Τα δοκίμια του Τζορτζ Όργουελ

Τα δοκίμια του Τζορτζ Όργουελ Facebook Twitter
Ο Όργουελ είναι ένας από τους μεγαλύτερους δοκιμιογράφους της αγγλικής γλώσσας του εικοστού αιώνα.
0

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ότι τα κείμενα του Τζορτζ Όργουελ θεωρούνται προφητικά, επίκαιρα και διαχρονικά. Ο ίδιος έχει γράψει κλασικά, εμβληματικά μυθιστορήματα, δημοσιογραφικά κείμενα αλλά και δοκίμια που διαβάζονται σαν να γράφτηκαν σήμερα. Μια επιλογή κειμένων από αυτό το πλούσιο συγγραφικό έργο του κυκλοφορεί στις 26/5 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Τα κείμενα που συγκεντρώνονται στην έκδοση αφορούν σκέψεις, ιδέες και απόψεις του σπουδαίου Βρετανού συγγραφέα για σημαντικά θέματα που απασχολούσαν την εποχή του και αφορούσαν ζητήματα πολιτικής και λογοτεχνίας.  

Μπορεί ο Όργουελ να κέρδισε την παγκόσμια δόξα και υστεροφημία με δύο μυθιστορήματά του, τη Φάρμα των ζώων (1945) και το 1984 (1949), αλλά κανένα μυθοπλαστικό έργο του δεν μπορεί να παραβγεί με τα δοκίμιά του.

Το επίμετρο και την ανθολόγηση των δοκιμίων έχει κάνει ο πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και συγγραφέας Σταύρος Ζουμπουλάκης.

Μιλώντας στη LiFO επισημαίνει: «Ο Όργουελ δεν έγραψε απλώς βιβλία, όπως παιδιόθεν επιθυμούσε – αυτό δεν είναι και δύσκολο, όλοι γράφουν. Ο Όργουελ δημιούργησε έργο, κάτι που είναι εντελώς διαφορετικό: είδε τη ζωή και τον κόσμο με τον δικό του, προσωπικό τρόπο και μίλησε για τη ζωή και τον κόσμο με τη δική του φωνή, δική του και κανενός άλλου. Η φωνή του προσδιορίστηκε από την τρομερή εποχή στην οποία έζησε, περισσότερο ίσως απ’ όσο πολλών άλλων, μα δεν απορροφήθηκε από αυτήν, δεν χάθηκε μέσα στον γενικό θόρυβο, γι’ αυτό και τα κείμενά του δεν έγιναν απλά τεκμήρια για τους ιστορικούς αλλά πολλές δεκαετίες μετά το γράψιμό τους αφορούν καθέναν που προσπαθεί να βρει τη θέση του μέσα στον κόσμο». 

Και καταλήγει: «Ο Όργουελ είναι ένας από τους μεγαλύτερους δοκιμιογράφους της αγγλικής γλώσσας του εικοστού αιώνα. Μπορεί να κέρδισε την παγκόσμια δόξα και υστεροφημία με δύο μυθιστορήματά του, τη Φάρμα των ζώων (1945) και το 1984 (1949), αλλά κανένα μυθοπλαστικό έργο του δεν μπορεί να παραβγεί με τα δοκίμιά του. Η παρούσα συναγωγή δοκιμίων του Όργουελ στη γλώσσα μας δεν είναι βεβαίως η πρώτη που κυκλοφορεί, είναι όμως η ευρύτερη». 

Απόσπασμα:

«Κάποιες σκέψεις για τον κοινό φρύνο» (1946)

οργουελ
Τζορτζ Όργουελ, Ό,τι μου κάνει κέφι, Μτφρ.: Οδυσσέας Πάππος, Ανθολόγηση/Επίμετρο: Σταύρος Ζουμπουλάκης, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Σελ.: 592

Όσο για την άνοιξη, ούτε καν οι στενοί και βρόμικοι δρόμοι γύρω από την Τράπεζα της Αγγλίας δεν είναι ικανοί να την αποκλείσουν. Διαχέεται παντού, σαν εκείνα τα καινούργια δηλητηριώδη αέρια που περνάνε απ’ όλα τα φίλτρα. Η άνοιξη αναφέρεται συνήθως σαν «θαύμα» και τα τελευταία πεντέξι χρόνια αυτό το ξεφτισμένο σχήμα λόγου έχει πάρει νέα πνοή. Ύστερα από τους χειμώνες που έπρεπε να υπομείνουμε προσφάτως, η άνοιξη φαίνεται πράγματι θαυματουργή, επειδή έχει γίνει σταδιακά όλο και δυσκολότερο να πιστέψουμε ότι πρόκειται πραγματικά να έρθει. Κάθε Φεβρουάριο, από το 1940 κι έπειτα, έπιανα τον εαυτό μου να σκέφτεται ότι αυτός ο χειμώνας θα κρατήσει για πάντα. Αλλά η Περσεφόνη, όπως οι φρύνοι, πάντοτε επιστρέφει από τους νεκρούς περίπου την ίδια εποχή. Ξαφνικά, προς το τέλος του Μαρτίου, συμβαίνει το θαύμα και η βρομερή παραγκούπολη στην οποία κατοικώ μεταμορφώνεται. Κάτω στην πλατεία, τα μαυρισμένα λιγούστρα έχουν πάρει ένα ανοιχτό πράσινο, τα φύλλα πληθαίνουν στις καστανιές, οι νάρκισσοι έχουν ξεπροβάλει, οι βιολέτες μπουμπουκιάζουν, το χιτώνιο του αστυφύλακα παίρνει μια ευχάριστη απόχρωση του μπλε, ο ψαράς υποδέχεται τους πελάτες του με χαμόγελο κι ακόμα και τα σπουργίτια έχουν άλλο χρώμα, έχοντας νιώσει το βάλσαμο του αέρα και βρίσκοντας το θάρρος να κάνουν ένα μπάνιο, το πρώτο τους από τον Σεπτέμβρη. Είναι περίεργο να αντλούμε ευχαρίστηση από την άνοιξη και τις άλλες εποχικές μεταβολές; Για να το θέσουμε πιο συγκεκριμένα, είναι πολιτικά αξιοκατάκριτο, τη στιγμή που όλοι στενάζουμε ή τουλάχιστον θα έπρεπε να στενάζουμε, κάτω από τον ζυγό του καπιταλιστικού συστήματος, να επισημαίνουμε ότι η ζωή συχνά αξίζει περισσότερο τον κόπο χάρις στο κελάηδημα ενός κοτσυφιού, λόγω μιας κίτρινης φτελιάς του Οκτώβρη ή κάποιου άλλου φυσικού φαινομένου που δεν κοστίζει χρήματα και δεν έχει αυτό που οι συντάκτες των αριστερών εφημερίδων αποκαλούν ταξική σκοπιά; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί άνθρωποι απαντούν καταφατικά. Γνωρίζω εκ πείρας ότι μια ευνοϊκή αναφορά στη «Φύση» σε ένα από τα άρθρα μου είναι πιθανό να μου εξασφαλίσει αρκετές υβριστικές επιστολές και, παρότι η λέξη-κλειδί σ’ αυτές τις επιστολές είναι συνήθως ο «συναισθηματισμός», φαίνεται να περιέχουν δύο διαφορετικές ιδέες μπλεγμένες μεταξύ τους. Η πρώτη είναι ότι κάθε απόλαυση της πραγματικής διαδικασίας της ζωής ενθαρρύνει ένα είδος πολιτικού εφησυχασμού. Οι άνθρωποι, έτσι προχωράει αυτή η σκέψη, οφείλουν να είναι ανικανοποίητοι και δουλειά μας είναι να πολλαπλασιάζουμε τις επιθυμίες μας και όχι απλώς να αυξάνουμε την απόλαυση που αντλούμε από τα πράγματα που ήδη έχουμε. Η άλλη ιδέα είναι ότι ζούμε στην εποχή των μηχανών και το να μη σου αρέσει η μηχανή, ή ακόμα και το να θες να περιορίσεις την κυριαρχία της, είναι αναχρονιστικό, αντιδραστικό και γελοίο. Αυτό ενισχύεται συχνά από τη δήλωση ότι η αγάπη για τη Φύση είναι ελάττωμα των αστικοποιημένων ανθρώπων που δεν έχουν ιδέα τι πραγματικά είναι η Φύση. Εκείνοι που πραγματικά πρέπει να ασχοληθούν με το χώμα λέγεται ότι δεν αγαπάνε το χώμα και δεν έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον για τα πουλιά ή τα λουλούδια πέρα από αυστηρά ωφελιμιστική σκοπιά. Για να αγαπάει κανείς την εξοχή πρέπει να ζει στην πόλη κι απλώς να την περιδιαβαίνει μερικά Σαββατοκύριακα κατά τους θερμότερους μήνες του έτους. Η τελευταία ιδέα είναι ολοφάνερα λανθασμένη. Η μεσαιωνική λογοτεχνία, για παράδειγμα, συμπεριλαμβανομένης και της λαϊκής μπαλάντας, βρίθει από έναν σχεδόν γεωργιανό ενθουσιασμό για τη φύση και η τέχνη των γεωργικών λαών, όπως οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες, περιστρέφεται πάντοτε γύρω από τα δέντρα, τα πουλιά, τα λουλούδια, τα ποτάμια, τα βουνά. Η πρώτη ιδέα μού φαίνεται πως είναι λάθος με έναν πιο υπόγειο τρόπο. Αναμφίβολα, οφείλουμε να είμαστε δυσαρεστημένοι, δεν πρέπει απλώς να βρίσκουμε τρόπους για να αξιοποιούμε όσο καλύτερα μπορούμε μία άσχημη δουλειά, ωστόσο εάν σκοτώσουμε όλη την απόλαυση της πραγματικής ζωής, τι είδους μέλλον προετοιμάζουμε, άραγε, για τους εαυτούς μας; Εάν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να απολαύσει την επιστροφή της άνοιξης, γιατί να είναι ευτυχισμένος σε μια ουτοπία απαλλαγμένη από την υπερβολική εργασία; Τι θα κάνει με τον ελεύθερο χρόνο που θα του εξασφαλίσουν οι μηχανές; Πάντοτε υποπτευόμουν ότι εάν ποτέ λυθούν πραγματικά όλα τα οικονομικά και πολιτικά μας προβλήματα, η ζωή μας θα γίνει απλούστερη και όχι περιπλοκότερη και ότι το είδος της ευχαρίστησης που παίρνει κανείς όταν βρίσκει το πρώτο τριαντάφυλλο θα γίνει σημαντικότερο από το είδος της ευχαρίστησης που παίρνει κανείς όταν τρώει ένα παγωτό υπό τους ήχους ενός τζουκ μποξ. Πιστεύω ότι διατηρώντας κανείς την παιδική του αγάπη για τα δέντρα, τα ψάρια, τις πεταλούδες και –για να επιστρέψω στο θέμα μου– τους φρύνους, κάνει πιο εφικτό ένα ειρηνικό και όμορφο μέλλον και ότι κηρύσσοντας το μήνυμα ότι τίποτα δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο θαυμασμού πέρα από το ατσάλι και το τσιμέντο, αυτό που κάνει είναι απλώς να διασφαλίζει λίγο περισσότερο ότι οι άνθρωποι δεν θα έχουν πού αλλού να αποθέσουν την πλεονάζουσα ενέργειά τους παρά στο μίσος και στη λατρεία των ηγετών. Όπως και να ’χει, η άνοιξη είναι εδώ, ακόμα και στο Ν1 του Λονδίνου, και δεν μπορούν να σε εμποδίσουν να την απολαύσεις. Αυτή είναι μια ευχάριστη σκέψη. Πόσες φορές έχω σταθεί να δω τους φρύνους να ζευγαρώνουν ή ένα ζευγάρι λαγών να στήνει έναν αγώνα μποξ πλάι στα άγουρα καλαμπόκια και σκέφτηκα όλα εκείνα τα σημαντικά άτομα που θα με εμπόδιζαν να τα απολαύσω, εάν μπορούσαν. Ευτυχώς, όμως, δεν μπορούν. Όσο δεν είσαι άρρωστος, πεινασμένος, τρομαγμένος ή παγιδευμένος σε κάποια φυλακή ή σε κάποιο θέρετρο, η άνοιξη παραμένει άνοιξη. Οι ατομικές βόμβες στοιβάζονται στα εργοστάσια, οι αστυφύλακες παρελαύνουν στις πόλεις, τα ψέματα ξεχύνονται σαν ποτάμια από κείνους που κατέχουν το βήμα, αλλά η Γη ακόμα κινείται γύρω από τον Ήλιο και ούτε οι δικτάτορες ούτε οι γραφειοκράτες, όσο βαθιά κι αν αντιπαθούν αυτήν τη διαδικασία, μπορούν να την αποτρέψουν. 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μόνο «δυστοπικός» δεν ήταν ο καημένος ο Όργουελ

Βιβλίο / Μόνο «δυστοπικός» δεν ήταν ο καημένος ο Όργουελ

Σπαράγματα από δημοσιογραφικά άρθρα και δοκίμια του Τζορτζ Όργουελ που αντανακλούν πιο καίρια από την δυστοπική μυθοπλασία του «1984» τις κρίσεις και τις διαταραχές που βιώνουμε συλλογικά φέτος.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η «Φάρμα των ζώων» ή ένα παραμύθι για την προδοσία της επανάστασης

Λέσχη Ανάγνωσης: Μεταμορφώσεις / Η «Φάρμα των ζώων» ή ένα παραμύθι για την προδοσία της επανάστασης

Το σύστημα εξουσίας που εγκαθίσταται στη φάρμα δίνει στα γουρούνια ανθρώπινα χαρακτηριστικά, μεταμορφώνοντας τον καταπιεσμένο σε νέο δυνάστη. Το βιβλίο του Όργουελ είναι μια διαχρονική ιστορία για τον κίνδυνο που περικλείει κάθε επανάσταση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ