ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΜΑΙ ΠΟΛΥ ΝΑ συνταχθώ με απόψεις που ζητούν ακυρώσεις επιστημονικών συνεδρίων, ή να κατεβαίνουν διαφημίσεις, ή να φιμώνονται ιδέες, ακόμα και αυτές με τις οποίες διαφωνώ πλήρως.
Δεν θα επικαλεστώ ούτε τον Βολτέρο ούτε τους υπέρμαχους της ελευθερίας της έκφρασης, μία εκ των οποίων είμαι κι εγώ, γιατί, λίγο ως πολύ, οι περισσότεροι και οι περισσότερες από εμάς που τοποθετούμαστε εντός του δημοκρατικού τόξου υπερασπιζόμαστε πάση θυσία αυτό το δικαίωμα. Κυρίως, όμως, γιατί πιστεύω ότι οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, οι αλλαγές στη συνείδηση, στην κουλτούρα, δεν επιτυγχάνονται με απαγορεύσεις αλλά με την περιθωριοποίηση εκείνων που τις αρνούνται ή τις πολεμούν.
Αυτό έγινε στην περίπτωση του διαβόητου συνεδρίου για τη γονιμότητα, το οποίο οι μαζικές αντιδράσεις και οι μαζικές αποχωρήσεις ομιλητών και χορηγών οδήγησαν εκ των πραγμάτων στην ακύρωση.
Προσωπικά δεν ξέρω καμία γυναίκα στο περιβάλλον μου που να μην ξέρει ακριβώς ποια είναι τα ηλικιακά της όρια ή πότε η φύση ή η θέση της θα της χτυπήσουν καμπανάκι, αν θέλει να κάνει παιδιά, και καμία γυναίκα που δεν επισκέπτεται τον γυναικολόγο της για να την ενημερώσει γι’ αυτά τα θέματα, όπως και για την πρόοδο της επιστήμης, η οποία δίνει πια τη δυνατότητα σε γυναίκες που θέλουν να κάνουν αργότερα παιδιά, να κάνουν χωρίς απολύτως κανένα πρόβλημα.
Οι ίδιοι, όμως, οι διοργανωτές του συνεδρίου δεν φαίνεται να αντιλήφθηκαν γιατί ακυρώθηκε, και μάλιστα ομόφωνα, κάτι που φαίνεται από την ανακοίνωσή τους, η οποία αναφέρει χαρακτηριστικά: «λόγω της αρνητικής αντίδρασης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε ένα τηλεοπτικό κοινωνικό σποτ, του οποίου το μήνυμα παρερμηνεύθηκε».
Θα σταθώ εδώ γιατί αυτοί οι οποίοι εν προκειμένω «μπήκαν στη γωνία» δεν είναι ούτε κοινωνικά εξαμβλώματα, ούτε εγκληματίες, ούτε τίποτα ακραίοι και ριζοσπαστικοί. Είναι επιστήμονες και βρίσκονται στην καρδιά του κοινωνικού μας ιστού. Είναι οι άνθρωποι που με νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα υπηρετούν τη γνώση. Και αυτή η διαπίστωση κάνει το πρόβλημα ‒της μη κατανόησης του προβλήματος‒ σοβαρότερο και πολύ ανησυχητικό.
Ας δούμε όπως αυτές τις, απλές εκ πρώτης όψεως, φράσεις μία προς μία.
«Λόγω της αρνητικής αντίδρασης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης». Είναι μια φράση που επιδεικτικά προσπαθεί να μειώσει το ύψος των αντιδράσεων, αφού γνωρίζουμε όλοι και όλες καλά ότι το θέμα πήρε τεράστιες διαστάσεις και εκτός κοινωνικών δικτύων, εκτός κι αν οι συντάκτες υπαινίσσονται ότι η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, η οποία υπήρξε εκ των πρώτων που αντέδρασαν, παίρνει ελαφρές και βιαστικές αποφάσεις, επηρεαζόμενη από τυχαιότητες.
«Από αντιδράσεις σε ένα τηλεοπτικό σποτ, του οποίου το μήνυμα παρερμηνεύθηκε». Μα, αν αξιοποιήσω τις βασικές γνώσεις μου στην επικοινωνία, θα έλεγα ότι αν όλος ο κόσμος κατανόησε με τον ίδιο τρόπο αυτό το μήνυμα, τότε είτε όλοι είμαστε ηλίθιοι είτε το μήνυμα ήταν απολύτως επιτυχημένο και κατάφερε ακριβώς αυτό που ήθελε. Δηλαδή να «τρομάξει» τις γυναίκες και να τις κάνει να νιώσουν τύψεις αν επιλέγουν να μη… γονιμοποιηθούν ή να γονιμοποιηθούν αργότερα, δίνοντας μια προτεραιότητα στην καριέρα τους.
Και επειδή δεν μας έχουν ψεκάσει ακόμα με κανένα σπρέι ηλιθιότητας, εξ όσων γνωρίζω, καταλήγω στο δεύτερο συμπέρασμα, που αναγκαστικά οδηγεί στη σκέψη ότι οι άνθρωποι που θα έπρεπε να εμπιστευόμαστε, και κυρίως οι γιατροί που έχουν πάρει τον όρκο του Ιπποκράτη, μας λένε ψέματα.
Ήθελαν, λέει, «να αναδείξουν την “επίδραση της ηλικίας στη γυναικεία γονιμότητα”». Προσωπικά, όμως, δεν ξέρω καμία γυναίκα στο περιβάλλον μου που να μην ξέρει ακριβώς ποια είναι τα ηλικιακά της όρια ή πότε η φύση ή η θέση της θα της χτυπήσουν καμπανάκι, αν θέλει να κάνει παιδιά, και καμία γυναίκα που δεν επισκέπτεται τον γυναικολόγο της για να την ενημερώσει γι’ αυτά τα θέματα, όπως και για την πρόοδο της επιστήμης, η οποία δίνει πια τη δυνατότητα σε γυναίκες που θέλουν να κάνουν αργότερα παιδιά, να κάνουν χωρίς απολύτως κανένα πρόβλημα.
«Την ενημέρωση του πληθυσμού για τις δυνατότητες που προσφέρει η επιστήμη, προσφέροντας στη γυναίκα την πλήρη αυτονόμηση και απελευθέρωσή της από λανθασμένα στερεότυπα». Αλλά το ότι η γυναίκα παρουσιάζεται ως μηχανή αναπαραγωγής, που μόνη της έγνοια είναι πότε θα γίνει μάνα, προφανώς δεν είναι καθόλου στερεότυπο, εκτός και αν, όταν η επιτροπή αναφέρεται σε λανθασμένα στερεότυπα, εννοεί την απελευθέρωση της γυναίκας από την αντίληψη ότι μπορεί και να καταφέρει να έχει επιτυχημένη καριέρα ή να κάνει άλλα πράγματα στη ζωή της, αν το επιθυμεί. Να την επαναφέρει δηλαδή στον ίσιο, ενάρετο δρόμο και, αντί να απολογείται που στα σαράντα της επένδυσε στην εκπαίδευσή της και την καριέρα της, να κάνει επιτέλους αυτό που η κοινωνία περιμένει από αυτήν, οικογένεια.
«Είναι βιωματικό» μας είπε η κυρία που επιμελήθηκε το τηλεοπτικό μήνυμα. Ναι, αγαπητή, αλλά το δικό σας… βίωμα δεν είναι απαραίτητα και δικό μας, όπως φάνηκε εκ των πραγμάτων αλλά και από τα στοιχεία των πολλών ερευνών που έχουμε στη διάθεσή μας.
Για την ακρίβεια, προσπαθούμε ακριβώς το αντίθετο: να απαλλάξουμε τις γυναίκες από τις τύψεις και από αυτό το δυσβάσταχτο φορτίο που κουβαλούν κάθε μέρα ότι πρέπει, ντε και καλά, να τα καταφέρουν όλα, και παιδιά και δουλειά και προσωπικά όνειρα και ότι η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική τους. Όχι, δεν είναι.
Προσωπικά, τα πέρασα τα σαράντα και δεν έκανα παιδιά, αν και ήξερα ότι μπορούσα, και ήθελα κιόλας. Πέρασα και τα πενήντα και δεν έκανα, αν και πάλι ξέρω ότι μπορώ. Τι στο καλό; Αν μπορεί η Ναόμι Κάμπελ να κάνει το πρώτο παιδί στα πενήντα ένα της, θα μπορώ κι εγώ και δεν χρειάζομαι κανένα συνέδριο να με ταρακουνήσει.
Έχω αποφασίσει όμως ότι δεν θέλω, όχι από αδυναμία, αλλά γιατί με στοιχειώνουν από μικρή ένας σκασμός αλλοπρόσαλλες ανασφάλειες: θα προλάβω να κάνω ένα δεύτερο μαγαζί στο εξωτερικό; Θα μπορέσω να ταξιδέψω με τον Υπερσιβηρικό, να δω τον ήλιο να ανατέλλει στη Μαντσουρία και το βόρειο σέλας να λάμπει; Να αξιοποιήσω μήπως τις νέες διευκολύνσεις για την αναδοχή ή την υιοθεσία και να πάρω μαζί μου όσα παιδιά μπορώ για να μοιραστούμε αυτές τις στιγμές; Θα καταφέρω να κάνω κάτι που θα έχει νόημα, που θα κάνει ίσως λιγότερο δύσκολη τη ζωή σε κάποιους;
Η ζωή για τις γυναίκες δεν τελειώνει στα σαράντα, σεβαστοί μου καθηγητές, γίνουν δεν γίνουν μάνες.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
