«Η Ελλάδα θα πρέπει να αποτρέψει τις επαναπροωθήσεις και να διασφαλίσει τη λογοδοσία για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα» τονίζει το Συμβούλιο της Ευρώπης, σε ανακοίνωσή του.
Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Michael O’Flaherty, δημοσίευσε σήμερα ένα υπόμνημα για τη μετανάστευση και τον έλεγχο των συνόρων στην Ελλάδα, μετά την επίσκεψή του στη χώρα από τις 3 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2025. Ο Επίτροπος σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει πληγεί ιδιαίτερα από παράτυπες αφίξεις, μεταξύ άλλων και για σκοπούς αίτησης ασύλου. Αναγνωρίζει επίσης, ότι «οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου που λειτουργούν στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα αντιμετωπίζουν ένα πολύπλοκο και απαιτητικό περιβάλλον».
Παρόλα αυτά, ο Επίτροπος ανησυχεί για τις συνεχείς αναφορές για «συνεχιζόμενες πρακτικές επαναπροωθήσεων τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα». «Οι επαναπροωθήσεις χωρίς τη διεξαγωγή διαδικασίας ατομικής ταυτοποίησης εμποδίζει τα κράτη-μέλη να διαπιστώσουν εάν ενδέχεται να τους στέλνουν πίσω σε περιοχές όπου παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο Επίτροπος παρατηρεί ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραβιάσεις του Άρθρου 3 της ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) και άλλων κανόνων του διεθνούς και ενωσιακού δικαίου που είναι δεσμευτικοί για την Ελλάδα. Συνιστά την υιοθέτηση μιας προσέγγισης μηδενικής ανοχής στις επαναπροωθήσεις και άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διασφαλίζοντας ότι «οι ισχυρισμοί για τέτοιες πρακτικές διερευνώνται άμεσα, αμερόληπτα, διεξοδικά και αποτελεσματικά» και ότι όλα τα άτομα που υπόκεινται σε επιχειρήσεις ελέγχου των συνόρων έχουν επαρκή πρόσβαση σε εξατομικευμένες διαδικασίες για την έγερση αναγκών προστασίας, καθώς και σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα.
Ο Επίτροπος εκφράζει επίσης, ανησυχίες σχετικά με ζητήματα που επηρεάζουν τη λογοδοσία για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα. «Ενώ έχουν ληφθεί μέτρα για την ενίσχυση της λογοδοσίας, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στη διεξαγωγή αποτελεσματικών ερευνών, όπως επιβεβαιώνεται και από πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» αναφέρει το Συμβούλιο της Ευρώπης. Ο Επίτροπος συνιστά στις ελληνικές αρχές να προβούν σε αναθεώρηση των υφιστάμενων μηχανισμών λογοδοσίας που είναι αρμόδιοι για τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών και να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την ανεξαρτησία τους. Καλεί επίσης, τις ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι οι εθνικοί φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν την ικανότητα να παρακολουθούν και να υποβάλλουν αναφορές σχετικά με τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες στα σύνορα και ότι οι συστάσεις τους λαμβάνονται υπόψη και ότι οι νέοι μηχανισμοί που έχουν συσταθεί στο πλαίσιο του Συμφώνου της ΕΕ για το Άσυλο και τη Μετανάστευση είναι αποτελεσματικοί.
Όσο αφορά το ναυάγιο του Adriana, «ενός σκάφους που μετέφερε περίπου 750 άτομα και το οποίο βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα ανοιχτά της πόλης της Πύλου στις 14 Ιουνίου 2023», ο Επίτροπος συνιστά στις ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι «θα καθοριστούν οι ευθύνες για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη που μπορεί να συνέβαλε στο ναυάγιο της Πύλου, σύμφωνα με τα πρότυπα που ορίζονται στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων με την παρακολούθηση της έκθεσης του Συνηγόρου του Πολίτη».
Τέλος, ο Επίτροπος τονίζει τη σημασία της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος όπου η κοινωνία των πολιτών, τα μέσα ενημέρωσης και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προστατεύουν τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών, μπορούν να εκτελούν το έργο τους ελεύθερα και ανεμπόδιστα.
