Είναι η μοναξιά σε όλες τις εποχές η ίδια;

Είναι η μοναξιά σε όλες τις εποχές η ίδια; Facebook Twitter
Η μοναξιά δεν κάνει διάκριση σε φύλα, ηλικίες, σεξουαλικό προσανατολισμό, εθνικότητα, τάξεις.
0

ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΟΥ Χίτσκοκ «Σιωπηλός μάρτυρας» («Rear window») του 1954, που παίζεται σε επανέκδοση στα θερινά σινεμά αυτό το καλοκαίρι, ο καθηλωμένος σε αμαξίδιο μετά από ένα ατύχημα φωτορεπόρτερ Τζεφ παρατηρεί από το παράθυρο του διαμερίσματός του στο Μανχάταν με ηδονοβλεπτική διάθεση τους γείτονές του στον ακάλυπτο.

Ένα από τα πρόσωπα που κεντρίζουν την περιέργειά του είναι η Μις Lonelyhearts («Μοναχική καρδιά»), μια μοναχική γειτόνισσα που στρώνει το τραπέζι της με σερβίτσιο για δύο και υποδέχεται έναν αόρατο καλεσμένο, ενώ στην πραγματικότητα τρώει μόνη της γιατί ποτέ κανείς δεν την επισκέπτεται.

Είναι μία από τις πιο σπαρακτικές σκηνές της ταινίας αυτή που αναπαριστά με τη συμβολική τελετουργία του φανταστικού δείπνου για δύο όλη την απελπισία της βαθιάς μοναξιάς. Μια συγκινητική λεπτομέρεια στο τέλος της σκηνής αρκεί για να επιβεβαιώσει τον χαρακτηρισμό του αριστουργήματος για την ταινία: η Μις Lonelyhearts τσουγκρίζει το ποτήρι της στον αέρα και ταυτόχρονα ο φωτορεπόρτερ που εν αγνοία της την κατασκοπεύει από απέναντι σηκώνει κι αυτός το ποτήρι του εις υγείαν, σε μια απαράμιλλη ένδειξη συμπάθειας, νοιαξίματος και ενσυναίσθησης.

Αυτό που σίγουρα δεν έχει αλλάξει είναι οι συνέπειες της πολύχρονης μοναξιάς και της απουσίας συντροφικότητας, της μοναξιάς εκείνης που σχεδόν κολλάει σαν βλέννα πάνω στους ανθρώπους, μετατρέποντάς τους σε άγρια θηρία της ζούγκλας.

Σε μια άλλη σκηνή της ταινίας του Χίτσκοκ, η μοναχική γειτόνισσα συγκεντρώνει όσο θάρρος τής έχει απομείνει και αποφασίζει να επισκεφθεί το μπαρ της γωνίας, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αναζητήσει συντροφιά. Μια γυναίκα μόνη σε ένα μπαρ γεμάτο άντρες τη δεκαετία του 1950 προφανώς δεν έχει πολλή σχέση με μια γυναίκα μόνη σ’ ένα μπαρ σήμερα, έστω κι αν μιλάμε για την καρδιά της Νέας Υόρκης. Και, φυσικά, βρίσκει έναν σύνοδο για το βράδυ, αρκετά πιο νεαρό από την ίδια, όπως σχολιάζει η μνηστή του Τζεφ που παρακολουθεί κι αυτή μαζί του. Η βραδιά καταλήγει σε καταστροφή γιατί ο νεαρός θα αποδειχτεί βιαστικός και βίαιος μαζί της και δεν θα συμμεριστεί την ανθρώπινη ανάγκη της για μια συντροφιά.

Είναι η μοναξιά σε όλες τις εποχές η ίδια; Facebook Twitter
Είναι μία από τις πιο σπαρακτικές σκηνές της ταινίας αυτή που αναπαριστά με τη συμβολική τελετουργία του φανταστικού δείπνου για δύο όλη την απελπισία της βαθιάς μοναξιάς.

Αν γυριζόταν σήμερα ο «Σιωπηλός μάρτυρας», η μοναχική γειτόνισσα μπορεί να ήταν περίπου στην ίδια ηλικία, λίγο πάνω από τα 40, αλλά σίγουρα θα φόραγε πολύ πιο νεανικά ρούχα από το ταγιέρ της Μις Lonelyhearts, πιθανόν δεν θα έδειχνε καν 40άρα, δεν θα είχε τη ρετσινιά της «γεροντοκόρης», αλλά θα ήταν μια εργένισσα που δεν θα χρειαζόταν καν να επισκεφθεί το διπλανό μπαρ γιατί με ένα dating app στο κινητό της θα έβρισκε σεξ όποτε ήθελε, ίσως και παρέα.

Βέβαια, δεν αποκλείεται να είχε κι αυτή αρκετά αποτυχημένα ραντεβού και καταστροφικές σχέσεις στο παλμαρέ της και να έπεφτε επίσης σε κάποιον άθλιο μισογύνη που θα θεωρούσε πως του χρωστά σεξ γιατί έτσι του δίδαξε η πατριαρχία. Τι κι αν έχουν περάσει εβδομήντα χρόνια από το 1954, τι κι αν άλλαξαν πολλά και ριζικά στα ήθη, στις συμπεριφορές και στις συνήθειες, η πατριαρχία φυσικά δεν μας εγκατέλειψε.

Αυτό που σίγουρα δεν έχει αλλάξει είναι οι συνέπειες της πολύχρονης μοναξιάς και της απουσίας συντροφικότητας, της μοναξιάς εκείνης που σχεδόν κολλάει σαν βλέννα πάνω στους ανθρώπους, μετατρέποντάς τους σε άγρια θηρία της ζούγκλας. Παραφράζοντας το «Άραγες να 'ναι η μοναξιά σε όλους τους κόσμους η ίδια» του Οδυσσέα Ελύτη από το «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου», αναρωτιέμαι: άραγε είναι η μοναξιά σε όλες τις εποχές η ίδια;

Στρατιές μοναχικών ανθρώπων συμβιώνουν δίπλα μας σαν άγριοι λύκοι. Ένας στους 4 ενήλικες παγκοσμίως νιώθει μοναξιά σύμφωνα με τις έρευνες, ενώ η πανδημία αύξησε τα ποσοστά όσων νιώθουν απομόνωση. Πέρα από τις επιπτώσεις στην ψυχική και συναισθηματική υγεία, η μοναξιά συχνά σωματοποιείται και οι αρνητικές συνέπειες και στη σωματική υγεία δεν είναι λίγες, ειδικά στους ηλικιωμένους.

Τα είδη της μοναξιάς μπορεί να είναι πολλά και η μοναχικότητα συχνά προβάλλεται ως επιθυμητή επιλογή, αλλά από την απόλυτη απομόνωση και την έλλειψη κοινωνικοποίησης μέχρι την τεράστια μοναξιά που νιώθει κανείς ανάμεσα σε κόσμο το χάσμα δεν είναι τόσο μεγάλο. Η μοναξιά μοιάζει να καμουφλάρεται πιο εύκολα σήμερα μέσα από αχαλίνωτες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και εξωστρεφείς δραστηριότητες, μέσα από το αδιάκοπο dating, από επιφανειακές φιλίες που όσο γρήγορα δημιουργούνται τόσο γρήγορα ξεθυμαίνουν, από σχέσεις που είναι προφανές πως είναι προβληματικές, αλλά δεν τις λήγουμε, από διακοπές και εκδρομές με πολυπληθείς παρέες, οι λεπτομέρειες των οποίων θα γίνουν γνωστές μέσω στόρι σε όλη τη λίστα των φίλων μας στα σόσιαλ και από χαρωπές αναρτήσεις μιας επιλεκτικά και προσεκτικά φωτισμένης ευτυχίας, λες κι ακολουθούμε τις οδηγίες ενός αόρατου διευθυντή φωτογραφίας. Ή μήπως έτσι η μοναξιά φωνάζει ακόμα περισσότερο;

Η επικοινωνία είναι πιο εύκολη από ποτέ. Από την εποχή του Χίτσκοκ και του «Dial M for murder», της ταινίας του όπου το τηλέφωνο κρατά έναν πρωταγωνιστικό ρόλο, οι τρόποι να προσεγγίσεις τους άλλους έχουν πολλαπλασιαστεί, αλλά η μοναξιά είναι ίδια ή και περισσότερη· μηνύματα στο Μessenger, στο Ιnstagram, στα τσατ των άπειρων σόσιαλ που έχει ο καθένας, στο Tinder ή στο Grindr, στο Viber, στο Telegram, στο WhatsΑpp, παλιομοδίτικα sms, κλήσεις στο κινητό και στο «αρχαίο» πλέον σταθερό.

Η μοναξιά δεν κάνει διάκριση σε φύλα, ηλικίες, σεξουαλικό προσανατολισμό, εθνικότητα, τάξεις. Οι μειονότητες έχουν κι αυτές το δικό τους μεγάλο μερίδιο στη μοναξιά και δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν και το άλλοθι της περιθωριοποίησης, τουλάχιστον όχι όσο σε εποχές που αναγκαζόντουσαν να κρύβουν τη σεξουαλική τους ταυτότητα και μπορούσαν να χρεώνουν εκεί και τη μοναξιά τους.

Η μεγάλη φενάκη της οικογενειακής ευτυχίας κατέρρευσε παταγωδώς πολλές δεκαετίες πριν, το μοντέλο της οικογένειας έχει υποστεί πολλές μεταμορφώσεις και προσαρμογές, κάποιες από τις προκαταλήψεις παραμερίστηκαν, η σεξουαλική απελευθέρωση βοήθησε κι αυτή, όσο κι αν ο νεοσυντηρητισμός μάς βρήκε στην πορεία, η κοινωνικοποίηση έγινε πιο εύκολη πρακτικά, αλλά λύση για την ασθένεια της μοναξιάς δεν βρέθηκε.

Τα έμφυλα στερεότυπα και οι αγκυλώσεις της πατριαρχίας για τους κοινωνικούς ρόλους των φύλων, όπως το σύνδρομο της «αγίας-πόρνης» που κατατρύχει ακόμα πολλούς άντρες, δυσκολεύουν ακόμα πολύ τους ανθρώπους να έρθουν κοντά. Οι υγιείς ερωτικές σχέσεις φαντάζουν οάσεις που βλέπουν ελάχιστοι σε μια έρημο κακοποιητικών ή τοξικών σχέσεων ή, έστω, σχέσεων που έχει πέσει πολύ, μα πάρα πολύ νερό στο κρασί τους.

Ξαφνικά ανακαλύψαμε πως οι σχέσεις πάντα δύσκολες και κοπιαστικές ήταν και παραμένει αίνιγμα το πώς θα τις κάνεις να λειτουργήσουν τελικά, απλώς σε άλλες εποχές η κοινωνία δεν  σου άφηνε και πολλά περιθώρια να σκεφτείς ποια είναι η καλύτερη επιλογή και ποια σου ταιριάζει. Μετά την απομάκρυνση από το ταμείο τα λάθη αναγνωριζόντουσαν δύσκολα και είχαν μεγάλο κόστος.

Άνθρωποι κυκλοφορούν ανάμεσά μας σαν πολύπλοκοι αλγόριθμοι που προσπαθούν να βρουν συνδέσεις με άλλους κωδικοποιημένους αλγόριθμους, μήπως και επιλύσουν το πρόβλημα της μοναξιάς. Η υπερπληθώρα επιλογών που δεν είναι παρά μια αυταπάτη, η συνεχής έκθεση σε απλησίαστα και φιλτραρισμένα πρότυπα ομορφιάς, οι πολλαπλές απαιτήσεις και τα ανεδαφικά στάνταρ, οι υψηλές προσδοκίες και τα αυστηρά προαπαιτούμενα δημιουργούν delulu περσόνες που αρνούμαστε να αποχωριστούμε και κάνουν τρομερά δυσχερή την ανεύρεση συντρόφου. Άνθρωποι που φαντασιώνονται πως είναι σπάνιοι μονόκεροι, ελεύθεροι και ανυπότακτοι, ενώ κατά βάθος το μόνο που επιθυμούν είναι να γίνουν μέρος μιας αγέλης και καταλήγουν να γίνουν παράλληλα σύμπαντα που ποτέ δεν τέμνονται και ποτέ δεν συναντιούνται.

Στο τέλος της ταινίας «Σιωπηλός μάρτυρας», η Μις Lonelyhearts, αφού καταφέρνει να επιβιώσει από μια απελπισία της στιγμής, όταν ψάχνει να βρει παρηγοριά σε ένα κουτί χάπια, βρίσκει τη συντροφιά στο πρόσωπο του μουσικού από το πάνω πάτωμα που σε όλη τη διάρκεια της ταινίας κάνει πρόβες, ίσως μια υπενθύμιση πως στους απρόσωπους ακάλυπτους, πολυκατοικίες, πόλεις και εποχές, τελικά τα κλειστά σύμπαντα της διπλανής πόρτας κάπου μπορεί να συναντηθούν.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ