Αγγίζοντας (και υπερβαίνοντας) τα όρια

Αγγίζοντας ( και υπερβαίνοντας) τα όρια Facebook Twitter
Η επίθεση στον πολιτισμό του ορίου έχει πια διαστάσεις που τρομάζουν. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΕΝΑ ΚΟΙΝΟ ΝΗΜΑ φαίνεται να ενώνει τη μανία ανέγερσης ξενοδοχείων στη θέση ιστορικών κινηματογράφων, τις καταχρηστικές περιφράξεις της Μυκόνου και τη γενικότερη αίσθηση ότι έχει χαθεί το μέτρο: η περιφρόνηση για τα όρια. Η αδυναμία των δημόσιων εξουσιών, κυβερνητικών ή αυτοδιοικητικών, να αντιληφθούν το πρόβλημα· η ευκολία που έχουν οι ιδιώτες να περνούν το δικό τους, δημιουργώντας τετελεσμένα.

Είναι ένα μοντέλο που αισθανόμαστε πως συνεχίζει σαν να μη συνέβη τίποτα. Θυμίζει αυτό που διαβάσαμε πρόσφατα για τη μεγάλη αύξηση της κυκλοφορίας των ιδιωτικών λίαρ τζετ πάνω από την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: κίνηση κάθετα αντίθετη προς την ανάγκη των καιρών.

Συχνά, βέβαια, αυτές οι μετατροπές εμφανίζονται με τη βιτρίνα μιας εντυπωσιακής αισθητικής, λες και το design μιας κατασκευής αντισταθμίζει την ιστορική βλάβη. Έχουμε έτσι ένα αδιέξοδο εκκρεμές μεταξύ της μιζέριας της εγκατάλειψης κτιρίων και υποδομών και ενός εκνευριστικά επεκτατικού «εξευγενισμό», ως εάν μοναδική επιλογή στις πόλεις να είναι είτε η πάση θυσία «αξιοποίηση» είτε το ρήμαγμα και η μαυρίλα.

Η μεσαία κλίμακα, η αστική κλίμακα, δεν ενδιαφέρει ως ενσάρκωση ενός ήπιου μοντερνισμού. Αιχμή των μετασχηματισμών γίνεται η κερδοσκοπία του real estate και επιπλέον ένας μηχανισμός συρρίκνωσης και κατατεμαχισμού του φυσικού τοπίου.

Ο αστικός πολιτισμός περνάει πια από τον ελεύθερο χώρο που δεν τον καταστρέφει η κρατική αδιαφορία ή η ηλίθια βαναυσότητα των ίδιων των κατοίκων-χρηστών. 

Η επίθεση στον πολιτισμό του ορίου έχει πια διαστάσεις που τρομάζουν. Γιατί τα όρια είναι μέρος της κοινής ελευθερίας μας. Όπως ο νόμος είναι όρος για να έχει νόημα η ανθρώπινη συμβίωση. Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’90 ούτε μπορούμε να πιθηκίζουμε τις ιδεολογίες της επέκτασης και της ποσοτικής μεγέθυνσης στην αριστερή ή δεξιά εκδοχή τους.

Όπως γράφει κάπου ο Γιάννης Βούλγαρης, ο σημερινός εκσυγχρονισμός οφείλει να είναι αναστοχαστικός, να έχει, θα λέγαμε, ενσωματώσει την πρόληψη, τους κανόνες και μια μέριμνα για τις συνέπειες. Δεν είναι υποχρεωτικό, επειδή κάτι υπάρχει ως τεχνική δυνατότητα, να «ενεργοποιείται» αυτόματα και να περνάει στην πράξη. Η φαντασίωση πως όλα πρέπει να τρέχουν, να μεγαλώνουν, να εξαπλώνονται σε εικοσιτετράωρη βάση και επτά φορές την εβδομάδα είναι καθαρή υστερία. Μπορεί κάποτε να υπήρχαν άρθρα που προέτρεπαν να μην κλείνουν ποτέ τα καταστήματα και η πόλη να φωταγωγείται σαν διαρκής γιορτή, όμως αυτό ήταν ο καημός μιας άλλης εποχής.

Στους αντίποδες της υστερίας βρίσκεται, πάντως, το αληθινά επείγον: να συντηρηθούν και να ανανεωθούν οι υποδομές της χώρας, γέφυρες, δημόσια κτίρια, οδικοί άξονες αλλά και τα «μικρά», παιδικές χαρές, πάρκα, κάθε λογής εγκαταστάσεις και δίκτυα. Ο αστικός πολιτισμός περνάει πια από τον ελεύθερο χώρο που δεν τον καταστρέφει η κρατική αδιαφορία ή η ηλίθια βαναυσότητα των ίδιων των κατοίκων-χρηστών. Και φυσικά η αντίληψη πως οτιδήποτε παράγει πλούτο είναι καλό –και μόνο ξεκάθαρα ποινικά κολάσιμες πράξεις πρέπει να καταδικάζονται‒ δεν μπορεί να σταθεί.

Το ότι η Μύκονος «φέρνει πολύ χρήμα στη χώρα» είναι ένα επιχείρημα μιας εποχής πρωτόγονου πλουτοκρατισμού. Το επιχείρημα αδυνατίζει όταν σκεφτεί κανείς τι θα γίνει ο τόπος πέντε ή είκοσι χρόνια μετά, το πώς θα γίνεται όλο και πιο αδύνατο να απελευθερωθεί χώρος και να υπάρξει μια ποικιλία τρόπων ζωής και βιοπορισμού πέρα από τη μονοκρατορία του τουρισμού. Το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα μέρη.

Ο πολιτισμός του ορίου περνάει από μια νέα συνείδηση των απειλών. Δεν μπορεί όμως να επαναπαύεται απλώς στην ατομική σύνεση ή στη φωτισμένη και ανήσυχη παρέμβαση προσώπων και συλλογικών φορέων. Ο χρόνος πιέζει και ο μικρός ελληνικός τόπος ακόμα περισσότερο. Η φροντίδα των υποδομών, η αναστολή οικιστικών επεκτάσεων σε βαρυφορτωμένες περιοχές, η αποφυγή βιαστικών επενδύσεων που αλλάζουν τον χαρακτήρα κτιρίων και γειτονιών συναντούν πια το αναγκαίο, όχι κάποιον ιδεολογικό εξωτισμό.

Μπορούν οι φιλελεύθεροι να αποβάλουν το ιερό δέος που τους προκαλεί ο δυναμισμός του πλούτου; Μπορούν οι αριστεροί να αισθανθούν ως προσβολή στην κοινότητα τους βανδαλισμούς και την κουλτούρα της κοινωνικής βίας κατά των πραγμάτων; Μπορεί οι συντηρητικοί να αντιληφθούν πως η κοινωνική συνοχή δεν είναι υπόθεση των αστυνομιών ή μιας ρηχής και επιδερμικής νομιμοφροσύνης;

Κατά κάποιον τρόπο, ο πολιτισμός των ορίων επιβάλλει ανατροπές σε όλο το οικοσύστημα της πολιτικής και των συνηθισμένων αντανακλαστικών κάθε πολιτικού χώρου. Θα έχει αντιστάσεις και αρνήσεις, παρ’ όλα αυτά θα μπορέσει να αλλάξει τη σχέση μας με τα περιττά και τα ουσιώδη. Ή, έστω, αυτό είναι το στοίχημα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ