Πενήντα χρόνια Πολυτεχνείo. Ένα παγκόσμιο γεγονός;

Πενήντα χρόνια Πολυτεχνείo. Ένα παγκόσμιο γεγονός; Facebook Twitter
Μια παγκόσμια πλαισίωση πενήντα χρόνια μετά μας παρέχει τη διεθνική πυξίδα για το πώς θα πρέπει πλέον να διαβάσουμε αυτό το κομβικό γεγονός, πέρα από τον ελληνικό εξαιρετισμό. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ενταχθεί το Πολυτεχνείο, η φοιτητική αυτή εξέγερση που σφράγισε την πορεία προς τη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία και συνεχίζει να εμπνέει αλλά και να προκαλεί τόσες αντιδράσεις, σε μια σειρά κινημάτων που εκτυλίσσονταν αλλά και εννοιών που διαμορφώνονταν εκτός των ελληνικών συνόρων; Η απάντηση είναι πως ναι. Οι ίδιοι οι νέοι της εποχής εκείνης κατέτασσαν την εξέγερσή τους σε ένα πολύ ευρύ φάσμα εξεγέρσεων εντός και εκτός του ελληνικού ή ακόμα και του ευρωπαϊκού πλαισίου, παράδειγμα η Ταϊλανδη και η φοιτητικη εξεγερση εναντια στον δικτάτορα Κιτικαχόρν· «Απόψε θα γίνει της Ταϊλάνδης», ελεγε το συνθημα.

Και βέβαια η Χιλή, με τον Αλιέντε και τη δραματικη ανατροπή από τον στρατηγό Πινοτσέτ μολις δυο μήνες πριν από το Πολυτεχνείο, σόκαρε τους φοιτητές που έγραψαν σε τοίχους και τρόλεϊ τις λέξεις «Αλιέντε» και «Χιλή». Βέβαια, είχε προηγηθεί το Βιετνάμ, με τη γιεγιέ πλαισίωσή του από τον Σαββόπουλο ως την αποθέωση της σύγκρουσης Δαβίδ και Γολιάθ, του πάνοπλου αμερικανικού ιμπεριαλισμού και του φτωχού, υπανάπτυκτου παγκόσμιου Νότου. Η Παλαιστίνη επίσης εμφανιζόταν δειλά-δειλά ως ένα ακόμα αντιιμπεριαλιστικό ζητούμενο.

Το ζήτημα της αλληλεγγύης, της υπερεθνικής ταύτισης και η ενσυναίσθηση όσον αφορά τις μάχες των «άλλων» που είναι και δικές μας μάχες είναι η κολλητική ουσία όλων των παραπάνω. Εν τέλει η ελληνική δικτατορία αντιμετωπιζόταν ως ένα ακόμα παράδειγμα νεο-αποικιακής τάσης εκ μέρους των ΗΠΑ. Το παγκοσμιοτοπικό στοιχείο, λοιπόν, σε μια εποχή που κατεξοχήν προήγαγε μια υπερτοπική θέαση των γεγονότων είναι έντονο. Το γνωστό σύνθημα του Τσε Γκεβάρα «2, 3, χίλια Βιετνάμ» θα μεταφραζόταν αργότερα σε «2, 3, πολλά Πολυτεχνεία».

Το Πολυτεχνείο ξεχωρίζει ως γεγονός γιατί φέρει πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά: τον αριστερισμό της κατάληψης και της εξώθησης της σύγκρουσης στα άκρα, τον τριτοκοσμισμό των συνθημάτων που συνδέουν τον εξεγερμένο πλανήτη με τους κολασμένους της γης, το αντικομφορμιστικό φαντασιακό του ’68.

Η γενεακή ταύτιση με το ’68 του Παρισιού, της Ρώμης, του Βερολίνου και του Μπέρκλεϊ είναι μία ακόμα διεθνής συνιστώσα του ελληνικού κινήματος, παρότι έμμεση και συχνά υπαινικτική. Οι Έλληνες αντικαθεστωτικοί φοιτητές μοιράζονταν με το ’68 την απόρριψη της ψυχροπολεμικής συνθήκης, ενώ κι εκείνοι βίωναν εν μέρει τα προβλήματα που προκαλούσε η λεγόμενη μαζικοποίηση των πανεπιστημίων, αντιδρώντας στη σκληρή ακαδημαϊκή ιεραρχία. Ο έντονος τριτοκοσμικισμός και η εντυπωσιακή παρουσία των αριστεριστών, αλλά και η απόρριψη του κοινωνικού συντηρητισμού και ένα αίτημα μεγαλύτερης προσωπικής απελευθέρωσης στο ελληνικό κίνημα, παρότι δεν μπορούν να συγκριθούν με την ένταση του ’68, συνομιλούσαν παρ’ όλα αυτά μαζί του.

Παρά τους περιορισμούς της λογοκρισίας, μοιράζονταν με τους 68άρηδες ένα κοινό θεωρητικό οπλοστάσιο μέσα από κοινά πολιτικά διαβάσματα αλλά και κοινές κινηματογραφικές αναφορές που ενέτειναν την αυτο-εικόνα μιας εξεγερμένης γενιάς με κοινά συμφραζόμενα. Την ίδια στιγμή, βέβαια, αντιμετώπιζαν ένα βάναυσο δικτατορικό καθεστώς όπου συνθήματα όπως «η φαντασία στην εξουσία» έμοιαζαν εκτός τόπου και χρόνου.

Το Πολυτεχνείο, λοιπόν, ξεχωρίζει ως γεγονός γιατί φέρει πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά: τον αριστερισμό της κατάληψης και της εξώθησης της σύγκρουσης στα άκρα, τον τριτοκοσμισμό των συνθημάτων που συνδέουν τον εξεγερμένο πλανήτη με τους κολασμένους της γης, το αντικομφορμιστικό φαντασιακό του ’68. Επιπλέον, φέρει το τραύμα των αντιθέσεων εντός του εξόριστου ΚΚΕ αλλά και την υπο διαμόρφωση ευρωκομμουνιστική τάση της «νέας αριστεράς» που προσωποποιούσε η ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Αλλά παλεύει και για κλασικά, θα λέγαμε, φιλελεύθερα αιτήματα –ίσως εν αγνοία του–, όπως η ελευθερία της έκφρασης, της παιδείας και του συνδικαλισμού.

Ανάλογα στοιχεία φέρουν εν μέρει τα αντικαθεστωτικά κινήματα στην Ισπανία και στην Πορτογαλία αλλά και χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, όπως η Πολωνία, βεβαίως η Τσεχοσλοβακία, αλλά ακόμα και η γειτονική Γιουγκοσλαβία. Όμως η αιματηρή κατάληξη απαντά μόνο σε φοιτητικά ξεσπάσματα, σε δικτατορίες ή και δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής, όπως στο Μεξικό ή στην Αργεντινή – το περίφημο Cordobazo, πράγμα που το διαφοροποιεί από τον υπόλοιπο εξεγερμένο ευρωπαϊκό Νότο. Αυτό είναι εν μέρει το κράμα του Πολυτεχνείου, φτιαγμένο από τόσο διαφορετικά μεταξύ τους υλικά, που το καθιστά τόσο εμβληματικό.

Ο Νοέμβρης του ’73, όμως, κουβαλά στις πλάτες του και άλλες επιρροές από το διεθνές πλαίσιο εκείνης της εποχής. Συμβαίνει σε μια στιγμή υποτιθέμενης αποσυμφόρησης του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού που όμως τσαλαβουτούσε στα απόνερα της σοβιετικής εισβολής της Τσεχοσλοβακίας το ’68 και στο απόγειο των αντιθέσεων μεταξύ κέντρου και περιφέρειας και των αντιαποικιακών αγώνων στις αφρικανικές αποικίες της Πορτογαλίας λίγο πριν από την Επανάσταση των Γαριφάλων. Το ’73 συμπίπτει με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ και τη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση, τροφοδοτώντας τη γνωστή θεωρία συνωμοσίας πως τον Μαρκεζίνη τον έριξαν οι Αμερικανοί γιατί κράτησε στάση ουδετερότητας στην αραβοϊσραηλινή διένεξη.

Τέλος, είναι η εποχή της κατάρρευση του συστήματος ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς και η απαρχή της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού με την επελαύνουσα παγκοσμιοποίηση ή, όπως έχει σωστά λεχθεί, το «σοκ του παγκόσμιου» (shock of the global). Είναι ακριβώς η στιγμή που στην Ελλάδα μαινόταν η οργή για τον πληθωρισμό και τον τιμάριθμο και πλήθος κοινωνικών κατηγοριών, από τους αγρότες των Μεγάρων μέχρι τους οικοδόμους της Αθήνας, ήταν σε αναβρασμό, ενώ το «πείραμα Μαρκεζίνη» έδινε χώρο για τον συντονισμό μαζικής αντικαθεστωτικής διαμαρτυρίας και δράσης.

Άρα η ελληνική περίπτωση κινείται σε ένα ευρυτερο πλαίσιο διαμαρτυρίας και αντίστασης αλλά και γενικών ανακατατάξεων και τεκτονικών αλλαγών. Μια παγκόσμια πλαισίωση πενήντα χρόνια μετά μας παρέχει τη διεθνική πυξίδα για το πώς θα πρέπει πλέον να διαβάσουμε αυτό το κομβικό γεγονός, πέρα από τον ελληνικό εξαιρετισμό.

Ο Κωστής Κορνέτης διδάσκει Σύγχρονη Ιστορία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Οπτική Γωνία
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΕΠΕΞ Δημήτρης Παπαχρήστος

Οι Αθηναίοι / Δημήτρης Παπαχρήστος: «Το μόνο που θέλαμε ήταν να αλλάξουμε τα πράγματα με όπλο τη νεανική μας τρέλα»

Γεννήθηκε στην Εύβοια, ζει στα Εξάρχεια. Δημοσιογράφος, συγγραφέας και ραδιοφωνικός παραγωγός, υπήρξε εκφωνητής του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου κατά την εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 και δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χούντα, καταστολή, αντίσταση και πολιτική βία

Radio Lifo / Χούντα, καταστολή, αντίσταση και πολιτική βία

Ο Θοδωρής Αντωνόπουλος συζητά με τον ιστορικό Πολυμέρη Βόγλη για τη σημασία της επετείου του Πολυτεχνείου με έναυσμα το τελευταίο του βιβλίο του όπου φωτίζει μια εν πολλοίς άγνωστη και αποσιωπημένη πλευρά της αντίστασης στη δικτατορία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Πόσο κοστίζει σήμερα το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Είσαι γονιός στην Ελλάδα; Θα γονατίσεις οικονομικά

Πόσο κοστίζει το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα και πώς σχετίζεται με το δημογραφικό προβλημα; Τα έξοδα ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία και αυξάνονται σταδιακά. Τι αναφέρουν οι ίδιοι οι γονείς, τι συμβουλεύουν οι ειδικοί επιστήμονες και τι μέτρα έχει λάβει η κυβέρνηση;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Φυλακές Κορυδαλλού: Πότε θα πάνε στον Ασπρόπυργο και ποιο είναι το σχέδιο για την τύχη των παλιών κτιρίων

Ρεπορτάζ / Πότε θα φύγουν τελικά οι φυλακές από τον Κορυδαλλό;

Η απομάκρυνση των φυλακών Κορυδαλλού και η μεταφορά τους στον Ασπρόπυργο αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας και είναι ένα έργο βαρύνουσας σημασίας. Πότε θα γίνει η μετεγκατάστασή τους και πώς θα αξιοποιηθούν τα παλιά κτίρια;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ