ΕΧΕΙ ΦΤΑΣΕΙ Η αγγλική Premier League να αντιπροσωπεύει όλα αυτά που κάποτε περιφρονούσε; Όταν το 2021 εμφανίστηκε η προοπτική της «Ευρωπαϊκής Σούπερ Λίγκας», οι επικεφαλής της Premier League δήλωναν ότι μια διοργάνωση τόσου αποκλειστικού χαρακτήρα, προσβάσιμη μόνο στις πιο πλούσιες ομάδες της Ευρώπης και χωρίς σύστημα ανόδου-υποβιβασμού «είναι καταστροφική για το όνειρο του ποδοσφαίρου» και «επιτίθεται ευθέως στις αρχές του ανοιχτού ανταγωνισμού και της αθλητικής αξίας που βρίσκονται στο επίκεντρο της εγχώριας και ευρωπαϊκής ποδοσφαιρικής πυραμίδας».
Μέσα σε ένα κλίμα έντονων αντιδράσεων και κατακραυγής, η ιδέα της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λίγκας εγκαταλείφθηκε. Ωστόσο, τέσσερα χρόνια αργότερα, φαίνεται ότι η Premier League έχει μεταμορφωθεί η ίδια σε «σούπερ λίγκα». Κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής μεταγραφικής περιόδου, η οποία έληξε την περασμένη Δευτέρα, απέδειξε ότι, τόσο από οικονομική άποψη όσο και από άποψη τηλεθέασης, βρίσκεται σε μια κατηγορία από μόνη της.
Οι αγγλικοί σύλλογοι ξόδεψαν πάνω από 3 δισεκατομμύρια λίρες, σπάζοντας το προηγούμενο ρεκόρ που καταγράφηκε πριν από δύο χρόνια. Συνολικά, η γερμανική (Bundesliga) και η ισπανική (La Liga) πρώτη κατηγορία ξόδεψαν φέτος λιγότερο από το μισό αυτού του ποσού. Οι αναλυτές υποδηλώνουν ότι η Premier απολαμβάνει την «τέλεια καταιγίδα» μετά από μια νέα συμφωνία για τα τηλεοπτικά δικαιώματα, νέες χορηγίες για τις στολές των ομάδων και διάφορα χρηματικά έπαθλα από τη συμμετοχή των συλλόγων σε ευρωπαϊκά και διεθνή τουρνουά.
Από μια άποψη, η Premier League εμφανίζει τη Βρετανία ως παγκόσμιο ηγέτη, ικανό να προσελκύει το ενδιαφέρον και τις επενδύσεις από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η αντίθετη άποψη είναι ότι η κορυφαία κατηγορία γίνεται όλο και περισσότερο μια αποκομμένη ελίτ που δεν προσφέρει κανένα όφελος στο υπόλοιπο αγγλικό ποδόσφαιρο.
Θα περίμενε κανείς να γιορταστεί αυτή η επιτυχία – ειδικά από έναν πρωθυπουργό όπως αυτός του Ηνωμένου Βασιλείου που δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του για το ποδόσφαιρο. Από μια άποψη, η Premier League εμφανίζει τη Βρετανία ως παγκόσμιο ηγέτη, ικανό να προσελκύει το ενδιαφέρον και τις επενδύσεις από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η αντίθετη άποψη είναι ότι η κορυφαία κατηγορία γίνεται όλο και περισσότερο μια αποκομμένη ελίτ που δεν προσφέρει κανένα όφελος στο υπόλοιπο αγγλικό ποδόσφαιρο. Και στις δύο προηγούμενες σεζόν, οι τρεις ομάδες που κέρδισαν την άνοδο στην κορυφαία κατηγορία υποβιβάστηκαν αμέσως στην Championship, και πολλές από τις ίδιες ομάδες έχουν κολλήσει σε έναν φαύλο κύκλο μεταξύ των δύο κατηγοριών.
Είναι διάχυτη πλέον η αίσθηση ότι ο πλούτος της Premier League είναι υπερβολικός: ότι οι παραδοσιακές δομές του παιχνιδιού έχουν καταστραφεί και αντικατασταθεί από ένα κούφιο, εμπορικά επικερδές, πολυχρηστικό προϊόν. Η μείωση της τηλεοπτικής ακροαματικότητας –κατά 14% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος– είναι ενδεικτική αυτής της αίσθησης.
Το 2010, ο επιφανής μαρξιστής διανοούμενος Τέρι Ίγκλετον είχε πει ότι «εκτός από τον σοσιαλισμό, δεν έχει επινοηθεί καλύτερος τρόπος για την επίλυση των προβλημάτων του καπιταλισμού, από το ποδόσφαιρο. Το 2025, αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Το εθνικό άθλημα παραμένει μια παρηγοριά, μια απόδραση, μια διέξοδος για εκατομμύρια ανθρώπους κάθε εβδομάδα. «Η ζωντανή αίσθηση της παράδοσης του αθλήματος», σημείωνε ο Ίγκλετον, «αντιπαραβάλλεται με την ιστορική αμνησία της μεταμοντέρνας κουλτούρας, για την οποία όλα όσα συνέβησαν πριν από δέκα λεπτά πρέπει να απορριφθούν ως παρωχημένα».
Η ιδέα της Ευρωπαϊκής Super League κατακρίθηκε για την απόρριψη αυτής της παράδοσης. Μπορούν οι οπαδοί των ομάδων κατώτερων κατηγοριών να «ονειρεύονται» πραγματικά, όπως η Premier League διατείνεται, «ότι η ομάδα τους μπορεί να ανέβει στην κορυφή και να παίξει εναντίον των καλύτερων», αν ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος για μια ομάδα να ανέβει είναι να αγοραστεί από σταρ του Χόλιγουντ όπως ο Ράιαν Ρέινολντς (ιδιοκτήτης της Ρέξαμ) ή από κάποια χώρα του Κόλπου; Χωρίς πολλά χρήματα, η ομάδα σας μπορεί ίσως να φτάσει κάποτε στη μεγάλη κατηγορία, αλλά δεν θα επιβιώσει για πολύ εκεί.
Είναι η Premier League θύμα της ίδιας της επιτυχίας της; Ίσως. Σε κάθε περίπτωση, η ιδέα της βαθιά ριζωμένης ανταγωνιστικότητας που προωθεί η Premier League σε όλο τον κόσμο κινδυνεύει σοβαρά, αν συνεχιστεί η τρέχουσα κατάσταση. Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Premier League είναι ότι δεν βρίσκεται μόνο (οικονομικά) σε μια κατηγορία από μόνη της αλλά η αυξανόμενη αίσθηση ότι το παιχνίδι είναι πια στημένο υπέρ των ισχυρών.
Με στοιχεία από The New Statesman