«Ακριβή μου ζωή»: Το τελευταίο και σκοτεινότερο έργο της Alice Munro

Άλις Μονρό «Ακριβή μου ζωή» Facebook Twitter
«Το θέμα είναι να ΄σαι ευτυχισμένη. Ό,τι κι αν γίνει. Προσπάθησέ το, μπορείς. Δέξου τα πάντα και τότε η τραγωδία εξαφανίζεται. Ή τέλος πάντων, η τραγωδία γίνεται πιο ανάλαφρη κι εσύ είσαι ακόμη εκεί και προχωράς ανέμελα στον κόσμο…»
0


«ΔΕΝ ΓΥΡΙΣΑ ΣΠΙΤΙ ούτε όταν αρρώστησε η μητέρα μου για τελευταία φορά, ούτε για την κηδεία της. Είχα δυο μικρά παιδιά και κανέναν στο Βανκούβερ για να τ’ αφήσω. Δύσκολα θα σήκωνε η τσέπη μας το ταξίδι και ο άντρας μου απεχθανόταν τις επισημότητες, αλλά γιατί να το ρίξω σ’ εκείνον; Το ίδιο ένιωθα κι εγώ. Λέμε για κάποια πράγματα ότι δεν έχει συγχώρεση ή πως δεν θα συγχωρέσουμε ποτέ τον εαυτό μας. Το κάνουμε όμως -το κάνουμε διαρκώς…»

Μ’ αυτήν την πικρή διαπίστωση ολοκληρώνεται το πιο πρόσφατο και τελευταίο, απ’ ό,τι φαίνεται, έργο της καναδής νομπελίστα Alice Munro «Ακριβή μου ζωή» (μετ. Σ. Σκουλικάρη, Μεταίχμιο, 2014). Είναι μια φράση που θα μπορούσε άνετα να βρει θέση σ’ ένα από τα δέκα διηγήματα του βιβλίου -συμβαίνουν τόσα πολλά στις σελίδες του που μοιάζουν ασυγχώρητα! Στην πραγματικότητα, όμως, προέρχεται από εκείνο το κομμάτι όπου η Munro, το 2012, στα ογδονταένα της, άπλωσε «τα πρώτα και τελευταία -και τα κοντινότερα πράγματα- που είχα να πω για τη δική μου ζωή», ανύποπτη για την τιμή που θα της επεφύλασσε την επόμενη χρονιά η Σουηδική Ακαδημία.

Στο «Ακριβή μου ζωή» άλλη επιμένει να γράφει ποιήματα κι ας την κοροϊδεύουν, άλλη εγκαταλείπει τον καθωσπρέπει άντρα της κι ακολουθεί με τις κόρες της έναν χίπι ηθοποιό, άλλη κάνει στο τρένο έρωτα μ’ έναν άγνωστο αφήνοντας το παιδί της μόνο του να κοιμάται, άλλη αφοσιώνεται στην μουσική της καριέρα.

Μέσα από τα τέσσερα κείμενα που συγκροτούν το φινάλε του «Ακριβή μου ζωή», βλέπουμε ν’ αναδύονται στιγμιότυπα αποκαλυπτικά των σχέσεων που διατηρούσε η Μονρό ως παιδί με τους δικούς της, της πρώτης απώλειας που βίωσε μετά το θανατηφόρο ατύχημα της κοπέλας που την κρατούσε και βοηθούσε στις δουλειές του σπιτιού, των ερωτικών φαντασιώσεών της, της λαχτάρας της ν’ αγαπηθεί αλλά και ν’ αυτονομηθεί, φιλτραρισμένα όλα από το πέρασμα του χρόνου και τα παιχνιδίσματα της μνήμης, σαν αναλαμπές ονείρων.

Σ’ ένα απ’ αυτά, η συγγραφέας ανακαλεί τις νύχτες που, πεντάχρονο κοριτσάκι, έμενε πεισματικά ξάγρυπνη μην τυχόν και στραγγαλίσει -όχι από ζήλια, ούτε από καμιά άγρια τρέλα, έτσι, για να την πειράξει- τη νεογέννητη αδελφή της. «Οι άνθρωποι κάνουν τέτοιες σκέψεις», την καθησύχασε ο πατέρας της μόλις το αντιλήφθηκε. Ο ίδιος άνθρωπος που τη χτυπούσε με λουρί όταν την τσάκωνε να παρακάνει την έξυπνη, «δίχως να με κοροϊδέψει, ούτε να με τρομάξει, με προσγείωσε στον κόσμο που ζούμε. Εκείνο το συγκλονιστικό πρωινό, μου πρόσφερε ακριβώς αυτό που χρειαζόμουν…».

Κόρη ενός συμφιλιωμένου με τον εαυτό του κτηνοτρόφου και μιας δασκάλας η οποία, αδυνατώντας ν’ αναρριχηθεί κοινωνικά, οχυρωνόταν πίσω από ένα εξεζητημένο λεξιλόγιο, η Μονρό μεγάλωσε σ’ ένα αγρόκτημα όπου υπήρχαν πάντα βιβλία, αλλά με την ιδέα ότι το χειρότερο που θα μπορούσε να κάνει μια επαρχιωτοπούλα όπως αυτή ήταν να τραβάει την προσοχή. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις περισσότερες ηρωίδες της, επίσης μεγαλωμένες σε φτωχικές κωμοπόλεις του Καναδά, λίγο πριν ή λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

akrivi mou zwi
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Alice Munro, Ακριβή μου ζωή, Μτφρ.: Σοφία Σκουλικάρη,​​​​εκδόσεις Μεταίχμιο

«Αργότερα θα το έβρισκε δύσκολο να εξηγήσει τι ακριβώς ήταν αποδεκτό εκείνη την εποχή και τι δεν ήταν» διαβάζουμε στο διήγημα με το οποίο ανοίγει η συλλογή, «Να φτάσει στην Ιαπωνία»: «Τότε όμως θα έπρεπε να εξηγήσει πως ο φεμινισμός δεν ήταν καν μια λέξη που χρησιμοποιούσε ο κόσμος. Και τότε θα στεκόσουν και θα έλεγες πως το να έχεις οποιαδήποτε σοβαρή ιδέα, πόσο μάλλον φιλοδοξία, ή ίσως ακόμα και το να διαβάζεις κάποιο αληθινό βιβλίο, μπορούσε να θεωρηθεί ύποπτο, κάτι που εξαιτίας του έπαθε πνευμονία το παιδί σου, ενώ μια παρατήρηση για τα πολιτικά σε πάρτι του γραφείου θα μπορούσε να κοστίσει στον άντρα σου την προαγωγή του. Δεν είχε σημασία ποιο πολιτικό κόμμα θα αφορούσε. Τη ζημιά την έκανε το γεγονός ότι την παρατήρηση την ξεστόμισε γυναίκα».

Στο «Ακριβή μου ζωή», εν τούτοις, άλλη επιμένει να γράφει ποιήματα κι ας την κοροϊδεύουν, άλλη εγκαταλείπει τον καθωσπρέπει άντρα της κι ακολουθεί με τις κόρες της έναν χίπι ηθοποιό, άλλη κάνει στο τρένο έρωτα μ’ έναν άγνωστο αφήνοντας το παιδί της μόνο του να κοιμάται, άλλη αφοσιώνεται στην μουσική της καριέρα, σε πείσμα της κυρίαρχης αντίληψης ότι «η αφοσίωση σε οτιδήποτε, αν ήσουν θηλυκό, μπορούσε να σε κάνει γελοία».

Όμως, αλίμονο. Κάθε σάλτο, κάθε ζαβολιά, κάθε παράβαση συνοδεύεται συνήθως από ενοχές, αν όχι από μια πολύ βαριά τιμωρία. Σίγουρα, το τελευταίο έργο της Μονρό είναι πιο σκοτεινό από το «Μ’ αγαπάει δεν μ’ αγαπάει» ή το «Πάρα πολύ ευτυχία». Μπορεί άραγε μια μάνα να ξεπεράσει ποτέ τον πνιγμό του παιδιού της, όταν μάλιστα θεωρεί ότι εκείνη τον προκάλεσε; Ιδού μια συμβουλή που δίνει εμμέσως η κορυφαία διηγηματογράφος, κι ας ξέρει πια, στο λυκόφως της ζωής της, πόσο δύσκολα εφαρμόζεται: «Το θέμα είναι να ΄σαι ευτυχισμένη. Ό,τι κι αν γίνει. Προσπάθησέ το, μπορείς. Δέξου τα πάντα και τότε η τραγωδία εξαφανίζεται. Ή τέλος πάντων, η τραγωδία γίνεται πιο ανάλαφρη κι εσύ είσαι ακόμη εκεί και προχωράς ανέμελα στον κόσμο…»

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ρούμενα Μπουζάροφσκα: «Όταν ερχόμουν στην Ελλάδα έπρεπε να λέω ψέματα για το από πού είμαι»

Βιβλίο / Ρούμενα Μπουζάροφσκα: «Όταν ερχόμουν στην Ελλάδα έπρεπε να λέω ψέματα για το από πού είμαι»

Η συλλογή διηγημάτων «Ο άντρας μου» (εκδ. Gutenberg) της συγγραφέα από τη Βόρεια Μακεδονία εκθέτει αμείλικτα τον μισογυνισμό, χωρίς να χαϊδεύει πολιτικές ορθότητες, κι έχει αγαπηθεί πολύ στην Ελλάδα.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Τα βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας

Βιβλίο / Τα βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας

Όλοι οι συγγραφείς και ποιητές (ακόμα και μουσικοί, για τον ποιητικό τους λόγο) που βραβεύτηκαν από τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας για το έργο τους από το 2011 μέχρι και φέτος και οι λόγοι για τους οποίους τους επέλεξαν.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT