Γεννήθηκα το 1970 στη Θεσσαλονίκη και μεγάλωσα σε ένα μεσοαστικό περιβάλλον. Οι γονείς μου είχαν προσφυγική καταγωγή και έντονη αριστερή ιδεολογία. Ωστόσο ο πατέρας μου ήταν πετυχημένος δικηγόρος και δεν μου έλειψε τίποτε: βιβλία, ταξίδια, χαρτζιλίκι. Φυσικά υπήρχαν και μεγάλες παθογένειες και τραύματα, όπως και πολλά ελλείματα. Αλλά υπήρχε πολλή αγάπη και υπερβολική, ανοικονόμητη δοτικότητα.
• Όλοι οι άνθρωποι κουβαλάμε την παιδική μας ηλικία. Και δεν την ερμηνεύουμε ούτε την αποτιμούμε – την κρατάμε σαν φυλαχτό. Για μένα ήταν τα καλοκαίρια στη Μακραφού της Χαλκιδικής, τα αναχώματα με το κοκκινόχωμα της Άνω Τούμπας. Ο τρόμος της νύχτας, τα ακαθόριστα ερωτικά συναισθήματα, η λαχτάρα της φιλίας. Και η μαμά μου, που τα βράδια ξύπναγα και προσπαθούσα μέσα στο σκοτάδι να ακούσω την ανάσα της, να βεβαιωθώ ότι αναπνέει.
• Ως παιδί, πέρασα από πολλά στάδια μεγαλομανίας. Ήθελα να γίνω μεγάλος πολεμιστής και στρατηλάτης, κατόπιν επαναστάτης κι ύστερα επιστήμονας που θα έσωζε τον κόσμο από φριχτές αρρώστιες. Κάποτε, όταν διάβασα τους Αθλίους του Ουγκό, σκάλωσα στο «συγγραφέας». Ξεκίνησα το γράψιμο ως συνέχεια της ανάγνωσης. Ήθελα να συμπληρώνω τις ιστορίες που λάτρευα: του Ιούλιου Βερν, του Δουμά, τον Ουάιλντ. Κάποτε άρχισα να γράφω ποιήματα πιστεύοντας πως έπρεπε να εκφράσω μια «νέα επαναστατική ηθική». Με το τέλος της εφηβείας στράφηκα στις πεζές αφηγήσεις. Στα τριάντα μου άρχισα να γράφω και δοκίμια. Θέατρο άρχισα να γράφω μετά τα σαράντα μου.
Σε ηθικό επίπεδο με βαραίνουν τα παιδιά που άφησα πίσω μου, στα ορφανοτροφεία της Αντίς Αμπέμπα, όταν ολοκληρώθηκε η διακρατική υιοθεσία το 2017. Πήραμε την κόρη μας και φύγαμε δίχως να κοιτάξουμε πίσω. Κάθε βράδυ σκέφτομαι πως θα μπορούσα να είχα κάνει κάτι διαφορετικό.
• Έφυγα από τη Θεσσαλονίκη σε μεγάλη ηλικία – στα σαράντα μου. Είχα εκφράσει ακραίες απόψεις ενάντια στον κυρίαρχο εθνοφασισμό που ρήμαξε –και ρημάζει– την πόλη μου και πια δεν μπορούσα ούτε να εργαστώ, ούτε να υπάρξω σε αυτήν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως πρώτα ανεβήκαν 32 παραστάσεις έργων μου στην Αθήνα και διάφορες άλλες πόλεις (στο Βερολίνο, στη Λευκωσία και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας), και ύστερα ανέβηκε κι ένα έργο μου στη Θεσσαλονίκη, αφού είχα ζήσει στους δρόμους της επί τέσσερις δεκαετίες. Μόνο έπειτα από την πανδημία άλλαξε αυτό και πλέον υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ των ανεβασμάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
• Υπήρξαν δύο άνθρωποι που σφράγισαν τη νεότητά μου και δυστυχώς έχουν φύγει και οι δύο απ’ τη ζωή: ο ξάδελφός μου γιατρός Θανάση Τριαρίδης –είχαμε το ίδιο ονοματεπώνυμο–, και ο δάσκαλός μου ποιητής και συγγραφέας Θανάσης Γεωργιάδης. Θέλω να αναφέρω άλλους τρεις που ευτυχώς είναι μαζί μας: την αδελφή μου δημοσιογράφο Αγγελική Τριαρίδου και τους αδελφικούς μου φίλους, τους γιατρούς Γιάννη Μπουκοβίνα και Εύη Γινικοπούλου. Αυτοί οι πέντε άνθρωποι, πέρα από την ολόφωτη διαδρομή της ζωής τους, μού έδειξαν τι θα πει να αγαπάς δίχως δεύτερη σκέψη – δίχως να περιμένεις κανένα αντάλλαγμα.
• Δεν θα ήμουν τίποτε χωρίς τους φίλους. Νομίζω πως ό,τι έκανα και έγραψα και έφτιαξα στη ζωή μου –βιβλία, εκδόσεις, κείμενα, παραστάσεις, μαθήματα, σεμινάρια, ταξίδια, πολιτικές δράσεις– ήταν μονάχα το μέσο για να συνδεθώ με ανθρώπους και να γίνουμε φίλοι. Επιδιώκω με πάθος τη φιλία με τον κάθε άνθρωπο που ανταμώνω: τους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες που ανεβάζουν τα έργα μου, τους μαθητές μου στη γραφή και στα σεμινάρια πολιτισμού, τους συνοδοιπόρους στις εκδόσεις ή στον πολιτικό ακτιβισμό. Όλους αυτούς τους ανθρώπους τούς διάλεξα και με διάλεξαν –τους λογαριάζω ως τη μεγάλη οικογένειά μου. Η φιλία δεν είναι κάτι που προκύπτει από τύχη, είναι κάτι που το επιλέγεις και σε επιλέγει. Γι’ αυτό είναι και η πιο ουσιαστική μορφή ανθρώπινου δεσμού.
η διαθήκη των γκαβλωμένων ανθρώπων, Τυπωθητω
• Υπήρξαν μέχρι τώρα δύο σημεία καμπής στη ζωή μου, δύο κρίσιμες πνευματικές μετατοπίσεις που με καθόρισαν. Η πρώτη συνέβη στα χρόνια 1999 και 2001 – ανάμεσα στα 29 και στα 31 μου χρόνια. Τότε γεννήθηκαν τα (μεγάλα σήμερα) παιδιά μου. Και ίσως λόγω αυτής της συνθήκης γύρεψα να σχηματίσω μέσα μου την έννοια του «τρεμάμενου σώματος», αυτού που έκτοτε έγινε και η κεντρική μου ιδεολογία. Ξεκίνησα με τα βιβλία της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου –κυρίως με το «Ο Άλλος εν διωγμώ»– κι ύστερα πήγα στον Πρίμο Λέβι και στην Σβετλάνα Αλεξίεβιτς. Ο κόσμος της ανείπωτης βίας που αναδυόταν από τα κείμενα αυτά με συγκλόνισε: μια ρημαγμένη ανθρωπινότητα που πρέπει να χτίσει την όποια ζωτική προσδοκία της με τα υλικά της απελπισίας. Κι έτσι, εκείνη την τριετία, κατέληξα σε ένα πολιτικό –ή και μεταπολιτικό– σχήμα: οτιδήποτε σκότωνε, μείωνε, ταπείνωνε, αφάνιζε το τρεμάμενο σώμα των ανθρώπων ήταν το κακό στο οποίο θα στεκόμουν απέναντι. Οτιδήποτε χειραφετούσε και δόξαζε το τρεμάμενο σώμα θα ήταν το καλό που θα πάσχιζα να υπερασπιστώ. Κι έτσι άρχισα να γράφω τα «Μελένια λεμόνια» – γυρεύοντας να μιλήσω για την ιερή γκάβλα και τους ιερούς σπασμούς του σώματος.
• Το δεύτερο σημείο καμπής ήρθε στα χρόνια 2016-2017, στα 47 μου χρόνια, όταν βρέθηκα στην Αντίς Αμπέμπα, στη διαδικασία της διακρατικής υιοθεσίας της κόρης μου, της Αργκάνε. Καθημερινά έβλεπα σκηνές απερίγραπτης εξαθλίωσης και έκπτωσης, εγκαταλελειμμένα βρέφη σε κουτιά παπουτσιών, ανθρώπους πεταμένους κυριολεκτικά στον πάτο του καζανιού του κόσμου. Και τότε ένιωσα πως ό,τι είχα γράψει μέχρι τότε δεν είχε κανένα νόημα – και πως έπρεπε είτε να παραιτηθώ από οποιαδήποτε πνευματικότητα, είτε να γράψω κάτι για αυτό που ζούσα. Τότε έγραψα τρία θεατρικά έργα, το Leopold, το Football, το HIV, τη λεγόμενη Τριλογία της Αφρικής. Και τα τρία κείμενα ξεκίνησαν εκείνα τα βράδια στην Αντίς Αμπεμπα – για να μιλήσω για τα εγκλήματα που δημιούργησαν εκείνη την κόλαση. Ήταν τα εγκλήματα της Δύσης, του πολιτισμού μου, του κόσμου μου σε βάρος των πεινασμένων. Όσα κείμενα και έργα και βιβλία έχω γράψει έκτοτε νιώθω πως συνεχίζουν αυτή την ακολουθία.
• Η οικογένεια, με τη στενή της έννοια, είναι μια ζωτική νοσηρότητα για όλους τους πολιτισμούς του κόσμου. Τι εννοώ; Πως δεν μπορεί να υπάρξει κανένας πολιτισμός χωρίς οικογένεια και, από την άλλη πλευρά, μέσα στην οικογένεια υπάρχει μια νοσηρή αφετηρία καθώς δένονται με δεσμούς ακατάλυτους άνθρωποι που δεν έχουν διαλέξει ο ένας τον άλλον. Δεν είναι τυχαίο πως, πριν από τον Φρόιντ και την ψυχανάλυση, ετούτη την αντίφαση την επισήμαναν με εμμονή οι Έλληνες τραγικοί και ύστερα από αυτούς όλη η παγκόσμια λογοτεχνία. Σε προσωπικό επίπεδο ήρθαν έτσι τα πράγματα κι έκανα δύο οικογένειες και πέντε παιδιά. Μακάρι να καταφέρω να τους προσφέρω την αγάπη που νιώθω.
• Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που τα έκανα λάθος και για τα οποία ντρέπομαι. Και υπάρχουν και πάρα πολλά που δεν έκανα ενώ έπρεπε να τα κάνω – και για τα οποία ντρέπομαι επίσης. Πολλές φορές πλήγωσα τους ανθρώπους (συχνά πολύ κοντινούς μου) με απαίσιες και ναρκισσιστικές –και εν τέλει κακοποιητικές– συμπεριφορές. Ντρέπομαι που το 1994 δείλιασα να γίνω από τότε αντιρρησίας συνείδησης και πήγα στρατιώτης. Έτσι εκπαιδεύτηκα να σκοτώνω ανθρώπους, να χρησιμοποιώ όπλα, να μετέχω κι εγώ στη δοξολογία του θανάτου και του φόνου. Ντρέπομαι για το ότι τρώω κρέας – πόσο μπορούμε να μιλάμε για ηθική όταν δολοφονούμε ζώα για να τα φάμε; Ντρέπομαι για όλες εκείνες τις αθλιότητες στις οποίες συναίνεσα και καθημερινά συναινώ. Και για άλλα ακόμη.
• Έγινα αντιρρησίας συνείδησης το 2009 – στην εφεδρική θητεία. Τότε βρήκα το σθένος να αντιπαρατεθώ στο κοινωνικό περιβάλλον και να το κάνω. Ο στρατός είναι η εκπαίδευση στον φόνο, τον θάνατο και τη διασπορά του τρόμου – μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου ανθρώπου. Η ιστορία του ανθρώπου είναι μια αλληλοδιαδοχή σφαγμένων σωμάτων από δολοφόνους άγνωστους στρατιώτες. Νιώθω πως πρέπει να βρούμε μια απάντηση σ’ αυτό.
Αυτό που γίνεται με τα pushbacks είναι ο ορισμός της θανατοπολιτικής. Και θα έρθει μια ώρα που οι επόμενες γενιές θα μας μετρήσουν από τα αντανακλαστικά που είχαμε σε αυτό το έγκλημα. Από το πόσο αντιδράσαμε και πόσο σιωπήσαμε.
• Φυσικά και μπορεί το θέατρο να επιτεθεί στις βεβαιότητες των θεατών. Κατά τη γνώμη μου, αυτός ήταν εξαρχής και παραμένει διαχρονικά ο λόγος της ύπαρξής του, να μιλήσει για τα παροντικά εγκλήματα των θεατών του. Εάν το θέατρο κοιτάζει να προστατεύσει τους θεατές του για να μην τους τραυματίσει, δεν με αφορά. Εάν το θέατρο μετατραπεί σε ασφαλή χώρο, τότε δεν είναι θέατρο – είναι κοσμική χοροεσπερίδα. Βλέπω συχνά στις σκηνές διάφορες συνάξεις ανθρώπων που νομίζουν πως παίζουν θέατρο, πως χορεύουν, πως ζουν – μα στην πραγματικότητα είναι ηθικά βαλσαμωμένοι σε ένα εφιαλτικό ταμπλό βιβάν.
• Δεν θεωρώ πως έχω κάποια «επιτυχία» στο θέατρο – και δεν καταλαβαίνω την έννοια της επιτυχίας, ούτε με ενδιαφέρει να την καταλάβω. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ενδιαφέρον για τη δουλειά μου στο θέατρο – ιδίως σε ό,τι αφορά τα πολλά πολιτικά έργα που έγραψα από το 2017 και μετά. Προφανώς, μια νεότερη γενιά ηθοποιών και σκηνοθετών αναζήτησε σύγχρονα πολιτικά έργα – και έπεσε πάνω στα κείμενά μου. Και σίγουρα έπαιξε ρόλο σημαντικό το ότι έχω όλα τα γραπτά μου ελεύθερα στο διαδίκτυο – οπότε υπήρχε η εύκολη πρόσβαση. Ωστόσο δεν είμαι διόλου βέβαιος πως αξίζουν, ούτε πως θα αντέξουν κάπως στον χρόνο – το πιο πιθανό είναι πως δεν θα αντέξουν. Και πάντοτε έχω στο μυαλό μου πως ίσως όλο αυτό είναι μια μόδα που θα περάσει. Το κυριότερο είναι πως εδώ και αρκετά χρόνια η άλλοτε διαρκής έγνοια για την υποτιθέμενη αισθητική αντοχή των γραπτών μου με απασχολεί ελάχιστα ή και καθόλου. Πλέον το κεντρικό αίτημα –ή το μόνο– είναι να γίνουν τα κείμενα ένα όχημα μέσα από το οποίο θα συναντηθούμε με άλλους ανθρώπους και θα παλέψουμε, όλοι μαζί, να σχηματίσουμε ένα ηθικό οδόφραγμα.
• Η Ελλάδα είναι ένα κράτος που δολοφονεί αμάχους – με την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό που γίνεται με τις επαναπροωθήσεις μεταναστών και προσφύγων είναι ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Και δεν το λέω μόνο εγώ – δεν το λένε μόνο οι ακτιβιστές. Το λέει και το BBC, το λένε και οι «New York Times» και όλα τα σοβαρά δυτικά μέσα ενημέρωσης. Το λέει πλέον, για την περίπτωση της μαζικής δολοφονίας των επιβατών του Adriana στην Πύλο, και ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη, που είναι θεσμός της ίδιας της ελληνικής πολιτείας.
• Είναι μια απόλυτη ξεφτίλα της δημοκρατίας το ότι συνηθίζουμε ακροδεξιούς «υπουργούς μετανάστευσης» που έχουν κάνει δηλώσεις όπως η εξής: «Φύλαξη των συνόρων δεν μπορεί να υφίσταται εάν δεν υπάρχουν απώλειες». Λένε πως πρέπει να έχουμε θανάτους στα σύνορα για να αποτραπούν οι επόμενοι μετανάστες. Αυτό που γίνεται με τα pushbacks είναι ο ορισμός της θανατοπολιτικής. Και θα έρθει μια ώρα που οι επόμενες γενιές θα μας μετρήσουν από τα αντανακλαστικά που είχαμε σε αυτό το έγκλημα. Από το πόσο αντιδράσαμε και πόσο σιωπήσαμε. Στο μεταξύ, ετούτη η πολιτική σε βάρος των μεταναστών είναι μια αυτοκτονία για την Ελλάδα. Εδώ και δεκαετίες, όλοι οι πολιτικοί φιλόσοφοι και αναλυτές, αριστεροί και δεξιοί, μιλούν για το δημογραφικό αδιέξοδο που οδηγεί μαθηματικά στον οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό θάνατο της Ευρώπης. Και όλοι ξέρουν πως μόνο η μετανάστευση μπορεί να δώσει το φιλί της ζωής σε έναν πολιτισμό που ήδη έχει ξαπλώσει οικειοθελώς μέσα στο φέρετρό του. Είναι η πιο βασική πολιτισμική αρχή της Ιστορίας: οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο – η μετανάστευση είναι μόνιμη διέξοδος της Ιστορίας προς το μέλλον. Όσες κοινωνίες το κατανόησαν αυτό, στον βαθμό που το κατανόησαν, πήραν από τη μετανάστευση μια ζωοποιό δύναμη. Δίχως τους μετανάστες, είμαστε χαμένοι.
• Μάλιστα, έχω γράψει πολλά έργα για το έγκλημα των pushbacks, το Να ξέρετε πως αυτό που ακούτε είναι σφύριγμα τρένου, την Κουκούλα, το Πώς να πετάτε ένα μωρό στην θάλασσα και η Δημοκρατία να θριαμβεύει, την Θεριζοαλωνιστική Μηχανή Τζακ Ρίπερ, το Σωσίβιο. Και θα προσπαθήσω να γράψω κι άλλα. Κάθε κείμενο που κοινοποιεί ετούτο το έγκλημα, κάθε παράσταση, κάθε δημοσίευμα, ακόμη και τούτη η συνέντευξη που κάνουμε τώρα, είναι μια μικρή κλωστή που μπορεί να αποτρέψει μια δολοφονία και να κρατήσει έναν άνθρωπο στη ζωή. Όταν ένα κράτος δολοφονεί τους μετανάστες στη θάλασσα, / οι πολίτες του είναι ήδη νεκροί / καρφωμένοι μέσα στα φέρετρά τους.
• Τα έργα μου δεν επιχορηγούνται από το κράτος, δεν ανεβαίνουν από τα κρατικά φεστιβάλ, από τις κρατικές σκηνές, από τα μεγάλα ιδρύματα – από εκεί όπου όλα γίνονται εύκολα όταν κάποιος αποφασίζει ότι θα ρίξει δεκάδες χιλιάδες ευρώ του κρατικού προϋπολογισμού πάνω σε μια δουλειά σου. Όποιος γυρεύει τα έργα μου πρέπει να συναντηθεί μαζί τους από τον δύσκολο δρόμο, να παλέψει να τα κάνει παράσταση ξέροντας πως θα είναι μόνος – και πως στο τέλος θα χάσει. Αυτή η αφετηρία μού δίνει δύναμη. Ξέρω πως όποιος έρχεται να ανεβάσει έργο μου, έρχεται επειδή το θέλει και το πιστεύει – κι όχι επειδή αυτό θα του εξασφαλίσει χρηματοδότηση, αποδοχή, επιτυχία.
• Στην Αθήνα μου αρέσει ότι είναι ένα χωνευτήρι. Μέσα της μπορείς να πολλαπλασιάσεις κι εσύ τον εαυτό σου. Για μένα, που έφυγα από τη Θεσσαλονίκη για λόγους πολιτικούς, η Αθήνα ήταν μια αποκάλυψη. Βρήκα ανθρώπους που μπορούμε να περπατήσουμε μαζί. Εκείνο που με φοβίζει είναι ότι υπάρχουν γειτονιές που θεωρούνται άβατα λόγω της φτώχειας και της οικονομικής εξαθλίωσης. Αν δεν βρούμε έναν τρόπο να ενωθούμε μαζί τους, θα ζήσουμε λειψή ζωή.
• Ανυπακοή είναι να μπορείς να σκεφτείς πως η ζωή σου δεν είναι μόνον εσύ αλλά το σύνολό της. Δηλαδή, η ζωή σου είναι και οι πεινασμένοι και οι απελπισμένοι και οι φτωχοί και αυτοί που διψάνε και κρυώνουν και αυτοί που είναι άρρωστοι και υποφέρουν. Υπάρχει ένας φριχτός Κανόνας της Δύσης που λέει πως «πρέπει να σηκώσουμε τείχη και φράχτες ώστε όλοι οι επικίνδυνοι να μείνουν μακριά μας». Ο Ταρκόφσκι στη Νοσταλγία λέει πως «πρέπει να ανακατευτούμε οι υγιείς με τους ασθενείς». Θα έλεγα πως πρέπει γενικότερα να ανακατευτούμε οι άνθρωποι. Αυτή είναι για μένα η καρδιά της πολιτικής ανυπακοής στον Κανόνα της Δύσης.
• Με τρομάζει ο θάνατος, τον φοβάμαι πάρα πολύ. Αυτή εξάλλου είναι η τραγωδία του ανθρώπου: η επίγνωση του βέβαιου θανάτου του. Όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός γεννιέται από αυτόν τον τρόμο. Αλλά θα ήταν ακόμη χειρότερο να ήμασταν αθάνατοι ή να γίνουμε αθάνατοι. Η αθανασία θα είναι το τέλος του ανθρώπου. Μια λυτρωτική σκέψη μπροστά στην βεβαιότητα του θανάτου μας είναι πως κάποιοι επόμενοι πάντοτε θα συνεχίζουν έπειτα από εμάς – και θα ζούνε τα επόμενα δειλινά και τις επόμενες ανατολές του ήλιου.
Δεν υπάρχει απόλυτος ορισμός της ευτυχίας – υπάρχουν μόνο προσωπικοί ορισμοί. Για μένα ευτυχία νομίζω πως είναι να συνυπάρχεις με τη ζωή δίχως να τη δολοφονείς, να την ακρωτηριάζεις ή να την περιστέλλεις.
• Είμαι ένας άνθρωπος που νιώθει πλήρης μέσα από τη συνάντηση με τους άλλους ανθρώπους, δίχως αυτήν δεν είμαι τίποτε. Ωστόσο, φροντίζω να υπονομεύσω με κάθε τρόπο ετούτη τη συνάντηση, να τη δυσκολέψω ως εκεί που δεν πάει. Και αυτό αφορά και τον χώρο του βιβλίου, που τον λάτρεψα από μικρό παιδί, και τον χώρο του θεάτρου, στον οποίο βρέθηκα απρόσμενα μετά τα σαράντα μου χρόνια. Στη μικρή ζωή μας έχουν αξία οι δύσκολες συναντήσεις – αυτές που έχουν τίμημα και προϋποθέτουν μια διαδρομή για να πραγματοποιηθούν.
• Δεν πιστεύω πως υπάρχει Θεός ως οντότητα. Υπάρχει μονάχα η λέξη «θεός» καθώς και η ζωγραφισμένη μορφή του από τον Μιχαήλ Άγγελο στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Προφανώς η ανθρωπότητα είχε ανάγκη από αυτή τη λέξη και από αυτή τη ζωγραφισμένη μορφή. Όμως, η λέξη «θεός» μέσα στην Ιστορία χρησιμοποιήθηκε κατά το πλείστον από τις δολοφονικές θρησκείες και τους διάφορους μακελάρηδες για να σκλαβώνουν και να αφανίζουν ανθρώπους. Αυτόν τον εξουσιαστικό θεό τον αποστρέφομαι – και αυτές τις δολοφονικές θρησκείες και εξουσίες τις πολεμάω με κάθε μου κύτταρο.
• Υπάρχουν πολλοί ριζοσπάστες θεολόγοι που επιμένουν πως οι εξουσιαστικές θρησκείες βίασαν αυτή τη λέξη – πως με τη λέξη «θεός» δεν εννοούμε την εξουσία και το μίσος αλλά την αγάπη προς τον άλλον άνθρωπο, προς τα πλάσματα της φύσης. Από αυτό το ρεύμα σκέψης μπορεί να προκύψει ένας ορισμός που μπορώ να δεχτώ: πως θεός είναι η κάθε ζωή που αντιστέκεται στην εξουσία του «Θεού».
• Δεν υπάρχει απόλυτος ορισμός της ευτυχίας – υπάρχουν μόνο προσωπικοί ορισμοί. Για μένα ευτυχία νομίζω πως είναι να συνυπάρχεις με τη ζωή δίχως να τη δολοφονείς, να την ακρωτηριάζεις ή να την περιστέλλεις. Είναι η βασική αρχή του Αλμπέρτου Σβάιτσερ: «Ζωή που θέλει να ζήσει εν μέσω ζωής που θέλει να ζήσει». Επίσης, ευτυχία είναι να είμαστε όλοι μαζί ευτυχισμένοι, και οι πεινασμένοι και αυτοί που γεννήθηκαν στον πάτο του καζανιού του κόσμου. Άρα, ευτυχία είναι να μπορείς να μοιραστείς τη χόρτασή σου – να πάρεις κάτι από την πείνα του άλλου.
• Ο έρωτας –και δεν λέω κάτι πρωτότυπο– είναι η πιο βαθιά νοηματοδότηση της ζωής. Ο έρωτας είναι ένα αινιγματικό σκοτεινό συναίσθημα – μπλέκεται με τον ναρκισσισμό, την εξουσία, την κτητικότητα, τη ζήλια, το παράλογο, την ηδονή, τη σεξουαλικότητα. Ωστόσο, κάποτε μπορεί να γίνει κάτι εξαιρετικά φωτεινό: η λαχτάρα να μοιραστείς μαζί με έναν άλλο άνθρωπο μια διαδρομή. Ας πούμε, εγώ στην Αφρική βρέθηκα χάρη στη Χαρά Σύρου. Αν δεν ήταν αυτή, δεν θα τολμούσα να κάνω ένα τέτοιο ταξίδι.
• Πάντοτε μας λείπουν πράγματα. Σε συναισθηματικό επίπεδο μου λείπουν οι αγαπημένοι άνθρωποι που έφυγαν από τη ζωή – οι γονείς μου, οι συγγενείς μου, οι κοντινοί φίλοι που ήμασταν σαν αδέλφια. Σε ηθικό επίπεδο με βαραίνουν τα παιδιά που άφησα πίσω μου, στα ορφανοτροφεία της Αντίς Αμπέμπα, όταν ολοκληρώθηκε η διακρατική υιοθεσία το 2017. Πήραμε την κόρη μας και φύγαμε δίχως να κοιτάξουμε πίσω. Κάθε βράδυ σκέφτομαι πως θα μπορούσα να είχα κάνει κάτι διαφορετικό.
• Νιώθω πως οφείλουμε να λογοδοτήσουμε στους άγνωστους σφαγμένους της Ιστορίας. Για μένα τα περίσσια παιδιά της Αφρικής που πεθαίνουν από την πείνα, τα δίδυμα του Εργαστηρίου του Μένγκελε, τα παιδιά που αφανίζονται σήμερα στη Γάζα, τα μωρά που λιώσαν τα κεφάλια τους στον τοίχο σε οποιαδήποτε σφαγή της Ιστορίας και τα μωρά των μεταναστών που πεθαίνουν στο Αιγαίο είναι μια αδιάσπαστη ενότητα. Για αυτή την ενότητα προσπαθώ να μιλήσω.
• Υπάρχουν δύο δρόμοι στην τέχνη – και οι δύο έχουν περπατηθεί από ογκόλιθους της ανθρώπινης πορείας. Ο ένας είναι οι καλλιτεχνικές χειρονομίες (οι αφηγήσεις, οι εικόνες, οι μουσικές, οι επιτελέσεις και ό,τι άλλο) που γυρεύουν να ομορφύνουν τον κόσμο. Ο άλλος δρόμος είναι οι καλλιτεχνικές χειρονομίες που γυρεύουν να στήσουν ένα ηθικό οδόφραγμα ενάντια στην ανθρώπινη κακία, γύρω μας και μέσα μας. Είναι πια καθαρό πως εγώ, εδώ και χρόνια, έχω βρεθεί στον δεύτερο δρόμο. Όλη η προσπάθειά μου στο γράψιμο είναι να μιλήσουμε για ένα παιδί που πεθαίνει, που υποφέρει, που πεινά, που ταπεινώνεται, που σφαγιάζεται, που πνίγεται, που χειραγωγείται σε στρατιές δολοφόνων, που σκλαβώνεται, που τρώει κατουρημένο παξιμάδι. Για όλα αυτά τα παιδιά έγραψα όλα μου τα βιβλία και τα έργα μου. Δεν θεωρώ ότι κατέχω μια μεγάλη αλήθεια, ωστόσο, πιστεύω πως η ζωή δεν είναι μόνο η δική μου ζωή κι όσων αγαπώ. Είναι η ζωή του συνόλου των ανθρώπων, αυτό που συνηθίσαμε να λέμε ανθρωπότητα. Είναι όπως αυτό που έγραψε ο Τζον Νταν: «Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου με λιγοστεύει αφάνταστα, γιατί εγώ είμαι η ανθρωπότητα. Γι’ αυτό ποτέ σου μη στείλεις να ρωτήσουν για ποιον χτυπά η καμπάνα – χτυπάει για σένα».
Έργα του Θανάση Τριαρίδη που παίζονται στην Αθήνα:
• Να ξέρετε πως αυτό που ακούτε είναι σφύριγμα τρένου, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαρνά και Γιώργου Γκιόκα, στο θέατρο Olvio, κάθε Τετάρτη στις 21:00
• Μένγκελε, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη για 6 παραστάσεις στο ΠΛΥΦΑ, 13-15 & 20-22/10
• HIV, σε σκηνοθεσία Γιώργου Γκιόκα με τη Λίλα Παντελίδου, στο θέατρο Άβατον, κάθε Τρίτη στις 21:00
• Η Κουκούλα, σκηνοθεσία Αθηνά Παππά, στο ΠΛΥΦΑ, κάθε Τετάρτη στις 21:00 (από 12 Νοεμβρίου)
• Surriento - Ο κόσμος ξανά, σε σκηνοθεσία Έφης Μεράβογλου, στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον, κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 21:00
• Η θεριζοαλωνιστική μηχανή Τζακ Ρίπερ σε σκηνοθεσία της Αγγελικής Ξένου με την Ελένη Γερασιμίδου και τον Γιάννη Γιαραμασίδη. Κάθε Παρασκευή και Σάββατο στο Από Κοινού Θέατρο, από τις 17 Οκτωβρίου 2025.
• Οιδίνους σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Μαγείρου με τον Ουσίκ Χανικιάν και την Πωλίνα Μαρκάκη στην σκηνή. Παίχτηκε στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα της Αθήνας τον Μάιο-Ιούνιο του 2025. Θα ξαναξεκινήσει στην Μικρή Σκηνή του 104 κάθε Τετάρτη και Πέμπτη από 29 Οκτωβρίου 2025.
• Lacrimosa ή το Απέπρωτο σε σκηνοθεσία Χρήστου Καρασαββίδη. Παίζουν ο Βασίλης Τριανταφύλλου και η Κάτια Νεκταρίου, Θέατρο NOUS. Αθήνα. Πρεμιέρα στις 05 Νοεμβρίου 2025 -κάθε Τετάρτη και Πέμπτη.
• Το πλυντήριο σε σκηνοθεσία Δανάης Γκενέ με την Κωνσταντίνα Ευθυμίου και την Έλενα Υφαντή στην σκηνή. Ξεκινάει και πάλι στο Θέατρο Αrroyo στην Αθήνα στις Νοεμβρίου 2025.
• Lebensraum σε σκηνοθεσία Αντώνη Καραγιάννη. Παίζουν η Αλεξάνδρα Τσιάγκα και ο Κωνσταντίνος Σειραδάκης. Ξεκινάει στις 08 Δεκεμβρίου του 2025, στον Μικρό Κεραμεικό της Αθήνα.
• Τo σωσίβιο σε σκηνοθεσία της Αγγελικής Ξένου με την Αγγελική Ξένου και τον Δημοσθένη Φίλιππα. Ξεκινάει στο Από Κοινού Θέατρο από τον Δεκέμβριο του 2025.
ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΤΡΙΑΡΙΔΗ ΕΔΩ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
