ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΠΡΟΣΤΑ σε μια σκοτεινή «εποχή Τραμπ»; Τι σηματοδοτεί η νέα περίοδος που ανατέλλει σε λίγες μέρες, μετά την ορκωμοσία του νέου Αμερικανού Προέδρου; Πώς θα επηρεάσουν την Ευρώπη οι πολιτικές του; Θα αλλάξει ο παγκόσμιος χάρτης; Και μήπως η πολιτική όπως την ξέραμε τελειώνει;
Όλα αυτά τα ερωτήματα κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα τις τελευταίες μέρες, με αφορμή δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου που έχουν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων και αφορούν προσαρτήσεις χωρών, εδαφικές βλέψεις αλλά και απαιτήσεις που στοχεύουν στην υλοποίηση της ιδέας μιας «Μεγάλης Αμερικής».
Τι σηματοδοτεί το γεγονός ότι, πριν ακόμη αναλάβει τα καθήκοντά του, ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ αποκαλύπτει τους τρόπους με τους οποίους θέλει να κλονίσει τη διεθνή τάξη; Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, Τζέφρι Σακς, εξηγεί.
«Οι ΗΠΑ έχουν γίνει μια χώρα πλουτοκρατίας και, ταυτόχρονα, ένα στρατιωτικοποιημένο κράτος ασφάλειας. Ο Τραμπ κέρδισε λόγω της βαθιάς δυσαρέσκειας απέναντι στο status quo. Το αν θα δώσει επιτυχημένες απαντήσεις είναι άλλο θέμα».
— Τι σας ανησυχεί περισσότερο στη νέα εποχή Τραμπ;
Ο κόσμος είναι εξαιρετικά ασταθής τώρα, επηρεασμένος από δραματικές αλλαγές στην τεχνολογία, το περιβάλλον και τη γεωπολιτική. Όπως αντιλαμβάνεστε, είναι πολύ εύκολο να ξεφύγουν τα πράγματα από τον έλεγχο. Από την άλλη πλευρά, δεν θα ήταν δύσκολο να λυθούν μεγάλα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των πολέμων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι όλα βρίσκονται σε μια λεπτή ισορροπία τρόμου, θα λέγαμε.
— Πιστεύετε ότι μπορεί σε λίγες μέρες να ακολουθήσει ένα ντόμινο εξελίξεων που να οδηγήσει σε χάος;
Πιθανόν. Ναι, θα μπορούσε. Το κλειδί για την αποφυγή του παγκόσμιου χάους είναι όμως οι ειρηνικές σχέσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας και των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σταματήσει να θεωρεί τον εαυτό της υποτελή των ΗΠΑ και απλό παράρτημα του ΝΑΤΟ. Η Ε.Ε. πρέπει να συγκροτεί έναν ενιαίο και ανεξάρτητο παράγοντα εξωτερικής πολιτικής. Επιπρόσθετα, η Ε.Ε. θα πρέπει να τερματίσει την πολεμική κατάσταση με τη Ρωσία και να σταματήσει τη διολίσθηση προς την εχθρότητα με την Κίνα.
Η συζήτηση για τη Ρωσία από τους εκπροσώπους της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής πρέπει πραγματικά να σταματήσει, για χάρη της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη και τον κόσμο. Ο εθνικισμός του Τραμπ θα ξεκαθαρίσει πραγματικά την κατάσταση. Όλες οι μεγάλες δυνάμεις πρέπει να ενεργήσουν προσεκτικά, με σεβασμό και ειρηνική διάθεση, και η Ευρώπη χρειάζεται μια διαφορετική προσέγγιση, ειδικά μια εξομάλυνση των σχέσεων με τη Ρωσία.
— Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ανακοίνωσε ότι τερματίζει το πρόγραμμα fact checking μετά την εκλογή Τραμπ. Ποιο είναι το σχόλιό σας;
Νομίζω ότι η Meta δεν ήταν ποτέ πολύ καλή στην αντιμετώπιση των γεγονότων. Δεν εμπιστεύομαι αυτές τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας ούτως ή άλλως. Είναι ήδη πολύ κοντά στο κράτος ασφάλειας των ΗΠΑ και έχουν εμπλακεί σε διάφορα είδη λογοκρισίας.
— Πώς βλέπετε την εμπλοκή του Έλον Μασκ σε επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογικές αναμετρήσεις;
Ξέρετε, οι υπερ-πλούσιοι αγοράζουν τα πάντα και διαθέτουν τεράστια επιρροή στον κόσμο στις μέρες μας. Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι ως προς το πολιτικό σκέλος και δυστυχώς αυτό το διάστημα φρόντισαν να εκχωρήσουν την εξωτερική τους πολιτική στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Αυτό προφανώς οδήγησε στη βαθιά αντιδημοφιλία τους στις χώρες τους και στο εκλογικό τους κοινό, και δημιούργησε έξωθεν εμπλοκές, καθιστώντας τα κράτη αυτά τρωτά ως προς την εξωτερική επιρροή.
— Με την ευκαιρία, πώς εξηγείτε την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία;
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι περίπου το 75% των Αμερικανών πιστεύει ότι η χώρα πορεύεται σε λάθος δρόμο. Οι ΗΠΑ έχουν γίνει μια χώρα πλουτοκρατίας και, ταυτόχρονα, ένα στρατιωτικοποιημένο κράτος ασφάλειας. Ο Τραμπ κέρδισε λόγω της βαθιάς δυσαρέσκειας απέναντι στο status quo. Το αν θα δώσει επιτυχημένες απαντήσεις είναι άλλο θέμα.
— Όσον αφορά τις εφημερίδες και τον Τύπο, πιστεύετε ότι θα υπάρξει περισσότερη λογοκρισία;
Το ζήτημα είναι ότι υπάρχει ήδη αυτολογοκρισία από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ, τα οποία παπαγαλίζουν τις γραμμές του κράτους ασφάλειας των ΗΠΑ. Ποια σημαντικά μέσα ενημέρωσης ερεύνησαν την επίθεση στον αγωγό Nord Stream; Ποια μεγάλα μέσα ενημέρωσης διερεύνησαν με ειλικρίνεια τις αιτίες του πολέμου στην Ουκρανία; Και ποια από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης επέκριναν τη συνενοχή των ΗΠΑ στις γενοκτονικές πολιτικές του Ισραήλ στη Γάζα; Πολύ λίγα.
— Θεωρείτε ότι ζούμε το τέλος της πολιτικής όπως τη γνωρίζαμε ως σήμερα;
Ναι. Και βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή, υπερφορτισμένη από την τεχνολογία, την πλουτοκρατία και την περιβαλλοντική αναταραχή. Όλα αλλάζουν ραγδαία. Περιφερειακές και υπερεθνικές οντότητες όπως η Ε.Ε., η Αφρικανική Ένωση, οι BRICS και άλλες θα πρέπει να γίνουν πιο σημαντικές και κομβικές στον θεσμικό τους ρόλο. Οι ΗΠΑ θα γίνουν μια από τις πολλές μεγάλες δυνάμεις. Και οι θεσμοί μας θα πρέπει να είναι λιγότερο πλουτοκρατικοί, περισσότερο προσανατολισμένοι στην ειρήνη και περισσότερο προσανατολισμένοι στη μακροπρόθεσμη επίλυση προβλημάτων (όπως η κλιματική κρίση). Τίποτα από αυτά δεν είναι εύκολο ή αποτελεσματικό προς το παρόν.
