Καμία κυβέρνηση δεν θα επιβιώνει στο εξής χωρίς μεταρρυθμίσεις

Καμία κυβέρνηση δεν θα επιβιώνει στο εξής χωρίς μεταρρυθμίσεις Facebook Twitter
Oι μεταρρυθμίσεις πρέπει να είναι μια διαρκής και επίμονη διαδικασία, χωρίς ιδεολογικά ταμπού. Φωτο: Jeff Koons | Gazing Ball
0

ΈΝΑΣ ΠΑΛΙΟΣ, ΆΤΥΠΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ στην ελληνική πολιτική έλεγε ότι όσο πιο πολύ επιμένει μια κυβέρνηση σε απαραίτητες, αλλά αντιδημοφιλείς μεταρρυθμίσεις, τόσο πιο πολύ θα ψάχνει την ψήφο της στην κάλπη. Η μεταρρυθμιστική αδράνεια (ή, ακόμα χειρότερα, το ξήλωμα των προηγούμενων καλών μεταρρυθμίσεων) θεωρούνταν πάντοτε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης ο ασφαλέστερος δρόμος για μια κυβέρνηση που είχε φθαρεί από την παραμονή της στην εξουσία, οπότε και μετέφερε, ελαφρά τη καρδία, τα δύσκολα σε άλλους, στο μέλλον.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, ούτε και εκείνα τα «όμορφα» χρόνια της ελαφρότητας αρκούσε αυτό για να διασώσει μια αναποτελεσματική κυβέρνηση. Για να πούμε δυο παραδείγματα, αυτό αποδείχτηκε περίτρανα τόσο με τις πασοκικές κυβερνήσεις του 1985-89 όσο και με εκείνες της ΝΔ το 2004-09, που όχι μόνο δεν διασώθηκαν τελικά οι ίδιες στις κάλπες αλλά, φεύγοντας, κληροδότησαν ένα χάος στην χώρα.

Το πικρό μάθημα από την επικράτηση αυτής της αντιμεταρρυθμιστικής κουλτούρας το πληρώσαμε πανάκριβα τη μακρά περίοδο των μνημονίων. Κι αν αυτή παρατάθηκε πέραν του φυσιολογικού, ήταν ακριβώς επειδή ακόμα και τότε οι όποιες μεταρρυθμίσεις έγιναν (και ήταν πολλές) δεν είχαν την πλήρη συναίνεση ούτε του πολιτικού συστήματος ούτε της κοινωνίας. Έλειπε, με άλλα λόγια, η περίφημη ιδιοκτησιακή σχέση με τα εκσυγχρονιστικά προγράμματα. Κι αν δεν τα πιστεύεις ο ίδιος, αποκλείεται να τα εφαρμόσεις σωστά.

Μόνο που μετά από μια μεγάλη παγκόσμια οικονομική και ακολούθως τεράστια υγειονομική κρίση η σχέση των σύγχρονων κρατών με τις μεταρρυθμίσεις έχει εισέλθει σε νέα φάση. Οι αλλαγές δεν μπορεί να είναι πλέον προσαρμοστικές αλλά προληπτικές. Με άλλα λόγια, αν μέχρι τώρα το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα μιας κυβέρνησης ερχόταν να θεραπεύσει υπαρκτές αδυναμίες προκειμένου μια χώρα να μπορεί να προσαρμοστεί καλύτερα στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, τώρα θα πρέπει να προηγείται των εξελίξεων και να μπορεί να προλαβαίνει τις ενδεχόμενες κρίσεις ‒ σε έναν κόσμο που θα ζει διαρκώς με τέτοιες απειλές.

Όταν μια κυβέρνηση έχει, όπως τώρα, σε καιρό υγειονομικής κρίσης, την ανάγκη εκτεταμένων κρατικών παρεμβάσεων, δεν μπορεί να αρνείται την ενεργοποίηση σοσιαλδημοκρατικών οικονομικών εργαλείων. Και όταν κόπτεται για ξένες επενδύσεις, δεν μπορεί να μη φροντίζει να δημιουργήσει ένα φιλελεύθερο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Το θέμα δεν θα είναι τόσο να διαχειριστείς μια κρίση που έχει ξεσπάσει ήδη αλλά να την εμποδίσεις να εμφανιστεί ή, τουλάχιστον, να την περιορίσεις στα πρώτα της στάδια, με μικρές μόνο επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία. Συνεπώς, οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να είναι μια διαρκής και επίμονη διαδικασία, χωρίς ιδεολογικά ταμπού. Όπως έλεγε και η περίφημη ρήση: «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, σημασία έχει να πιάνει το ποντίκι». Όταν μια κυβέρνηση έχει, όπως τώρα, σε καιρό υγειονομικής κρίσης, την ανάγκη εκτεταμένων κρατικών παρεμβάσεων, δεν μπορεί να αρνείται την ενεργοποίηση σοσιαλδημοκρατικών οικονομικών εργαλείων. Και όταν κόπτεται για ξένες επενδύσεις, δεν μπορεί να μη φροντίζει να δημιουργήσει ένα φιλελεύθερο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Αλλά δεν είναι μόνο η οικονομία. Στον κόσμο που ξημερώνει οι αλλαγές θα είναι παντού κατακλυσμιαίες. Η εκπαίδευση ξεφεύγει πλέον από τον μαζικό χαρακτήρα που είχε στη μεταβιομηχανική περίοδο και εξειδικεύεται όλο και περισσότερο στις ανάγκες του καθενός ξεχωριστά. Η διεθνοποίηση και η τηλεκπαίδευση απεγκλωβίζουν τις υπηρεσίες αυτές από τα εθνοκρατικά πλαίσια και το τι σημαίνουν και πώς αποκτώνται τα προσόντα σε μια άκρως ανταγωνιστική και διεθνοποιημένη αγορά εργασίας δεν θα έχει καμία σχέση με το πώς αντιλαμβανόμασταν τον πτυχιούχο του παρελθόντος.

Άλλο παράδειγμα: στην αντιμετώπιση του εγκλήματος, κυρίως του οργανωμένου, θα δούμε επίσης όχι μόνο μεγάλη έξαρση (την οποία ήδη βλέπουμε, άλλωστε) αλλά κυρίως νέες πρακτικές, τεχνικά πιο περίπλοκες και πιθανότατα πολύ πιο άγριες. Η αντιμετώπισή του δεν θα είναι απλώς θέμα ασφάλειας και τάξης αλλά ζήτημα δημοκρατίας, διότι κράτος που υποτάσσεται σε μαφίες δεν είναι κράτος δικαίου (και το γνωρίσαμε καλά από το παλιότερο παράδειγμα της Ιταλίας).

Και βεβαίως, υπάρχουν πάντα όλοι αυτοί οι παράλληλοι και ενίοτε τοξικοί πολιτισμικοί πόλεμοι που διεξάγονται αυτήν τη στιγμή ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες παντού στη Δύση με ποικίλα αντικείμενα, όπως το φύλο, η φυλή, οι διάφορες ταυτότητες κ.λπ., που υποχρεώνουν τα κράτη να προσαρμόζουν και τα δικαιικά τους συστήματα, προσπαθώντας να βρουν χρυσές ισορροπίες ανάμεσα σε κάθε είδους συντηρητικούς και προοδευτικούς, ισορροπίες που, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, είναι αδύνατο να βρεθούν – εξού και η ένταση θα παρατείνεται, δημιουργώντας συνεχώς πολιτισμικές κρίσεις.

688
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Ειδικά για την Ελλάδα, με το βεβαρημένο αντιμεταρρυθμιστικό παρελθόν, οι απειλές και οι προκλήσεις δεν είναι μόνο εξωτερικές, είναι και μέσα μας, στην ίδια την κουλτούρα μας. Ιδεολογικά βαρίδια που έρχονται από το πρόσφατο ή το πιο μακρινό παρελθόν μάς κρατάνε με το κεφάλι ίσα-ίσα έξω από το νερό, ενώ οι δυνατότητές μας είναι για πολύ περισσότερα.

Αν, για παράδειγμα, σε μια χώρα όπου η κοινωνική επένδυση στην εκπαίδευση ήταν παραδοσιακά δομικό της στοιχείο, εξακολουθούμε να δίνουμε αναγκαστικές μάχες οπισθοφυλακής για τα στοιχειώδη, όπως η ασφάλεια των πανεπιστημίων, και δεν επιδεικνύουμε ισχυρή βούληση για την οριστική επίλυση τέτοιων προβλημάτων, αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι χάνουμε χρόνο, όταν οι υπόλοιποι έχουν φύγει ήδη μπροστά.

Άλλωστε, ειδικά για τη σημερινή ελληνική κυβέρνηση η επιμονή στις μεταρρυθμίσεις έχει κι ένα μεγάλο πολιτικό κέρδος. Η συμμαχία της με τον κεντρώο χώρο στηρίζεται ακριβώς σε αυτό το άρρητο συμβόλαιο. Σε αντίθεση με την πρώιμη Μεταπολίτευση, εκείνο που επιβραβεύεται σήμερα στην κάλπη από μια κρίσιμη μερίδα πολιτών είναι η τόλμη στις αλλαγές και όχι η ατολμία. Γι’ αυτό και η πανδημία πρέπει από άλλοθι για την ακινησία να γίνει κίνητρο για άλμα στο μέλλον.

Ο χρόνος: η 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα είναι στην ουσία μια μάχη μαζί του και αυτός είναι που θα κυνηγούν στο εξής όλα τα κράτη ασθμαίνοντας. Και όσοι καθυστερούν στον αγώνα αυτό, θα χάνουν σταδιακά τις καλές θέσεις στα μπροστινά βαγόνια. Τα δε πίσω βαγόνια ‒το βλέπουμε στον δεύτερο και τρίτο κόσμο‒ μυρίζουν αυταρχισμό, φτώχεια και, αλίμονο, θάνατο, όταν προκύπτουν τέτοιες κρίσεις.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
saint tecla

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Όταν ο χριστιανισμός έθετε (παραδόξως) πρώτος το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης

Η περίπτωση της Ισαποστόλου Θέκλας και η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος, πολλούς αιώνες πριν από τις φεμινιστικές διεκδικήσεις.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Οι παράνομες πισίνες των Κυκλάδων και το λιγοστό νερό που έχει απομείνει

Ρεπορτάζ / Οι παράνομες πισίνες των Κυκλάδων και το λιγοστό νερό που έχει απομείνει

Οι πισίνες, παράταιρες με το κυκλαδικό τοπίο και αρκετές από αυτές παράνομες, προκαλούν πια αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες, που τις βλέπουν να γεμίζουν ενώ η παρατεταμένη λειψυδρία φέρνει στις βρύσες τους βιομηχανικό, πανάκριβο νερό.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ο Ζίζεκ στα 75: «Είναι ηλίθιο και ταπεινωτικό να είσαι γέρος»

Οπτική Γωνία / Ο Ζίζεκ στα 75: «Μην κοιτάς βαθιά μέσα σου, θα ανακαλύψεις μόνο σκατά»

«Είναι ηλίθιο και ταπεινωτικό να είσαι γέρος» δηλώνει σε συνέντευξή του στον Telegraph ο διάσημος Σλοβένος φιλόσοφος, ο οποίος πιστεύει επίσης ότι είμαστε πλέον πολύ κοντά σε ένα είδος «ήπιου φασισμού», όπως γράφει στο νέο βιβλίο του.
THE LIFO TEAM
Γιατί να μη λιντσάρουμε τους ανήλικους δράστες;

Explainer / Το ποινικό δίκαιο ανηλίκων και η δίψα του κοινού για λιντσάρισμα

Τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την υπόθεση ξυλοδαρμού μιας ανήλικης στη Γλυφάδα, η συζήτηση για τη βία μεταξύ ανηλίκων έχει αναζωπυρωθεί, ενώ παράλληλα η κυβέρνηση εξήγγειλε κάποια μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΣ

Βασιλική Σιούτη / Η Τουρκία απαιτεί, ο Σαμαράς πιέζει, η αντιπολίτευση κρατά χαμηλούς τόνους

Η κυβέρνηση επιθυμεί την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά δέχεται πιέσεις από την Άγκυρα, η οποία εγείρει διαρκώς νέες αξιώσεις, και από τους πρώην πρωθυπουργούς Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή, που εκφράζουν επιφυλάξεις. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ηοw much is too much?

Οπτική Γωνία / Πόσες λεπτομέρειες αρκούν όταν μιλάμε για σεξουαλική κακοποίηση;

Πώς «καταναλώνουμε» τη σεξουαλική βία σε μια εποχή που ο οποιοσδήποτε μπορεί να μεταδώσει ζωντανά έναν βιασμό από ένα κινητό ή να τον κάνει upload στο youporn, και που το πορνό είναι παντού και πιο βίαιο από ποτέ;
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΡΙΒΟΛΗ
Γιατί οι αμερικανικές εκλογές είναι οι πιο κρίσιμες των τελευταίων ετών;

Διεθνή / Γιατί οι αμερικανικές εκλογές είναι οι πιο κρίσιμες των τελευταίων ετών;

Τι θα σημάνει μια πιθανή νίκη του Τραμπ; Πώς το αποτέλεσμα θα επηρεάσει την Ελλάδα και τις σχέσεις μας με την Τουρκία; Μιλά στη LIFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Χρυσέλλα Λαγαρία: «Δεν είναι τόσο τρομακτικό το να είσαι τυφλός»

Οι Αθηναίοι / Χρυσέλλα Λαγαρία: «Δεν είναι τόσο τρομακτικό το να είσαι τυφλός»

Η συνιδρύτρια και διευθύντρια της Black Light και συνδημιουργός της σειράς podcast της LiFO «Ζούμε ρε» δραστηριοποιείται ώστε οι ΑμεΑ να διαθέτουν ίσες ευκαιρίες και απεριόριστη πρόσβαση, δίχως στιγματισμούς και διακρίσεις. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μόνη πλέον λύση η δημιουργία ενός διεθνικού ομοσπονδιακού κράτους Ισραηλινών και Παλαιστινίων»

Διεθνή / «Μόνη πλέον λύση η δημιουργία ενός διεθνικού ομοσπονδιακού κράτους Ισραηλινών και Παλαιστινίων»

Από τις πιο έγκυρες πηγές αναφορικά με τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Πέτρος Παπακωνσταντίνου σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από την άσκηση επιρροής στην επιθετική εξαγορά

Οπτική Γωνία / Από την άσκηση επιρροής στην επιθετική εξαγορά

Όταν πρόσωπα διεκδικούν την προσωπική τους λάμψη στη show biz, στις επιχειρήσεις και στην πολιτική (πηδώντας εύκολα από το ένα στο άλλο), η πολιτική βυθίζεται περισσότερο στην ανυποληψία και την ασημαντότητα.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το νέο δίπολο στη Βουλή και η ιδιαίτερη κατάσταση του ακέφαλου ΣΥΡΙΖΑ

Βασιλική Σιούτη / Το νέο δίπολο στη Βουλή και η ιδιαίτερη κατάσταση του ακέφαλου ΣΥΡΙΖΑ

Η πολιτική των «ήρεμων νερών» με την Τουρκία ταράζει τα νερά στη ΝΔ και ο Γιώργος Γεραπετρίτης δρα πυροσβεστικά στη φωτιά που άναψαν το ειδικό χωροταξικό του Θόδωρου Σκυλακάκη και η διάταξη για τις βραχονησίδες. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο παλιός Τσίπρας είναι ακόμα εδώ, χωρίς αυτοκριτική, αλλά πιο δεξιά

Βασιλική Σιούτη / Ο παλιός Τσίπρας είναι ακόμα εδώ, χωρίς αυτοκριτική, αλλά πιο δεξιά

Ένας Τσίπρας από τα παλιά εμφανίστηκε στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά χθες, στην εκδήλωση του ινστιτούτου του, με λίγο χαμηλότερους τόνους και αγωνία να ξαναγράψει την ιστορία του και να υπενθυμίσει ότι είναι εδώ.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ