Η γέφυρα, Ponte della Costituzione, του αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα στη Βενετία είναι ένα έργο πολλών εκατομμυρίων δολαρίων από γυαλί και χάλυβα που άνοιξε για το κοινό το 2008.
Η ομαλή καμπύλη της πάνω από το Μεγάλο Κανάλι, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό της Βενετίας, προοριζόταν να συμβολίζει την αγκαλιά της πόλης στη νεωτερικότητα. Ωστόσο έγινε περισσότερο διάσημη ως σκηνικό για καταστροφικές τούμπες και επικίνδυνα ολισθήματα.
Τώρα, μετά από χρόνια διαμαρτυριών και προβλημάτων, η πόλη αποφάσισε να αντικαταστήσει το ημιδιαφανές γυαλί με λιγότερο ολισθηρή και λιγότερο λαμπερή επιφάνεια αποτελούμενη από πέτρα.
«Οι άνθρωποι χτυπούν και μηνύουν τη διοίκηση», δήλωσε η Francesca Zaccariotto, υπάλληλος δημοσίων έργων της Βενετίας. «Πρέπει να επέμβουμε».
Η απόφαση της πόλης να διαθέσει 500.000 ευρώ για να αντικαταστήσει το γυάλινο τμήμα της γέφυρας έρχεται μετά από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες περιορισμού της ολισθηρής επιφάνειας, με την διοίκηση να προσθέτει ρητίνη και αντιολισθητικά αυτοκόλλητα.
Τον περασμένο μήνα, όμως, το χειμωνιάτικο κρύο και οι βροχές έκαναν το δάπεδο ιδιαίτερα επικίνδυνο. Οι αξιωματούχοι τοποθέτησαν προειδοποιητικές πινακίδες στο γυάλινο τμήμα της γέφυρας, που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος.
Καταξιωμένος σε όλο τον κόσμο για το έργο του, συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου Μεταφορικών Κόμβων στη Νέα Υόρκη αλλά ολυμπιακών ακινήτων στην Αθήνα, ο Καλατράβα ανέλαβε να σχεδιάσει τη γέφυρα το 1999.
Η γέφυρα δόθηκε στο κοινό εννέα χρόνια αργότερα, μετά από διαμαρτυρίες για καθυστερήσεις και αυξανόμενο κόστος. Γρήγορα όμως ξεκίνησαν τα παράπονα για πτώσεις λόγω της ολισθηρότητας της επιφάνειας.
Οι διαμαρτυρίες εντάθηκαν το 2013, όταν η πόλη εγκατέστησε ένα τελεφερίκ στη γέφυρα για να την κάνει πιο προσβάσιμη.
Η κόκκινη, στρογγυλή καμπίνα — που δεν σχεδιάστηκε από τον Καλατράβα — κόστισε περίπου 1,5 εκατ. ευρώ, αργούσε να διασχίσει τη γέφυρα και είχε αφόρητη ζέστη το καλοκαίρι. Αργότερα απομακρύνθηκε.
Το 2018, η διοίκηση της πόλης αντικατέστησε μερικές από τις γυάλινες πλάκες με τραχείτη (ένα ειδικό πέτρωμα, ο αντίστοιχος ηφαιστίτης του συηνίτη). Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν η εθνική τηλεόραση κινηματογράφησε ανθρώπους να περπατούν πάνω από τη γέφυρα για να απεικονίσει την επιστροφή στην κανονικότητα μετά από ένα lockdown, η κάμερα έπιασε αναπόφευκτα κάποιον πολίτη να γλιστράει.
Τον περασμένο χρόνο, η διοίκηση συγκέντρωσε τα κεφάλαια για την πλήρη αντικατάσταση του γυαλιού.
Η Βενετία δεν είναι η πρώτη πόλη που αντιμετωπίζει προβλήματα με έργα του Καλατράβα, ωστόσο. Το 2011, το Μπιλμπάο της Ισπανίας έστρωσε ένα τεράστιο μαύρο χαλί από καουτσούκ πάνω από μια πεζογέφυρα του Καλατράβα, στρωμένη με γυάλινα πλακάκια επειδή και εκεί οι πεζοί γλιστρούσαν και έπεφταν.
Ενώ το σχέδιο στην περίπτωση της Βενετίας χρειάζεται ακόμα να υποβληθεί σε δομικές δοκιμές και να εγκριθεί από την αρχιτεκτονική αρχή της πόλης, οι αξιωματούχοι είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν στο project για να αποτρέψουν τις «σχεδόν καθημερινές» πτώσεις, είπε η κ. Zaccariotto.
Εκτίμησε το έργο του Καλατράβα, αλλά τόνισε ότι τα αισθητικά κριτήρια δεν πρέπει να υπερισχύουν των αρχών ασφάλειας και ότι επειδή οι αγωγές απευθύνονταν στην πόλη και όχι στον αρχιτέκτονα, η Βενετία επρόκειτο να χειριστεί την κατάσταση.
Ο Καλατράβα από την πλευρά του, ήρθε και αυτός αντιμέτωπος με μηνύσεις και πρόστιμα για προβλήματα που σχετίζονται με τη γέφυρα, αλλά υπερασπίστηκε τον εαυτό του έναντι των επικριτών.
«Η γέφυρα ελέγχθηκε με εξελιγμένες μεθόδους», είπε το 2008, «οι οποίες διαπίστωσαν ότι έχει μια συμπαγή δομή που συμπεριφέρεται καλύτερα από το αναμενόμενο».
Το γραφείο του αρχιτέκτονα δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό σχετικά με το νέο σχέδιο ασφάλειας ή σε επικρίσεις για την πεζογέφυρα.
Η Mariarosaria Colucci, συνταξιούχος δασκάλα από τη Ρώμη, είναι μία από τις μηνύτριες καθώς πηγαίνοντας στο θέατρο για να παρακολουθήσει τον γιο της να παίζει το 2011, έσπασε το βραχιόνιό της — «σε πέντε μέρη σαν αγκινάρα» — όπως είπε χαρακτηριστικά, πέφτοντας στη γέφυρα του Καλατράβα.
Μήνυσε την πόλη και της επιδικάστηκε αρχικά αποζημίωση περίπου 80.000 ευρώ, αλλά έχασε στην έφεση και αναμένει την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ιταλίας.
«Αυτή η γέφυρα είναι όμορφη για ένα περιοδικό αρχιτεκτονικής», είπε η 76χρονη «αλλά πρέπει να είσαι πολύ καλός για να μην πέσεις».
Η 80χρονη Anna Maria Stevanato, είναι μία ακόμα περίπτωση μηνύτριας που είχε ατύχημα στην γέφυρα.
«Έπεσα σαν ένα σακί πατάτες», είπε, προσθέτοντας ότι ο Καλατράβα «κατέστρεψε τα πιο όμορφα χρόνια της ηλικίας μου».
Μερικοί Βενετοί λένε ότι η γέφυρα Ponte della Costituzione είναι έργο τέχνης, αλλά πολλοί παραπονιούνται για την έλλειψη λειτουργικότητας.
Για την 80χρονη Stevanato, το πρόβλημα πηγάζει από το γεγονός ότι ο Καλατράβα, ο οποίος είναι ισπανικής καταγωγής, δεν έχει κατακτήσει την τέχνη της κατασκευής ασφαλών γεφυρών όπως οι ντόπιοι.
Η Βενετία έχει περίπου 400 γέφυρες και η Stevanato και πολλοί Βενετοί υπερηφανεύονται πως μπορούν να τις διασχίσουν διαβάζοντας βιβλία ή ακόμα και με κλειστά μάτια.
Στη γέφυρα του Καλατράβα, όμως, όπως λένε οι κάτοικοι οι ανάμεικτες διαστάσεις των σκαλοπατιών και το χρώμα των πλακιδίων τούς μπερδεύουν και έτσι γίνονται καθημερινά ατυχήματα.
«Ένας Βενετός δεν θα έφτιαχνε ποτέ τέτοιες ανοησίες», είπε η Stevanato.
Κάποιοι χαιρέτησαν τη νέα αλλαγή στην πεζογέφυρα. «Θα είναι πιο άσχημη αλλά είναι απαραίτητο», είπε ο 19χρονος Leonardo Pilat, του οποίου η μητέρα επίσης έχει υπάρξει «θύμα» της αρχιτεκτονικής της γέφυρας.
Ωστόσο άλλοι έχουν διαφορετική άποψη.
«Είναι μια εξαιρετική γέφυρα και θα πρέπει να την κρατήσουν έτσι», είπε ο 85χρονος Demetrio Corazza, συνταξιούχος καθηγητής που διέσχιζε συχνά τη γέφυρα με τη σύζυγό του για να πάει για ψώνια. «Η ομορφιά πρέπει να σώσει τον κόσμο».
Με πληροφορίες των New York Times
