«Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη» Facebook Twitter
«Γκαζμέντ» στ’ αλβανικά σημαίνει «χαρούμενο πνεύμα» κι ίσως εκεί να οφείλει ο Καπλάνι την έμφυτη αισιοδοξία του.
0


ΕΝΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ ΑΛΒΑΝΟΣ, ξενιτεμένος εδώ και μισό αιώνα, επιστρέφει εν έτει 2041 στα Τίρανα. Κι εκεί, σ’ αυτή την πόλη που του θυμίζει κακέκτυπο της Αθήνας που γνώρισε στα νιάτα του, μια πόλη πνιγμένη στο καυσαέριο και το μπετόν, γεμάτη Αφρικανούς πρόσφυγες, Κινέζους ταξιτζήδες και τρέντι, ξενόφοβους «νεοαλβανούς», ανακαλεί τις δικές του εμπειρίες στη χώρα μας.

Κάπως έτσι ξεκινά το βιβλίο του Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη» (Λιβάνης 2010, Επίκεντρο 2024), ένα υβριδικό έργο, σε αρμονία με την υπαρξιακή, υβριδική ταυτότητα του Αλβανού συγγραφέα και δημοσιογράφου, που έζησε για πολλά χρόνια στην Ελλάδα κι έγραψε απευθείας στα ελληνικά. Το μελλοντολογικής υφής εύρημά του ο Καπλάνι το συνέλαβε στις ΗΠΑ, φιλοξενούμενος για λίγες βδομάδες στο Ledig House, μια «αποικία συγγραφέων» σ’ ένα παραμυθένιο μέρος, σαράντα χιλιόμετρα έξω από τη Νέα Υόρκη, όπου μπορεί κανείς να δουλέψει απερίσπαστος. Μόνο που ο ίδιος τότε δεν έβλεπε την ώρα να πάρει τους δρόμους προς το Χάρλεμ για να μοιράσει μαζί με άλλους εθελοντές προεκλογικά φυλλάδια υπέρ του Ομπάμα, μέσα σε κλίμα γενικευμένου ενθουσιασμού.

Στο «Με λένε Ευρώπη» ο Καπλάνι μεταφέρει με γλαφυρότητα και υπόγειο χιούμορ τη διαδικασία προσαρμογής στην Ελλάδα και το χάος των άγνωστων εικόνων που τον έκαναν να ζαλίζεται, ενώ οι πιο μεστές σελίδες του βιβλίου του αποτυπώνουν το πώς κατάφερε να κατακτήσει μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του.

Όπως το παρθενικό βιβλίο του Καπλάνι, το πολυμεταφρασμένο «Μικρό ημερολόγιο συνόρων», έτσι και το «Με λένε Ευρώπη» κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας. Στο πρώτο βιβλίο κυριαρχούσε η κατάλυση των συνόρων και η συνάντηση δύο κόσμων που επί πενήντα χρόνια ζούσαν χωριστά, ενώ σ’ αυτό το βάρος πέφτει στην παραμονή σε μια ξένη χώρα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.

ΜΕ ΛΕΝΕ ΕΥΡΩΠΗ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Γκαζμέντ Καπλάνι, Με λένε Ευρώπη, εκδόσεις Επίκεντρο

Εδώ, ο βασικός κορμός της αφήγησης διακόπτεται κάθε τόσο από μαρτυρίες μεταναστών δεύτερης γενιάς –όχι μόνο από την Αλβανία, αλλά κι από το Σουδάν, την Κένυα ή τη Νιγηρία– που βρίσκονται ακόμα στον αέρα, χωρίς τα περίφημα «χαρτιά», και από εξομολογήσεις νέων αλλά και μεγαλύτερων σε ηλικία που είτε εκπλήρωσαν τα όνειρά τους είτε αγωνίζονται να στεριώσουν στη χώρα μας. Οι παραπάνω επώνυμες αφηγήσεις αποτελούν επιλογή από εκείνες που εκμαίευσε ο Καπλάνι με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα, σε μια περίοδο που οι συνομιλητές του, –άνθρωποι που, όπως κι ο ίδιος, δεν είχαν βρει τίποτε έτοιμο– διψούσαν να πουν την ιστορία τους. Οι συναντήσεις τους, άλλωστε, εξελίσσονταν συχνά σε ένα είδος αμοιβαίας ψυχοθεραπείας.

Στο «Με λένε Ευρώπη» ο Καπλάνι μεταφέρει με γλαφυρότητα και υπόγειο χιούμορ τη διαδικασία προσαρμογής στην Ελλάδα και το χάος των άγνωστων εικόνων που τον έκαναν να ζαλίζεται –από τα συνθήματα στους τοίχους και τις αυτόματες πόρτες των σούπερ μάρκετ ως την αφθονία των πορνοπεριοδικών–, ενώ οι πιο μεστές σελίδες του βιβλίου του αποτυπώνουν το πώς κατάφερε να κατακτήσει μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του.

«Γκαζμέντ» στ’ αλβανικά σημαίνει «χαρούμενο πνεύμα» κι ίσως εκεί να οφείλει ο Καπλάνι την έμφυτη αισιοδοξία του. Απ’ τη μεριά του υπήρξε τυχερός, καθώς βρέθηκαν εξαρχής άνθρωποι για να τον στηρίξουν. Ως φοιτητής της Φιλοσοφικής απέκτησε χαρτιά σχετικά νωρίς, χωρίς εξαντλητικές ταλαιπωρίες. Κάτοχος διδακτορικού, επαγγελματίας δημοσιογράφος, μεταφρασμένος συγγραφέας κι ελεύθερος να ταξιδέψει παντού, κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να διανύσει τεράστια απόσταση από την εποχή που ένα κινηματογραφικό συνεργείο με επικεφαλής τον Λευτέρη Χαρωνίτη τον περιμάζεψε από το στρατόπεδο των Φιλιατών και τον βοήθησε να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Τότε που έβγαζε μεροκάματο ως περιπτεράς, ένωνε τη μοναξιά του μ’ εκείνη της Ελληνίδας ερωμένης του και μάθαινε «σοκαριστικά ελληνικά για αρχαρίους» ξεκοκαλίζοντας το «Φοβερό βήμα» του Ταχτσή.

Μόνο την ελληνική υπηκοότητα δεν κατόρθωσε ν’ αποκτήσει ο Καπλάνι. Μια ανοιχτή πληγή που τον πίκρανε πολύ, ωθώντας τον να ξενιτευτεί γι’ άλλη μια φορά. Σήμερα ζει και γράφει στο Σικάγο. 

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς βλέπουν τα παιδιά δεύτερης γενιάς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον τους σε αυτήν τη χώρα;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς βλέπουν τα παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς αυτήν τη χώρα;

Τα βιώματα και οι προσλαμβάνουσες, η πολιτική συνειδητοποίηση και η διαμόρφωση μιας δύσκολης προσωπικής και συλλογικής ταυτότητας, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται και καταγράφουν την ιστορία τους μέσα από την τέχνη και τη λογοτεχνία όσα άτομα γεννήθηκαν ή ήρθαν στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ελσόν Ζγκούρη δεν είναι μόνο ένας ενδιαφέρων νέος λογοτέχνης αλλά και ένας όμορφος άνθρωπος

Βιβλίο / Ελσόν Ζγκούρη: «Δεν θέλω πια να "απολογούμαι" για το αλβανικό μου όνομα»

Η λογοτεχνία, η πολιτική, το μεταναστευτικό, οι διακρίσεις, τα τραυματικά βιώματα αλλά και η δύναμη της φιλίας και της αλληλεγγύης σε μια «εκ βαθέων» συζήτηση με τον συγγραφέα του βιβλίου «όλες οι γάτες είναι όμορφες».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γκαζμέντ Καπλάνι: «Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πρώτα ξαδέρφια που τους έμαθαν να μη χωνεύονται μεταξύ τους»

Συνεντεύξεις / Γκαζμέντ Καπλάνι: «Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πρώτα ξαδέρφια που τους έμαθαν να μη χωνεύονται μεταξύ τους»

Με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου του «Μικρό Ημερολόγιο Συνόρων», ο γνωστός Αλβανός συγγραφέας που πλέον ζει στην Αμερική αφηγείται τη ζωή του στην Ελλάδα και την επί 25 ετών άκαρπη αναζήτηση υπηκοότητας
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Βιβλίο / «Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Μια επίκαιρη συζήτηση με την εγκληματολόγο Αναστασία Τσουκαλά για ένα πρόβλημα που θεωρεί «πρωτίστως αξιακό», με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου της το οποίο αφιερώνει «στα θύματα, που μάταια αναζήτησαν δικαιοσύνη».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Η διαμάχη ανάμεσα στην Τζόαν Ντίντιον και την Ιβ Μπάμπιτζ συνεχίζεται και μετά θάνατον σε μια «διπλή» βιογραφία

Βιβλίο / Τζόαν Ντίντιον vs. Iβ Μπάμπιτζ: Μια διαμάχη που συνεχίζεται και μετά θάνατον

Η Ντίντιον και η Μπάμπιτζ πέθαναν με διαφορά έξι ημερών τον Δεκέμβριο του 2021: «Θέλω να πιστεύω ότι η Τζόαν Ντίντιον έζησε μια επιπλέον εβδομάδα από κακία», είχε γράψει τότε μια δημοσιογράφος σε ένα tweet που έγινε viral.
THE LIFO TEAM
Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Βιβλίο / Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων από τον θάνατο του καλλιτέχνη κυκλοφορεί το βιβλίο «Γράφοντας τη ζωγραφική - Ημερολόγια 1960-1990» που αφηγείται τη δημιουργική αγωνία και τον σύντομο, πλην πλούσιο και ταραχώδη βίο του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Βιβλίο / «Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Το πολυβραβευμένο βιβλίο του Patrick Radden Keefe που έγινε μίνι σειρά στο Disney+, εκτός από τη συγκλονιστική ιστορία της Jean McConville που απήχθη και δολοφονήθηκε από τον IRA, φέρνει και ένα παράδειγμα έντασης γραφής και έρευνας που δεν το συναντούμε συχνά.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ
 Δημήτρης Χατζής  (Νίκος Γουλανδρής «491 δελτία για τον Δημήτρη Χατζή»)

Το πίσω ράφι / «Αν δεν γυρίσω, σα συγγραφέας είμαι χαμένος»: Ο Δημήτρης Χατζής μέσα από 491 δελτία

Στο βιβλίο του Νίκου Γουλανδρή, μέσα από έγγραφα, φωτογραφίες και επιστολές καταγράφεται ο κόσμος που θέλησε ν’ αλλάξει ο Χατζής, ως πολίτης, ως πεζογράφος, ως ιδεολόγος.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Βιβλίο / Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Μόλις μία εβδομάδα μετά τις αμερικανικές εκλογές, βιβλία δυστοπικού περιεχομένου και πολιτικής θεωρίας εκτοξεύτηκαν στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων πωλήσεων, αποδεικνύοντας ότι η ανάγνωση παραμένει το ένα και μοναδικό όπλο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ