Ανάρμοστες σχέσεις: Η διαπλοκή, τα media και οι πολιτικοί

Ανάρμοστες σχέσεις… Facebook Twitter
Διαπλοκή στην πολιτική ζωή προφανώς υπήρχε και νωρίτερα, άλλωστε είναι τόσο παλιά η ιστορία της όσο και η πολιτική. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΚΟΥΝΗΣΕ ΨΗΛΑ ΤΟΝ αριστερό ώμο, όπως συνήθιζε, πήρε αυστηρό ύφος και έκανε μια δήλωση οργής στην οποία περίπου έλεγε ότι διαπλεκόμενα οικονομικά και εκδοτικά συμφέροντα είχαν συνωμοτήσει εναντίον του με όργανο τον Αντώνη Σαμαρά. Ήταν Σεπτέμβριος του μακρινού 1993 όταν ο πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού, o Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, διαπίστωνε ότι έχανε την πλειοψηφία στη Βουλή και μαζί την πρωθυπουργία.

Για πρώτη φορά καθιερωνόταν στην πολιτική με τόσο έντονο τρόπο ο όρος «διαπλεκόμενα συμφέροντα». Ως τέτοια εννοούσε έναν πανίσχυρο οικονομικό παράγοντα και μιντιάρχη της εποχής και περισσότερους ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών οι οποίοι είχαν κατακτήσει ήδη ένα μεγάλο μερίδιο στον χώρο της ενημέρωσης με την αντίστοιχη επιρροή στην κοινωνία και στην πολιτική ζωή.

Διαπλοκή στην πολιτική ζωή προφανώς υπήρχε και νωρίτερα, άλλωστε είναι τόσο παλιά η ιστορία της όσο και η πολιτική. Όμως, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν με έναν τρόπο ο «νονός» του συγκεκριμένου όρου, που τον καθιέρωσε, συνδέοντάς τον ιδιαίτερα με τους ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης. Και ο γιος του, πολλά χρόνια αργότερα, θυμήθηκε να μιλήσει για το θέμα αυτό της διαπλοκής στη Βουλή, καλώντας έναν μιντιάρχη της σημερινής εποχής «αν έχει πολιτικές βλέψεις, να εμφανιστεί ανοιχτά στην πολιτική αρένα». Είχε ενοχληθεί επειδή μια εφημερίδα του εν λόγω επιχειρηματία ανέδειξε ένα ιδιαίτερα ενοχλητικό θέμα για την κυβέρνηση, που αφορά το έγκλημα των Τεμπών.

Η φράση «τα μίντια ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις» σε μεγάλο μέρος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ιδιαίτερα σε μια εποχή κυριαρχίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Για διαπλοκή έχουν μιλήσει πολλοί ακόμα, πρωθυπουργοί και μη. Μέχρι και ο Αντώνης Σαμαράς, όταν δεχόταν κριτική από μέσα ενημέρωσης, έλεγε ως πρωθυπουργός το 2012 πως «η διαπλοκή δεν θα καταφέρει να μας κόψει τον δρόμο». Και δεν του τον έκοψε, ο Σαμαράς παρέμεινε στην εξουσία μέχρι το 2015.

Γιατί, εκτός από τον χαρακτηρισμό «ανάρμοστη σχέση», με τον οποίο μπορεί να περιγραφεί η σχέση μεταξύ πολιτικής και μιντιακής εξουσίας, υπάρχει και υπερτίμηση του ρόλου που μπορούν να παίξουν τα μέσα ενημέρωσης – η γενικευμένη απαξίωσή τους έχει αποδυναμώσει σε σημαντικό βαθμό την εγκυρότητα και την επιρροή τους στην κοινωνία. Με άλλα λόγια, η φράση «τα μίντια ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις» σε μεγάλο μέρος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ιδιαίτερα σε μια εποχή κυριαρχίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει μια πραγματικότητα. Και αυτή λέει με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο ότι η σημερινή κυβέρνηση είχε και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να έχει εξαιρετικά καλές σχέσεις με τα μεγάλα και ισχυρά μέσα ενημέρωσης. Σχέσεις τις οποίες ανέπτυξε σε έντονο βαθμό η ίδια, ενώ και η απέναντι πλευρά ανταποκρίθηκε με ανάλογο ενδιαφέρον: αμοιβαία ανταπόκριση, αμοιβαία εξυπηρέτηση.

Αλλά αυτό που συμβαίνει σε αυτές τις ανάρμοστες σχέσεις (όπως σε όλες τις σχέσεις άλλωστε) είναι πως επειδή βασίζονται αποκλειστικά σε αμοιβαίο συμφέρον και σκοπιμότητες θα έρθει η στιγμή που θα κλονιστούν και θα μετατραπούν σε κάτι εξαιρετικά δύσκολο, όπως συνέβη μερικές μέρες νωρίτερα.

Όταν πρωθυπουργός και πολλά κυβερνητικά στελέχη λειτούργησαν επιθετικά απέναντι στον ιδιοκτήτη του μέσου στο οποίο εμφανίστηκε το δημοσίευμα προφανώς κατάλαβαν ότι ο λόγος και τα επιχειρήματά τους ήταν εντελώς αδύναμα και καθόλου πειστικά. Γιατί όλοι έβλεπαν τις ανάρμοστες σχέσεις των δυο πλευρών όλα τα προηγούμενα χρόνια, όλοι έμαθαν για την επίσκεψη δυο υπουργών που βρίσκονται πολύ κοντά στον Κ. Μητσοτάκη στο σπίτι του μιντιάρχη, πολλοί γνώριζαν την αμοιβαία υποστήριξη, όλοι αντιλήφθηκαν πως κάτι περίεργο συνέβη και τάραξε αυτή την ανάρμοστη σχέση. Η κυβέρνηση πλήρωσε αυτή ακριβώς τη σχέση.

Υπάρχει όμως και μία ακόμα ενδιαφέρουσα παράμετρος στην ιστορία αυτή, πρόκειται για την προαναφερθείσα υπερτίμηση της δυνατότητας των μέσων να παρεμβαίνουν με καθοριστικό τρόπο στις πολιτικές διεργασίες. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που δείχνουν πως η επιρροή τους, ιδιαίτερα όταν είναι απαξιωμένα από πλευράς κύρους και αξιοπιστίας, περιορίζεται.

Το πιο χαρακτηριστικό από αυτά αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Είχε σχεδόν όλα τα μεγάλα μέσα απέναντί του, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να κερδίσει δυο εκλογικές αναμετρήσεις την ίδια χρονιά. Βέβαια, και ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση επεδίωξε να αναπτύξει ανάλογες ανάρμοστες σχέσεις, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Διδάγματα από αυτές τις ιστορίες δεν υπάρχουν, η ιδανική συνθήκη, που θα ήταν ο περιορισμός κάθε θεσμικής και εξωθεσμικής εξουσίας τους, δεν πρόκειται να συμβεί. Ο διαχωρισμός τους δεν προβλέπεται, ούτε καν ο περιορισμός τους, γιατί δεν υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες για κάτι τέτοιο. Οι ανάρμοστες σχέσεις θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και θα μας τις υπενθυμίζει κάθε τόσο μια επόμενη σύγκρουση της κυβέρνησης με τον ίδιο ή κάποιον άλλο μιντιάρχη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Οπτική Γωνία / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ