Για ακόμη μία φορά στα σχεδόν 18 χρόνια της πρωθυπουργίας του, η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου στο Ισραήλ βρέθηκε σε κρίση.
Η αντιπολίτευση ζήτησε την περασμένη εβδομάδα τη διάλυση της Κνεσέτ, ενώ τα δύο υπερορθόδοξα κόμματα της ακροδεξιάς συμμαχίας του Νετανιάχου απείλησαν να στηρίξουν το αίτημα, εξοργισμένα από την αποτυχία του να περάσει νόμο που θα εξαιρούσε τους θρησκευόμενους φοιτητές από τη στρατιωτική θητεία. Ωστόσο, καθώς οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν μέχρι αργά το βράδυ της Τετάρτης, δύο βασικοί διαπραγματευτές γνώριζαν ότι διακυβεύονταν πολύ περισσότερα από την κυβερνητική επιβίωση: ο Άριε Ντέρι, επικεφαλής του Σας, και ο Γιούλι Έντελσταϊν, βουλευτής του Λικούντ, είχαν ενημερωθεί πως το Ισραήλ ετοιμαζόταν για μια μεγάλης κλίμακας επίθεση κατά του Ιράν και του πυρηνικού του προγράμματος.
Έτσι, ενώ οι ανυποψίαστοι βουλευτές αντάλλασσαν κατηγορίες, οι δύο άνδρες κατέληξαν σε συμφωνία που επέτρεψε στους περισσότερους υπερορθόδοξους βουλευτές να καταψηφίσουν τη διάλυση της Βουλής, αποτρέποντας την ταυτόχρονη εκδήλωση πολέμου και κυβερνητικής κρίσης. «Ήταν μια παράλογη κατάσταση, όπου όσοι δεν είχαν ιδέα τι επρόκειτο να συμβεί, αποφάσιζαν να ξεκινήσουν τη διαδικασία διάλυσης της Κνεσέτ», σχολίασε γνώστης της κατάστασης. «Ευτυχώς δεν συνέβη». Μόλις μία ημέρα αργότερα, η ισραηλινή αεροπορία εξαπέλυσε τα πρώτα πλήγματα, μετατρέποντας τη μακροχρόνια ένταση μεταξύ των δύο ισχυρότερων στρατιωτικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής σε ανοιχτό πόλεμο.
Οι διεθνείς διαστάσεις και οι στόχοι του Νετανιάχου
Η αιφνίδια κλιμάκωση, που σημειώθηκε λίγο πριν από τις προγραμματισμένες συνομιλίες ΗΠΑ–Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, ενίσχυσε τους φόβους για γενικευμένη σύρραξη σε μια από τις πιο ασταθείς περιοχές του πλανήτη και προκάλεσε ανησυχία στις αγορές. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η εμπλοκή των ΗΠΑ, υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, ενδέχεται να είναι ο απώτερος στόχος του Νετανιάχου, ο οποίος, μετά το σοβαρό πλήγμα που δέχθηκε η εικόνα του από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει την πολιτική του κληρονομιά. «Για εκείνον, το θέμα είναι προσωπικό. Ήταν το νούμερο ένα ζήτημά του για χρόνια», αναφέρει πρώην σύμβουλός του. Αν και η έκβαση παραμένει αβέβαιη, ο Νετανιάχου έχει ήδη επηρεάσει την ιστορική του εικόνα.
Το ιστορικό της αντιπαράθεσης με το Ιράν και οι ΗΠΑ
Ο Νετανιάχου προειδοποιεί για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν από τη δεκαετία του 1990, ενώ ως πρωθυπουργός ενέτεινε τις παρεμβάσεις του, φτάνοντας μέχρι και σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Μπαράκ Ομπάμα για τη διπλωματική προσέγγιση των ΗΠΑ προς την Τεχεράνη. Μετά την επίθεση της Χαμάς, φαινόταν πως είχε χάσει κάθε ευκαιρία να υλοποιήσει τις προειδοποιήσεις του, ωστόσο, χάρη σε πολιτικούς ελιγμούς και την απομάκρυνση αντιπάλων του, διατήρησε την εξουσία.
Παρά τις παραδοσιακές αμερικανικές επιφυλάξεις για πλήγμα κατά του Ιράν, η ενίσχυση των ισραηλινών στρατιωτικών δυνατοτήτων και οι εξελίξεις στο πεδίο φαίνεται να άλλαξαν τα δεδομένα. Το Ισραήλ έχει αποδυναμώσει τη Χεζμπολάχ και έχει πλήξει ιρανικές αμυντικές υποδομές, ενώ η πρόοδος του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του 2015 εντείνει την ανησυχία. Ο Τραμπ, αν και αρχικά φάνηκε να απορρίπτει ισραηλινά σχέδια επίθεσης, τελικά δεν αντέδρασε αρνητικά όταν ενημερώθηκε για την επικείμενη επιχείρηση. Η επιτυχία των πρώτων ισραηλινών πληγμάτων, που περιλάμβαναν στοχευμένες δολοφονίες Ιρανών αξιωματούχων και καταστροφή αμυντικών συστημάτων, ενίσχυσε το ενδεχόμενο αμερικανικής εμπλοκής, τουλάχιστον σε περιορισμένη κλίμακα.
Η πιθανότητα αμερικανικής συμμετοχής έχει προκαλέσει διχασμό στο επιτελείο Τραμπ, με τους νεοσυντηρητικούς να συγκρούονται με τους «απομονωτιστές» που αντιτίθενται σε νέα εμπλοκή στη Μέση Ανατολή. Την ίδια ώρα, η Τεχεράνη προειδοποιεί ότι θα πλήξει αμερικανικές βάσεις αν οι ΗΠΑ εμπλακούν, ενώ υπάρχει ανησυχία για πιθανή επέκταση της σύρραξης και σε αραβικά κράτη ή για διακοπή της διέλευσης πετρελαίου από τα Στενά του Ορμούζ.
Νετανιάχου: Προοπτικές και κίνδυνοι
Ο Νετανιάχου, που είχε στηρίξει την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003, αφήνει να εννοηθεί ότι η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν θα μπορούσε να είναι συνέπεια της ισραηλινής επίθεσης. Ωστόσο, η εμπειρία του Ιράκ και του Αφγανιστάν έχει καταστήσει πολλούς επιφυλακτικούς απέναντι σε νέα σχέδια αποσταθεροποίησης καθεστώτων στη Μέση Ανατολή. Όπως σημειώνει πρώην Αμερικανός διπλωμάτης, «μπορείς να σπάσεις το αυγό, αλλά ποιος θα το ξανασυναρμολογήσει;».
Με πληροφορίες από Financial Times
