Τι είδε η Μαρούλα Facebook Twitter
Τα κείμενα του τόμου «Υπηρέτριες και Υπηρέτες» αποτελούν προϊόν ακαδημαϊκού συνεδρίου που έγινε το 2016 στο Ρέθυμνο.

Τι είδε η Μαιρούλα

0

Το επάγγελμα της υπηρέτριας καταγράφεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην απογραφή του 1861. Περίπου τριάντα χρόνια μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους οι αστικοί πληθυσμοί είναι πλέον υπολογίσιμοι στις βασικές πόλεις του βασιλείου (Αθήνα, Πάτρα, Ερμούπολη) και η ζήτηση για υπηρετικό προσωπικό αυξάνεται. Στην απογραφή του 1861, στην κατηγορία «υπηρετικό προσωπικό» καταγράφονται 4.387 άνδρες και 3.232 γυναίκες.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση υπηρετών παρατηρείται στην Αθήνα, όπως είναι φυσικό. Ακολουθούν η Πάτρα και η Ερμούπολη. Οι άνδρες υπερτερούν, γιατί σ’ αυτές τις πρώτες δεκαετίες του δέκατου ένατου αιώνα «αι Ελληνίδες δεν έχουσιν ιδέαν περί υπηρεσίας», όπως γράφει μια Γερμανίδα κυρία επί των τιμών σε φίλη της στη Γερμανία. Υπάρχουν, φυσικά, κάποιες Γερμανίδες υπηρέτριες, αλλά αυτές, όπως παρατηρεί η ίδια κυρία επί των τιμών, όταν φτάνουν στην Ελλάδα, χάνουν τη σοβαρότητά τους.


Πολύ πριν από την ίδρυση του κράτους, υπηρέτριες συναντάμε σε πολλά ελληνικά σπίτια της Σμύρνης ή της Κωνσταντινούπολης. Είναι κυρίως κορίτσια από τα νησιά των Κυκλάδων, που έμπαιναν στα ελληνικά σπίτια για να εργαστούν ως υπηρέτριες ή τροφοί, με τη μεσολάβηση συντοπιτών τους ναυτικών. Αυτοί οι ναυτικοί δρούσαν προφανώς ως μεσίτες. Φαίνεται ότι τα νησιά του Αιγαίου τροφοδοτούν με υπηρέτριες τις ελληνικές κοινότητες της Μεσογείου. Στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, βρίσκουμε πολλές υπηρέτριες από τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου.

Ο πληθυσμός τους ήταν μεγάλος, όπως και οι κίνδυνοι που αντιμετώπιζαν. Αυτό δείχνει, άλλωστε, η ίδρυση, το 1909, του Ασύλου των Ελληνίδων Υπηρετριών στην Αλεξάνδρεια από τη Βιργινία Μπενάκη, σύζυγο του Εμμανουήλ Μπενάκη. Υπολογίζεται ότι τότε έφθαναν στην Αίγυπτο 800 με 1.000 γυναίκες για να εργαστούν, από τις οποίες περίπου οι μισές ήταν εκτεθειμένες στον κίνδυνο της πορνείας.

Αθώες, αφελείς, χαζούλες αλλά και κουτοπόνηρες, που συμβιώνουν σχετικά καλά με τα αφεντικά τους, οι υπηρέτριες, ως ρόλοι, αποτελούν βασικά στοιχεία της ανθρωπολογίας της ελληνικής κωμωδίας των δεκαετιών 1950 και 1960.


Πάντως, στο ελληνικό κράτος η αγορά εργασίας για τις υπηρέτριες μοιάζει να είναι οργανωμένη και συγκροτημένη γύρω στα 1870. Για το ελληνικό αστικό σπίτι του εμπόρου, του μεσίτη, του τραπεζίτη, του επιστήμονα (γιατρού ή δικηγόρου), η απόκτηση υπηρέτριας συνιστά σημαντικό στοιχείο κοινωνικής διάκρισης. Έτσι, μεταξύ του 1861 και του 1879 ο αριθμός των υπηρετριών πενταπλασιάζεται.

Στην απογραφή του 1879 καταγράφονται 15.598 υπηρέτριες. Ο πληθυσμός της χώρας ήταν τότε μόλις 1,6 εκατομμύρια κάτοικοι. Οι υπηρέτριες αυτές προέρχονται από τις Κυκλάδες αλλά και από την Κρήτη, ιδιαίτερα μετά την εξέγερση του 1866, και από την Τροιζηνία, την Ύδρα, τις Σπέτσες και την Κυνουρία, μετά την κρίση της ιστιοφόρου ναυτιλίας. Ο αριθμός των υπηρετριών αυξάνεται, όπως και ο γενικός πληθυσμός. Στην απογραφή του 1951 καταγράφονται 49.382 υπηρέτριες σε συνολικό πληθυσμό 7,6 εκατομμυρίων. Είναι πλέον μια υπολογίσιμη ομάδα εργαζομένων.

ΥΠΗΡΕΤΡΙΕΣ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Συλλογικο
Υπηρέτριες & Υπηρέτες,
Επιμέλεια: Παναγιώτα Μήνη, Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, Ιουλία Πιπίνια, Άννα Σταυρακοπούλου
Εκδόσεις Παπαζήση, Σελίδες: 427

Βρίσκουμε τη δημογραφική εικόνα της Ελληνίδας υπηρέτριας στο κείμενο της ιστορικού Ζιζής Σαλίμπα, «Από υπηρέτρια, νοικοκυρά: Η διάχυση του υλικού πολιτισμού στα λαϊκά στρώματα της πόλης, 19ος-20ός αιώνας». Είναι ένα από τα δεκαεννέα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο Υπηρέτριες και Υπηρέτες (εκδόσεις Παπαζήση), όπου για πρώτη φορά βρίσκουμε μια τόσο σφαιρική αποτύπωση αυτού του επαγγέλματος και κυρίως την αναπαράστασή του στην τέχνη. 


«Η καλλιτεχνική ανάπλαση της σχέσης εργοδότη και υπηρέτη είναι πολύ σημαντική» σημειώνουν στην εισαγωγή του βιβλίου οι επιμελήτριές του Παναγιώτα Μήνη, Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, Ιουλία Πιπίνια και Άννα Σταυρακοπούλου. Αυτή η σχέση, βέβαια, δεν περιορίζεται μόνο στον χώρο της τέχνης. Όπως παρατηρούν οι ίδιες, «μαζί με τη σχέση των δύο φύλων και των διαφορετικών γενεών, αυτή του αφέντη-υπηρέτη συνιστά ίσως την πιο πλούσια σημασιολογικά, θέτοντας ζητήματα εξουσίας, αυτοπροσδιορισμού, ιδεολογικής ταυτότητας, κοινωνικών και εργασιακών διεκδικήσεων, οικονομικών, ταξικών και φυλετικών ιεραρχήσεων, αντιθέσεων και συγκρούσεων». 


Η Παναγιώτα Μήνη, καθηγήτρια Ιστορίας του Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, παρακολουθεί τις μεταμορφώσεις της υπηρέτριας στην κινηματογραφική κωμωδία της εικοσαετίας 1950-1970. Στην ταινία Ένα βότσαλο στη λίμνη του Αλέκου Σακελλάριου, γυρισμένη το 1952, με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Λογοθετίδη, η υπηρέτρια είναι πανταχού παρούσα. Η συμμετοχή της δεν προωθεί τη δράση, αλλά η παρουσία της υποδηλώνει την ανώτερη κοινωνική θέση των κυρίων της.

«Η εμφάνιση, η συμπεριφορά, η γλώσσα του σώματος και οι λίγες φράσεις της μεταδίδουν μια αίσθηση υποταγής, οπισθοδρομικότητας και μειωμένης αντίληψης» γράφει η συγγραφέας. «Γέρνει σχεδόν συνεχώς το σώμα της μπροστά, περπατά με έναν περίεργο τρόπο που δείχνει ανασφάλεια, μιλά σπάνια και δεν μπορεί να εκφράσει κάποια άποψη ή να αναλάβει πρωτοβουλίες». 

Τι είδε η Μαρούλα Facebook Twitter
Στο ελληνικό κράτος η αγορά εργασίας για τις υπηρέτριες μοιάζει να είναι οργανωμένη και συγκροτημένη γύρω στα 1870.


Αθώες, αφελείς, χαζούλες αλλά και κουτοπόνηρες, που συμβιώνουν σχετικά καλά με τα αφεντικά τους, οι υπηρέτριες, ως ρόλοι, αποτελούν βασικά στοιχεία της ανθρωπολογίας της ελληνικής κωμωδίας των δεκαετιών 1950 και 1960. Φυσικά, η πραγματική ζωή έδινε και πιο ακραία παραδείγματα, όπως η περίπτωση της 14χρονης υπηρέτριας Σπυριδούλας, που τα αφεντικά της, κατηγορώντας την ότι τους έκλεψε δολάρια, την έδεσαν σ’ ένα τραπέζι, της έκλεισαν το στόμα με πανί, άνοιξαν το ραδιόφωνο και επί δύο ημέρες την έκαιγαν με το σίδερο. Το γεγονός συνέβη το καλοκαίρι του 1955. Η δημοσιότητα ήταν μεγάλη και έφερε στην πρώτη σελίδα των εφημερίδων τα «δουλάκια» και τις πραγματικές συνθήκες της εργασίας τους.

Αλλά στον κινηματογράφο τα πράγματα ήταν κάπως αλλιώς. Είκοσι χρόνια μετά την ταινία του Σακελλάριου, η κωμωδία Προεδρίνα του Κώστα Καραγιάννη, γυρισμένη το 1972, έχει στον πρωταγωνιστικό ρόλο μια υπηρέτρια. Τον ρόλο ενσαρκώνει η ηθοποιός Δέσποινα Στυλιανοπούλου, που είναι μάλιστα και η προεδρίνα του Σωματείου Ελληνίδων Υπηρετριών. Διεκδικεί τα δικαιώματα των συναδέλφων της και τις προστατεύει από τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις των κυρίων τους αλλά και από τη χειροδικία.


Περίπου έναν αιώνα πριν από την ταινία του Καραγιάννη, τέλη 1887, αρχές 1888, κυκλοφορεί η «Εφημερίς των Υπηρετριών», με αρχισυντάκτρια τη Μαριγώ Καρμάδου. Στο πρώτο και, απ’ ό,τι φαίνεται, μοναδικό φύλλο της εφημερίδας απεικονίζεται, σε ξυλογραφία, η μορφή μιας υπηρέτριας: λαϊκή και ακατέργαστη φιγούρα. Τόσο η εφημερίδα όσο και η αρχισυντάκτρια είναι προφανείς επινοήσεις κάποιου επαγγελματία της σάτιρας που ήθελε να πλήξει σημαντικούς ανθρώπους της τότε κοινωνίας. Αλλά ο «τύπος υπηρέτριας» που δείχνει η ξυλογραφία είναι ο ίδιος που συναντάμε και στη λογοτεχνία της εποχής, όπως, ας πούμε, στο κωμειδύλλιο Η τύχη της Μαρούλας. Ο Κώστας Ιωαννίδης, καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, παρουσιάζει στο κείμενο τις οπτικές αναπαραστάσεις της υπηρέτριας, κυρίως σε φωτογραφίες.

Τι είδε η Μαρούλα Facebook Twitter
Η κωμωδία «Προεδρίνα» του Κώστα Καραγιάννη, γυρισμένη το 1972, έχει στον πρωταγωνιστικό ρόλο μια υπηρέτρια. Τον ρόλο ενσαρκώνει η ηθοποιός Δέσποινα Στυλιανοπούλου, που είναι μάλιστα και η προεδρίνα του Σωματείου Ελληνίδων Υπηρετριών.


Η ερευνήτρια Θεατρολογίας Κωνσταντίνα Γεωργιάδη παρουσιάζει στο δικό της κείμενο τις διαταξικές ερωτικές σχέσεις μεταξύ υπηρετικού προσωπικού και των αφεντικών στο έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου. Θυμόμαστε έτσι τον Διονύσιο Σολωμό και τη γέννησή του από έναν κόντε και την υπηρέτριά του. Η καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Ιωάννα Βώβου δείχνει την αναπαράσταση του υπηρετικού προσωπικού στα ελληνικά σίριαλ. Για παράδειγμα, στη «Λάμψη» του Νίκου Φώσκολου το υπηρετικό προσωπικό παρουσιάζεται ως συλλογικός ήρωας που λειτουργεί –και δραματουργικά– ως αντίβαρο στον κόσμο της οικογένειας Δράκου. 


Οι πολλές προσεγγίσεις (π.χ. οι υπηρέτες στην ποίηση του Καβάφη, στη ζωγραφική του τέλους του δέκατου αιώνα αιώνα, στην κωμωδία των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα, στο μεταπολεμικό ελληνικό θέατρο ή στις ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου κ.λπ.) ανοίγουν νέους δρόμους στη μελέτη της αναπαράστασης του υπηρετικού προσωπικού. Ταυτόχρονα, αποτελούν κοινωνιολογική, εθνολογική και ανθρωπολογική μελέτη των σχέσεων εξουσίας μέσα στην ελληνική οικογένεια. 

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Τα κείμενα του τόμου «Υπηρέτριες και Υπηρέτες» αποτελούν προϊόν ακαδημαϊκού συνεδρίου που έγινε το 2016 στο Ρέθυμνο. Απευθύνονται όμως και στο γενικό κοινό που ενδιαφέρεται για την ιστορική πραγματικότητα αυτής της επαγγελματικής κατηγορίας και για την αναπαράστασή της στην τέχνη.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Σπυριδούλα: Η ιστορία της 12χρονης υπηρέτριας που την σιδέρωσαν τα αφεντικά της

Αληθινά εγκλήματα / Σπυριδούλα: Η ιστορία της 12χρονης υπηρέτριας που την σιδέρωσαν τα αφεντικά της

Η ηθοποιός Νένα Μεντή αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία της Σπυριδούλας Ράπτη, της 12χρονης ψυχοκόρης που σιδέρωσε με καυτό ηλεκτρικό σίδερο η αφεντικίνα της, προκαλώντας της σοβαρά εγκαύματα στο πρόσωπο, το στήθος και αλλού, με τη βοήθεια του συζύγου της, επειδή πίστευε πως η μικρή είχε κλέψει ένα πενηντοδόλαρο. Η υπόθεση συντάραξε την Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’50.
THE LIFO TEAM
Σύγχρονη δουλεία: Ζούσε αιχμάλωτη 40 χρόνια ως υπηρέτρια ενώ την εξανάγκασαν και σε γάμο

Διεθνή / Σύγχρονη δουλεία: Ζούσε αιχμάλωτη 40 χρόνια ως υπηρέτρια ενώ την εξανάγκασαν και σε γάμο

Ένας καθηγητής με την οικογένειά του κρατούσαν αιχμάλωτη ως υπηρέτρια μια γυναίκα από τότε που ήταν 8 ετών ενώ την εξανάγκασαν επίσης να παντρευτεί και ηλικιωμένο συγγενή τους
Τυφοειδής Μαίρη: Η πιο διάσημη «ασθενής μηδέν» στη σύγχρονη ιστορία, η Ιρλανδή μαγείρισσα που λάτρεψε ο Anthony Bourdain

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τυφοειδής Μαίρη: Η πιο διάσημη «ασθενής μηδέν» στη σύγχρονη ιστορία, η Ιρλανδή μαγείρισσα που λάτρεψε ο Anthony Bourdain

Χρωστάμε τον τρόμο μας απέναντι στους «αρνητές» των φονικών ιών σε μια διαβόητη μαγείρισσα που στις αρχές του 20ού αιώνα είχε βάλει στόχο της να μην πεθάνει φτωχή και πεινασμένη; Ας το δούμε λίγο...
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ