Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά

Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά Facebook Twitter
0

Έξι ηθοποιοί, αγκυλωμένοι, ασάλευτοι, σαν να ξυπνούν από λήθαργο χρόνων. Πυθίες που αφουγκράζονται και αναπαράγουν λέξεις που έρχονται από τα έγκατα, βγαίνουν από τα σπλάχνα. Τον λόγο του Γιώργου Χειμωνά-απολογισμό της ανθρώπινης φυλής. Η παράσταση που ετοιμάζει ο σκηνοθέτης Τάκης Τζαμαργιάς έχει αφετηρία τον Γιατρό Ινεότι, τους Χτίστες, αλλά και αποσπάσματα από τον Εχθρό του ποιητή και το Μυθιστόρημα. Μια σύνθεση που επεξεργάστηκε μαζί με τους Ιερώνυμο Πολλάτο και Βαγγέλη Ραπτόπουλο, έντυσε με την υποβλητική μουσική του Πλάτωνα Ανδριτσάκη (τραγούδι Μαριάνθη Σοντάκη) και την εικόνα-video art των Com.odd.or . σε σκηνικό του Γιάννη Θεοδωράκη.

Γιατί επιλέξατε να θεατροποιήσετε τον πεζό λόγο του Γιώργου Χειμωνά;

ΤΑΚΗΣ ΤΖΑΜΑΡΓΙΑΣ: Μ' απασχολεί πάντα η μεταγραφή της λογοτεχνίας στο θέατρο. Εδώ κινήθηκα από την αγάπη μου για τη Λούλα Αναγνωστάκη, με την οποία ο Γιώργος Χειμωνάς -πέρα από το ότι ήταν σύζυγοι-, έχει και λογοτεχνικές συγγένειες. Το μεγαλύτερο μέρος το έχουμε δανειστεί από τον Γιατρό Ινεότη, που μαζί με τους Χτίστες, εκφράζει τη συλλογιστική του, που είναι το τέλος του ανθρώπου και της συνειδητότητας.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ο Χειμωνάς είναι σαν να είχε προφητεύσει αυτό το τέλος εποχής που ζούμε. Όχι με όρους ρεαλιστικούς, δεν εννοώ την οικονομική κρίση.

Τ.Τ.: Ο ίδιος, βέβαια, δηλώνει ότι δεν τον ενδιαφέρει καθόλου το μέλλον, αλλά ένα άχρονο παρόν, που φαίνεται σαν να πρόκειται να έρθει.

Είναι ένας θεματικός άξονας που διαπερνά πολλές παραστάσεις του Φεστιβάλ, σαν να μιλάνε όλοι για ένα τέλος, μια αγωνία για το άγνωστο «ύστερα».

Τ.Τ.: Περιέργως, υπάρχει όντως μια επικαιρικότητα. Το παρατηρούν όλοι όσοι έχουν δει πρόβες. Εγώ ήθελα να προσεγγίσω τον λόγο του, για τον οποίο ο ίδιος ο Χειμωνάς υποστηρίζει ότι είναι κυρίως προφορικός λόγος. Και είχε ενδιαφέρον να δούμε πώς μπορούσε να γίνει αυτή η προσέγγιση θεατρικά. Πώς μπορεί να ηχήσει. Πιο πολύ με την έννοια του «αφουγκράζομαι», γι' αυτό και έχει επιλεγεί αυτό το σχήμα της ακινησίας. Πιστεύω, άλλωστε, ότι το θέατρο υπηρετεί και απευθύνεται στα ώτα.

Το έργο του χαρακτηρίζεται από εικόνες σχεδόν εφιαλτικές και έναν παραληρηματικό λόγο συχνά ακατάληπτο...\

Τ.Τ.: Είναι ένας λόγος χωρίς ειρμό, αρχή, μέση, τέλος. Ένας λόγος που προκαλεί και ζωντανεύει αισθήσεις.

Β.Ρ.: Εγώ που τον γνώριζα τον άκουγα συχνά να λέει μισο-προβοκατόρικα μισο-παραπονεμένα, «μα, μπορεί να τα καταλάβει και ένα μικρό παιδί, ένας αγράμματος άνθρωπος». Πιστεύω ότι υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στον Χειμωνά: είναι ταυτόχρονα λαϊκός αλλά και χωρίς ειρμό.

Τ.Τ.: Θα 'λεγα λαϊκότροπος. Εμένα μου κάνει τρομερή εντύπωση το γεγονός ότι τα έργα του δεν αφορούν μόνο μια πνευματική ελίτ. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που δεν διαβάζουν λογοτεχνία, αλλά έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με το έργο του. Άνθρωποι που δεν το περιμένεις.

Οπότε, η επιλογή σας να τον θεατροποιήσετε είναι εύστοχη. Συγκινεί, λέτε, έναν κόσμο ανυποψίαστο.

Τ.Τ.: Η παράσταση φιλοδοξεί -επικεντρώνεται- να αναδείξει την ήδη υπάρχουσα θεατρικότητα. Δεν κάνει καμιά προσπάθεια να την επιβάλει με θεατρικά τερτίπια και τεχνάσματα. Θεατρικότητα με την έννοια της προφορικότητας. Το πώς μπορεί ο λόγος να ειπωθεί από έξι ηθοποιούς, που είναι σαν να έχουμε έξι ερημιές.

Στις πρόβες είδα να αναδεικνύεται μια ατμοσφαιρική παράσταση...

Τ.Τ.: Ακριβώς. Αλλά και ο ίδιος ο λόγος δονεί. Δεν κάναμε καμία προσπάθεια να παίξουμε ρόλους. Η προσπάθειά μας είναι να κρατηθεί μεταξύ αφήγησης και θεατρικότητας. Μεταξύ αναλογίου και παράστασης.

Β.Ρ.: Υπάρχει δραματικότητα στο ίδιο το κείμενο. Στον Χειμωνά, όπως σ' όλα τα ιερατικά κείμενα, στον Κάλβο, δεν υπάρχουν κωμικά στοιχεία. Ενώ στη ζωή μας είναι πολύ έντονα και σφιχταγκαλιασμένα με τα δραματικά, στα ιερατικά κείμενα υπάρχει μια μονοσήμαντη δραματικότητα.

Η οποία κάνει τους ηθοποιούς παρόλη τη στατικότητά τους, να πάλλονται.

Τ.Τ.: Δεν ήθελα οτιδήποτε άλλο να θολώσει τον λόγο. Ήθελα να είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Γι' αυτό επέλεξα τη στατικότητα, που βγήκε μέσα από την ίδια την πορεία της δουλειάς, μια στατικότητα που είναι ουσιαστικά ακινησία. Μπορεί να μην έχουμε μετατόπιση, αλλά έχουμε μια εσωτερική κίνηση που μας οδηγεί σε ένα είδος αγρύπνιας που ήταν και το ζητούμενο. Δηλαδή αυτό που συναντούσαμε παλιότερα στις αγρύπνιες. Να βρουν τα όρια της αντοχής τους. Γιατί, έτσι κι αλλιώς, τα πρόσωπα όλα είναι ένα πρόσωπο. Ο ήρωάς του σε κατάσταση ακραία.

Ποιος είναι ο ήρωας αυτός;

Τ.Τ.: Ο ίδιος. Σηματοδοτεί ότι είναι ένας ήρωάς του. Λέει όμως ότι καταρχάς τον αφορά ο άνθρωπος. Τους Χτίστες τούς έγραψε με αφορμή έναν ταξιτζή. Μέσα από πολλές επεξεργασίες, μέσα από ένα παλίμψηστο, ο ταξιτζής γίνεται ο κήρυκας. Προσπάθησα μέσα από τη διαδικασία που ακολουθήσαμε να δω τι σημαίνει ο λόγος για καθέναν από τους έξι ηθοποιούς, που είναι έξι ερημιές, έξι μοναξιές, που προς το τέλος του έργου συναντιούνται.

Συναντούν τη μοναξιά του Χειμωνά;

Τ.Τ.: Νομίζω ναι. Τη μοναξιά τη δική τους, πρώτα απ' όλα. Γιατί ο Χειμωνάς ανακαλεί μνήμες. Υπάρχει ένα κομμάτι προσωπικής μνήμης που είναι πολύ συγκεκριμένο και συνειδητό, και υπάρχει μια άλλη μνήμη συλλογική.

Δεν τον απασχολεί πρωτίστως η σκοτείνια της ανθρώπινης μοίρας, μια «αυτιστική» πορεία προς τον θάνατο;

Τ.Τ.: Θέτει το πρόβλημα επικοινωνίας που δεν είναι επίπλαστο. Ο Χειμωνάς θεωρεί δεδομένο ότι δεν υπάρχει καμιά ελπίδα επικοινωνίας. Είναι το μέρος που πηγάζει από τον Μπέκετ, όμως με τη διαφορά ότι έχει ως τελευταίο απάγκιο τη γλώσσα. Θεωρώντας ότι ούτε μ' αυτή θα επικοινωνήσεις...

Β.Ρ.: Πρέπει να υπενθυμίσω εδώ ότι ως νευρολόγος-ψυχίατρος διερευνούσε τα κέντρα του εγκεφάλου όπου αναπτύσσεται η γλωσσική αφασία. Θεωρούσε, δε, ότι ο λόγος είναι ο κόσμος. Ότι η προβληματική κατάσταση του λόγου δείχνει και την προβληματική κατάσταση του ανθρώπου.

Τ.Τ.: Από την άλλη υπάρχει και μια αθωότητα. Υπάρχουν στιγμές που ο ίδιος ο λόγος, παρόλη την πυκνότητά του, έχει στιγμές μαγικές, όπου νιώθεις πραγματικά το βλέμμα ενός άδολου παιδιού. Τη στιγμή που τελειώνουν όλα μπορεί και βλέπει μέσα στο απέραντο σκοτάδι ένα μικρό φως. Που κι αυτό δεν είναι ελπίδα. Δεν έχει να περιμένει τίποτα από αυτό, ουσιαστικά η οδύνη του ανθρώπου, παρόλη τη φιλοσοφία, την επιστήμη, δεν λύθηκε. Ο Χειμωνάς μού θυμίζει τον Οιδίποδα μετά τη τύφλωση. Αισθάνομαι ότι φτάνει σε ένα βαθμό αυτογνωσίας, πραγματικά. Αυτό εμάς, ως ομάδα, μας πρόσφερε ένα πολύτιμο ταξίδι. Κάτι μας αναμόχλευσε που δεν μπορούμε να το αρθρώσουμε, εξού και ο τίτλος: «Ανείπωτο».

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κυνηγώντας τον χαμένο χρόνο σε ένα έργο για την εξουσία

Θέατρο / «Δελφίνοι ή Καζιμίρ και Φιλιντόρ»: Ένα έργο για τη μόνιμη ήττα μας από τον χρόνο

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί και γράφει ένα έργο-παιχνίδι, εξετάζοντας τις σχέσεις εξουσίας, τον δημιουργικό αντίλογο και τη μάταιη προσπάθεια να ασκήσουμε έλεγχο στη ζωή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ