Νόρμαν Τζούισον (1926-2024): Ένας στρατιώτης του Χόλιγουντ, με συνείδηση

Norman Jewison (1926-2024): Ένας στρατιώτης του Χόλιγουντ, με συνείδηση Facebook Twitter
O Nόρμαν Τζούισον υπήρξε αταξινόμητος, αφού θα μπορούσαν να τον φλερτάρουν οι νεότεροι Αμερικανοί δημιουργοί αλλά και οι συντηρητικότερες κινηματογραφικές «δυνάμεις».
0

Καναδός, παρότι εγκαταστάθηκε νωρίς και εργάστηκε κυρίως στο Λος Άντζελες, καθόλου Εβραίος, σε πείσμα του επωνύμου του, με την παρεξήγηση να εδραιώνεται μετά την τεράστια επιτυχία της ταινίας του «Ο βιολιστής στη στέγη», και αταξινόμητος, αφού θα μπορούσαν να τον φλερτάρουν οι νεότεροι Αμερικανοί δημιουργοί αλλά και οι συντηρητικότερες κινηματογραφικές «δυνάμεις».

Τα πρώτα βήματα του Νόρμαν Τζούισον δείχνουν έναν κινηματογραφιστή σε ένα ταξίδι αξιοπρεπούς επιβίωσης: από το Οντάριο πήγε στην Αγγλία και δούλεψε σε παιδικά τηλεοπτικά προγράμματα και μάλλον η τύχη τον έφερε στο Χόλιγουντ, για να σκηνοθετήσει τις δυο τελευταίες επιτυχίες της Ντόρις Ντέι, το «The Thrill of it All» και το «Send me no flowers». Η καριέρα της εθνικής Αμερικανίδας παρθένας τελείωνε, ενώ του πιο cool τύπου στην ιστορία του σινεμά ανέτελλε, και ο Τζούισον πέτυχε τον Στιβ ΜακΚουίν στα ντουζένια του.

Το «Cincinatti Kid» («Ο χαρτοπαίχτης») παραμένει ένα στυλάτο δραματικό θριλεράκι, μερικά χρόνια πριν το «Κεντρί», και παρακολουθείται απνευστί, ακούγεται δε υπέροχα χάρη στο σκορ του άφταστου Λάλο Σίφριν. Η «Υπόθεση Τόμας Κράουν» έκανε διάσημη τη Φέι Ντάναγουεϊ, αντηχεί ακόμη την αισθησιακή τζαζ του Μισέλ Λεγκράν και λάμπει με την κλασική σεκάνς με το σκάκι και τα βλέμματα – αν αυτό δεν είναι το πρώτο cinema du look, δεκαετίες πριν από τον Ζαν Ζακ Μπενέξ, τότε τι είναι; 

Αν και ακούγεται υπερβολική η κοινωνική αλλαγή λόγω μίας και μόνο ταινίας, το «In the Heat of the Night» συζητήθηκε πολύ και σίγουρα γύρισε αρκετά στραβά μυαλά στην ορθότερη και σίγουρα ειρηνικότερη σκέψη.

Ο Τζούισον έφτιαξε όνομα στο Χόλιγουντ με την «Ιστορία ενός Εγκλήματος». Στην απονομή του 1968 απέσπασε 5 Όσκαρ, όχι γιατί ήταν η καλύτερη ταινία (το «Μπόνι και Κλάιντ» έχει δικαιωθεί πολύ περισσότερο από τον χρόνο) αλλά γιατί αποδείχθηκε η σωστότερη. Ο Σίντνεϊ Πουατιέ έπαιξε πανέξυπνα τον ντεντέκτιβ Βέρτζιλ Τιμπς που συνελήφθη γιατί απλά ήταν μαύρος στον Νότο και στη συνέχεια έπιασε τον ένοχο ενός φόνου προκατάληψης μαζί με τον ψύχραιμο Γκιλέσπι του Ροντ Στάιγκερ – σε ένα ιδιοφυές πορτρέτο. Ο Στάιγκερ ανταμείφθηκε, όπως και ο σεναριογράφος Στέρλινγκ Σίλιφαντ για την απόδοση μιας σειράς διαλόγων ανάμεσα στον διάχυτο ρατσισμό και τον ανερχόμενο λιμπεραλισμό, σε μια εποχή που η Αμερική έχασκε διχασμένη περίπου όπως και στις μέρες μας, αλλά ο Τζούισον, που συνολικά προτάθηκε για 7 Όσκαρ στην καριέρα του και δεν πήρε κανένα, εκτός από ένα από εκείνα τα διορθωτικά, ήταν εκείνος που κράτησε την ταινία σε ένα νουάρ ύφος και το σασπένς αδιάκοπο.

Προς τιμήν του, έγινε ο πρώτος που νοιάστηκε πραγματικά για το χρώμα του μαύρου προσώπου στην οθόνη, φώτισε και επεξεργάστηκε σωστά ό,τι έμοιαζε παράταιρο στις κινηματογραφικές δεκαετίες που προηγήθηκαν. Αν και ακούγεται υπερβολική η κοινωνική αλλαγή λόγω μίας και μόνο ταινίας, το «In the Heat of the Night» συζητήθηκε πολύ και σίγουρα γύρισε αρκετά στραβά μυαλά στην ορθότερη και σίγουρα ειρηνικότερη σκέψη.

Norman Jewison (1926-2024): Ένας στρατιώτης του Χόλιγουντ, με συνείδηση Facebook Twitter
O Nόρμαν Τζούισον και ο Σίντνεϊ Πουατιέ στα γυρίσματα της ταινίας «Ιστορία ενός Εγκλήματος».

Το ξεκίνημα των ‘70s βρήκε τον Τζούισον σε ασταμάτητη ρέντα, αυτήν τη φορά με δυο μιούζικαλ που μετέφερε από το θέατρο. Το 1971, ο «Βιολιστής στη στέγη» έγινε τεράστια παγκόσμια επιτυχία, χάρισε στον Τοπόλ έναν ρόλο ζωής, τον έφερε ξανά στα Όσκαρ, και επιβεβαίωσε την πίστη του στην κλασική αφήγηση – και μαζί την ικανότητά του να αφουγκράζεται το γούστο του κοινού χωρίς να ξεπέφτει σε αισθητικές εκπτώσεις. Με το «Jesus Christ Superstar» μετέφρασε τον γουεμπερικό μουσικο-σκηνικό στόμφο σε μια πιο «ελαφρολαϊκή» ροκ όπερα, πολύ διασκεδαστική, έξω καρδιά, πολύ πιο ευχάριστη και ανώδυνη απ’ ό,τι φοβούνταν οι συνήθεις ύποπτοι των θρησκευτικών ιερών και οσίων, που εννοείται πως διαμαρτύρονταν ακόμη και τότε, ακόμη και γι’ αυτό το έργο.

Κι ενώ κανείς δεν περίμενε πως ο Καναδός σκηνοθέτης θα μπορούσε να επαναλάβει τέτοιου είδους επιτυχίες, ξεπέρασε τον εαυτό του με το μεγαλύτερο hit της καριέρας του, το 1987, με το «Κάτω από τη λάμψη του φεγγαριού», ένα εξαιρετικά ευχάριστο κινηματογραφικό κονσερτίνο πάνω στο τι σημαίνει μοντέρνα κομεντί και στο πώς μεταστρέφεις την ενέργεια μιας σούπερ σταρ της μουσικής, όπως η Σερ, σε ευαίσθητη και διαπεραστική ερμηνεία. Όσκαρ για τη «snap out of it» παράσταση της γυναίκας που μέχρι τότε περνούσε στον κόσμο ως αξιοπερίεργη περσόνα με πλούσιο παρελθόν και φανταχτερά αμφίβολο μέλλον, για την Ολυμπία Δουκάκη, αλλά και για το σενάριο του Τζον Πάτρικ Σάνλεϊ, και διαβατήριο στον Τζούισον για περισσότερο ρομαντισμό, με το ωραίο «Only You» με Ρόμπερτ Ντάουνι και Μαρίσα Τομέι και το, όχι και τόσο, «Bogus», με το αδέξιο συνταίριασμα του Ζεράρ Ντεπαρντιέ με τη Γούπι Γκόλντμπεργκ. 

Norman Jewison (1926-2024): Ένας στρατιώτης του Χόλιγουντ, με συνείδηση Facebook Twitter
Ο ηθοποιός Στιβ ΜακΚουίν (αριστερά) και ο σκηνοθέτης Νόρμαν Τζούισον συζητούν μια σκηνή από την ταινία The Thomas Crown Affair, καπνίζοντας πούρα. Φωτ.: Getty Images/Ideal Image

Πριν το «Hurricane» και έναν από τους πιο μεστούς, σαρωτικούς ρόλους του Ντένζελ Γουάσινγκτον ως Ρούμπεν Κάρτερ, που τον είχε τραγουδήσει και ο Μπομπ Ντίλαν παλιότερα (και ο σκηνοθέτης φώναζε πως κακώς δεν πήρε Όσκαρ), προηγήθηκε, το 1984, η «Ιστορία ενός στρατιώτη», ίσως η καλύτερη ταινία του, και σίγουρα αυτή που προσωπικά προτιμώ, με διαφορά. Ένα συναρπαστικό murder mystery ποτισμένο με γνώση και αντίληψη του ρατσισμού στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γυρισμένο με βαθιά γνώση των χαρακτήρων, αναδεικνύει το αστραφτερό κείμενο του Τσαρλς Φούλερ, μας θυμίζει τον αδικοχαμένο ηθοποιό Χάουαρντ Ρόλινς, γοητευτικό και αγέρωχο, όπως και στο «Ragtime», και αφήνει έναν ανεπανάληπτο καρατερίστα, τον Έιντολφ Σίζαρ, να λάμψει σε μια υποψήφια για Όσκαρ δεύτερου ανδρικού ρόλου ερμηνεία.

Το «A Soldier’s Story», που ο Τζούισον σκηνοθέτησε χωρίς αμοιβή, γιατί κανένα στούντιο δεν ήθελε να το χρηματοδοτήσει μέχρι που συμφώνησε η Sony και βοήθησε έμπρακτα ο τότε κυβερνήτης Μπιλ Κλίντον, απλά γιατί του άρεσε, είναι η επιτομή του σινεμά που ένας αθόρυβος μάστορας με κοινωνική συνείδηση επιδίωξε να υλοποιήσει, εξαργυρώνοντας τη συγκυρία των επιτυχιών του. 

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζόυς Ευείδη

Οι Αθηναίοι / Τζόυς Ευείδη: «Φαίνομαι πολύ κουλ; Μπα, ρόλος είναι»

Αν της είχαν κάνει στο θέατρο όσες επαγγελματικές προτάσεις είχε ως σερβιτόρα, θα ήταν η Βουγιουκλάκη – όπως λέει. Κι αν και συχνά αυτολογοκρίνεται, δεν κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Είναι μια αγαπητή κωμική ηθοποιός, που κάποτε ήθελε να παίξει δραματικούς ρόλους. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Pulp Fiction / Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Mε αφορμή την βιογραφία του που μόλις κυκλοφόρησε στα Ελληνικά, ανατρέχουμε στη ζωή και την καριέρα του κορυφαίου σταρ, που προσπάθησε πολύ να αποφύγει τη διασημότητα, αλλά, ευτυχώς για εμάς, απέτυχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι «καταραμένη» η κινηματογραφική βιογραφία του Μάικλ Τζάκσον;

Οθόνες / Είναι «καταραμένη» η κινηματογραφική βιογραφία του Μάικλ Τζάκσον;

Νέα αναβολή πήρε η ταινία «Michael» ενώ η παραγωγή ανακοίνωσε την έναρξη επιπλέον γυρισμάτων, τα οποία ενδεχομένως θα επιχειρήσουν να ασχοληθούν με τις βαριές κατηγορίες εις βάρος του αείμνηστου «Βασιλιά της ποπ».
THE LIFO TEAM
Τι είναι το IMAX που, μετά τη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα

Οθόνες / Τι είναι το IMAX που, μετά τη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα

Η ανακοίνωση των Village Cinemas γεμίζει χαρά τους Αθηναίους σινεφίλ που πρόκειται να αποκτήσουν τη δική τους αίθουσα IMAX. Τι είναι, όμως, η τεχνολογία IMAX και γιατί μέχρι πρότινος είχε μόνο η Θεσσαλονίκη πιστοποιημένη αίθουσα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Οθόνες / Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Ένα υπέροχο κινηματογραφικό αφιέρωμα στο στέκι της Πλάκας, με παλιές δόξες, όπως το «Brief Encounter» και το «Roman Holiday» αλλά και πιο σύγχρονες, όπως το κομψοτέχνημα «In the Mood for Love» και το σπαραχτικό «Cold War».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Lifo Videos / Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και σεναριογράφος Βασίλης Κεκάτος, μαζί με την πρωταγωνίστριά του, Δάφνη Πατακιά, μιλούν για όσα έζησαν στα γυρίσματα της ταινίας «Οι άγριες μέρες μας» – μιας ιστορίας με χαρακτήρες που είναι «γλυκά τσογλανάκια».
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Οθόνες / «Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Ένα αποκαλυπτικό ελληνικό ντοκιμαντέρ που αποτυπώνει την ωμή αλήθεια για το άθλημα του bodybuilding –έναν κόσμο όπου δοκιμάζονται τα όρια σώματος και πνεύματος– έρχεται στις αίθουσες την Πέμπτη 29 Μαΐου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Είναι η «Κιούκα» η «ελληνική ταινία της χρονιάς»;

The Review / Τι είναι αυτό που κάνει την ταινία «Κιούκα» να συζητιέται τόσο;

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την ταινία «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού» του 31χρονου Κωστή Χαραμουντάνη. Πώς καταφέρνει το όραμα ενός millennial σκηνοθέτη να ξεχωρίζει στο σύγχρονο ελληνικό σινεμά — και γιατί αξίζει την προσοχή μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Οθόνες / Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Με αφορμή την έξοδο του «Oh, Canada» στις εγχώριες αίθουσες, ανατρέχουμε στο σύνολο της καριέρας ενός σταρ που οι περισσότεροι θεωρούμε δεδομένο, ίσως επειδή όσα κάνει στην οθόνη φαντάζουν τόσο ανεπιτήδευτα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ