Πιο αργά, δεν προλαβαίνω

Πιο αργά, δεν προλαβαίνω Facebook Twitter
Για να δούμε τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις, για να τα εντάξουμε σ’ ένα πλαίσιο ή μια θεωρία που ούτε τα μεγαλοποιεί ούτε τα κουτσουρεύει, χρειαζόμαστε απόσταση, χρόνο και προσοχή. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, αυτά που στερούμαστε. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΓΡΑΨΩ κάτι για τους δασμούς του Τραμπ. Μετά, σκέφτηκα: ποιους δασμούς; Ήδη τα πράγματα άλλαξαν τόσο πολλές φορές. Μέχρι να γράψω το άρθρο, να το τσεκάρω, να το στείλω, να περάσει επιμέλεια, να σελιδοποιηθεί στο τεύχος, να τυπωθεί και να φτάσει στα σημεία διανομής, η κατάσταση μπορεί να έχει μεταβληθεί μία, δύο, μπορεί και τρεις φορές.

Αυτή η συνθήκη δεν αφορά μόνο τον «παράγοντα Τραμπ». Απεναντίας, αντανακλά μια ευρύτερη δυναμική επιτάχυνσης, θρυμματισμού και ρευστοποίησης του χρόνου: οι ρυθμοί είναι πιο έντονοι, οι εξελίξεις πιο καταιγιστικές, η ενημέρωση άμεση, ενσωματωμένη σε κάθε χώρο και στιγμή της καθημερινής ζωής.

«Εάν [στη νεωτερικότητα] ο χρόνος μετατράπηκε από κυκλικός σε ιστορικό, υπήρξαμε εσχάτως μάρτυρες της έλευσης μιας φασματικής ταυτοχρονίας που αντικαθιστά τον χρόνο με τα σπαράγματά του· μιας χρονικής ενδόρρηξης που αντικατοπτρίζεται σε μια ντεμέκ αιωνιότητα, στα ρηχά νερά της οποίας άπειρα πεπερασμένα αντικείμενα ανταγωνίζονται βάναυσα για την προσοχή μας».¹

Δεν βιώνουμε το παρόν ως μια σειρά από εξελίξεις με αιτίες και αποτελέσματα ούτε ως πτυχές ευρύτερων δυναμικών, αλλά ως απότομα ηλεκτρικά τινάγματα, αόριστα ερεθίσματα που προκαλούν μια σύντομη αντίδραση κι ύστερα υποχωρούν απ’ τη μνήμη μας, για να δώσουν τη θέση τους στο επόμενο σοκ.

Σε αυτό το καθεστώς διαρκούς συνδεσιμότητας και ασφυκτικής ενημέρωσης, χάνουμε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε πραγματικά μια εξέλιξη, να την εξετάσουμε σφαιρικά, να δούμε τις πτυχές της, να ζυγίσουμε το βάρος της και την ποιότητά της. Τεράστια θαυμαστικά καινοτομίας συσκοτίζουν την αντίληψη του παρόντος, κραυγές φόβου και ενθουσιασμού πνίγονται σε μια στάσιμη θάλασσα αδιαφορίας.

Όλα είναι καινούργια, υπό την προϋπόθεση ότι το «καινούργιο» έχει χάσει κάθε ένταση και κάθε σημασία. Η δυνατότητα ένταξης μιας εξέλιξης σε ένα ιστορικό συνεχές, ανάλυσης αιτιών και πιθανών επιπτώσεων στο μέλλον χάνεται, αφού το «υπερπαρόν» μας, που είναι «πιο παρόν από το παρόν», «παραγκωνίζει με αγένεια τις άλλες χρονικές διαστάσεις, τις απορροφά».²

Δεν είναι απλώς ότι η καθημερινότητά μας έχει επιταχυνθεί, ότι η δουλειά ξεχύνεται σε κάθε τομέα της ζωής, έτσι που ο «ελεύθερος χρόνος» μοιάζει με κακό αστείο και ότι, συνεπώς, δεν έχουμε τον καιρό ή την ενέργεια για να εξετάσουμε τις εξελίξεις∙ είναι, ταυτόχρονα, ότι οι ίδιες οι εξελίξεις καλπάζουν με τρομακτικούς ρυθμούς, γλιστρούν μέσα απ’ τα χέρια μας, έτσι που, όταν προσπαθούμε να προσεγγίσουμε ένα ζήτημα, αυτό είναι πλέον παρελθόν, καθώς μια νέα είδηση απαιτεί την προσοχή μας.

Ούτε, όμως, αρκεί να επικαλεστούμε τις θρυμματισμένες υποκειμενικότητές μας και την αόριστη αίσθηση μιας διαφορετικής, πιο γρήγορης πραγματικότητας, για να κατανοήσουμε αυτές τις δυναμικές. Η υπερπληροφόρηση και η παράφορη άνθηση των εξελίξεων συνιστά ένα ζήτημα πολιτικής οικονομίας. Από τη μία, είναι απόρροια του καταναλωτικού πυρήνα των μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας, των οποίων το κέρδος βασίζεται στη διαρκή παραγωγή αξιοσημείωτων νέων και ελκυστικού περιεχομένου. Από την άλλη, οι ίδιες οι κρατικές και κυβερνητικές πολιτικές ευνοούνται από τη σύγχυση που παράγει η πληροφοριακή, υπερπαροντική μας συνθήκη. Ο πολλαπλασιασμός των λόγων περί «κρίσης» και των γεγονότων που ορίζονται ως «κριτικής σημασίας» είναι ενδεικτικός: όπως τα «πάντα συγκλίνουν» όχι «προς κάποιο συμβάν […], μα προς τη γενικευμένη αποσυμβαντοποίηση» που συνεπάγεται ο αλγόριθμος,³ έτσι και η παλιά «κρίση» στην οικονομία ή στο πολιτικό σύστημα έχει αντικατασταθεί από απανωτές, ζωηρότατες μικροκρίσεις, από μια διαρκή κρίση που λειτουργεί ως κανονικότητα, που μας κρατάει σε εγρήγορση και δικαιολογεί την εφαρμογή κάθε είδους «εξαιρετικών» δυνάμεων.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν βιώνουμε το παρόν ως μια σειρά από εξελίξεις με αιτίες και αποτελέσματα ούτε ως πτυχές ευρύτερων δυναμικών, αλλά ως απότομα ηλεκτρικά τινάγματα, αόριστα ερεθίσματα που προκαλούν μια σύντομη αντίδραση κι ύστερα υποχωρούν απ’ τη μνήμη μας, για να δώσουν τη θέση τους στο επόμενο σοκ. Το σκωτζέζικο ντους των τραμπικών δεσμών δεν είναι κάτι εξαιρετικό, παρά μια αποκρυστάλλωση αυτών των διαδικασιών: θεαματική σαγήνη, φόβος που γίνεται ανακούφιση που γίνεται θυμός που γίνεται σύγχυση και ενθουσιασμός, όλα μέσα στους υδρατμούς της ανιστορικότητας.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι εξελίξεις είναι πακέτα εντάσεων που κυλάνε χωρίς τριβή στην επιφάνεια των μυαλών μας, pixel και συχνότητες μιας συσκευής που θα μας κάνουν να γελάσουμε, ν’ αηδιάσουμε ή να αγχωθούμε, χωρίς να προσπαθήσουμε να τα κατανοήσουμε ή να τα υπερβούμε.

Για να δούμε τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις, για να τα εντάξουμε σ’ ένα πλαίσιο ή μια θεωρία που ούτε τα μεγαλοποιεί ούτε τα κουτσουρεύει, χρειαζόμαστε απόσταση, χρόνο και προσοχή. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, αυτά που στερούμαστε.


[1] Στέφανος Ρέγκας. 2019. «Το μέλλον ανήκει στο παρελθόν». Kaboom 6.
[2] Ό.π.
[3] Ό.π.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. 

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει από πουθενά, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

Αθλητισμός / Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

H ανερχόμενη αθλήτρια του ελληνικού στίβου έχει μάθει να μην αφήνει το παρελθόν να την κρατά πίσω, τροφοδοτείται από το συναίσθημα, έχει στόχο τους Ολυμπιακούς και ζωγραφίζει παντού, ακόμα και στο δέρμα της.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Ρεπορτάζ / Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο της αγαπητής ηθοποιού, η υπόθεση βρίσκεται στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών και ερευνάται εκ νέου. Κοντινοί της άνθρωποι ισχυρίζονται ότι «δεν ήταν ατύχημα, αλλά εγκληματική ενέργεια».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ