Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 89η θέση παγκοσμίως όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου για το 2025, σύμφωνα με την ετήσια κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), υποχωρώντας μία θέση σε σχέση με το 2024 που ήταν στην 88η. Αυτή η θέση την καθιστά την τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου, δηλαδή ουραγό στην Ευρώπη.
Η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα παραμένει κρίσιμη και επιδεινούμενη, με την χώρα να βρίσκεται σε δυσμενή θέση σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω από χώρες όπως η Ουγγαρία (68η θέση), η Βοσνία (86η θέση) και η Κύπρος (77η θέση). Ακόμη και η Αλβανία, που δεν ανήκει στην ΕΕ, κατατάσσεται υψηλότερα στην 80ή θέση. Η κατάσταση χαρακτηρίζεται από τους RSF ως προβληματική, με το μιντιακό τοπίο στην Ελλάδα να επηρεάζεται από συγκρούσεις συμφερόντων και την άνιση διανομή κρατικής διαφήμισης, που υποδηλώνουν στενές σχέσεις μεταξύ ΜΜΕ και εξουσίας.
Η Ελλάδα βρίσκεται οριακά στην κατηγορία της «προβληματικής» ελευθερίας του Τύπου, καθώς από την 91η θέση και κάτω ξεκινά η βαθμίδα της «δύσκολης» κατάστασης, όπου βρίσκονται χώρες με σοβαρά προβλήματα στην ελευθερία του Τύπου, όπως η Γουατεμάλα, η Κολομβία και το Ισραήλ.
Η πτωτική πορεία της Ελλάδας στην κατάταξη των RSF αποτυπώνει μια συστημική κρίση που ξεκίνησε το 2021, με σημαντικά γεγονότα όπως το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών δημοσιογράφων και η δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ να επιδεινώνουν το κλίμα.
Συνολικά, η Ελλάδα παρουσιάζει χειρότερη κατάσταση από πολλές χώρες εκτός Ευρώπης, μεταξύ των οποίων το Κατάρ (79η), η Αργεντινή (87η) και η Μαλαισία (88η). Η κατάταξη αυτή υπογραμμίζει την ανάγκη για βελτίωση του περιβάλλοντος ελευθερίας του Τύπου στη χώρα.
Τα βασικά εμπόδια για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά και πολυδιάστατα προβλήματα στην ελευθερία του Τύπου, τα οποία δημιουργούν ένα τοξικό και επικίνδυνο περιβάλλον για την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Τα κύρια προβλήματα είναι τα εξής:
- Αυθαίρετες παρακολουθήσεις και υποκλοπές δημοσιογράφων, συχνά μέσω κακόβουλου λογισμικού (spyware), που πλήττουν την ασφάλεια και την ελευθερία των δημοσιογράφων.
- Απειλές, εκφοβισμός και βία κατά δημοσιογράφων, περιλαμβανομένων λεκτικών επιθέσεων και σωματικής βίας, που δημιουργούν κλίμα φόβου και αυτολογοκρισίας.
- Καταχρηστικές αγωγές SLAPP, οι οποίες χρησιμοποιούνται για να φιμώσουν ή να αποθαρρύνουν την κριτική δημοσιογραφία.
- Οικονομική επισφάλεια και πολιτικές πιέσεις, με χαμηλούς μισθούς δημοσιογράφων και άνιση κατανομή κρατικής διαφήμισης που ευνοεί φιλοκυβερνητικά μέσα, περιορίζοντας τον πλουραλισμό και την ανεξαρτησία των ΜΜΕ.
- Έλλειψη πρόσβασης σε δημόσια έγγραφα και πληροφορίες, παρά την ύπαρξη νομοθεσίας για την ελευθερία της πληροφορίας, με καθυστερήσεις ή αρνήσεις που δυσχεραίνουν τη δημοσιογραφική έρευνα και την κυβερνητική λογοδοσία.
- Κρίση αξιοπιστίας των μέσων ενημέρωσης και έντονη κοινωνική-πολιτική πόλωση, που υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στα ΜΜΕ και ενισχύει την πόλωση.
- Ανεπαρκής πολιτική βούληση και καθυστερήσεις στην υιοθέτηση ευρωπαϊκών προτύπων, όπως η αντιμετώπιση των αγωγών SLAPP, που αφήνουν κενά στην προστασία της ελευθερίας του Τύπου.
Συνολικά, η κατάσταση χαρακτηρίζεται από μια διαρκή παρακμή της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα, με σοβαρές επιπτώσεις για τη δημοκρατία και την κοινωνική εμπιστοσύνη. Η χώρα συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο προβληματικών στην Ευρώπη, με την ελευθερία του Τύπου να περιορίζεται σημαντικά από συνδυασμό τεχνολογικών, νομικών, οικονομικών και πολιτικών παραγόντων
