Τα μουσεία γίνονται ξανά κουλ

Τα μουσεία ξέρουν ότι ο κόσμος τα θεωρεί βαρετά, κάνουν αυτοκριτική και γίνονται κουλ Facebook Twitter
Cycladic Late Night. Στο πλαίσιο της έκθεσης «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα», 26/6/2024. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
0

ΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ ΞΕΡΟΥΝ ότι πολύς κόσμος τα θεωρεί βαρετά. Πολλά απ’ αυτά κάνουν σοβαρές και αξιοπρόσεκτες προσπάθειες να τραβήξουν το ενδιαφέρον του κοινού, και ιδίως των νεότερων. Φυσικά, σήμερα, όταν θες να τραβήξεις την προσοχή, ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. 

Ξεκίνησα να παρατηρώ με προσοχή το φαινόμενο όταν είδα τα νούμερα του Sacramento History Museum στο TikTok. Ο Howard, ο πρωταγωνιστής των βίντεο, ένας γλυκύτατος ηλικιωμένος με πολλές γνώσεις και πατρική συμπεριφορά, ενθουσίασε την GenZ. Σήμερα, αυτό το μικρό μουσείο έχει 2,7 εκατομμύρια followers στο TikTok και σχεδόν 4 εκατομμύρια subscribers στο YouTube.

Έχοντας πετύχει αυτή την προσπάθεια στην αρχή της, θυμάμαι βίντεο που εξηγούσαν ότι το μουσείο έχει οικονομικό πρόβλημα εξαιτίας του κορωνοϊού και ότι δεν ξέρει αν θα καταφέρει να επιβιώσει. Προσάρμοσε περίφημα την επικοινωνιακή του στρατηγική στις πλατφόρμες που επέλεξε και σήμερα είναι απ’ τους δημοφιλέστερους λογαριασμούς μουσείων στον κόσμο. 

Μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει, εισπράττω και κάτι ακόμη. Φαίνεται ότι τα όρια μεταξύ «σοβαρού» και «διασκεδαστικού» θολώνουν. Έννοιες όπως το «guilty pleasure» μας εξοικείωσαν με το ότι ευφυείς, σημαντικοί και «σοβαροί» άνθρωποι ασχολούνται στον ελεύθερο χρόνο τους με «ασόβαρα» προϊόντα κουλτούρας.

Το επόμενο που θυμάμαι να προσέχω, όσον αφορά τα εγχώρια μουσεία, είναι η εύχρηστη εφαρμογή του EMΣΤ, η οποία με οδήγησε στην ιστοσελίδα του. Εκεί βρήκα, εκτός από τη δυνατότητα εικονικής περιήγησης, μια ενδιαφέρουσα και σύγχρονη προσέγγιση της προσβασιμότητας. Υπήρχε πρόβλεψη για άτομα με αυτισμό, προειδοποίηση για άτομα με επιληψία, πρόβλεψη για την παροχή μεγεθυντικών φακών σε άτομα με προβλήματα όρασης. 

@sachistorymuseum We have officially reached a viewership level that has never been obtained by another museum before! All of us at the Sacramento History Museum are in disbelief.  We would have never thought that our institution, a small nonprofit museum in Sacramento, California, could reach this many views, but we are incredibly thankful for all of those who take the time to watch our videos and for your support.  In this video, Howard letterpress printed a headline announcing “Sacramento History Museum Reaches One Billion Video Views On Y0uTube” while using our Washington hand press, which was manufactured in 1852!  #SacHistoryMuseum #headlinenews #typography #sacramento #museumtok  #letterpress #asmr #printing ♬ original sound - Sacramento History Museum

Ταυτόχρονα, στις διαφημίσεις του Facebook μού έσκαγαν όλο και περισσότερες ενδιαφέρουσες δράσεις μουσείων και γκαλερί, που με έκαναν να συνειδητοποιήσω ότι η έννοια «μουσείο» επιχειρεί συνολικό rebranding.

Ψάχνοντας τις ιστοσελίδες, τα νέα προνόμια φίλων, τους οργανωμένους περιπάτους σε διάφορες γωνιές της Αθήνας, τις εξόδους σε μπαρ, τις νέες ψηφιακές δυνατότητες, την αρχή μιας υφολογικής αλλαγής σε λογαριασμούς social media, λίγο λίγο έγινε σαφές. Υπάρχει ένα ρεύμα, είναι ακόμη στην αρχή του και το μουσείο του μέλλοντος δεν θα έχει καμία σχέση με αυτό που ήταν όταν ήμασταν παιδιά. Τα μουσεία ξέρουν ότι η εποχή έχει αλλάξει και πολλά απ’ αυτά όχι απλώς προσαρμόζονται αλλά επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε με την τέχνη. 

Θα δώσω ως παράδειγμα μια πρόσφατη δράση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Με αφορμή την έκθεση της Cindy Sherman, το μουσείο διοργάνωσε νυχτερινό event με δημοφιλείς DJs όπως η K.atou, στη διάρκεια του οποίου έπινες ποτό, χάζευες την έκθεση και άκουγες μουσική. Όχι απλώς έγινε sold out –αν και διοργανώθηκε Πέμπτη–, αλλά η πλειοψηφία του κόσμου που μαζεύτηκε ήταν κάτω των 30. Ενώ οι μικρές γκαλερί της Αθήνας μάς έχουν συνηθίσει σε ενδιαφέρουσες βραδιές, ένα concept σαν το Cycladic Late Night με electro-techno ήχους και αλκoόλ δείχνει μια διάθεση εξωστρέφειας οργανισμών άλλου μεγέθους. Είναι προφανές ότι πέτυχε, ενώ αντίστοιχες προσπάθειες έχουν πετύχει σε πόλεις της Γερμανίας και των ΗΠΑ. 

Τα μουσεία ξέρουν ότι ο κόσμος τα θεωρεί βαρετά, έκαναν αυτοκριτική και γίνονται κουλ Facebook Twitter
Cycladic Late Night. Στο πλαίσιο της έκθεσης «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα», 26/6/2024. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Φεύγοντας από το event, σκέφτηκα διάφορα. Τα social media επιτρέπουν σε άγνωστες καλλιτέχνιδες να δείξουν τη δουλειά τους, το συστηματικό virality επηρεάζει ως έναν βαθμό το αγοραστικό ενδιαφέρον, τα μουσεία συνδιαμορφώνουν την πελώρια αγορά τέχνης που βρίσκεται από πίσω. Οι ιστοσελίδες που επιθυμούν να καταστήσουν την τέχνη προσβάσιμη αυξάνονται, η μόρφωση –ιδίως των νεαρών γυναικών– παραμένει χρόνια trendy στα social, το περιεχόμενο που αφορά ζωγραφική, γλυπτική και ιστορία της τέχνης τραβάει το ενδιαφέρον. Kαλλιτέχνες που αυτοπρομοτάρονται χτυπάνε εκατομμύρια, πετυχαίνουν να τραβήξουν την προσοχή και γίνονται, κατ’ ουσίαν, οι παγκόσμιες γκαλερί του εαυτού τους.

Είναι όλα αυτά τα μικρά ενδείξεις ενός πράγματος τεράστιου που έρχεται; Είμαστε στην αρχή κάποιας αλλαγής στην οποία μουσεία και γκαλερί καλούνται να ξεφύγουν από τον κεντρικό ρόλο που είχαν μέχρι σήμερα (ενημέρωση, έκθεση, επιμέλεια) και να μεταβούν σε μια νέα φάση στην οποία γίνονται χώροι δημιουργίας κοινότητας, δυναμικής μόρφωσης και αράγματος; 

Μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει, εισπράττω και κάτι ακόμη. Φαίνεται ότι τα όρια μεταξύ «σοβαρού» και «διασκεδαστικού» θολώνουν. Έννοιες όπως το «guilty pleasure» μας εξοικείωσαν με το ότι ευφυείς, σημαντικοί και «σοβαροί» άνθρωποι ασχολούνται στον ελεύθερο χρόνο τους με «ασόβαρα» προϊόντα κουλτούρας.

Τα μουσεία είναι κατεξοχήν συνδυασμένα με τη «σοβαρότητα». Τώρα φαίνεται πως αρκετά απ’ αυτά νιώθουν άνετα με την ιδέα τού να είναι «κουλ». Ένας τέτοιος επαναπροσδιορισμός πιθανώς έχει θετικές ταξικές επιπτώσεις, αφού η απομάκρυνση από ελιτισμούς θα φέρει στους χώρους αυτούς ανθρώπους που μέχρι πριν ένιωθαν «απ' έξω».

Ενώ πολλή συζήτηση έχει γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο για τον επίμονο ελιτισμό των μουσείων ως προς τη δομή τους –σχολιάζει πολύ ωραία η Cynthia Freeland στο βιβλίο της «But is it art» ότι οι θέσεις εργασίας σε πολλά μουσεία έχουν επίτηδες χαμηλούς μισθούς, ώστε να προσλαμβάνονται άνθρωποι που δεν εξαρτώνται απ’ αυτούς για βιοπορισμό– καθώς και για τον βαθύ ρατσισμό μιας πανταχού παρούσας δυτικοκεντρικής προσέγγισης, εγώ, ως καταναλώτρια πολιτιστικού προϊόντος, βλέπω αισιόδοξα αυτή την προσπάθεια να προσεγγίσουν τα ίδια τον κόσμο, από το να περιμένουν, αφ’ υψηλού, να τα προσεγγίσει αυτός. 

Τα μουσεία έχουν πολλά να μας πουν. Ζητούν μόνο να τα προσέξουμε. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η σπουδαία, ελληνικής καταγωγής Νοτιοαφρικανή Penny Siopis στο ΕΜΣΤ 

Εικαστικά / Penny Siopis: Το πολυδιάστατο έργο της ελληνικής καταγωγής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας στο ΕΜΣΤ

Το απαρτχάιντ, η αποαποικιοποίηση, η μετανάστευση, η γυναικεία ματιά, η σεξουαλική βία και η υλικότητα στην τέχνη είναι μερικά από τα θέματα που επανέρχονται στο έργο της σημαντικής αυτής γυναίκας και καλλιτέχνιδας, η οποία παράλληλα ανακαλύπτει και αποκαλύπτει την ελληνική πλευρά της μέσα από την Ιστορία και την εξορία.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ