Τα μουσεία γίνονται ξανά κουλ

Τα μουσεία ξέρουν ότι ο κόσμος τα θεωρεί βαρετά, κάνουν αυτοκριτική και γίνονται κουλ Facebook Twitter
Cycladic Late Night. Στο πλαίσιο της έκθεσης «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα», 26/6/2024. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
0

ΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ ΞΕΡΟΥΝ ότι πολύς κόσμος τα θεωρεί βαρετά. Πολλά απ’ αυτά κάνουν σοβαρές και αξιοπρόσεκτες προσπάθειες να τραβήξουν το ενδιαφέρον του κοινού, και ιδίως των νεότερων. Φυσικά, σήμερα, όταν θες να τραβήξεις την προσοχή, ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. 

Ξεκίνησα να παρατηρώ με προσοχή το φαινόμενο όταν είδα τα νούμερα του Sacramento History Museum στο TikTok. Ο Howard, ο πρωταγωνιστής των βίντεο, ένας γλυκύτατος ηλικιωμένος με πολλές γνώσεις και πατρική συμπεριφορά, ενθουσίασε την GenZ. Σήμερα, αυτό το μικρό μουσείο έχει 2,7 εκατομμύρια followers στο TikTok και σχεδόν 4 εκατομμύρια subscribers στο YouTube.

Έχοντας πετύχει αυτή την προσπάθεια στην αρχή της, θυμάμαι βίντεο που εξηγούσαν ότι το μουσείο έχει οικονομικό πρόβλημα εξαιτίας του κορωνοϊού και ότι δεν ξέρει αν θα καταφέρει να επιβιώσει. Προσάρμοσε περίφημα την επικοινωνιακή του στρατηγική στις πλατφόρμες που επέλεξε και σήμερα είναι απ’ τους δημοφιλέστερους λογαριασμούς μουσείων στον κόσμο. 

Μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει, εισπράττω και κάτι ακόμη. Φαίνεται ότι τα όρια μεταξύ «σοβαρού» και «διασκεδαστικού» θολώνουν. Έννοιες όπως το «guilty pleasure» μας εξοικείωσαν με το ότι ευφυείς, σημαντικοί και «σοβαροί» άνθρωποι ασχολούνται στον ελεύθερο χρόνο τους με «ασόβαρα» προϊόντα κουλτούρας.

Το επόμενο που θυμάμαι να προσέχω, όσον αφορά τα εγχώρια μουσεία, είναι η εύχρηστη εφαρμογή του EMΣΤ, η οποία με οδήγησε στην ιστοσελίδα του. Εκεί βρήκα, εκτός από τη δυνατότητα εικονικής περιήγησης, μια ενδιαφέρουσα και σύγχρονη προσέγγιση της προσβασιμότητας. Υπήρχε πρόβλεψη για άτομα με αυτισμό, προειδοποίηση για άτομα με επιληψία, πρόβλεψη για την παροχή μεγεθυντικών φακών σε άτομα με προβλήματα όρασης. 

@sachistorymuseum We have officially reached a viewership level that has never been obtained by another museum before! All of us at the Sacramento History Museum are in disbelief.  We would have never thought that our institution, a small nonprofit museum in Sacramento, California, could reach this many views, but we are incredibly thankful for all of those who take the time to watch our videos and for your support.  In this video, Howard letterpress printed a headline announcing “Sacramento History Museum Reaches One Billion Video Views On Y0uTube” while using our Washington hand press, which was manufactured in 1852!  #SacHistoryMuseum #headlinenews #typography #sacramento #museumtok  #letterpress #asmr #printing ♬ original sound - Sacramento History Museum

Ταυτόχρονα, στις διαφημίσεις του Facebook μού έσκαγαν όλο και περισσότερες ενδιαφέρουσες δράσεις μουσείων και γκαλερί, που με έκαναν να συνειδητοποιήσω ότι η έννοια «μουσείο» επιχειρεί συνολικό rebranding.

Ψάχνοντας τις ιστοσελίδες, τα νέα προνόμια φίλων, τους οργανωμένους περιπάτους σε διάφορες γωνιές της Αθήνας, τις εξόδους σε μπαρ, τις νέες ψηφιακές δυνατότητες, την αρχή μιας υφολογικής αλλαγής σε λογαριασμούς social media, λίγο λίγο έγινε σαφές. Υπάρχει ένα ρεύμα, είναι ακόμη στην αρχή του και το μουσείο του μέλλοντος δεν θα έχει καμία σχέση με αυτό που ήταν όταν ήμασταν παιδιά. Τα μουσεία ξέρουν ότι η εποχή έχει αλλάξει και πολλά απ’ αυτά όχι απλώς προσαρμόζονται αλλά επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε με την τέχνη. 

Θα δώσω ως παράδειγμα μια πρόσφατη δράση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Με αφορμή την έκθεση της Cindy Sherman, το μουσείο διοργάνωσε νυχτερινό event με δημοφιλείς DJs όπως η K.atou, στη διάρκεια του οποίου έπινες ποτό, χάζευες την έκθεση και άκουγες μουσική. Όχι απλώς έγινε sold out –αν και διοργανώθηκε Πέμπτη–, αλλά η πλειοψηφία του κόσμου που μαζεύτηκε ήταν κάτω των 30. Ενώ οι μικρές γκαλερί της Αθήνας μάς έχουν συνηθίσει σε ενδιαφέρουσες βραδιές, ένα concept σαν το Cycladic Late Night με electro-techno ήχους και αλκoόλ δείχνει μια διάθεση εξωστρέφειας οργανισμών άλλου μεγέθους. Είναι προφανές ότι πέτυχε, ενώ αντίστοιχες προσπάθειες έχουν πετύχει σε πόλεις της Γερμανίας και των ΗΠΑ. 

Τα μουσεία ξέρουν ότι ο κόσμος τα θεωρεί βαρετά, έκαναν αυτοκριτική και γίνονται κουλ Facebook Twitter
Cycladic Late Night. Στο πλαίσιο της έκθεσης «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα», 26/6/2024. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Φεύγοντας από το event, σκέφτηκα διάφορα. Τα social media επιτρέπουν σε άγνωστες καλλιτέχνιδες να δείξουν τη δουλειά τους, το συστηματικό virality επηρεάζει ως έναν βαθμό το αγοραστικό ενδιαφέρον, τα μουσεία συνδιαμορφώνουν την πελώρια αγορά τέχνης που βρίσκεται από πίσω. Οι ιστοσελίδες που επιθυμούν να καταστήσουν την τέχνη προσβάσιμη αυξάνονται, η μόρφωση –ιδίως των νεαρών γυναικών– παραμένει χρόνια trendy στα social, το περιεχόμενο που αφορά ζωγραφική, γλυπτική και ιστορία της τέχνης τραβάει το ενδιαφέρον. Kαλλιτέχνες που αυτοπρομοτάρονται χτυπάνε εκατομμύρια, πετυχαίνουν να τραβήξουν την προσοχή και γίνονται, κατ’ ουσίαν, οι παγκόσμιες γκαλερί του εαυτού τους.

Είναι όλα αυτά τα μικρά ενδείξεις ενός πράγματος τεράστιου που έρχεται; Είμαστε στην αρχή κάποιας αλλαγής στην οποία μουσεία και γκαλερί καλούνται να ξεφύγουν από τον κεντρικό ρόλο που είχαν μέχρι σήμερα (ενημέρωση, έκθεση, επιμέλεια) και να μεταβούν σε μια νέα φάση στην οποία γίνονται χώροι δημιουργίας κοινότητας, δυναμικής μόρφωσης και αράγματος; 

Μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει, εισπράττω και κάτι ακόμη. Φαίνεται ότι τα όρια μεταξύ «σοβαρού» και «διασκεδαστικού» θολώνουν. Έννοιες όπως το «guilty pleasure» μας εξοικείωσαν με το ότι ευφυείς, σημαντικοί και «σοβαροί» άνθρωποι ασχολούνται στον ελεύθερο χρόνο τους με «ασόβαρα» προϊόντα κουλτούρας.

Τα μουσεία είναι κατεξοχήν συνδυασμένα με τη «σοβαρότητα». Τώρα φαίνεται πως αρκετά απ’ αυτά νιώθουν άνετα με την ιδέα τού να είναι «κουλ». Ένας τέτοιος επαναπροσδιορισμός πιθανώς έχει θετικές ταξικές επιπτώσεις, αφού η απομάκρυνση από ελιτισμούς θα φέρει στους χώρους αυτούς ανθρώπους που μέχρι πριν ένιωθαν «απ' έξω».

Ενώ πολλή συζήτηση έχει γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο για τον επίμονο ελιτισμό των μουσείων ως προς τη δομή τους –σχολιάζει πολύ ωραία η Cynthia Freeland στο βιβλίο της «But is it art» ότι οι θέσεις εργασίας σε πολλά μουσεία έχουν επίτηδες χαμηλούς μισθούς, ώστε να προσλαμβάνονται άνθρωποι που δεν εξαρτώνται απ’ αυτούς για βιοπορισμό– καθώς και για τον βαθύ ρατσισμό μιας πανταχού παρούσας δυτικοκεντρικής προσέγγισης, εγώ, ως καταναλώτρια πολιτιστικού προϊόντος, βλέπω αισιόδοξα αυτή την προσπάθεια να προσεγγίσουν τα ίδια τον κόσμο, από το να περιμένουν, αφ’ υψηλού, να τα προσεγγίσει αυτός. 

Τα μουσεία έχουν πολλά να μας πουν. Ζητούν μόνο να τα προσέξουμε. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η σπουδαία, ελληνικής καταγωγής Νοτιοαφρικανή Penny Siopis στο ΕΜΣΤ 

Εικαστικά / Penny Siopis: Το πολυδιάστατο έργο της ελληνικής καταγωγής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας στο ΕΜΣΤ

Το απαρτχάιντ, η αποαποικιοποίηση, η μετανάστευση, η γυναικεία ματιά, η σεξουαλική βία και η υλικότητα στην τέχνη είναι μερικά από τα θέματα που επανέρχονται στο έργο της σημαντικής αυτής γυναίκας και καλλιτέχνιδας, η οποία παράλληλα ανακαλύπτει και αποκαλύπτει την ελληνική πλευρά της μέσα από την Ιστορία και την εξορία.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ