Τα δοκίμια του Τζορτζ Όργουελ

Τα δοκίμια του Τζορτζ Όργουελ Facebook Twitter
Ο Όργουελ είναι ένας από τους μεγαλύτερους δοκιμιογράφους της αγγλικής γλώσσας του εικοστού αιώνα.
0

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ότι τα κείμενα του Τζορτζ Όργουελ θεωρούνται προφητικά, επίκαιρα και διαχρονικά. Ο ίδιος έχει γράψει κλασικά, εμβληματικά μυθιστορήματα, δημοσιογραφικά κείμενα αλλά και δοκίμια που διαβάζονται σαν να γράφτηκαν σήμερα. Μια επιλογή κειμένων από αυτό το πλούσιο συγγραφικό έργο του κυκλοφορεί στις 26/5 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Τα κείμενα που συγκεντρώνονται στην έκδοση αφορούν σκέψεις, ιδέες και απόψεις του σπουδαίου Βρετανού συγγραφέα για σημαντικά θέματα που απασχολούσαν την εποχή του και αφορούσαν ζητήματα πολιτικής και λογοτεχνίας.  

Μπορεί ο Όργουελ να κέρδισε την παγκόσμια δόξα και υστεροφημία με δύο μυθιστορήματά του, τη Φάρμα των ζώων (1945) και το 1984 (1949), αλλά κανένα μυθοπλαστικό έργο του δεν μπορεί να παραβγεί με τα δοκίμιά του.

Το επίμετρο και την ανθολόγηση των δοκιμίων έχει κάνει ο πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και συγγραφέας Σταύρος Ζουμπουλάκης.

Μιλώντας στη LiFO επισημαίνει: «Ο Όργουελ δεν έγραψε απλώς βιβλία, όπως παιδιόθεν επιθυμούσε – αυτό δεν είναι και δύσκολο, όλοι γράφουν. Ο Όργουελ δημιούργησε έργο, κάτι που είναι εντελώς διαφορετικό: είδε τη ζωή και τον κόσμο με τον δικό του, προσωπικό τρόπο και μίλησε για τη ζωή και τον κόσμο με τη δική του φωνή, δική του και κανενός άλλου. Η φωνή του προσδιορίστηκε από την τρομερή εποχή στην οποία έζησε, περισσότερο ίσως απ’ όσο πολλών άλλων, μα δεν απορροφήθηκε από αυτήν, δεν χάθηκε μέσα στον γενικό θόρυβο, γι’ αυτό και τα κείμενά του δεν έγιναν απλά τεκμήρια για τους ιστορικούς αλλά πολλές δεκαετίες μετά το γράψιμό τους αφορούν καθέναν που προσπαθεί να βρει τη θέση του μέσα στον κόσμο». 

Και καταλήγει: «Ο Όργουελ είναι ένας από τους μεγαλύτερους δοκιμιογράφους της αγγλικής γλώσσας του εικοστού αιώνα. Μπορεί να κέρδισε την παγκόσμια δόξα και υστεροφημία με δύο μυθιστορήματά του, τη Φάρμα των ζώων (1945) και το 1984 (1949), αλλά κανένα μυθοπλαστικό έργο του δεν μπορεί να παραβγεί με τα δοκίμιά του. Η παρούσα συναγωγή δοκιμίων του Όργουελ στη γλώσσα μας δεν είναι βεβαίως η πρώτη που κυκλοφορεί, είναι όμως η ευρύτερη». 

Απόσπασμα:

«Κάποιες σκέψεις για τον κοινό φρύνο» (1946)

οργουελ
Τζορτζ Όργουελ, Ό,τι μου κάνει κέφι, Μτφρ.: Οδυσσέας Πάππος, Ανθολόγηση/Επίμετρο: Σταύρος Ζουμπουλάκης, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Σελ.: 592

Όσο για την άνοιξη, ούτε καν οι στενοί και βρόμικοι δρόμοι γύρω από την Τράπεζα της Αγγλίας δεν είναι ικανοί να την αποκλείσουν. Διαχέεται παντού, σαν εκείνα τα καινούργια δηλητηριώδη αέρια που περνάνε απ’ όλα τα φίλτρα. Η άνοιξη αναφέρεται συνήθως σαν «θαύμα» και τα τελευταία πεντέξι χρόνια αυτό το ξεφτισμένο σχήμα λόγου έχει πάρει νέα πνοή. Ύστερα από τους χειμώνες που έπρεπε να υπομείνουμε προσφάτως, η άνοιξη φαίνεται πράγματι θαυματουργή, επειδή έχει γίνει σταδιακά όλο και δυσκολότερο να πιστέψουμε ότι πρόκειται πραγματικά να έρθει. Κάθε Φεβρουάριο, από το 1940 κι έπειτα, έπιανα τον εαυτό μου να σκέφτεται ότι αυτός ο χειμώνας θα κρατήσει για πάντα. Αλλά η Περσεφόνη, όπως οι φρύνοι, πάντοτε επιστρέφει από τους νεκρούς περίπου την ίδια εποχή. Ξαφνικά, προς το τέλος του Μαρτίου, συμβαίνει το θαύμα και η βρομερή παραγκούπολη στην οποία κατοικώ μεταμορφώνεται. Κάτω στην πλατεία, τα μαυρισμένα λιγούστρα έχουν πάρει ένα ανοιχτό πράσινο, τα φύλλα πληθαίνουν στις καστανιές, οι νάρκισσοι έχουν ξεπροβάλει, οι βιολέτες μπουμπουκιάζουν, το χιτώνιο του αστυφύλακα παίρνει μια ευχάριστη απόχρωση του μπλε, ο ψαράς υποδέχεται τους πελάτες του με χαμόγελο κι ακόμα και τα σπουργίτια έχουν άλλο χρώμα, έχοντας νιώσει το βάλσαμο του αέρα και βρίσκοντας το θάρρος να κάνουν ένα μπάνιο, το πρώτο τους από τον Σεπτέμβρη. Είναι περίεργο να αντλούμε ευχαρίστηση από την άνοιξη και τις άλλες εποχικές μεταβολές; Για να το θέσουμε πιο συγκεκριμένα, είναι πολιτικά αξιοκατάκριτο, τη στιγμή που όλοι στενάζουμε ή τουλάχιστον θα έπρεπε να στενάζουμε, κάτω από τον ζυγό του καπιταλιστικού συστήματος, να επισημαίνουμε ότι η ζωή συχνά αξίζει περισσότερο τον κόπο χάρις στο κελάηδημα ενός κοτσυφιού, λόγω μιας κίτρινης φτελιάς του Οκτώβρη ή κάποιου άλλου φυσικού φαινομένου που δεν κοστίζει χρήματα και δεν έχει αυτό που οι συντάκτες των αριστερών εφημερίδων αποκαλούν ταξική σκοπιά; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί άνθρωποι απαντούν καταφατικά. Γνωρίζω εκ πείρας ότι μια ευνοϊκή αναφορά στη «Φύση» σε ένα από τα άρθρα μου είναι πιθανό να μου εξασφαλίσει αρκετές υβριστικές επιστολές και, παρότι η λέξη-κλειδί σ’ αυτές τις επιστολές είναι συνήθως ο «συναισθηματισμός», φαίνεται να περιέχουν δύο διαφορετικές ιδέες μπλεγμένες μεταξύ τους. Η πρώτη είναι ότι κάθε απόλαυση της πραγματικής διαδικασίας της ζωής ενθαρρύνει ένα είδος πολιτικού εφησυχασμού. Οι άνθρωποι, έτσι προχωράει αυτή η σκέψη, οφείλουν να είναι ανικανοποίητοι και δουλειά μας είναι να πολλαπλασιάζουμε τις επιθυμίες μας και όχι απλώς να αυξάνουμε την απόλαυση που αντλούμε από τα πράγματα που ήδη έχουμε. Η άλλη ιδέα είναι ότι ζούμε στην εποχή των μηχανών και το να μη σου αρέσει η μηχανή, ή ακόμα και το να θες να περιορίσεις την κυριαρχία της, είναι αναχρονιστικό, αντιδραστικό και γελοίο. Αυτό ενισχύεται συχνά από τη δήλωση ότι η αγάπη για τη Φύση είναι ελάττωμα των αστικοποιημένων ανθρώπων που δεν έχουν ιδέα τι πραγματικά είναι η Φύση. Εκείνοι που πραγματικά πρέπει να ασχοληθούν με το χώμα λέγεται ότι δεν αγαπάνε το χώμα και δεν έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον για τα πουλιά ή τα λουλούδια πέρα από αυστηρά ωφελιμιστική σκοπιά. Για να αγαπάει κανείς την εξοχή πρέπει να ζει στην πόλη κι απλώς να την περιδιαβαίνει μερικά Σαββατοκύριακα κατά τους θερμότερους μήνες του έτους. Η τελευταία ιδέα είναι ολοφάνερα λανθασμένη. Η μεσαιωνική λογοτεχνία, για παράδειγμα, συμπεριλαμβανομένης και της λαϊκής μπαλάντας, βρίθει από έναν σχεδόν γεωργιανό ενθουσιασμό για τη φύση και η τέχνη των γεωργικών λαών, όπως οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες, περιστρέφεται πάντοτε γύρω από τα δέντρα, τα πουλιά, τα λουλούδια, τα ποτάμια, τα βουνά. Η πρώτη ιδέα μού φαίνεται πως είναι λάθος με έναν πιο υπόγειο τρόπο. Αναμφίβολα, οφείλουμε να είμαστε δυσαρεστημένοι, δεν πρέπει απλώς να βρίσκουμε τρόπους για να αξιοποιούμε όσο καλύτερα μπορούμε μία άσχημη δουλειά, ωστόσο εάν σκοτώσουμε όλη την απόλαυση της πραγματικής ζωής, τι είδους μέλλον προετοιμάζουμε, άραγε, για τους εαυτούς μας; Εάν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να απολαύσει την επιστροφή της άνοιξης, γιατί να είναι ευτυχισμένος σε μια ουτοπία απαλλαγμένη από την υπερβολική εργασία; Τι θα κάνει με τον ελεύθερο χρόνο που θα του εξασφαλίσουν οι μηχανές; Πάντοτε υποπτευόμουν ότι εάν ποτέ λυθούν πραγματικά όλα τα οικονομικά και πολιτικά μας προβλήματα, η ζωή μας θα γίνει απλούστερη και όχι περιπλοκότερη και ότι το είδος της ευχαρίστησης που παίρνει κανείς όταν βρίσκει το πρώτο τριαντάφυλλο θα γίνει σημαντικότερο από το είδος της ευχαρίστησης που παίρνει κανείς όταν τρώει ένα παγωτό υπό τους ήχους ενός τζουκ μποξ. Πιστεύω ότι διατηρώντας κανείς την παιδική του αγάπη για τα δέντρα, τα ψάρια, τις πεταλούδες και –για να επιστρέψω στο θέμα μου– τους φρύνους, κάνει πιο εφικτό ένα ειρηνικό και όμορφο μέλλον και ότι κηρύσσοντας το μήνυμα ότι τίποτα δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο θαυμασμού πέρα από το ατσάλι και το τσιμέντο, αυτό που κάνει είναι απλώς να διασφαλίζει λίγο περισσότερο ότι οι άνθρωποι δεν θα έχουν πού αλλού να αποθέσουν την πλεονάζουσα ενέργειά τους παρά στο μίσος και στη λατρεία των ηγετών. Όπως και να ’χει, η άνοιξη είναι εδώ, ακόμα και στο Ν1 του Λονδίνου, και δεν μπορούν να σε εμποδίσουν να την απολαύσεις. Αυτή είναι μια ευχάριστη σκέψη. Πόσες φορές έχω σταθεί να δω τους φρύνους να ζευγαρώνουν ή ένα ζευγάρι λαγών να στήνει έναν αγώνα μποξ πλάι στα άγουρα καλαμπόκια και σκέφτηκα όλα εκείνα τα σημαντικά άτομα που θα με εμπόδιζαν να τα απολαύσω, εάν μπορούσαν. Ευτυχώς, όμως, δεν μπορούν. Όσο δεν είσαι άρρωστος, πεινασμένος, τρομαγμένος ή παγιδευμένος σε κάποια φυλακή ή σε κάποιο θέρετρο, η άνοιξη παραμένει άνοιξη. Οι ατομικές βόμβες στοιβάζονται στα εργοστάσια, οι αστυφύλακες παρελαύνουν στις πόλεις, τα ψέματα ξεχύνονται σαν ποτάμια από κείνους που κατέχουν το βήμα, αλλά η Γη ακόμα κινείται γύρω από τον Ήλιο και ούτε οι δικτάτορες ούτε οι γραφειοκράτες, όσο βαθιά κι αν αντιπαθούν αυτήν τη διαδικασία, μπορούν να την αποτρέψουν. 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μόνο «δυστοπικός» δεν ήταν ο καημένος ο Όργουελ

Βιβλίο / Μόνο «δυστοπικός» δεν ήταν ο καημένος ο Όργουελ

Σπαράγματα από δημοσιογραφικά άρθρα και δοκίμια του Τζορτζ Όργουελ που αντανακλούν πιο καίρια από την δυστοπική μυθοπλασία του «1984» τις κρίσεις και τις διαταραχές που βιώνουμε συλλογικά φέτος.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η «Φάρμα των ζώων» ή ένα παραμύθι για την προδοσία της επανάστασης

Λέσχη Ανάγνωσης: Μεταμορφώσεις / Η «Φάρμα των ζώων» ή ένα παραμύθι για την προδοσία της επανάστασης

Το σύστημα εξουσίας που εγκαθίσταται στη φάρμα δίνει στα γουρούνια ανθρώπινα χαρακτηριστικά, μεταμορφώνοντας τον καταπιεσμένο σε νέο δυνάστη. Το βιβλίο του Όργουελ είναι μια διαχρονική ιστορία για τον κίνδυνο που περικλείει κάθε επανάσταση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ