«ΚΑΘΩΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ κόμματα έχουν σημειώσει άνοδο στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, νέοι καλλιτέχνες από τις μεταναστευτικές κοινότητες της Αθήνας χρησιμοποιούν το hip-hop για να διοχετεύσουν την οργή τους. Ράπερ όπως ο Kareem Kalokoh και η κολεκτίβα του, ATH Kids, ραπάρουν (στα αγγλικά) για τον ρατσισμό πάνω σε εκκωφαντικά trap beats, ενώ ο Έλληνο-νιγηριανός καλλιτέχνης Moose αποτίει φόρο τιμής στις συχνά υποτιμημένες μεταναστευτικές γειτονιές, όπως η Κυψέλη. Την ίδια στιγμή, ο Νέγρος του Μόρια έχει δημιουργήσει το δικό του μουσικό είδος, με στίχους στα ελληνικά, δίνοντας μια μοναδική φωνή στη δική του εμπειρία», γράφει ο Ammar Kalia στην «Guardian» με αφορμή το νέο άλμπουμ του Νέγρου του Μοριά (ΝΤΜ) που έχει τίτλο «Μαύρη Ελλάδα». Του δίνει 4 αστεράκια και αποτελεί μια πολύ σημαντική διάκριση για το ελληνικό ραπ και την ελληνική μουσική γενικότερα, που φαίνεται να βγαίνει από τα στενά όρια της χώρας.
O Κέβιν Ζανς Ανσόνγκ, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Νέγρου του Μοριά, δεν είναι ο πρώτος ούτε ο μόνος σύγχρονος Έλληνας μουσικός για τον οποίον έχουν υπάρξει δημοσιεύματα στην «Guardian». Είχε προηγηθεί μια κριτική για τη νέα δουλειά της σπουδαίας Σαβίνας Γιαννάτου πριν από λίγες ημέρες αλλά και για το φολκ-τζαζ σχήμα των Kolida Babo πριν από μερικά χρόνια – όλες μιλούσαν με τα καλύτερα λόγια. Όσον αφορά τον Κέβιν, όμως, ήταν κάτι που δεν περίμενε κανείς, ούτε καν ο ίδιος, όπως μου λέει στα γραφεία της Stay Independent, όπου τον συναντώ.
«Ήθελα να μιλήσω και για τη μαυρίλα της Ελλάδας, κάτι που γενικά δεν έχουν συνηθίσει από μένα, επειδή στα τραγούδια μου λέω, κυρίως, ότι η Ελλάδα είναι ωραία, “ελάτε, χορός, μπουζούκι, ρεμπέτικα”».
«Μου έκανε πολλή εντύπωση. Δεν έχω ξαναδεί review στην “Guardian” για άλλο ραπ ελληνικό άλμπουμ. Και δεν έχει από Έλληνες γενικά. Με χαροποιεί πολύ αυτό το εύσημο και μου δίνει ελπίδα γενικά ότι αυτό που κάνουμε κάπου πατάει. Είναι πολύ δυνατή πηγή. Όταν π.χ. παίζουν νέες ταινίες και ψάχνει κανείς κριτικές, τσεκάρει πρώτα είτε τους NYT είτε την “Guardian”».
Και φυσικά το αξίζει, η «Μαύρη Ελλάδα» είναι ένα από τα καλύτερα ραπ άλμπουμ που κυκλοφόρησαν φέτος, αν όχι το καλύτερο. Μέσα από 14 κομμάτια εξερευνά το πώς είναι να είσαι μαύρος στην Ελλάδα του 2025, με όλα τα βιώματα και τον ρατσισμό που έχει δεχτεί. Το ενδιαφέρον είναι ότι το κάνει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, κοιτώντας όλα τα στραβά της ελληνικής κοινωνίας με έναν ώριμο και έξυπνο τρόπο που πιάνει πολλά επίπεδα και δείχνει κυρίως το πόσο έχει εξελιχθεί ως ράπερ τα τελευταία χρόνια.
Η ιδέα για τον δίσκο γεννήθηκε όταν βρέθηκε το 2021 στη Θεσσαλονίκη για να γυρίσει ένα επεισόδιο των Dof Twogee Sessions, της σειράς στο YouTube του Dof Twogee, και έτυχε να βρεθεί στο στούντιο μαζί με τον ΛΕΞ. Πάνω στην ψιλοκουβέντα, ο ΛΕΞ ήταν αυτός που του πρότεινε να κάνει άλμπουμ για την εμπειρία του ως Αφροέλληνα. Δεν ήταν η πρώτη φορά που είχε μιλήσει γι’ αυτό το θέμα. Το 2018, με το «Άσπρη Μέρα», ράπαρε «πότε θα δω μια άσπρη μέρα από εσένα, Ελλάδα».
«Αυτή ήταν η πρώτη σπίθα», λέει. «Η δεύτερη, όταν αποφάσισα να περάσω καλά σε αυτό το άλμπουμ: θα πω ό,τι είναι να πω, αλλά αυτήν τη φορά θα το διασκεδάσω. Επιπλέον, όμως, ήθελα να μιλήσω και για τη μαυρίλα της Ελλάδας, κάτι που γενικά δεν έχουν συνηθίσει από μένα, επειδή στα τραγούδια μου λέω, κυρίως, ότι η Ελλάδα είναι ωραία, “ελάτε, χορός, μπουζούκι, ρεμπέτικα”. Ποτέ δεν έχω μιλήσει για τη σκοτεινή πλευρά της όπως τη βλέπω εγώ. Είναι μαύρη η Ελλάδα –εξού και τίτλος–, μια Ελλάδα της κοινωνικής αδικίας, της γραφειοκρατίας. Ένας που λέγεται Κέβιν και ένας που λέγεται Κώστας θα έχουν την ίδια αναμονή στο ΙΚΑ, την ίδια γραφειοκρατία, θα χρωστούν το ίδιο ενοίκια και λογαριασμούς. Αυτή είναι μια Ελλάδα που δεν γνωρίζουν οι τουρίστες, αλλά ξέρουμε εμείς που ζούμε εδώ 365 ημέρες τον χρόνο». Στο απίστευτο κομμάτι με τον τίτλο «Πραγματικότητα» κυριαρχούν τα λόγια μιας φίλης της μητέρας του από την Γκάνα. «Δεν μπορώ να καταλάβω», αναρωτιέται, «αν είναι κακό να είσαι μαύρη ή αν είναι κακό να είσαι γυναίκα». Ο Κέβιν τονίζει ότι αυτά που λέει δεν εκφράζουν μόνο τους Αφρικανούς γονείς αλλά και αρκετές οικογένειες ξένων και Ελλήνων. Πρόκειται για μια πραγματικότητα «που δεν έχει περιθώρια για όνειρα», όπως ραπάρει και στο κομμάτι, ένα από τα καλύτερα που έχει γράψει.
Ηχητικά η «Μαύρη Ελλάδα» δεν έχει την ίδια συνοχή που είχε το «Θράσος», στο οποίο πειραματιζόταν με το τραμπέτικο, αυτήν τη μοναδική μείξη ρεμπέτικου με τραπ beat που έχει δημιουργήσει μαζί με τον βασικό νεαρό παραγωγό του Odydoze. Στη «Μαύρη Ελλάδα» συμμετέχουν κι άλλοι παραγωγοί, όπως ο μακροχρόνιος συνεργάτης του Evan SBK, με τον οποίο είχαν το ραπ σχήμα 307 Squad. Ίσως γι’ αυτό έχει ένα πιο old-school και πιο χορευτικό vibe, που το κάνει να ακούγεται κάπως πιο ανάλαφρο, διατηρώντας μια ισορροπία με τη σκοτεινή θεματική του.
Εσκεμμένα έγινε αυτό, όπως μου λέει, επειδή ήθελε να κάνει κάτι πιο uplifting, όπως τα αφρικανικά κομμάτια, που μπορεί να ακούγονται ρυθμικά και διασκεδαστικά, «αλλά μιλάνε για τον πόνο των ανθρώπων, έτσι περνάνε στον ακροατή πιο εύκολα, που θέλει να τα ακούσει και να τα ξανακούσει. Είναι πολύ σημαντικό να διασκεδάζεις με τη μουσική. Ξέρεις, καμιά φορά μπορεί να χάσεις το νόημα με το να σκέφτεσαι ότι πρέπει να κάνεις χιτ συνέχεια. Εγώ ήθελα να κάνω μια μουσική που να με χαροποιεί και να με εκφράζει και να μου δίνει όλα τα καλά. Έχει σημασία τι θυμάσαι απ’ όσα ζεις και είναι καλό και να χαίρεσαι. Το έχω καταλάβει και από τα παιδικά μου χρόνια, που, παρόλη τη φτώχεια που βιώναμε, η μάνα μου έβρισκε τη δύναμη να χαμογελάει και να μας κάνει να ψυχαγωγούμαστε με κάθε τρόπο. Έφερνε στο σπίτι την απόλυτη χαρά για να ξεχνιέσαι λίγο. Πάντα υπάρχουν φορές που παθαίνεις “Μαύρη Ελλάδα”, δεν πάει καλά τίποτα, αλλά πάντα υπάρχει η ελπίδα».
Βέβαια, δεν λείπουν οι ελληνικές αναφορές και εδώ ή στο τραμπέτικο, αλλά με δόσεις. Στο «Όνειρο» π.χ. σαμπλάρει ένα στιγμιότυπο από μια ελληνική ταινία της δεκαετίας του ’50 – ξεχνάω να τον ρωτήσω ποια. Στο άλμπουμ συνεργάζεται, επίσης, με τον Light, την Idra Kayne, τον Bloody Hawk και τον Χρήστο Δάντη, στο «Δέλτιο»! Πρόκειται για ένα κομμάτι με αθλητικό περιεχόμενο, στο οποίο ο κύριος Δάντης, όπως τον αποκαλεί, προσαρμόστηκε πολύ άνετα. «Μ’ αυτήν τη γρέζικη φωνή ήταν ό,τι πρέπει. Σούπερ επαγγελματίας. Μπαμ, μπαμ, πιστόλι ήταν, έκανε μαγεία στο στούντιο. Τον ευχαριστώ πάρα πολύ».
Βλέπει κάποια διαφορά στον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες τη διαφορετικότητα τα τελευταία χρόνια; «Το κέντρο της πολυπολιτισμικότητας είναι η πρωτεύουσα. Στην Αθήνα σίγουρα έχουν γίνει κάποια βήματα. Για τη Θεσσαλονίκη δεν ξέρω, επειδή δεν είμαι από εκεί. Επομένως, είναι πολύ λογικό κάποια πράγματα να μην έχουν εξελιχθεί ακόμη στην υπόλοιπη Ελλάδα. Και όταν λέμε Αθήνα δεν εννοώ όλη την Αθήνα αλλά το κέντρο κυρίως. Υπάρχουν άτομα που τα έχουν αποδεχτεί, όπως ο Μανόλο Καραλής ή ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, ή κι εμένα, που με έχουν δεχτεί γι’ αυτό που κάνω και αντιπροσωπεύω, και για το μήνυμα που δίνω».
Δεν θέλει να μου σχολιάσει την πρόσφατη επικαιρότητα σε σχέση με το ραπ, αλλά πριν αποχωριστούμε τον ρωτάω αν ένας ράπερ τελικά πρέπει να είναι θρασύς.
«Θρασύς πρέπει να είναι όπως ο Νέγρος του Μόρια, στο πλαίσιο του Νέγρου του Μόρια, όχι σε άλλα πράγματα. Αρνητικό πράγμα δεν βγάζω γενικά και προσπαθώ πάντα να δείχνω την αγάπη για τη χώρα στην οποία ζω. Νομίζω ότι έχω βγάλει το πιο θετικό θράσος μέχρι στιγμής. Θράσος, άντε γεια».
Η «Μαύρη Ελλάδα» κυκλοφορεί από τη Stay Independent.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση του δίσκου «Μαύρη Ελλάδα» εδώ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
