Έξι μήνες πάθους και κανιβαλισμού στα ελληνικά social media

Πώς μπλέξαμε έτσι; Facebook Twitter
Πέρα από τους αφορισμούς για τα social media που «βλάπτουν τη δημοκρατία» και μας «καίνε τον εγκέφαλο», δεν μπορεί κανείς παρά να αναρωτηθεί πώς στο καλό μπλέξαμε έτσι.
0

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΑ social media μου ήταν γεμάτα κριτικές για ένα κείμενο που είχε γραφτεί σχετικά με την αποφυλάκιση του Δημήτρη Λιγνάδη. Οι περισσότεροι έβριζαν τον αρθρογράφο που εξέφραζε «μια κάποια συμπάθεια» στον Δημήτρη Λιγνάδη. Κάποιος γνωστός μου έγραψε «ξερνάω» με 8 emoji εμετού δίπλα. Κάποιος άλλος: «Τον ξέρω τον Χ, είναι φίλος μου, είναι ντροπή όλη αυτή η δολοφονία χαρακτήρων». 

«Όλο αυτό δεν θα κρατήσει πάνω από σαράντα οκτώ ώρες», μου είπε ένας γνωστός μου. «Όλα ξεχνιούνται στα social». Διαφώνησα, και από περιέργεια ξεκίνησα να ψάχνω ποια ήταν τα μεγάλα θέματα συζήτησης στα ελληνικά social media (αρνούμαι να τα πω «κοινωνικά δίκτυα», δεν είμαι καθηγητής στο Πάντειο) τους τελευταίους έξι μήνες.

Δεν μιλάω για την αυστηρά ειδησεογραφική επικαιρότητα: η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η πανδημία συνεχίστηκε, ο πληθωρισμός τρελάθηκε, η ΝΑSA έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφία από τα βάθη του σύμπαντος, το bitcoin καταποντίστηκε, η Αττική Οδός έκλεισε από τα χιόνια. Η υπόθεση της Ρούλας Πισπιρίγκου, η δίκη του Δημήτρη Λιγνάδη, η δίκη για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου ‒ όλα αυτά υπήρχαν στα social media. Εκτός από αυτά, όμως, υπήρχαν πολλά ακόμα.

Το πραγματικά παράξενο σε όλα αυτά ήταν ο εξοντωτικός όγκος όλης αυτής της πληροφορίας αλλά και το πόσο γρήγορα, σαν κομήτης, έσκαγε το κάθε θέμα και μετά ξεχνιόταν. Η Ουκρανία αλλά και η «ακύρωση» του Τάσου Ξιαρχό προκαλούσαν πάθος, οργή και μετά ερχόταν η κόπωση.

Αρχικά ήταν η συναυλία του ΛΕΞ: κόσμος που ξαφνικά ανακάλυψε τον νέο Μεσσία («Υπάρχει κι αυτή η καλή ραπ για τη νεολαία μας»), αριστεροί που ήθελαν με το ζόρι να τον κάνουν «δικό τους» (οι απαγγελίες στίχων του ΛΕΞ με στόμφο από ανθρώπους που πιθανόν έναν μήνα πριν νόμιζαν ότι «λεξ» είναι μάρκα τσίχλας ήταν οι αγαπημένες μου), το εξώφυλλο της ΕΣΤΙΑΣ («Ταπεινωμένοι και πεινασμένοι αποδοκιμάζουν τη δημοκρατία»).

Πριν από αυτό ήταν ο Μητσιάς με τους ομοφυλόφιλους που δεν πρέπει να προκαλούν, οι ράπερ που τσακώθηκαν στα βραβεία Μad, η Λατινοπούλου που αποδοκίμασε τη Δανάη Μπάρκα ως κακό πρότυπο για τη νεολαία, ένα εμπρηστικό κείμενο ναρκισσευόμενου δημοσιογράφου που κατηγορούσε μια γυναίκα που είχε καταγγείλει τον βιασμό της, το ερώτημα αν οι Έλληνες καλλιτέχνες στηρίζουν ή όχι την Ουκρανία («Στηρίζει η κυρία Μποφίλιου τον Πούτιν; Γιατί δεν τοποθετείται;»), ένας άγνωστος κύριος που κλότσησε μια γάτα σε ταβέρνα στην Αιδηψό, ο Τάσος Ξιαρχό που κορόιδεψε live στο Ιnstagram μια κοπέλα με παραπανίσια κιλά επειδή τόλμησε να  φορέσει μπλουζάκι με ρίγες, οι δηλώσεις του Πετρούνια για το ΜeΤoo («Δεν έχω δει αθλητή που πέτυχε τους στόχους του να έχει τέτοιο παράπονο»), η «ακύρωση» του youtuber Αλέξανδρου Κοψιάλη. 

Το πραγματικά παράξενο σε όλα αυτά ήταν ο εξοντωτικός όγκος όλης αυτής της πληροφορίας αλλά και το πόσο γρήγορα, σαν κομήτης, έσκαγε το κάθε θέμα και μετά ξεχνιόταν. Η Ουκρανία αλλά και η «ακύρωση» του Τάσου Ξιαρχό προκαλούσαν πάθος, οργή και μετά ερχόταν η κόπωση. Θέματα που είχαν γίνει έξι μήνες πριν μου φάνηκαν πολύ μακρινά πια. «Έχουμε ξεχάσει την Ουκρανία;» αναρωτιούνται ήδη τα μεγάλα ειδησεογραφικά μέσα.

Δέκα χρόνια πριν, την εποχή της αραβικής άνοιξης και της ελληνικής κρίσης, νομίζαμε πως τα social media (το Facebook και το Twitter δηλαδή, το Ιnstagram ήταν ακόμα ένα app όπου ανεβάζαμε φωτό τις πατούσες μας και κάκτους σε νησιά με προκαθορισμένα φίλτρα) ήταν μια ελπίδα, ένα φοβερό μέσο εκδημοκρατισμού.

H θεωρία ήταν ότι οι πολίτες αποκτούν δύναμη μέσω των κοινωνικών δικτύων, παρακάμπτοντας τις παραδοσιακές οδούς εξουσίας. Μιλήσαμε για τη δημοσιογραφία των πολιτών, ακολουθήσαμε hashtags για να παρακολουθήσουμε τις πορείες διαμαρτυρίας ενάντια στο μνημόνιο (#rbnews).

Έχουν περάσει δέκα χρόνια και νιώθουμε σαν να ήταν εκατό. Οι ψευδαισθήσεις έχουν τελειώσει πλέον. Το Facebook, το αγαπημένο social των μεσήλικων αυτού του κόσμου, είναι γεμάτο με fake news και θεωρίες συνωμοσίας, εκεί όπου πάνε οι αντιεμβολιαστές για να μιλήσουν. Το Τwitter είναι γεμάτο bots, δεν θα μιλήσω καν για την εκλογή του Τραμπ, το Βrexit ή τη ρωσική μηχανή προπαγάνδας, μπορεί κανείς να κοιτάξει και την εξέλιξη του ελληνικού Τwitter, με hashtags όπως #nd_xeftiles και #syriza_xeftiles να τρεντάρουν κάθε δεύτερη μέρα.

Πέρα από τους αφορισμούς για τα social media που «βλάπτουν τη δημοκρατία» και μας «καίνε τον εγκέφαλο», δεν μπορεί κανείς παρά να αναρωτηθεί πώς στο καλό μπλέξαμε έτσι.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η σάγκα της Μονής Σινά

Ρεπορτάζ / Μυστήριο, βία, σκάνδαλα και διαπλοκή: Η σάγκα της Μονής Σινά

Από την έρημο Σινά και την Ιερουσαλήμ μέχρι το Φανάρι, από το Κάιρο και την Αθήνα μέχρι τις Βρυξέλλες, εκτυλίσσεται μια εκκλησιαστική-διπλωματική υπόθεση που θα μπορούσε να γίνει ταινία.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί ο δήμος Αθηναίων αδιαφορεί για την αρχαία κοίτη του Ιλισού; 

Ρεπορτάζ / Γιατί ο δήμος Αθηναίων αδιαφορεί για την αρχαία κοίτη του Ιλισού; 

Αντί να απομακρύνει το Ολυμπιακό Κολυμβητήριο που έχει χτιστεί επάνω της, ο δήμαρχος το ανακαινίζει, παραβλέποντας αυτήν τη ζώνη τεράστιας ιστορικής, αρχαιολογικής και περιβαλλοντικής σημασίας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Με αντιπολίτευση την ακρίβεια 

Οπτική Γωνία / Με αντιπολίτευση την ακρίβεια 

Ο πρωθυπουργός, με τα μέτρα που εξήγγειλε, έδωσε το καθαρό στίγμα της φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής του, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για μια πιο αριστερή αντιπολίτευση, της οποίας οι προτάσεις αναμένονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Προβάλλοντας πλέον έναν ήπιο «κριτικο-μνημονιακό» τόνο, ο Αλέξης Τσίπρας καταλήγει σε ένα πενιχρό σχήμα: τη διαμάχη μεταξύ της αναπτυξιακής Ελλάδας και της κλεπτοκρατίας, την αντίθεση έντιμης-παραγωγικής χώρας με μια μικρή μερίδα διεφθαρμένων και τις προσβάσεις τους στο κράτος.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυγά στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυγά στην Ελλάδα – να ανησυχούμε ή όχι;

Μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ καταγράφει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την παρουσία PFAS σε αυγά ελευθέρας βοσκής, αναδεικνύοντας το ζήτημα των «παντοτινών χημικών».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Πολιτική / Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Ο πρωθυπουργός με την ομιλία του στη ΔΕΘ θα προσπαθήσει να απαντήσει στους πολίτες που δεν έχουν δει ως τώρα την οικονομική ανάπτυξη που διαφημίζει η κυβέρνηση, παρουσιάζοντας τα μέτρα που θα ανακοινώσει ως απτή απόδειξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Πεθαίνοντας ως δημοσιογράφος στη Γάζα

Ακροβατώντας / Πόσο αξίζει η ζωή ενός Παλαιστίνιου δημοσιογράφου στη Γάζα;

Σίγουρα όχι όσο ενός που προέρχεται από τη Δύση, τουλάχιστον για τον ισραηλινό στρατό. Γιατί ο δυτικός κόσμος σίγουρα θα αντιδρούσε με μεγαλύτερη ένταση αν οι δημοσιογράφοι που έχασαν τη ζωή τους είχαν άλλες εθνικότητες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Εξάρθρωση της «μαφίας της Κρήτης» σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.

Ρεπορτάζ / Εξάρθρωση της «μαφίας της Κρήτης» σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.

Διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, εκβιασμοί και αμφιλεγόμενες συναλλαγές ακινήτων/φιλέτων της μοναστηριακής περιουσίας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, η δικογραφία που έφερε στη Δικαιοσύνη το κύκλωμα το οποίο δρούσε με επίκεντρο τα Χανιά.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η Ευρώπη από μια νέα οικονομική κρίση;

Οπτική Γωνία / Θ' αντέξει η Ευρώπη την επερχόμενη κρίση στη Γαλλία;

Η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε., αντιμετωπίζει πολιτική αστάθεια και το ενδεχόμενο οικονομικού εκτροχιασμού. Γιατί υπάρχει φόβος για ντόμινο στις αγορές; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool Κώστας Μήλας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ