«Αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές» απαντά το υπουργείο Εξωτερικών στην Τουρκία, για τα δύο νέα θαλάσια πάρκα σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο που ανακοίνωσε το πρωί της Δευτέρας 21 Ιουλίου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας. Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα» επισημαίνει επίσης, το υπουργείο Εξωτερικών.
Η ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών:
«Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας. Αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές. Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα.
Η Ελλάδα τάσσεται παγίως υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία, με στόχο τη διευθέτηση της μοναδικής ελληνοτουρκικής διαφοράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών. Η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης».
Στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας απάντησε επίσης, νωρίτερα- στο πλαίσιο της ενημέρωσης των πολιτικών συντακτών- ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανέφερε αρχικά ότι «το γεγονός ότι η Τουρκία έβγαλε ανακοίνωση είναι μια απάντηση σε αυτούς που μιλάνε για ενδοτική πολιτική της χώρας. Το γεγονός ότι αντιδρά η Τουρκία θα έπρεπε να προβληματίσει κάποιους τζάμπα πατριώτες εντός συνόρων», προσθέτοντας πως «μπορεί να θεωρεί ό,τι θέλει η Τουρκία περί γκριζαρίσματος. Δεν θεωρούμε ότι υπάρχουν γκρίζες ζώνες. Οπότε είναι κάτι που δεν θα μας επηρεάσει, ούτε θα αλλάξει την πολιτική μας».
«Είναι μια απόφαση που βασίζεται σε καθαρά περιβαλλοντικά κριτήρια, είναι μια απόφαση που είχε προαναγγελθεί από τον πρωθυπουργό. Η Ελλάδα θα την υλοποιήσει στο ακέραιο. Δεν θα μπει στη διαδικασία συζήτησης ενός ανύπαρκτου γκριζαρίσματος, το οποίο δεν θα δεχτεί ποτέ η ελληνική κυβέρνηση. Οι εκτάσεις αυτές ήταν οι πιο σημαντικές, με βάση τα κριτήρια. Θα συνεχίσουμε τον σχεδιασμό μας όπως έχει ξεκινήσει να υλοποιείται, στο άμεσο μέλλον», συμπλήρωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.
Τουρκία για θαλάσσια πάρκα σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο: «Να αποφεύγονται οι μονομερείς ενέργειες»
Νωρίτερα, ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τα δύο νέα θαλάσσια πάρκα σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο, εξέδωσε η Τουρκία. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνει ότι «οι μονομερείς ενέργειες θα πρέπει να αποφεύγονται σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος».
«Τα θαλάσσια πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος δεν θα έχουν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων γεωγραφικών σχηματισμών των οποίων η ιδιοκτησία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες», υποστηρίζει ακόμη η Άγκυρα και προσθέτει πως «η Τουρκία θα ανακοινώσει επίσης, τα έργα της που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές τις επόμενες ημέρες».
Η ανακοίνωση από το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας:
«Στις 21 Ιουλίου του 2025, η Ελλάδα κήρυξε δύο Θαλάσσια Πάρκα, ένα στο Αιγαίο Πέλαγος και το άλλο στο Ιόνιο Πέλαγος.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση αυτής της πρωτοβουλίας από την Ελλάδα πέρυσι, το υπουργείο μας επανέλαβε σε ανακοίνωσή του στις 9 Απριλίου 2024 ότι τα Θαλάσσια Πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος δεν θα έχουν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων γεωγραφικών σχηματισμών των οποίων η ιδιοκτησία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες.
Τα σημεία που αναφέρονται στη δήλωσή μας εξακολουθούν να ισχύουν σήμερα.
Οι μονομερείς ενέργειες θα πρέπει να αποφεύγονται σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Το διεθνές ναυτικό δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε αυτές τις θάλασσες, συμπεριλαμβανομένων και των περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε ότι η Τουρκία, ως παράκτιο κράτος στο Αιγαίο Πέλαγος, είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα.
Από την άλλη πλευρά, επαναλαμβάνουμε ότι, όπως και στο παρελθόν έτσι και σήμερα δεν θα αποδώσουν κανένα αποτέλεσμα, οι προσπάθειες εκμετάλλευσης παγκόσμιων αξιών όπως η προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου και ζητημάτων που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, βραχονησίδων και νησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες.
Η Τουρκία θα ανακοινώσει επίσης, τα έργα της που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές τις επόμενες ημέρες.
Θα θέλαμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για να τονίσουμε ότι η Τουρκία διατηρεί τη θέση της ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και ολοκληρωμένη προσέγγιση για την επίλυση ζητημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο, την ισότητα και την καλή γειτονία, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία αντικατοπτρίζει το πνεύμα που και τα δύο μέρη επιθυμούν να διατηρήσουν στις σχέσεις τους με την Ελλάδα».
Θαλάσσια πάρκα σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο: Χάρτες με τις περιοχές
Θαλάσσια πάρκα σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο: Τι είναι, γιατί επιλέχθηκαν αυτές οι περιοχές
Ακολουθούν 8 χρήσιμες ερωτήσεις και απαντήσεις για τα θαλάσσια πάρκα σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο:
Τι είναι τα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα
Τα θαλάσσια πάρκα είναι δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών. Η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης. Σκοπός τους είναι η διατήρηση της μοναδικής βιοποικιλότητας, η προστασία και η αποκατάσταση των οικοτόπων και η προώθηση της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη θαλάσσια φύση.
Υπενθυμίζεται ότι η δημιουργία των Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων εξαγγέλθηκε, ανάμεσα στις άλλες δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα, από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τον Απρίλιο του 2024, κατά την 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Στην 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια στις 9 Ιουνίου ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη δημιουργία του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Ιονίου και του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Νοτίου Αιγαίου 1- Νότιες Κυκλάδες, το οποίο αποτελεί το πρώτο βήμα σχεδιασμού και υλοποίησης Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων στο Αιγαίο.
Τι αλλάζει πρακτικά με τη θεσμοθέτηση των Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων
Τα Πάρκα θεσμοθετούνται με γνώμονα αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια, την επίτευξη χωρικήςενότητας και κατά συνέπεια τη διευκόλυνση της ολοκληρωμένης και ουσιαστικής διαχείρισής τους. Ο χώρος αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο και δίνει τη δυνατότητα ορθότερης ρύθμισης των επιτρεπόμενων χρήσεων και δραστηριοτήτων.
Στα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα θα απαγορευθεί πλήρως η αλιεία με μηχανότρατα, ενώ προβλέπονται πρόσθετα μέτρα και περιορισμοί για την αποτελεσματική προστασία των πλέον ευάλωτων οικοτόπων και ειδών. Η εφαρμογή των σχετικών μέτρων θα επιτηρείται με την χρήση ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και εποπτείας από τον ΟΦΥΠΕΚΑ (περιλαμβάνει, drones, ραντάρ, δορυφορικές εικόνες, κ.ά) σε συνεργασία με τις κατά τόπους λιμενικές αρχές.
Ποιος είναι ο στόχος της θεσμοθέτησης των δύο Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων
α) η ανάδειξη και τεκμηρίωση της μοναδικής σε παγκόσμια κλίμακα οικολογικής και επιστημονικής αξίας της πολυνησίας του Νοτίου Αιγαίου και του Ιονίου,
β) η προστασία και διαχείριση των πολύτιμων οικοσυστημάτων και ειδών τους, τόσο στον χερσαίο όσο και στον θαλάσσιο χώρο,
γ) η συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος, βιώσιμη διατήρηση ή/και επαναφορά ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί η διαχρονική αναγνώριση της περιοχής εντός και εκτός συνόρων ως πολύτιμο στοιχείο της παγκόσμιας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Με ποια διαδικασία προσδιορίστηκαν τα όρια των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων
Τα όρια προσδιορίστηκαν μετά από αντίστοιχες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), οι οποίες τίθενται σήμερα σε δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία με κριτήριο την οικολογική και περιβαλλοντική τους αξία. Τα δύο πάρκα περιλαμβάνουν και ενοποιούν διάσπαρτες προστατευόμενες περιοχές που ανήκουν ήδη ή είναι υπό ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura2000. Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 - Νότιες Κυκλάδες περιλαμβάνει 18 υφιστάμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου 24 περιοχές. Τα πάρκα είναι συνεκτικά και γεωγραφικά προσδιορισμένα,προκειμένου να μπορούν να επιτηρούνται και να είναι εφικτή η αποτελεσματική διαχείρισή τους με σκοπό την ουσιαστική προστασία τους.
Η έκτασή τους μάλιστα υπερβαίνει τις αρχικές εξαγγελίες του πρωθυπουργού στο 9ο Our Ocean Conference. Αυτές προέβλεπανθαλάσσια πάρκα συνολικής έκτασης 22.000 km2(14.000 km2 στο Ιόνιο και 8.000 km2 στο Νότιο Αιγαίο). Σήμερα, με βάση τις αντίστοιχες ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, η έκταση αυξήθηκε κατά 25% και αγγίζει περίπου τα 27.500 km2 (περί τα 18.000 km2 και 9.500 km2 αντίστοιχα).
Γιατί επιλέχθηκαν αυτές και όχι άλλες περιοχές - Γιατί δεν επεκτείνονται και σε άλλες περιοχές του Αιγαίου
Οι Νότιες Κυκλάδες προτεραιοποιούνται ως το πρώτο στάδιο υλοποίησης επειδή είναι το πιο ευαίσθητο περιβαλλοντικά οικοσύστημα. Η περιοχή του Πάρκου συμπεριλαμβάνει ένα πολύ σημαντικό οικολογικά τμήμα του Αιγαίου, το οποίο ταυτόχρονα δέχεται ισχυρές πιέσεις λόγω κυρίως του τουρισμού.
Το Πάρκο καθορίστηκε με αυστηρά επιστημονικάκριτήρια. Μάλιστα, η έκτασή του υπερβαίνει τις δεσμεύσεις που είχαν αναληφθεί κατά τις εξαγγελίες στο Our Ocean Conference.
Πρόκειται για άσκηση με μεγάλη περιβαλλοντική και τεχνική δυσκολία, η οποία πρέπει ταυτόχρονα να είναι οικολογικά συνεκτική, αλλά και να πληροί τις προϋποθέσεις για την αποτελεσματική διαχείριση, επιτήρηση και προστασία του Πάρκου.
Προχωράμε σταδιακά στην εφαρμογή με την πρώτη φάση στις Κυκλάδες. Θα ακολουθήσει η επόμενη φάση. Υπενθυμίζεται ότι στο Βόρειο Αιγαίο υπάρχει ήδη το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου.
Γιατί το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου
Η περιοχή έκτασης του Πάρκου είναι καίριας σημασίας για πολλά είδη θαλάσσιων θηλαστικών που χρησιμοποιούν την Ελληνική Τάφρο του Ιονίου ως κύρια περιοχή διαβίωσης και απειλούνται από ανθρωπογενείς πιέσεις όπως οι συγκρούσεις με πλοία και ο υποθαλάσσιος θόρυβος. Η συνολική έκταση του Πάρκου είναι περίπου 18.000 km2.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα
Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων τίθενται σήμερα σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου. Αμέσως μετά, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα προχωρήσει σε επεξεργασία των σχολίων της διαβούλευσης και τη σύνταξη του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, με στόχο τηνκατάθεσή του στο ΣτΕ μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Με την ολοκλήρωση της νομικής επεξεργασίας από το ΣτΕ και τη δημοσίευση των Προεδρικών Διαταγμάτων ολοκληρώνεται η θεσμοθέτηση των δύο πάρκων.
Πότε η επόμενη φάση στο Αιγαίο
Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αιγαίου 1-Νότιες Κυκλάδες είναι η πρώτη φάση ενός μεγάλου εγχειρήματος που αφορά περιοχές ολόκληρου του Αιγαίου. Όταν ολοκληρωθεί η υλοποίηση αυτού του σταδίου, θα ακολουθήσουν τα επόμενα.
