«Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη» Facebook Twitter
«Γκαζμέντ» στ’ αλβανικά σημαίνει «χαρούμενο πνεύμα» κι ίσως εκεί να οφείλει ο Καπλάνι την έμφυτη αισιοδοξία του.
0


ΕΝΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ ΑΛΒΑΝΟΣ, ξενιτεμένος εδώ και μισό αιώνα, επιστρέφει εν έτει 2041 στα Τίρανα. Κι εκεί, σ’ αυτή την πόλη που του θυμίζει κακέκτυπο της Αθήνας που γνώρισε στα νιάτα του, μια πόλη πνιγμένη στο καυσαέριο και το μπετόν, γεμάτη Αφρικανούς πρόσφυγες, Κινέζους ταξιτζήδες και τρέντι, ξενόφοβους «νεοαλβανούς», ανακαλεί τις δικές του εμπειρίες στη χώρα μας.

Κάπως έτσι ξεκινά το βιβλίο του Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη» (Λιβάνης 2010, Επίκεντρο 2024), ένα υβριδικό έργο, σε αρμονία με την υπαρξιακή, υβριδική ταυτότητα του Αλβανού συγγραφέα και δημοσιογράφου, που έζησε για πολλά χρόνια στην Ελλάδα κι έγραψε απευθείας στα ελληνικά. Το μελλοντολογικής υφής εύρημά του ο Καπλάνι το συνέλαβε στις ΗΠΑ, φιλοξενούμενος για λίγες βδομάδες στο Ledig House, μια «αποικία συγγραφέων» σ’ ένα παραμυθένιο μέρος, σαράντα χιλιόμετρα έξω από τη Νέα Υόρκη, όπου μπορεί κανείς να δουλέψει απερίσπαστος. Μόνο που ο ίδιος τότε δεν έβλεπε την ώρα να πάρει τους δρόμους προς το Χάρλεμ για να μοιράσει μαζί με άλλους εθελοντές προεκλογικά φυλλάδια υπέρ του Ομπάμα, μέσα σε κλίμα γενικευμένου ενθουσιασμού.

Στο «Με λένε Ευρώπη» ο Καπλάνι μεταφέρει με γλαφυρότητα και υπόγειο χιούμορ τη διαδικασία προσαρμογής στην Ελλάδα και το χάος των άγνωστων εικόνων που τον έκαναν να ζαλίζεται, ενώ οι πιο μεστές σελίδες του βιβλίου του αποτυπώνουν το πώς κατάφερε να κατακτήσει μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του.

Όπως το παρθενικό βιβλίο του Καπλάνι, το πολυμεταφρασμένο «Μικρό ημερολόγιο συνόρων», έτσι και το «Με λένε Ευρώπη» κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας. Στο πρώτο βιβλίο κυριαρχούσε η κατάλυση των συνόρων και η συνάντηση δύο κόσμων που επί πενήντα χρόνια ζούσαν χωριστά, ενώ σ’ αυτό το βάρος πέφτει στην παραμονή σε μια ξένη χώρα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.

ΜΕ ΛΕΝΕ ΕΥΡΩΠΗ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Γκαζμέντ Καπλάνι, Με λένε Ευρώπη, εκδόσεις Επίκεντρο

Εδώ, ο βασικός κορμός της αφήγησης διακόπτεται κάθε τόσο από μαρτυρίες μεταναστών δεύτερης γενιάς –όχι μόνο από την Αλβανία, αλλά κι από το Σουδάν, την Κένυα ή τη Νιγηρία– που βρίσκονται ακόμα στον αέρα, χωρίς τα περίφημα «χαρτιά», και από εξομολογήσεις νέων αλλά και μεγαλύτερων σε ηλικία που είτε εκπλήρωσαν τα όνειρά τους είτε αγωνίζονται να στεριώσουν στη χώρα μας. Οι παραπάνω επώνυμες αφηγήσεις αποτελούν επιλογή από εκείνες που εκμαίευσε ο Καπλάνι με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα, σε μια περίοδο που οι συνομιλητές του, –άνθρωποι που, όπως κι ο ίδιος, δεν είχαν βρει τίποτε έτοιμο– διψούσαν να πουν την ιστορία τους. Οι συναντήσεις τους, άλλωστε, εξελίσσονταν συχνά σε ένα είδος αμοιβαίας ψυχοθεραπείας.

Στο «Με λένε Ευρώπη» ο Καπλάνι μεταφέρει με γλαφυρότητα και υπόγειο χιούμορ τη διαδικασία προσαρμογής στην Ελλάδα και το χάος των άγνωστων εικόνων που τον έκαναν να ζαλίζεται –από τα συνθήματα στους τοίχους και τις αυτόματες πόρτες των σούπερ μάρκετ ως την αφθονία των πορνοπεριοδικών–, ενώ οι πιο μεστές σελίδες του βιβλίου του αποτυπώνουν το πώς κατάφερε να κατακτήσει μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του.

«Γκαζμέντ» στ’ αλβανικά σημαίνει «χαρούμενο πνεύμα» κι ίσως εκεί να οφείλει ο Καπλάνι την έμφυτη αισιοδοξία του. Απ’ τη μεριά του υπήρξε τυχερός, καθώς βρέθηκαν εξαρχής άνθρωποι για να τον στηρίξουν. Ως φοιτητής της Φιλοσοφικής απέκτησε χαρτιά σχετικά νωρίς, χωρίς εξαντλητικές ταλαιπωρίες. Κάτοχος διδακτορικού, επαγγελματίας δημοσιογράφος, μεταφρασμένος συγγραφέας κι ελεύθερος να ταξιδέψει παντού, κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να διανύσει τεράστια απόσταση από την εποχή που ένα κινηματογραφικό συνεργείο με επικεφαλής τον Λευτέρη Χαρωνίτη τον περιμάζεψε από το στρατόπεδο των Φιλιατών και τον βοήθησε να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Τότε που έβγαζε μεροκάματο ως περιπτεράς, ένωνε τη μοναξιά του μ’ εκείνη της Ελληνίδας ερωμένης του και μάθαινε «σοκαριστικά ελληνικά για αρχαρίους» ξεκοκαλίζοντας το «Φοβερό βήμα» του Ταχτσή.

Μόνο την ελληνική υπηκοότητα δεν κατόρθωσε ν’ αποκτήσει ο Καπλάνι. Μια ανοιχτή πληγή που τον πίκρανε πολύ, ωθώντας τον να ξενιτευτεί γι’ άλλη μια φορά. Σήμερα ζει και γράφει στο Σικάγο. 

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς βλέπουν τα παιδιά δεύτερης γενιάς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον τους σε αυτήν τη χώρα;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς βλέπουν τα παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς αυτήν τη χώρα;

Τα βιώματα και οι προσλαμβάνουσες, η πολιτική συνειδητοποίηση και η διαμόρφωση μιας δύσκολης προσωπικής και συλλογικής ταυτότητας, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται και καταγράφουν την ιστορία τους μέσα από την τέχνη και τη λογοτεχνία όσα άτομα γεννήθηκαν ή ήρθαν στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ελσόν Ζγκούρη δεν είναι μόνο ένας ενδιαφέρων νέος λογοτέχνης αλλά και ένας όμορφος άνθρωπος

Βιβλίο / Ελσόν Ζγκούρη: «Δεν θέλω πια να "απολογούμαι" για το αλβανικό μου όνομα»

Η λογοτεχνία, η πολιτική, το μεταναστευτικό, οι διακρίσεις, τα τραυματικά βιώματα αλλά και η δύναμη της φιλίας και της αλληλεγγύης σε μια «εκ βαθέων» συζήτηση με τον συγγραφέα του βιβλίου «όλες οι γάτες είναι όμορφες».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γκαζμέντ Καπλάνι: «Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πρώτα ξαδέρφια που τους έμαθαν να μη χωνεύονται μεταξύ τους»

Συνεντεύξεις / Γκαζμέντ Καπλάνι: «Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πρώτα ξαδέρφια που τους έμαθαν να μη χωνεύονται μεταξύ τους»

Με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου του «Μικρό Ημερολόγιο Συνόρων», ο γνωστός Αλβανός συγγραφέας που πλέον ζει στην Αμερική αφηγείται τη ζωή του στην Ελλάδα και την επί 25 ετών άκαρπη αναζήτηση υπηκοότητας
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT