Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter

Καταρίνα Φριτς: Μια έκθεση της σπουδαιότερης Γερμανίδας γλύπτριας της εποχής μας στην Αθήνα

0

Τον Απρίλιο που μας πέρασε η 59η Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας τής απένειμε τον Χρυσό Λέοντα για το σύνολο της καλλιτεχνικής της πορείας μέχρι σήμερα. Είκοσι επτά χρόνια νωρίτερα, το 1995, η Καταρίνα Φριτς είχε προκαλέσει πάλι παγκόσμια αίσθηση, συμμετέχοντας στην Μπιενάλε της Βενετίας με ένα έργο που εντυπώθηκε για πάντα στο συλλογικό υποσυνείδητο του κόσμου της σύγχρονης τέχνης, αν υπάρχει πράγματι τέτοιο υποσυνείδητο.

Το έργο εκείνο έχει τίτλο «Αρουραίος Βασιλιάς» («Rattenkönig» για τους γερμανόφωνους φίλους) και είναι μια μεγάλων διαστάσεων γλυπτική σύνθεση, στην οποία δεκαέξι μαύροι αρουραίοι, ύψους σχεδόν τριών μέτρων έκαστος και φτιαγμένοι από ρητίνη, είναι τοποθετημένοι κυκλικά, μάλλον απειλητικοί προς τον θεατή, με τις ουρές τους να είναι μπλεγμένες στο κέντρο του κύκλου, δημιουργώντας έναν μυστηριώδη κόμπο.

Ένα έργο αλληγορικό που αναφέρεται στις φολκλόρ δοξασίες της Γερμανίας για τον «αρουραίο βασιλιά» ως σύμβολο μιας καταχρηστικής προσωπικότητας, συχνά και εξουσιαστικής, που ζει παρασιτικά εις βάρος άλλων, αλλά και ως σύμβολο της συνθήκης όπου το εντελώς κοινότοπο, τετριμμένο και ανάξιο εξυψώνεται και γίνεται ίνδαλμα.

Το πιο ουσιώδες απ' όλα είναι ότι η Φριτς δημιουργεί μια εναλλακτική φυσική κοσμολογία, υπό την έννοια ότι όχι μόνο «αναθεωρεί την πραγματικότητα» αλλά προχωρά στην κατασκευή ενός άλλου σύμπαντος. Και το σημείο εκκίνησής της για να το πετύχει είναι να θέτει τις πιο θεμελιώδεις ερωτήσεις που αφορούν την ύπαρξη και τον σκοπό του.

Μια άλλη σπουδαία στιγμή, χάρη στην οποία ο κόσμος ολόκληρος ήρθε σε επαφή με ένα γλυπτό της Φριτς, ήταν το 2013, επί δημαρχίας στο Λονδίνο του Μπόρις Τζόνσον, σημερινού πρωθυπουργού της Βρετανίας. Τότε ο περίφημος «Κόκοράς» της, που είχε περίπου πέντε μέτρα ύψος και χρώμα σχεδόν φθορίζον ουλτραμαρίν, τοποθετήθηκε στην πασίγνωστη πλατεία Τραφάλγκαρ επί του περιβόητου «fourth plinth», δηλαδή του «τέταρτου βάθρου», το οποίο από την εποχή της κατασκευής του παρέμενε χωρίς γλυπτό και κάποια στιγμή αποφασίστηκε από τη δημοτική αρχή να τοποθετείται κατά διαστήματα σε αυτό ένα έργο σύγχρονης τέχνης.

Ο «Κόκοράς» της είναι ένα καλό παράδειγμα του πώς η Καταρίνα Φριτς «προβαίνει σε μια αναθεώρηση της πραγματικότητας και το κάνει μόνο τόσο όσο χρειάζεται», όπως έγραψαν κάποτε οι «New York Times», και σε εξωφρενικά ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά: «Με τον τρόπο αυτό, λοιπόν, το έργο της Φριτς μας αναστατώνει. Και τότε, κάποιες εκδηλώσεις που αναδύονται από το ασυνείδητό μας μάς πείθουν για την αλήθεια τους. Και καθώς πιστεύεις ότι δεν θα μπορούσε παρά να είναι ακόμα και ψαυστές, επειδή τις νιώθεις τόσο πραγματικές, συμβιβάζεσαι τελικά με την ιδέα ότι κατά έναν περίεργο τρόπο είναι ποθητές».

Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Ο περίφημος «Κόκοράς» της, που είχε περίπου πέντε μέτρα ύψος και χρώμα σχεδόν φθορίζον ουλτραμαρίν, τοποθετήθηκε στην πασίγνωστη πλατεία Τραφάλγκαρ επί του περιβόητου «fourth plinth». Φωτ.: Getty Images/Ideal Image

Η Καταρίνα Φριτς γεννήθηκε το 1956 στην Έσση της Γερμανίας. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ, η οποία, για τη δική της γενιά, υπήρξε το πιο αδιαμφισβήτητα πρωτοπόρο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας της και πιθανόν όλης της υπόλοιπης Ευρώπης.

Η λιτότητα και η αυστηρότητα των μορφών στις γλυπτικές συνθέσεις της ώθησε πολλούς να συσχετίσουν το έργο της με τον μινιμαλισμό και τον μετα-μινιμαλισμό. Είναι όμως βαθύ το χάσμα που τη χωρίζει και την απομακρύνει από αυτά τα δύο στυλ και ίσως θα έπρεπε κάποιος να της αναγνωρίζει περισσότερες συγγένειες με τη «νεο-ποπ» τάση.

Το πιο ουσιώδες απ' όλα αυτά είναι ότι η Φριτς δημιουργεί μια εναλλακτική φυσική κοσμολογία υπό την έννοια ότι όχι μόνο «αναθεωρεί την πραγματικότητα» αλλά προχωρά στην κατασκευή ενός άλλου σύμπαντος. Και το σημείο εκκίνησής της για να το πετύχει είναι να θέτει τις πιο θεμελιώδεις ερωτήσεις που αφορούν την ύπαρξη και τον σκοπό του.  

Το έργο της χαρακτηρίζει η αλληγορία η οποία προτείνεται στον θεατή μέσω της υπερφυσικής μεγέθυνσης και υπερρεαλιστικής πλέον παρουσίασης διαφόρων αντικειμένων, ζώων ή ανθρώπων. Μέσα από αυτές τις αλληγορίες γεννιούνται για τον θεατή εναλλακτικοί τρόποι ερμηνείας και κατανόησης του κόσμου μας και ίσως να γίνεται λίγο πιο εφικτή η απόδοση νοήματος σε δεινά και καταστροφές που μας αγγίζουν και μας φθείρουν.

Στο στάδιο της επεξεργασίας εξωθεί τις γλυπτικές συνθέσεις της σε ένα ακραίο επίπεδο αφαίρεσης. Στο τελικό αποτέλεσμα τίποτα δεν είναι περιττό, τίποτα δεν λείπει και τίποτα δεν θα έβρισκε χώρο για να προστεθεί.

Ακόμη κι όταν τα γλυπτά της αναπαριστούν άψυχα αντικείμενα, μοιάζουν σαν να στέκονται για πάντα καθηλωμένα σε μια στιγμή που τους κόπηκε η ανάσα. Κι αυτό είναι τελικά πολύ περίεργο, γιατί επιβάλλει στον θεατή να φανταστεί ότι κάποια στιγμή, προτού τους κοπεί, ανέπνεαν πραγματικά. Επειδή στέκονται σαν με κομμένη την ανάσα, μεταφέρουν στον θεατή την αίσθηση μιας έντασης, η οποία παράγεται από μια ενέργεια τόσο πολύ συσσωρευμένη μέσα τους, που το μόνο που θα μπορούσε πλέον να συμβεί θα ήταν να εκλυθεί από στιγμή σε στιγμή.

Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της δουλειάς της είναι η λειτουργία του χρώματος, το οποίο δείχνει σαν να μη συνεισφέρει στην παραγωγή της συνολικής εικόνας του έργου παρά απλώς να συμμετέχει στη σύνθεση ως ένα αυτόνομο εκφραστικό μέσο, ανεξάρτητο από τις φόρμες, ως εάν να ήταν μια παρόρμηση, ας πούμε, ή μια ευαισθησία που θα διέθετε υλική υπόσταση. 

Ο σταθερός στόχος της στις εκθέσεις της είναι να δημιουργεί περιβάλλοντα μέσω των γλυπτών της που συνεκθέτει. Γι’ αυτό και το τι θα δείξει είναι προμελετημένο με φοβερή ακρίβεια.

Για τον λόγο αυτό, στην τωρινή της έκθεση στην Αθήνα τα περισσότερα από τα  δώδεκα έργα που εκτίθενται προέρχονται από το δικό της εργαστήριο και μόνο τρία από τη Συλλογή Οικονόμου, παρά το ότι διαθέτει περισσότερα. Βέβαια, αυτό σχετίζεται και με την τακτική της Συλλογής να μην επιδεικνύει τα αποκτήματά της παρά να υποστηρίζει την αισθητική συνοχή των εκθέσεων που παρουσιάζει και την παραγωγή νοήματος από αυτές.

Η έκθεση απλώνεται στα τρία επίπεδα του εκθεσιακού χώρου της Συλλογής Οικονόμου.

Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Kρανίο, 2017. Πολυεστέρας, μπογιά. © Katharina Fritsch / VG Bild-Kunst, Bonn © OSDEETE, Athens 2022 /Courtesy the aritst and Matthew Marks Gallery.Photo: Ivo Faber

Τα τρία έργα στο ισόγειο, που είναι του 2017 και έχουν εκτεθεί αρκετές φορές και σε διαφορετικά μέρη με την ίδια ακριβώς διάταξη στον χώρο, δημιουργούν την εντύπωση ενός περιβάλλοντος στο οποίο αντέχεις μεν, αλλά και δεν νιώθεις πραγματικά βολικά εντός του. Είναι σαν να αιωρείται μια απειλή που δεν έχει ακόμα σχηματιστεί ώστε ο θεατής να μπορεί να την προσδιορίσει. Τη νιώθει κυρίως ως μια ψυχρή ξενότητα που τον περιβάλλει ή σαν ένα «κενό» που αποζητά να του αφεθείς για να σε καταπιεί.

Η αίσθηση αυτή είναι ανάλογη με εκείνην που προκαλούν οι άδειες πόλεις του Τζόρτζιο ντε Κίρικο ή η ονειρώδης παραδοξότητα στους σουρεαλιστικούς πίνακες του Ρενέ Μαγκρίτ – τόποι απροσδιόριστοι, σαν να βρίσκονται στο όριο μεταξύ του πραγματικού και του εξωπραγματικού.

Η Φριτς έχει πει ότι οι «εικόνες της», όπως αποκαλεί τα γλυπτά της και τα περιβάλλοντα που σχηματίζει με αυτά, αναδύονται από δικά της συναισθήματα, αναμνήσεις και βιωματικές εμπειρίες. Σε κάθε περίπτωση, στα περιβάλλοντα αυτά ο θεατής αναγνωρίζει πάντα την ακρίβεια και τη λεπτομέρεια με τις οποίες δημιουργείται η «ενορχήστρωσή» τους, η οποία στοχεύει πάντα στο να προκαλεί έναν ύστατο αντίκτυπο στον θεατή και μια ιδανική συνεπίδραση. 

Για την τωρινή της έκθεση έχει πει ότι προκύπτει από εκείνο το είδος διερευνήσεων και πειραματισμών της που δεν σταματά ποτέ να κάνει, αναζητώντας αυτό που περιγράφει ως «ζώνη του λυκόφωτος»: εκείνο το διφορούμενο φάσμα, το ασταθές και ανεξιχνίαστο, το οποίο οι Γάλλοι περιγράφουν με την έκφραση «μεταξύ σκύλου και λύκου», εννοώντας ότι είναι ικανό να προξενήσει μια σύγχυση περί του ποια συνθήκη επικρατεί, περί του αν υπάρχει κάποια ασύλληπτη μετάβαση ή μεταμόρφωση από τη μία στην άλλη με σκοπό το αίνιγμα να διατηρείται αναπάντητο και να προκαλεί μια γενική αίσθηση ρευστότητας. Και όλα αυτά καταλήγουν να υπογραμμίζουν το ανοίκειο στοιχείο, το οποίο, χωρίς αυτό να είναι πάντα εμφανές, πορεύεται χέρι-χέρι με το εντελώς οικείο στην καθημερινότητά μας.

Οι δύο πόλοι οικείο - ανοίκειο δεν κονταροχτυπιούνται, αλλά, όπως θα συνέβαινε στο πλαίσιο κάθε ψύχραιμης ανίερης συμμαχίας, επενεργούν εξίσου στον θεατή, καταλήγοντας να του επιβάλουν έναν συμβιβασμό με την ιδέα ότι το ελκυστικό μπορεί συγχρόνως να είναι και δυσοίωνο.

Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Αυγό, 2017. Πολυεστέρας, μπογιά. © Katharina Fritsch / VG Bild-Kunst, Bonn © OSDEETE, Athens 2022 /Courtesy the artist and Matthew Marks Gallery. Photo: Ivo Faber
Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Φανοστάτης, 2017. Ξύλο, μπογιά. © Katharina Fritsch / VG Bild-Kunst, Bonn © OSDEETE, Athens 2022 /Courtesy the artist and Matthew Marks Gallery. Photo: Ivo Faber

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της δουλειάς της Καταρίνα Φριτς που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος στα έργα του ισογείου είναι η λειτουργία της κλίμακάς τους. Το κρανίο, για παράδειγμα, επειδή η διάστασή του είναι υπερφυσική, δείχνει να ακυρώνει ή να αψηφά την ερασιθάνατη νοσηρότητα της μορφής του. Αντίστοιχα, μπορεί να παρατηρήσει κάποιος την αυτονόμηση του χρώματος σε σχέση με τη σύνθεση.

Στο αυγό, για παράδειγμα, απ’ όπου κι αν το κοιτάξεις, είτε βλέπεις τη μία χρωματική όψη του είτε την άλλη, είτε και τις δύο μαζί, η φωτεινότητα του χρώματος «εκμηδενίζει» τη διάσταση του βάθους του αντικειμένου κι έτσι φαίνεται σαν να είναι επίπεδο. Ενώ στον αφύσικα μακρόστενο υπερμεγέθη φανοστάτη, χωρίς στύλο να τον στηρίζει, το ανοιχτόχρωμο ροζ χρώμα στα υποτιθέμενα τζάμια του εναλλάσσεται μεταξύ θερμού και ψυχρού, κάνοντας τον θεατή να νομίζει ότι κάτι αλλάζει κατά μυστηριώδη τρόπο χωρίς να μπορεί να το παρακολουθήσει και κατά συνέπεια χωρίς να μπορεί να το αποκρυπτογραφήσει.

Στον πρώτο όροφο, το έργο που αιχμαλωτίζει πρώτο το μάτι είναι μια ψηφιακή μεγέθυνση μιας παλιάς μικρής ξυλογραφίας, η οποία τράβηξε την προσοχή της Φριτς καθώς διάβαζε τη στήλη «Ατυχήματα και εγκλήματα» ενός εικονογραφημένου περιοδικού του 1872. Απεικονίζει μια γυναίκα που βρέθηκε νεκρή από έναν δύτη διασώστη με σκάφανδρο στο εσωτερικό ενός ατμόπλοιου που βυθίστηκε στη λίμνη της Λουκέρνης το 1871 εξαιτίας ναυτικού δυστυχήματος που οφειλόταν στο ότι ο καπετάνιος του ήταν μεθυσμένος.

Το παράξενο σε αυτή την εικόνα είναι ότι, ενώ όλα συμβαίνουν στον βυθό μιας λίμνης, η άνωση του νερού δεν μοιάζει να αντιτίθεται στη δύναμη της βαρύτητας. Τα αντικείμενα, τα ρούχα, τα έπιπλα και όλα τα υπόλοιπα βρίσκονται στην αναμενόμενη θέση τους, σαν η γυναίκα να βρισκόταν ξαπλωμένη στο υπνοδωμάτιό της.

Εξίσου περίεργο είναι ότι εκείνη δείχνει σαν να κοιμάται ήρεμη, ίσως και ευτυχής, σαν να ονειρεύεται κάτι που την ευχαριστεί. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να βλέπει στον ύπνο της έναν άγνωστο άνδρα, τόσο άγνωστο σε κείνη όσο και ο δύτης πίσω της, που τον κρύβει το σκάφανδρο – ωστόσο ελπίζει σ’ αυτόν. Η έκφραση της ευχαρίστησης που διαγράφεται στο πρόσωπο της (νεκρής) κοιμωμένης είναι εκείνη που θα είχε κάποιος ή κάποια που θα φαντασιωνόταν ότι του τυχαίνει το καλύτερο δυνατό σε ένα ραντεβού στα τυφλά. 

Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Εικονογράφηση εφημερίδας ("Finding the Corpse of a Female Passenger in the Salon of the Steamship Brünig Wrecked on Lake Lucerne"), 2006. Μεταξοτυπία, πλαστικό, μπογιά. © Katharina Fritsch / VG Bild-Kunst, Bonn © OSDEETE, Athens 2022 /Courtesy the artist and Matthew Marks Gallery. Photo: Ivo Faber

Η ίδια η Καταρίνα Φριτς έχει πει ότι στην ξυλογραφία με τη νεκρή στο πλοίο τη συγκινεί περισσότερο απ’ ό,τι το πραγματικό περιστατικό η φαντασία του εικονογράφου του περιοδικού που τον οδήγησε σε μια τόσο παράξενη εικόνα. Ωστόσο, η ίδια τοποθετεί αντικριστά από τη μεγέθυνση της ξυλογραφίας ένα γλυπτό που είναι ένα σχεδόν φθορίζον πορτοκαλί χταπόδι. Έχει αρπάξει με ένα πλοκάμι του έναν μικροσκοπικό δύτη με κατάμαυρο σκάφανδρο.

Είναι δύσκολο να μη φανταστεί κάποιος μια αναφορά μέσα από αυτήν τη συνεπίδραση των δύο έργων στην περίφημη ξυλογραφία «Το όνειρο της γυναίκας του ψαρά» του σπουδαίου Ιάπωνα μετρ Κατσουσίκα Χοκουσάι (1760-1849). Και κατ’ επέκταση να μην οδηγηθεί ο θεατης σε αναγωγές σχετικά με την ερωτική επιθυμία, η οποία μπορεί να είναι τεράστια, όσο υπερμέγεθες είναι το πορτοκαλί χταπόδι, κι έτσι να είναι ταυτόχρονα ικανή να σφίγγει μέχρι ασφυξίας το αντικείμενο του πόθου.

Γι’ αυτό και ο φαινομενικά ήρεμος και ευτυχής ύπνος της νεκρής του πλοίου μπορεί να οδηγεί το πρόσωπό της σε μια έκφραση που θα παρέμενε τελικά ανεξιχνίαστη επειδή δεν θα αποκάλυπτε εκείνον τον σφιχτό και άλυτο σαν γόρδιο δεσμό κόμπο που σχηματίζουν η φαντασίωση της ηδονής και η φαντασίωση του θανάτου. 

Στον τελευταίο όροφο το μάτι του θεατή αιχμαλωτίζεται από το γλυπτό «Figur» (Schwarzer Kopf) / «Φιγούρα» (Μαύρο κεφάλι) (2021). Είναι εξαρχής ξεκάθαρο ότι πρόκειται για ανθρωπόμορφη σιλουέτα με τη διαφορά ότι το κεφάλι της είναι ένα τεράστιο κοχύλι, βαμμένο μαύρο κατά το ήμισυ και ασημί κατά το υπόλοιπο μισό. Στηρίζεται σε ένα κωνικό, πτυχωτό, ανοιχτό γκρι «φόρεμα». Μοιάζει να προέρχεται από έναν υποβρύχιο κόσμο. Ή ίσως να είναι μια τοτεμική φιγούρα που ανήκει σ’ αυτόν. Ωστόσο το ύψος του είναι ηθελημένα εκείνο της Καταρίνα Φριτς. Το κεφάλι-κοχύλι θα μπορούσε επίσης να είναι μια αναφορά στο σαρκοβόρο φυτό που κλείνει ξαφνικά τα φύλλα του και παγιδεύει τα έντομα που αποτελούν την τροφή του. Ίσως κι αυτό να συνιστά μια αναφορά στην ερωτική επιθυμία που «συνθλίβει» μέχρι καταστροφής του το αντικείμενό της.

Η Καταρίνα Φριτς στην Αθήνα Facebook Twitter
Χταπόδι, 2006/2009. Μέταλλο, πολυεστέρας, μπογιά, ξύλο. © Katharina Fritsch / VG Bild-Kunst, Bonn © OSDEETE, Athens 2022/Courtesy the artist and Matthew Marks Gallery. Photo: Ivo Faber

Το «Tunnel» / «Τούνελ» (1979/2001), που είναι κατασκευασμένο από χρωματιστό κερί και είναι το παλαιότερο από τα εκτιθέμενα έργα, είναι ένα από τα πιο αινιγματικά γλυπτά που περιλαμβάνει η έκθεση. Και επειδή είναι ταυτόχρονα τόσο ελκυστικό στην όψη θα μπορούσε να συνιστά υπόδειγμα του πως στο έργο της Φριτς οι μορφές του ανοίκειου και του άβολου μπορούν να είναι ταυτόχρονα πολύ θελκτικές. 

Κατά τα άλλα, η Καταρίνα Φριτς είχε πει ότι η αίσθηση που θα ήθελε να αποκομίζει ο θεατής από αυτή την αίθουσα είναι εκείνη ενός «μελαγχολικού ψύχους που κροταλίζει». Θα μπορούσε κάποιος να τη διαβεβαιώσει ότι την ίδια ακριβώς αίσθηση θα αποκόμιζε από κάθε όροφο ξεχωριστά και από το σύνολο της επίσκεψής του. Όμως θα ήταν μια αίσθηση που θα την άντεχε. Θα αποχωρούσε με την ευχαρίστηση που του πρόσφεραν τα έργα και με τον θαυμασμό για τη δύναμη όσων είδε να στέκονται συγκροτημένα και αυτοδύναμα σαν οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι ταυτόχρονα το ελάχιστο και το μέγιστο του εαυτού του.

Katharina Fritsch / Επιμέλεια: Jessica Morgan 
Συλλογή Γιώργου Οικονόμου, λεωφ. Κηφισίας 80, Μαρούσι, Αθήνα 
T +30 210 8090566 / [email protected] /
thegeorgeeconomoucollection.com
Διάρκεια: 18/6/22-3/23

Εικαστικά
0

Γιάννης Κωνσταντινίδης

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Βιολογία και Γεωλογία στη Γαλλία και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Παλαιοντολογία. Το 1992, εγκατέλειψε την επιστήμη του για να ασχοληθεί κυρίως με μεταφράσεις και επιμέλειες λογοτεχνικών κειμένων, καθώς και με την αρθρογραφία συνεργαζόμενος ως ανεξάρτητος δημοσιογράφος με διάφορα έντυπα, αποκλειστικά και μόνο ποικίλης ύλης.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ