, οι φοιτητές έφυγαν και η πόλη έμεινε «ξεκρέμαστη», καθώς είχε βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στα έσοδα που προέκυπταν από αυτούς.
Για εμάς, όμως, το Μεσολόγγι είναι η ιστορία του, η λιμνοθάλασσά του, τα ηλιοβασιλέματα και τα τοπία του. Είναι οι άνθρωποι, η παρέα. Είναι, επίσης, ένας τόπος που προσφέρει ποιότητα ζωής. Το ποδήλατο αποτελεί το βασικό μέσο μετακίνησης, καθώς το έδαφος είναι επίπεδο και οι αποστάσεις μικρές.
Η ζωή στην Αθήνα ήταν εντελώς διαφορετική από αυτήν που είχα συνηθίσει ως παιδί στο Μεσολόγγι. Είναι περίεργο να ζεις σε μια πολυκατοικία και σε μια γειτονιά όπου δεν γνωρίζεις τον διπλανό σου· όλα είναι απρόσωπα. Στο Μεσολόγγι ξεκινάς να διανύσεις μια απόσταση 500 μέτρων και όσους συναντήσεις, σχεδόν όλους τους γνωρίζεις. Ακόμα και με εκείνους που δεν γνωρίζεις προσωπικά ένα «γεια» θα το ανταλλάξεις, γιατί ο τόπος είναι μικρός.
Στην Αθήνα βιώνεις μια ένταση που πολλές φορές είναι χωρίς λόγο. Κατάλαβα ότι δεν μου ταιριάζει η ζωή εκεί όταν μια μέρα βρέθηκα να τρέχω στην κυλιόμενη σκάλα του μετρό για να προλάβω τον συρμό και αμέσως μετά να κλειστώ στο διαμέρισμα. Σίγουρα υπήρχαν και θετικά στη ζωή στην Αθήνα: γνώρισα πολύ δημιουργικούς ανθρώπους και συμμετείχα σε δράσεις που, σε έναν βαθμό, με διαμόρφωσαν.
Η επιστροφή στο Μεσολόγγι, στην πραγματικότητα, είχε ξεκινήσει ήδη κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων. Τα περισσότερα Σαββατοκύριακα επέστρεφα, όχι μόνο γιατί ένιωθα δεμένος με τον τόπο αλλά και γιατί είχαμε δημιουργήσει μια ομάδα πολιτών με σκοπό να ομορφύνουμε την πόλη μας, να παρακινήσουμε και να παρακινηθούμε ώστε να είμαστε ενεργοί πολίτες, συμμετέχοντας στη διαμόρφωση της καθημερινότητας του τόπου όπου ζούμε.
Έτσι, μετά τα φοιτητικά χρόνια και την εμπειρία της ζωής σε μια μεγάλη πόλη ξεκαθάρισα πού θέλω να ζήσω, πού νιώθω δημιουργικός και πώς μπορώ να συμβάλω στο κοινωνικό σύνολο με ουσιαστικό τρόπο. Το Μεσολόγγι μού προσφέρει αυτό το πλαίσιο. Εδώ νιώθω πιο ανθρώπινος, πιο ουσιαστικός, και ότι η παρουσία μου έχει σκοπό.
Η ομάδα Messolonghi by Locals δημιουργήθηκε γιατί μεγαλώνοντας ακούγαμε όλους να λένε πόσο όμορφος είναι ο τόπος μας, το Μεσολόγγι, αλλά ταυτόχρονα να παραδέχονται ότι «δεν έχει μέλλον για τους νέους». Υπήρχε μια σχεδόν αυτονόητη προσδοκία ότι θα φύγουμε, θα σπουδάσουμε, θα δουλέψουμε αλλού και το Μεσολόγγι θα είναι απλώς ο τόπος όπου θα επιστρέφουμε για διακοπές.
Βλέπαμε ότι ο τόπος αυτός, όσο ιδιαίτερος και πλούσιος κι αν είναι, δεν είχε καταφέρει να δημιουργήσει συνθήκες που να κρατούν ή να επαναφέρουν τους νέους. Την ίδια στιγμή, όμως, ήταν ξεκάθαρο πως το Μεσολόγγι είναι ο κοινός μας τόπος, αυτό που μας ενώνει. Σε κάθε κουβέντα με ντόπιους πάντα θα ακουστεί κάτι για την πόλη, για την ιστορία της, τη λιμνοθάλασσα, τους ανθρώπους της.
Κι όμως, ενώ υπήρχε αυτή η βαθιά σύνδεση, βλέπαμε γύρω μας αδράνεια. Δεν υπήρχε μια συντονισμένη, ζωντανή προσπάθεια για ανάδειξη του τόπου, εξωστρέφεια και δημιουργία ευκαιριών που να μπορούν να προσελκύσουν επαγγέλματα, πρωτοβουλίες και νέες ιδέες.
Έτσι, με την Κύρα Παπανικολάου –με την οποία μάς ένωνε η κοινή ανάγκη να κάνουμε δράσεις με κοινωνικό αντίκτυπο– αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε κάτι που να απαντά σε όλα αυτά, έναν οργανισμό που θα ενεργοποιεί τον τόπο και τους ανθρώπους του· που θα δημιουργεί κοινότητα και συνεργασία και θα επαναφέρει στο προσκήνιο την αξία του να μένεις, να ζεις και να δημιουργείς στον τόπο σου. Αυτός ήταν ο λόγος που γεννήθηκε το Messolonghi by Locals.
Οι στόχοι του έχουν ως πηγή έμπνευσης την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης. Μέσα από τη βιωματική επαφή με τα στοιχεία που συνθέτουν τον τόπο και διακρίνουν τους ανθρώπους του προσπαθούμε να διαμορφώσουμε ένα παρόν γεμάτο δράσεις και να συμβάλουμε σε ένα βιώσιμο μέλλον.
Ο βασικός πυλώνας του έργου μας είναι η συμμετοχική καταγραφή και ανάδειξη της ταυτότητας του Μεσολογγίου μέσα από οκτώ θεματικές ενότητες: ιστορία, αρχαιότητα, παραδόσεις, τέχνες, τοπικά προϊόντα, περιβάλλον, δραστηριότητες και αρχιτεκτονική.
Καθημερινά, ο οργανισμός μας θέτει τα ερωτήματα: ποιος είναι ο τόπος μας; Ποια στοιχεία τον συνθέτουν; Ποιες ιστορίες, γνωστές ή άγνωστες, έχει να αφηγηθεί; Αναζητούμε τη σύγχρονη ταυτότητα του Μεσολογγίου και την αναδεικνύουμε ώστε να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες –κοινωνικές και οικονομικές–, πάντα με σεβασμό στο περιβάλλον.
Η δράση μας εκφράζεται μέσα από τη λειτουργία δύο χώρων στο Μεσολόγγι που αποτελούν καθημερινά σημεία συνάντησης και αλληλεπίδρασης:
Ο τοπικός κόμβος _Local HUB είναι το κοινωνικο-πολιτιστικό μας κέντρο. Εκεί σχεδιάζουμε και υλοποιούμε τις δράσεις μας, ενώ φιλοξενούνται και εργαστήρια, εκθέσεις, κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Το Experience Messolonghi by Locals είναι ο νεότερος χώρος μας, στον οποίο ο επισκέπτης μπορεί να βρει τοπικά προϊόντα και χειροποίητες δημιουργίες από ντόπιους καλλιτέχνες και δημιουργούς, με έμπνευση από τα στοιχεία του Μεσολογγίου.
Και οι δύο χώροι λειτουργούν και ως κέντρα πληροφόρησης, προσφέροντας δωρεάν χάρτες και πληροφορίες, ώστε επισκέπτες και ντόπιοι να γνωρίσουν τον τόπο μέσα από τη ματιά των κατοίκων του.
Ένας από τους κύριους στόχους μας είναι να προωθήσουμε ένα μοντέλο υπεύθυνου τουρισμού, στο πλαίσιο του οποίου ο επισκέπτης δεν είναι απλώς τουρίστας αλλά φιλοξενούμενος, σαν να επισκέπτεται φίλους που θέλουν να του δείξουν τον τόπο που αγαπούν και τους εμπνέει.
Διοργανώνουμε βιωματικά ταξίδια και προβάλλουμε τον τόπο μέσα από εκστρατείες στα κοινωνικά δίκτυα και συνεργασίες με ανθρώπους που γίνονται πρεσβευτές του Μεσολογγίου.
Ένα από τα βασικά μας ορόσημα είναι το Φεστιβάλ των Ντόπιων, ένα τριήμερο γεμάτο βιωματικές δράσεις, μουσική, εκθέσεις, δραστηριότητες στη φύση και πολιτιστικά δρώμενα. Φέτος, το φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί στις 29, 30 και 31 Αυγούστου. Είναι μια γιορτή συνεργασίας, σχεδιασμένη από τους ίδιους τους ανθρώπους του τόπου, για να δημιουργηθεί μια αληθινή, ουσιαστική εμπειρία επαφής με το Μεσολόγγι.
Η κατάσταση στο Μεσολόγγι σήμερα είναι δύσκολη αλλά και ελπιδοφόρα. Όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας, αντιμετωπίζουμε προκλήσεις που σχετίζονται με την οικονομική κατάσταση, την ύπαρξη ευκαιριών για τους νέους και τη γενικότερη προοπτική του τόπου.
Για κάποιους, η πόλη δείχνει «πεσμένη». Είναι λογικό, ειδικά όταν έχεις συνηθίσει ένα Μεσολόγγι γεμάτο φοιτητές, με ζωντάνια σε κάθε γωνιά, και τώρα βλέπεις τα ίδια σημεία να έχουν άδεια ή ξενοίκιαστα μαγαζιά.
Ωστόσο, εμείς πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σταυροδρόμι. Είμαστε αισιόδοξοι ότι τα επόμενα χρόνια η κατάσταση θα βελτιωθεί. Ήδη παρατηρούμε ότι αναπτύσσονται νέες πρωτοβουλίες και ολοένα περισσότεροι νέοι γίνονται μέρος της αλλαγής και της αναζωογόνησης της πόλης.
Ο οικοτουρισμός αποτελεί μια σημαντική νέα προοπτική για τον τόπο μας. Μπορεί να συμβάλει τόσο στην οικονομική ενίσχυση όσο και στη βελτίωση της ψυχολογίας της τοπικής κοινωνίας. Βέβαια, οφείλουμε να τον αναπτύξουμε με υπευθυνότητα και σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα του τόπου – να μη θυσιάσουμε τον χαρακτήρα του για χάρη της ταχύτητας ή του κέρδους.
Δεν μπορώ να πω ότι οι νέοι επιστρέφουν μαζικά, όμως κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει. Πλέον ακούμε όλο και συχνότερα ανθρώπους από την Αθήνα να λένε: «Τι ωραία που είστε εδώ». Αυτό από μόνο του είναι ένα πρώτο βήμα να αρχίσουμε να βλέπουμε την επαρχία με πιο θετική ματιά.
Θυμάμαι ότι όταν ξεκινήσαμε την πρωτοβουλία μας στο Μεσολόγγι πολλοί γονείς μάς ρωτούσαν: «Τι κάνετε εδώ; Γιατί δεν πάτε στην Αθήνα που υπάρχουν ευκαιρίες; Εδώ ο τόπος δεν είναι για τους νέους».
Αυτή ακριβώς είναι και η βασική πρόκληση που προσπαθούμε να αντιστρέψουμε: να δούμε τον τόπο μας όχι ως περιορισμό αλλά ως ευκαιρία.
Σίγουρα δεν έχω μετανιώσει για την επιλογή μου να επιστρέψω στο Μεσολόγγι. Η αίσθηση της δικαίωσης, όμως, δεν είναι κάτι άμεσο ούτε απλό. Θα έρθει όταν πετύχουμε τον στόχο μας, να γίνει το Μεσολόγγι ένα παράδειγμα τόπου που αναπτύσσεται με βάση τον υπεύθυνο τουρισμό, την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα και, κυρίως, όπου οι νέοι επιστρέφουν με χαρά και διάθεση να δημιουργήσουν.
Μέχρι τότε, συνεχίζουμε με πίστη και συνέπεια.
Σε κάποιον που σκέφτεται να αφήσει την Αθήνα για να ζήσει σε έναν μικρότερο τόπο θα πρότεινα να κλείσει τα αυτιά του στις αρνητικές νοοτροπίες που πολλές φορές διατηρεί η επαρχία και να επικεντρωθεί στους ανθρώπους που είναι δημιουργικοί και ανοιχτοί σε αλλαγές. Να παλέψει για να χτίσει το μέλλον που ονειρεύεται, όχι να περιμένει να του προσφερθεί έτοιμο.
Η επαρχία έχει ανάγκη όλους εκείνους που κάθε Χριστούγεννα, Πάσχα ή καλοκαίρι επιστρέφουν στον τόπο τους και λένε: «Τι ωραία θα ήταν να γυρνούσα μόνιμα». Η επιστροφή δεν είναι εύκολη απόφαση. Έχει προκλήσεις, αβεβαιότητα και απαιτεί υπομονή, αλλά πιστεύω πως αξίζει γιατί σε βοηθάει να βρεις τον σκοπό σου· να πάψεις να είσαι ένας ανώνυμος άνθρωπος κολλημένος στην κίνηση της Αθήνας και να γίνεις ένας κρίκος στην αλυσίδα της αλλαγής και της αναγέννησης του τόπου σου.
Στείλτε τις προτάσεις σας για τη στήλη «Γειτονιές της Ελλάδας» στο [email protected]
