H τιμή του πετρελαίου σκαρφάλωσε σε υψηλό πέντε μηνών τη Δευτέρα, καθώς οι αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ στο Ιράν αναζωπύρωσαν τις ανησυχίες για ευρύτερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και επιθέσεις σε κρίσιμες ενεργειακές υποδομές ή στη ναυσιπλοΐα μέσω του Στενού του Ορμούζ.
Το αργό πετρέλαιο τύπου Brent - το διεθνές σημείο αναφοράς - έφτασε τα 81,40 δολάρια το βαρέλι κατά το άνοιγμα της ασιατικής αγοράς, προτού υποχωρήσει στα 77,63 δολάρια στο Λονδίνο, με ημερήσια άνοδο 0,8%. Ο αμερικανικός δείκτης West Texas Intermediate ενισχύθηκε έως και 4,6%, φτάνοντας τα 78,40 δολάρια, πριν διολισθήσει στα 74,42 δολάρια, επίσης με άνοδο 0,8%.
Σύμφωνα με αναλυτές, η περαιτέρω πορεία των τιμών θα εξαρτηθεί από την αντίδραση της Τεχεράνης ή των συμμάχων της, όπως οι Χούτι της Υεμένης. «Έχει ξεπεραστεί μια σαφής κόκκινη γραμμή», δήλωσε ο Jorge León, επικεφαλής γεωπολιτικής ανάλυσης στην εταιρεία Rystad Energy, υπογραμμίζοντας πως οι επιδρομές του Σαββατοκύριακου ήταν η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ έπληξαν άμεσα ιρανικό έδαφος.
«Σε ένα ακραίο σενάριο όπου το Ιράν απαντά με άμεσες επιθέσεις ή στοχεύει περιφερειακές πετρελαϊκές υποδομές, οι τιμές του πετρελαίου θα αυξηθούν απότομα», σημείωσε ο León. «Ακόμα και ελλείψει άμεσων αντιποίνων, οι αγορές είναι πιθανό να εκτιμήσουν ένα υψηλότερο ασφάλιστρο γεωπολιτικού κινδύνου».
Από την έναρξη των ισραηλινών επιθέσεων στο Ιράν, δέκα ημέρες νωρίτερα, η τιμή του πετρελαίου έχει ενισχυθεί κατά περίπου 14%. Η τάση αυτή απειλεί να μετακυλήσει και σε άλλες αγορές ενέργειας - όπως η βενζίνη - εντείνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις σε διεθνές επίπεδο.
Όπως εκτίμησε ο León, «η είσοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο έχει εισαγάγει ένα νέο επίπεδο αστάθειας στις αγορές ενέργειας», αφήνοντας τους traders σε αναμονή της «επόμενης κίνησης της Τεχεράνης».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προειδοποίησε το Ιράν ότι θα υπάρξουν περαιτέρω επιθέσεις αν δεν «κάνει ειρήνη». Ωστόσο, η Τεχεράνη είχε δηλώσει εκ των προτέρων ότι θα αντιδράσει σε κάθε εμπλοκή των ΗΠΑ. Στην εσωτερική πολιτική σκηνή, οι σκληροπυρηνικοί ζητούσαν ήδη αντίποινα από την Κυριακή. Ο διευθυντής της συντηρητικής εφημερίδας Kayhan κάλεσε το Ιράν να πλήξει τον αμερικανικό στόλο στον Περσικό Κόλπο και να σταματήσει τα δυτικά πλοία που διέρχονται από το Στενό του Ορμούζ.
Περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων θαλάσσιων εξαγωγών πετρελαίου διέρχονται καθημερινά από τη στενή αυτή θαλάσσια οδό που χωρίζει το Ιράν από τις αραβικές μοναρχίες. Οποιαδήποτε διαταραχή στη ναυσιπλοΐα στο Στενό του Ορμούζ θα πυροδοτούσε ακαριαία άνοδο στις τιμές της ενέργειας, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές.
Στενό του Ορμούζ: Μπορεί το Ιράν να αποκλείσει τη διέλευση και πώς;
Το Ιράν έχει απειλήσει επανειλημμένα στο παρελθόν να κλείσει το στενό, ωστόσο ειδικοί εκτιμούν ότι η πλήρης παρεμπόδισή του θα ήταν δύσκολη λόγω της παρουσίας του Πέμπτου Στόλου του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού στο Μπαχρέιν.
«Αξιωματούχοι ασφαλείας υποστηρίζουν ότι θα ήταν δύσκολο για το Ιράν να κλείσει πλήρως το Στενό του Ορμούζ για μεγάλο χρονικό διάστημα», ανέφερε η Helima Croft, πρώην αναλύτρια της CIA και νυν επικεφαλής στρατηγικής στην RBC Capital Markets. «Τούτου λεχθέντος, πολλοί ειδικοί ασφαλείας υποστηρίζουν ότι το Ιράν έχει την ικανότητα να χτυπήσει μεμονωμένα δεξαμενόπλοια και βασικά λιμάνια με πυραύλους και νάρκες», πρόσθεσε.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ίδιο το Ιράν χρησιμοποιεί το Στενό του Ορμούζ για να εξάγει πετρέλαιο στην Κίνα και σε άλλους μεγάλους εισαγωγείς.
Ιράν: Οι εναλλακτικές αντιδράσεις στην αμερικανική επίθεση
Μια εναλλακτική μορφή αντίδρασης από το Ιράν θα μπορούσε να περιλαμβάνει επιθέσεις σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Οι χώρες του Κόλπου έχουν καλέσει επανειλημμένα σε αποκλιμάκωση, εκφράζοντας φόβους για εμπλοκή στη σύγκρουση.
Σε ανακοίνωσή του το πρωί της Κυριακής, το υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ προειδοποίησε ότι η «επικίνδυνη ένταση» στην περιοχή μπορεί να έχει «καταστροφικές επιπτώσεις». Η Σαουδική Αραβία δήλωσε ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις με «μεγάλη ανησυχία».
Πετρέλαιο: Πιθανή ακόμη η υποχώρηση των τιμών
Οι αναλυτές της S&P Global Commodity Insights προειδοποίησαν πως η αύξηση των τιμών μπορεί να υποχωρήσει τις επόμενες ημέρες, αν δεν υπάρξει άμεση ιρανική αντίδραση.
«Το βασικό ερώτημα είναι τι ακολουθεί», σημειώνουν οι James Bambino και Richard Joswick. «Θα επιτεθεί το Ιράν στα αμερικανικά συμφέροντα άμεσα ή μέσω συμμαχικών πολιτοφυλακών; Θα ανασταλούν οι εξαγωγές αργού πετρελαίου του Ιράν; Θα επιτεθεί το Ιράν στη ναυτιλία στο Στενό του Ορμούζ;»
Ακόμα και σε περίπτωση διαταραχής των ιρανικών εξαγωγών, η S&P εκτιμά ότι τα τρέχοντα παγκόσμια αποθέματα και η αυξημένη παραγωγή του ΟΠΕΚ+ είναι πιθανό να διατηρήσουν την αγορά επαρκώς εφοδιασμένη, εφόσον παραμείνει ανοιχτό το Στενό του Ορμούζ.
Το Ιράν εξάγει περίπου 2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως, ενώ συνολικά 21 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα μεταφέρονται μέσω του Στενού από Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Σαουδική Αραβία, Κατάρ και ΗΑΕ.
Καθώς η γεωπολιτική ένταση στη Μέση Ανατολή παρατείνεται, οι αναλυτές εκτιμούν ότι αυξάνεται ο κίνδυνος παρατεταμένης περιόδου υψηλών τιμών πετρελαίου, με άμεσο αντίκτυπο στον πληθωρισμό και την παγκόσμια οικονομία.
«Η κυβέρνηση Τραμπ πιθανότατα θα δυσκολευτεί να εξισορροπήσει τις παραλυτικές πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, αποφεύγοντας παράλληλα μια παρατεταμένη αύξηση των τιμών του αργού πετρελαίου, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει τον πληθωρισμό και θα αποδυναμώσει την οικονομία των ΗΠΑ», σχολίασε ο Μάικλ Αλφάρο, επικεφαλής επενδύσεων της Gallo Partners, hedge fund με ειδίκευση στην ενέργεια και τη βιομηχανία.
Με πληροφορίες από Financial Times
