Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Η Ισιδώρα Ντάνκαν στον έρημο Κολωνό του 1903

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903

0

ΔΕΚΑ ΜΟΝΟ ΘΑ ΗΤΑΝ ΟΙ ΕΚΛΕΚΤΟΙ. Κάθε νύχτα, αγόρια όλο νευρικότητα γέμιζαν τα ερείπια του Θεάτρου του Διονύσου στους πρόποδες της Ακρόπολης κι έπαιρναν θέση στο κέντρο της σκηνής. Εκεί, καθένα έβαζε την ψυχή του στο τραγούδι του, ενώ η παράξενη ξένη καθόταν στους μαρμάρινους θρόνους, τους ίδιους που χρησιμοποιούσαν και οι επιφανείς Αθηναίοι στους αρχαίους καιρούς. Η γυναίκα κάρφωνε εξεταστικά το βλέμμα της στα αγόρια, στο καθένα ξεχωριστά, διακόσια «κακοντυμένα αλάνια» συνολικά. Η Ισιδώρα Ντάνκαν ήξερε ακριβώς τι ζητούσε. Φεύγοντας από την Αθήνα, θα έπαιρνε μαζί της έναν χορό δέκα ντόπιων αγοριών.

 

Η Ντάνκαν και η οικογένειά της έφτασαν στην Αθήνα το φθινόπωρο του 1903 κι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Κοπανά, στις πλαγιές του Υμηττού, τοποθεσία που τους παρείχε ανεμπόδιστη θέα στην Ακρόπολη. Η κατασκευή του οικογενειακού συγκροτήματος, που το αποκαλούσαν «ο ναός μας», είχε ξεκινήσει πολύ φιλόδοξα, δεν ολοκληρώθηκε όμως ποτέ. Με χαρακτηριστική απερισκεψία, οι Ντάνκαν είχαν αγοράσει γη που δεν εξασφάλιζε πρόσβαση σε νερό. Μέχρι το τέλος του χρόνου η Ισιδώρα είχε φύγει.

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Οι Ντάνκαν ντυμένοι με χιτώνες πάνω από τα ανασκαμμένα χώματα επιβλέπουν τις εργασίες κατασκευής του «ναού» τους στην κορυφή του Υμηττού. Με χαρακτηριστική απερισκεψία, είχαν αγοράσει γη που δεν εξασφάλιζε πρόσβαση σε νερό. Μέχρι το τέλος του χρόνου η Ισιδώρα θα είχε φύγει.

 

Μέσα σ' ένα δευτερόλεπτο, η Ντάνκαν είχε αντιληφθεί την πεμπτουσία της κίνησης ως προσευχή. Η αλήθεια που της αποκαλύφθηκε μέσα στο περιστύλιο του Παρθενώνα γέννησε μέσα της μια κίνηση που ξεπήδησε από το διάφραγμά της και ανάγκασε τα χέρια της να υψωθούν σε στάση δέησης. Οι περίφημες φωτογραφίες του Edward Steichen με την Ντάνκαν σε εκπληκτικές πόζες μέσα στην περίσταση του Παρθενώνα τραβήχτηκαν το 1920.

 

Οι μήνες όμως που πέρασε στην Αθήνα την είχαν μεταμορφώσει και γεμίσει. Μαζί με τους ανθρώπους τους οποίους συναναστρεφόταν, ποιητές, τραγουδιστές, χορευτές, καλόγερους, χωρικούς και βασιλιάδες, δημιούργησαν έναν κύκλο που πειραματιζόταν επάνω στον χορό, στο θέατρο, στη μουσική και στην υφαντική.

Οι Ντάνκαν απήγγελλαν στίχους και χόρευαν κάθε πρωί στο Θέατρο του Διονύσου. Τα απογεύματα όργωναν τα μουσεία και τις βιβλιοθήκες της πόλης, προσπαθώντας να κατανοήσουν την αρχαία ελληνική καλλιτεχνική φόρμα και κίνηση μελετώντας ποίηση, δραματουργία, γλυπτική και αγγειογραφία. Αυτό που ενδιέφερε ιδιαίτερα την Ισιδώρα και τον αδελφό της Ρέυμοντ, ο οποίος μετά από σύντομη γνωριμία παντρεύτηκε την Πηνελόπη Σικελιανού, αδελφή του μεγάλου ποιητή, ήταν να ανασύρουν από τη λήθη τον ήχο της αρχαίας ελληνικής μουσικής, γι’ αυτό αναζητούσαν χειρόγραφα βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής. Η θεωρία τους ήταν ότι οι ύμνοι των πρωτοχριστιανικών εκκλησιών είχαν τις ρίζες τους στις στροφές των αρχαίων ελληνικών ύμνων. Οι Ντάνκαν άκουγαν επίσης προσεκτικά τους ντόπιους, άντρες και αγόρια, που τραγουδούσαν παραδοσιακά λαϊκά τραγούδια, ελπίζοντας να εντοπίσουν σ’ αυτά ίχνη αρχαίας ελληνικής μουσικής των κλασικών χρόνων.

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Η Ντάνκαν με τα παιδιά που επέλεξε στην Ελλάδα και έναν δάσκαλο Βυζαντινής μουσικής, 1903

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Η Ισιδώρα Ντάνκαν και οι μαθήτριές της Ίρμα, Λίζα και Μαργαρίτα στη Θήβα, Ελλάδα, 1920. Μια σπάνια φωτογραφία.

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Το σπίτι των Ντάνκαν στον Υμηττό, πριν αναστηλωθεί και χαρακτηρισθεί νεώτερο μνημείο.

 

Η Ισιδώρα ήταν αποφασισμένη να αναδημιουργήσει έναν αρχαίο χορό αγοριών για να περιοδεύσει μαζί της στην Ευρώπη σε μια παράσταση των Ικέτιδων του Αισχύλου. Πράγματι, συγκέντρωσε τις δέκα καλύτερες αγορίστικες φωνές της Αθήνας και επιστράτευσε έναν νεοχρισθέντα ορθόδοξο ιερέα με ειδίκευση στη βυζαντινή μουσική για να εκπαιδεύσει τα δέκα τυχερά πιτσιρίκια που θα συγκροτούσαν την επονομαζόμενη Ελληνική Χορωδία. Η οικογένεια Ντάνκαν και oι μικροί τραγουδιστές έφυγαν από την Αθήνα πριν το τέλος του χρόνου για να ταξιδέψουν στη Βιέννη, στο Μόναχο και στο Βερολίνο.

 

Στο Μόναχο έδωσαν μια παράσταση για τους φοιτητές του διάσημου αρχαιολόγου Adolf Furtwangler, ο οποίος προλόγισε την εκδήλωση με μια διάλεξη επάνω στους αρχαίους ελληνικούς ύμνους που είχαν μελοποιηθεί από τον ιερέα. Τα αγόρια τραγούδησαν σαν αρχαίος χορός, ντυμένα με χιτώνες και με σανδάλια στα πόδια. Η ίδια η Ισιδώρα χόρεψε τον ρόλο και των πενήντα Δαναΐδων. Το κοινό παραληρούσε.

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
H Iσιδώρα Ντάνκαν στο Θέατρο του Διονύσου, 1920
Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Ο Steichen τράβηξε αυτή την φωτογραφία στην Ακρόπολη το 1921, με μια από τις αφοσιωμένες μαθήτριες της Ντάνκαν, που αποκαλούνταν «Isadorables». Το μοντέλο αυτής της εικόνας είναι η Thérèse Duncan, μία από τις υιοθετημένες κόρες της Ισιδώρας. Γεννήθηκε ως Thérèse Kruger στη Δρέσδη της Γερμανίας. Η Ντάνκαν την είδε να χορεύει σε μια σχολική εκδήλωση για τα Χριστούγεννα και την πήρε στη σχολή χορού της. Ταξίδεψε με τις Isadorables στην Αμερική στη δεκαετία του 1910 και έφυγε από την σχολή το 1922, λίγο μετά από αυτή την πόζα της στον Ιερό Βράχο.

 

Σε κάθε νέο προορισμό, ωστόσο, ο ενθουσιασμός για τη χορωδία ξεφούσκωνε. Όταν πια έφτασαν στο Βερολίνο, μετά από εξάμηνη περιοδεία, οι φωνές των αγοριών είχαν αρχίσει να αλλάζουν· οι μελωδικοί κάποτε ήχοι γίνονταν διαπεραστικοί και παράφωνοι. Τα παιδιά είχαν χάσει τη θεία αγορίστικη εκφραστικότητα που τόσο είχε γοητεύσει την Ντάνκαν στο Θέατρο του Διονύσου. Είχαν επίσης ξεπεταχτεί σε ύψος, κάποια ακόμη και τριάντα πόντους, ενώ είχαν ξεφύγει και σε θέματα πειθαρχίας. Την άνοιξη του 1904 στάλθηκαν πίσω στην Αθήνα από το Βερολίνο με τρένο, σε βαγόνι δεύτερης θέσης, με τις φουφούλες που τους είχαν αγοράσει από το πολυκατάστημα Wertheim’s στις αποσκευές τους, ενθύμια του μεγάλου πειράματος της Ντάνκαν για την αναδημιουργία ενός αρχαίου ελληνικού χορού.

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Ο Steichen είχε ταξιδέψει στην Ακρόπολη με τις Isadorables επειδή η Ντάνκαν του είχε υποσχεθεί το αδιανόητο: ότι θα τον αφήσει να την κινηματογραφήσει για πρώτη και τελευταία φορά. Πράγμα που δεν έγινε ποτέ και από κανέναν. Κι έτσι, με μια φωτογραφική μηχανή που δανείστηκε, τράβηξε μερικές φωτογραφίες της που έμειναν κι αυτές στην Ιστορία.
Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter

 

Η παράσταση αρχαίων ήχων και κινήσεων έτσι όπως την οραματίστηκε η Ισιδώρα Ντάνκαν υπήρξε χειμαρρώδης και φανταχτερή, παρ’ όλα αυτά παραμένει διδακτική ακόμη και σήμερα. Κατά την παραμονή της στην Αθήνα, η Ντάνκαν ανέβαινε συχνά στην Ακρόπολη, καλώντας τις δυνάμεις των μνημείων να της στείλουν την έμπνευση. Οι περιγραφές των στιγμών της αναμονής είναι έντονα συναισθηματικές και απροσποίητες:

 

«Για πολλές μέρες καμία κίνηση δε μου ερχόταν. Και τότε, μια μέρα γεννήθηκε στον νου μου μία σκέψη: οι κίονες αυτοί φαίνονται τόσο ίσιοι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι· καθένας κυρτώνει ελαφρά από τη βάση προς την κορυφή, καθένας βρίσκεται σε ρέουσα κίνηση, αεικίνητος, και η κίνηση του καθενός εναρμονίζεται με των άλλων. Κι ενώ έκανα αυτή τη σκέψη, τα χέρια μου υψώθηκαν αργά προς τη μεριά του Ναού και έγειρα μπροστά - και τότε ήξερα πως είχα βρει τον χορό μου και πως ο χορός αυτός ήταν μια Προσευχή»

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Η «δις Δόνκαν» χορεύει στον Κολωνό. Ένα σπάνιο πρόγραμμα εκείνης της παράστασης του Βασιλικού Θεάτρου της Αθήνας, 1903.

 

Μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο, η Ντάνκαν είχε αντιληφθεί την πεμπτουσία της κίνησης ως προσευχή. Η αλήθεια που της αποκαλύφθηκε μέσα στο περιστύλιο του Παρθενώνα γέννησε μέσα της μια κίνηση που ξεπήδησε από το διάφραγμά της και ανάγκασε τα χέρια της να υψωθούν σε στάση δέησης. Οι περίφημες φωτογραφίες του Edward Steichen με την Ντάνκαν σε εκπληκτικές πόζες μέσα στην περίσταση του Παρθενώνα τραβήχτηκαν το 1920, δεκαεπτά χρόνια αφότου είχε γράψει τις παραπάνω γραμμές. Όπως πολλοί άλλοι πριν και μετά από αυτή, η Ντάνκαν θα ένιωθε την ανάγκη να επισκέπτεται ξανά και ξανά τον Παρθενώνα σε όλη τη διάρκεια της ζωής της.

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter

 

Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Η κορυφαία μουσικοκριτικός της εποχής Σοφία Σπανούδη γράφει για τον χορό της «Ντόνκαν» στο περιοδικο Μουσική Κίνησις: «Θυμίζει τον κυματισμό που έχουν τα κλαδιά των δέντρων, τα νερά, η φύση, τα πουλιά όταν πετούν...»
Οι λιγάκι εκκεντρικές μέρες της Ισιδώρας Ντάνκαν στην Αθήνα του 1903 Facebook Twitter
Η Ντάνκαν σε σχέδιο του John Sloan

 

___________________
Ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Τζόαν Μπρέτον Κόνελι: Το αίνιγμα του Παρθενώνα, Εκδόσεις: Πατάκης, Μετάφραση: Κατερίνα Σέρβη, Επιμέλεια: Μαρίνα Κολιτσοπούλου, Σελίδες: 560

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Πώς κατανοούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την ψυχική ασθένεια; Ήταν θεϊκή τιμωρία, παθολογία του σώματος ή ένα υπαρξιακό βάρος που αποτυπωνόταν στη λογοτεχνία και στο θέατρο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Γιώργο Καζαντζίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Λατινικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για τον τρόπο με τον οποίο η αρχαιοελληνική κοινωνία εξηγούσε, απεικόνιζε και αντιμετώπιζε τις ψυχικές διαταραχές.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ