Τόνι Μόρισον (1931 - 2019): Η συγγραφέας που έγραψε μοναδικά τα blues

Τόνι Μόρισον (1931 - 2019): Η συγγραφέας που έγραψε μοναδικά τα blues Facebook Twitter
Η Τόνι Μόρισον μάς άφησε τα μπλουζ της ως πολύτιμη παρακαταθήκη ενός αδιανόητα φανταστικού, φασματικού και λυρικού κόσμου που φέρει την απαράμιλλη σφραγίδα της.
0

Αν η πρώτη ηρωίδα της Τόνι Μόρισον και μια από τις πλέον αξέχαστες στην ιστορία της λογοτεχνίας, η μικρή Πέκολα Μπρίντλαβ, ήθελε, όσο τίποτα, να έχει γαλάζια μάτια για να διεκδικήσει αλλιώς τη μοίρα της, εκείνη ήξερε εξαρχής πως το πεπρωμένο είναι γραμμένο στην πένα της.

Μέσα από αυτή διεκδίκησε τη φωνή χιλιάδων Αφροαμερικανών που δεν είχαν ως τότε λογοτεχνικά εισακουστεί και ούτε μπορούσαν να διανοηθούν ότι θα έμπαιναν στα μεγάλα σαλόνια: και όμως, αυτή η γυναίκα με το νεανικό βλέμμα, το αμείωτο σθένος, τη βαθιά ενσυναίσθηση και το ατίθαστο ράστα μαλλί τα κατάφερε. Έφτιαξε ένα ατελείωτο ρυθμικό μοιρολόι για όλους τους αφανείς ήρωες που πέρασαν στο περιθώριο της αμερικανικής ηπείρου και ξανάστησε τους κεντρικούς μονολόγους τους και τα χορικά μέσα από τα μεγέθη της αρχαίας τραγωδίας.

Η Μόρισον έφτιαξε ένα ατελείωτο ρυθμικό μοιρολόι για όλους τους αφανείς ήρωες που πέρασαν στο περιθώριο της αμερικανικής ηπείρου και ξανάστησε τους κεντρικούς μονολόγους τους και τα χορικά μέσα από τα μεγέθη της αρχαίας τραγωδίας.

Δεν είναι τυχαίο ότι και η ίδια ήθελε οι γυναίκες στα βιβλία της να ακούγονται σαν μέλη ενός χορού, σαν πρόσωπα που στοίχειωναν νοερά τις σελίδες, όπως το φάντασμα της κόρης που κατατρέχει μέχρι τέλους τη μαύρη σκλάβα μάνα στην «Αγαπημένη», σκοτωμένη από τα ίδια τα χέρια και ορισμένη να είναι ένας αμλετικός ήρωας δίχως όμως κανένα βασίλειο και με καταραμένο ριζικό. Πάνω στον τάφο της μικρής, άλλωστε, ακριβώς επειδή δεν υπήρχαν χρήματα, χαράχτηκε μονάχα η λέξη «Αγαπημένη» –που ενέπνευσε και τον τίτλο– εσωκλείοντας όλη την απύθμενη τρυφερότητα που διέπουν τα μυθιστορήματα της Μόρισον μέχρι τέλους. Σκληρότητα, βγαλμένη από τη ζωή και τρυφερότητα σταλμένη σαν θείο δώρο. Όταν δεν σου περισσεύει τίποτα, το μόνο καταφύγιο είναι η αγάπη. Και η δύναμη που μπορεί μονάχα αυτή να σου δώσει για να ανατρέψεις ο,τι σου στερήθηκε για πάντα.

Αυτό ακριβώς συνέβη και στην ίδια την Κλόε Άντονι Φούφορντ, όπως ήταν το πραγματικό όνομα της Τόνι Μόρισον, γεννημένη στην πιο σκληρή ίσως για τους μαύρους δεκαετία, την αρχή της δεκαετίας του '30, στο μελαγχολικό Οχάιο. Με καταγωγή από τη μυθιστορηματική Αλαμπάμα και μεγαλωμένη από δυο γονείς που της δίδαξαν την αγάπη, το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά δεν στερήθηκε, ωστόσο, ποτέ τη φροντίδα. Με έναν ιδιαίτερα φιλομαθή πατέρα ο οποίος έτρεφε μεγάλη φροντίδα για την τέχνη του –δούλευε ως μεταλλοκολλητής– έμαθε αντίστοιχα στη μικρή του κόρη να συνενώνει τις λέξεις σαν να πρόκειται για ένα ιδανικό εικαστικό εγχείρημα ή να τις ακούει να αντηχούν σαν όμορφο τραγούδι, όπως αυτά που έμαθε η ίδια από μικρή από τα μέλη της χορωδίας στην Αφρικανική Επισκοπική Εκκλησία των Μεθοδιστών, της οποία ήταν μέλος.

Τόνι Μόρισον (1931 - 2019): Η συγγραφέας που έγραψε μοναδικά τα blues Facebook Twitter
Η Toni Morrison στο Διεθνές Φεστιβάλ Συγγραφέων του Τορόντο, στις 19 Οκτωβρίου 1982.

Το γκόσπελ έγινε έτσι για εκείνην ένας άλλος τρόπος έκφρασης και το διάβασμα πραγματική εμμονή: και τα δυο υπάρχουν ως βαθιά συστατικά της καταγωγής της και της τέχνης της. Μεγαλώνοντας, τίποτα από όλα αυτά δεν έμειναν χωρίς φροντίδα αλλά αντίθετα αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς της. Έγραφε, εξάλλου, πάντα τα βιβλία της σαν μουσικά κομμάτια τιμώντας τους θεούς και τους νεκρούς της. Ίσως γι' αυτό σε κανένα βιβλίο της σκοπό δεν έχει απλώς να πει μια ιστορία –που πολλές φορές φαντάζει να είναι δαιδαλώδης ή κρυμμένη πίσω από τα διαφορετικά πρόσωπα– αλλά αντίθετα πρωταρχικό μέλημά της να αφήσει να ακουστούν οι φωνές των πεσόντων και των αδικημένων που μοιάζουν ταυτόχρονα, όπως εκείνος ο τραγικός πατέρας στα «Γαλάζια Μάτια», θύματα και θύτες.

«Κρεμόμαστε από τα ρέλια του φορέματος του κόσμου και αγωνιζόμαστε να ανέβουμε λίγο παραπάνω, έστω στο στρίφωμα» γράφει στο ίδιο μυθιστόρημα (Εκδόσεις Νεφέλη σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά, η οποία την έχει αγαπήσει και την έχει μεταφράσει κατ εξακολούθηση), μια φράση που ακούγεται σαν επωδός, όπως οι περισσότερες στα βιβλία της, ή σαν ένα επιτάφιο απόσπασμα από τη συλλογή του Σπουν Ρίβερ, αντίστοιχο με εκείνο που απαγγέλλει ο ήρωας στο Σακ Ντάι για τους λευκούς «που έκαναν όλων των λογιών τις φάρσες σε βάρος μου». Κάτι που είχε διαπιστώσει και η ίδια η Μόρισον με τα μάτια της και έτσι ξεκίνησε να γράφει λογοτεχνία, όταν το μοιραίο βράδυ του 1969 ο «νέγρος» Χένρι Ντούμας θα έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες λευκού αστυνομικού ξεσηκώνοντας όλες τις καταχωνιασμένες μνήμες της. «Ήταν τότε που η ποίηση και η λογοτεχνία ξύπνησαν μέσα μου» θα πει η ίδια αργότερα σε συνέντευξή της. Και δεν επρόκειτο, σε καμία περίπτωση, για φάρσα αλλά για αποστολή.

Και τότε όλα προέκυψαν σαν κεραυνός: ήταν η εποχή που οι Μαύροι Πάνθηρες θα ξεσήκωναν όλη την Αμερική και ο Μόχαμεντ Άλι θα γινόταν ο υπόγειος συνένοχος στις λέξεις που θα έβαζε η Τόνι Μόρισον αριστουργηματικά σε σειρά. Ένας πυγχμάχος σε ρόλο μούσας που θα την τραβήξει από το χέρι, μαζί με όλους τους συναγωνιστές του και θα της εμπνεύσει το μυθιστόρημα της γενιάς του Γαλατά ή αλλιώς του μυθικού και αξεπέραστου κλασικού μυθιστορήματος «Το Τραγούδι του Σόλομον» (είχε πρωτοκυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Οδυσσέας, σε μετάφραση Αθηνάς Δημητριάδου και κυκλοφόρησε πρόσφατα σε νέα μετάφραση από την Κατερίνα Σχινά και τις εκδόσεις Παπαδόπουλος) με τις απίστευτες απόκρυφες ιστορίες, τις αμέτρητες θείες και θείους, τον φαύλο κύκλο της βίας –από τον σκληρό πρόγονο Μέισον Ντεντ έως τον ίδιο τον Γαλατά– με τα ρυθμικά γκόσπελ και τον ιδανικό ρυθμό που έδωσαν το στίγμα όχι μόνο της αφροαμερικανικής παράδοσης αλλά και της δικής της λογοτεχνίας.

Πρόκειται, άλλωστε, για το μυθιστόρημα που θα χάριζε στην Τόνι Μόρισον το 1977, δηλαδή λίγα μόλις χρόνια μετά την παρθενική της παρουσία στα γράμματα, την αναγνώριση κοινού και κριτικών και θα έκανε, πολλά χρόνια αργότερα, τον Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος έχει επανειλημμένα δηλώσει πως πρόκειται για το αγαπημένο του βιβλίο, να την καλέσει για δείπνο στον Λευκό Οίκο. Έφαγαν μαζί στις γιορτές και έκτοτε η βραβευμένη το 1993 με Νόμπελ συγγραφέας μετατράπηκε στην πιο καλή φίλη του τότε Αμερικανού Προέδρου.

Τόνι Μόρισον (1931 - 2019): Η συγγραφέας που έγραψε μοναδικά τα blues Facebook Twitter
Mε την Όπρα Γουίνφρεϊ, η οποία είχε πρωταγωνιστήσει στην κινηματογραφική μεταφορά της «Αγαπημένης».
Τόνι Μόρισον (1931 - 2019): Η συγγραφέας που έγραψε μοναδικά τα blues Facebook Twitter
Με τον Μπάρακ Ομπάμα.

Φυσικά είχε ήδη φροντίσει να βάλει το χεράκι της και η τηλεπαρουσιάστρια Όπρα Γουίνφρεϊ, η οποία είχε, επίσης, χρηματοδοτήσει τη μεταφορά της βραβευμένης με Πούλιτζερ «Αγαπημένης»  στον κινηματογράφο, πάντα με τη γνωστή ατμόσφαιρα που ξέρει να στήνει με τόσο περίτεχνο τρόπο η Μόρισον. Γιατί, όπως μεταφράζει, εν προκειμένω, η αείμνηστη Έφη Καλλιφατίδη είναι και πάλι ένα βιβλίο που θυμίζει την τραγική μοίρα των Αφροαμερικανών: «Οι εποχές στο Οχάιο είναι θεατρικές. Η καθεμιά κάνει την είσοδό της σαν πριμαντόνα, σίγουρη ότι η παράστασή της είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν άνθρωποι στον κόσμο. Όταν ο Πωλ Ντη εξεναγκάστηκε να καταφύγει σ' ένα παράπηγμα πίσω του, το καλοκαίρι είχε διωχτεί από τη σκηνή και όλη η προσοχή ήταν στραμμένη στο φθινόπωρο με τις μπουκάλες του από αίμα και χρυσάφι. Ακόμα και τη νύχτα που θα 'πρεπε να υπάρχει ένα ξεκούραστο διάλειμμα, δεν υπήρχε τίποτα γιατί οι φωνές του ετοιμοθάνατου τοπίου ήταν επίμονες και δυνατές».

Αυτό το τοπίο δεν αλλάζει, όποια, τραυματική για τη φυλή της, ιστορική στιγμή περιγράφει η Μόρισον στα βιβλία της – ειδικά για τις γυναίκες που είχαν μάθει να απαντούν στη βία πάντα με τη βία. Δεν είχαν, εξάλλου, ποτέ βιώσει κανένα «Έλεος», όπως είναι και ο τίτλος ενός άλλου βιβλίου της (Εκδόσεις Νεφέλη, σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά) για τον 17ο αιώνα, όταν ακόμα δεν είχε πλήρως επικυρωθεί ο θεσμός της δουλείας αλλά ο κύκλος της μοίρας των μαύρων ήταν προφανής. Και εδώ η πηγή έμπνευσης είναι ένα πραγματικό γεγονός: Προτού καν θεσπιστεί ο θεσμός της δουλείας, το Συμβούλιο των Δημοτών της Βιρτζίνια είχε ψηφίσει έναν νόμο υπό το δόγμα «Partus sequitor ventrum» («Ο καρπός ακολουθεί την κοιλία») καθώς μια νεαρή μιγάδα, η Ελίζαμπεθ Κέι, είχε τολμήσει να κερδίσει την ελευθερία της αποδεικνύοντας πως ο φυσικός της πατέρας δεν ανήκε στους σκλάβους. Έκτοτε, κάθε παιδί που θα γεννιόταν από το βιασμό μιας σκλάβας από τον γαιοκτήμονα ή τον επιστάτη του ή έναν οποιονδήποτε ελεύθερο άντρα, θα ακολουθούσε τη μοίρα της μητέρας του.

Τόνι Μόρισον (1931 - 2019): Η συγγραφέας που έγραψε μοναδικά τα blues Facebook Twitter
Με τους δυο της γιους.

Μια ιστορία που γνώριζε σε βάθος η Μόρισον όταν έγραφε για τη Φλώρενς, τη σκλάβα και κόρη σκλάβας, που δίνεται ως αντάλλαγμα για κάποιο χρέος στο ίδιο βιβλίο. Είτε λοιπόν πρόκειται για την Φλώρενς, είτε για τη Ρεβέκκα, η οποία θα ζήσει τον έρωτα στο πρόσωπο του Τζέικομπ, ενός από τους πρώτους που πλήρωσαν στο πετσί τους το εμπόριο της ζάχαρης, στον βωμό της οποίας πέθαναν χιλιάδες μαύροι, ο φαύλος κύκλος της βίας θα ανοίγει και θα κλείνει, σαν επωδός από αντίστοιχο τραγούδι, το οποίο θα αντηχήσει ηχηρά στις σελίδες της Μόρισον, διασχίζοντας τους αιώνες από τον 17ο μέχρι τον εικοστό, και τις αρχές της δεκαετίας του '30 που διαμόρφωσαν την μαύρη κουλτούρα της τζαζ στην καρδιά του Χάρλεμ.

Εκεί εξελίσσεται και το ομότιτλο μυθιστόρημα «Τζαζ» –το βιβλίο που επιτέλους της χάρισε το Νόμπελ το 1993, μετατρέποντάς την στην πρώτη μαύρη συγγραφέα που λαμβάνει αυτή την τιμή– για την εποχή όπου ανθίζουν η τέχνη, η μουσική και οι ιστορίες μαύρων συγγραφέων όπως οι Λάνγκστον Χιουζ και Ζόρα Νιλ Χέρστον. Έρωτες, πάθη και την τζαζ μουσική να δίνει τον τόνο και να στήνει το αφήγημα δημιουργώντας αντιστίξεις, ριφ και ρυθμούς. Πηγή έμπνευσης της Μόρισον για την «Τζαζ» (μτφ. Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Παπαδόπουλος) ήταν, εν προκειμένω, οι πραγματικές ιστορίες του Χάρλεμ αλλά και το  βιβλίο «The Harlem Book of the Dead» (Η Βίβλος των νεκρών του Χάρλεμ) του φωτογράφου Τζέιμς Βαν Ντερ Ζέε.

Η εμβληματική, για όλους όσοι την έχουν δει, φωτογραφία μιας όμορφης νεαρής κοπέλας σ’ ένα φέρετρο, θύμα του εραστή της που την πυροβόλησε με σιγαστήρα σ’ ένα πάρτι, φαίνεται να ενέπνευσε την ιστορία της νεαρής Ντόρκας, που σκοτώνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο στο μυθιστόρημα της Μόρισον. Είναι αυτή που εμφύσησε το ανίερο πάθος στον φιλήσυχο έως τότε μαύρο οικογενειάρχη Τζο Τρέις, ο οποίος τη σκότωσε τυφλωμένος από ζήλια, μια ζήλια που έκανε τη γυναίκα του να επιτεθεί στη νεκρή αντίζηλό της μέσα στο φέρετρο.

Πάθος, θάνατος και ατελείωτα μπλουζ που επανέρχονται σαν μοναδικά μοιρολόγια στο ασυνείδητο κάθε αφανούς ήρωα που έγινε όχι μόνο ο πρωταγωνιστής της άδικης μοίρας του αλλά και ενός ολόκληρου γένους ανθρώπων. «Άνθρωπε των μπλουζ. Μαύρε και μπλουζίστα. Μαύρε, και γι’ αυτό άνθρωπε των μπλουζ» είναι η επωδός ενός μυθιστορήματος που θα μπορούσε να συνοδεύει ιδανικά κάθε εικόνα που έχουμε από την Τόνι Μόρισον, μια σπουδαία συγγραφέα που έζησε για να γράψει ιδανικά τα μπλουζ, όσο καμία. Και να μας τα αφήσει ως πολύτιμη παρακαταθήκη ενός αδιανόητα φανταστικού, φασματικού και λυρικού κόσμου που φέρει την απαράμιλλη σφραγίδα της.

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LIFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ