Τον Νοέμβριο του 2024, η Μποταφόγκο, ένας από τους πιο διάσημους ποδοσφαιρικούς συλλόγους της Βραζιλίας, κατέκτησε για πρώτη φορά στην ιστορία της το Κύπελλο CONMEBOL Libertadores, την υψηλότερη διάκριση στο νοτιοαμερικανικό ποδόσφαιρο. Ο φωτογράφος André Coelho βρέθηκε στο στάδιο Nilton Santos στο Ρίο ντε Τζανέιρο, γεμάτο με χιλιάδες οπαδούς που δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν ώστε να δουν τον αγώνα από κοντά και μιλάει για το πώς ήταν να απαθανατίσει αυτή τη στιγμή καθαρής χαράς και ανακούφισης για γενιές παθιασμένων οπαδών.
Είναι εύκολο να μπερδέψει κανείς τα συναισθήματα αυτής της φωτογραφίας με τη χαρά. Αλλά αυτό που βλέπετε είναι ανακούφιση. Ένα βράδυ στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στην καρδιά του σταδίου Nilton Santos, κατά την προετοιμασία του αγώνα, ο φωτογράφος André Coelho μπορούσε να νιώσει την ένταση. «Ήταν μαζεμένοι όλοι αυτοί οι οπαδοί εκεί και περίμεναν ότι κάτι κακό θα συνέβαινε», λέει. «Υποστηρίζεις την ομάδα σου, αλλά δεν είσαι ποτέ πραγματικά αισιόδοξος».
Η ιστορία που κατέγραψε ο Κοέλιο προετοιμαζόταν εδώ και γενιές. Η Μποταφόγκο, ένας από τους μεγαλύτερους και διασημότερους συλλόγους της Βραζιλίας, μέσα σε 120 χρόνια, είχε κατακτήσει μόλις δύο πρωταθλήματα και μόλις έναν χρόνο πριν τραβηχτεί αυτή η φωτογραφία, πέταξε μια χρυσή ευκαιρία να κερδίσει ένα τρίτο.
Και φτάνουμε στον τελικό του Copa Libertadores, που διεξήχθη στο γήπεδο Monumental της River Plate στο Μπουένος Άιρες. Χιλιάδες άνθρωποι που δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν γέμισαν το στάδιο Nilton Santos, με γιγαντοοθόνες που στήθηκαν προς τιμήν τους. Το Copa Libertadores δεν είναι απλώς η απάντηση της Νότιας Αμερικής στο Τσάμπιονς Λιγκ της Ευρώπης, όπου οι καλύτερες ομάδες κάθε χώρας αγωνίζονται. Είναι ένα τουρνουά μπλεγμένο σε ιστορίες – συλλόγων, χωρών, αποικιοκρατίας, γενοκτονιών, χούντας, δικτατοριών. Ένα τρόπαιο φορτωμένο με ιστορία.
Ως Βραζιλιάνος, ο André Coelho ήξερε πόσο σημαντικό ήταν το ποδόσφαιρο γι' αυτούς τους ανθρώπους. Και ως φωτορεπόρτερ, με πάνω από τρεις δεκαετίες εμπειρίας, ήξερε ότι έπρεπε να προσεγγίσει με προσοχή αυτό το είδος έντασης.
Στον τελικό, έπαιξε με την Ατλέτικο Μινέιρο - έναν άλλο βραζιλιάνικο σύλλογο, και μάλιστα ισχυρό. Και 29 δευτερόλεπτα μετά την έναρξη του αγώνα, η Μποταφόγκο έμεινε με 10 παίκτες - ο μέσος Γκρεγκόρε πήρε κόκκινη κάρτα για κάτι που μπορεί να περιγραφεί μόνο ως κλωτσιά στο πρόσωπο ενός αντιπάλου. Οι χειρότεροι φόβοι των φιλάθλων φάνηκε να επιβεβαιώνονται: η κατάρα δεν θα αρθεί φέτος.
90 λεπτά αργότερα. Λύτρωση. Χιλιάδες οπαδοί της Μποταφόγκο αγκαλιάζονται στον αγωνιστικό χώρο. Η ομάδα τους πάνω από χίλια μίλια μακριά αλλά η αγάπη τους έφτανε ως εκεί. Ο Κοέλιο παρακολουθούσε. Ως Βραζιλιάνος, ήξερε πόσο σημαντικό ήταν το ποδόσφαιρο γι' αυτούς τους ανθρώπους. Και, ως φωτορεπόρτερ με πάνω από τρεις δεκαετίες εμπειρίας, ήξερε ότι έπρεπε να προσεγγίσει με προσοχή αυτό το είδος έντασης.
Προσέξτε τους δύο άντρες στο μπροστινό μέρος αυτής της φωτογραφίας: ο ένας αγκαλιάζει έναν άλλο, με τα πρόσωπά τους παραμορφωμένα από συγκίνηση. Ο οπαδός χωρίς μπλούζα, με το έμβλημα του συλλόγου του τατουάζ στον ώμο του, κρατάει τον άλλον που κλαίει στοργικά κοντά στο στήθος του, με τα μάτια κλειστά και το πρόσωπο στραμμένο προς τα πάνω. Θυμίζει κάτι βιβλικό, όπως η «Pietà» του Μιχαήλ Άγγελου -μια φιγούρα κρατάει μια άλλη με την προστατευτική, σχεδόν πένθιμη στάση της. Η τρωτότητα που περιβάλλεται από δύναμη. «Αυτοί οι δύο τύποι δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον πριν από αυτόν τον αγώνα», λέει ο Κοέλιο. «Αλλά αν δεις αυτή την αγκαλιά, σε αυτή τη φωτογραφία, θα μπορούσες να σκεφτείς ότι ήταν δύο αδέλφια ή πατέρας και γιος ή παιδικοί φίλοι. Αλλά δεν είναι έτσι».
Ο φωτογράφος αντιστάθηκε στην παρόρμηση να τρέξει προς το μέρος τους, με τον τηλεφακό στα πρόσωπά τους. Και χάρη σε αυτήν την αυτοσυγκράτηση, κατάφερε να δει τι εκτυλίχθηκε γύρω τους. Αυτό είναι το μαγικό περιβάλλον που μετατρέπει μια καλή φωτογραφία σε σπουδαία. Αριστερά και δεξιά του ντουέτου στο προσκήνιο, τους πλαισιώνουν ζευγάρια: ο ένας γονατιστός, φιλάει την έγκυο κοιλιά της συντρόφου του- άλλοι αγκαλιάζονται με όλη τους τη δύναμη, οι ώμοι του άντρα γυμνοί και τεντωμένοι, το πρόσωπο της γυναίκας λάμπει στους προβολείς. Πίσω τους, ένας άντρας σκουπίζει τα δάκρυα από τα μάγουλά του με την άκρη μιας σημαίας. Όπου κι αν κοιτάξεις, κάτι συμβαίνει. Χέρια σφιγμένα, μάτια κλειστά, σώματα που σκύβουν το ένα προς το άλλο. Ένα τρόπαιο όχι μόνο γι' αυτούς, αλλά για τους προγόνους τους - για γενιές που δεν άγγιξαν ποτέ το μεγαλείο.
«Κάθε οπαδός σε αυτή τη φωτογραφία αντιπροσωπεύει χιλιάδες», λέει ο Κοέλιο. «Αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι πραγματικά η Μποταφόγκο στη ζωή τους». Αυτό που απαθανάτισε ο φωτογράφος δεν ήταν πανηγυρισμός. Ήταν κάτι πιο εύθραυστο και διαρκές. Το είδος της απελευθέρωσης που σε ρίχνει στα γόνατα. Που σε κάνει να κρατάς τον άγνωστο δίπλα σου σαν οικογένεια. Και στη μέση όλων αυτών, μια ευλογία. Που δεν περνούσε από πάνω, αλλά από τον έναν άνθρωπο στον άλλο. «Δεν έχει να κάνει μόνο με το ποδόσφαιρο», λέει ο Κοέλιο. «Είναι κάτι που κουβαλάς μέσα σου για πάντα».
