Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο

Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο Facebook Twitter
Αν βγεις στον δρόμο και ζητήσεις από εκατό ανθρώπους να σου πουν το όνομα ενός συγγραφέα τρόμου, οι εκατόν ένας θα αποκριθούν «Στίβεν Κινγκ».
1

Πάνω-κάτω ο Στίβεν Κινγκ μας τρομοκρατεί εδώ και μισό αιώνα. Ξέρει με τι μοιάζει αυτό που κρύβεται κάτω από το κρεβάτι μας, γνωρίζει πώς λέγεται αυτό που ξεπροβάλλει μέσα από τη ντουλάπα μας ενώ κοιμόμαστε, κάνει παρέα μ' εκείνο που γρυλίζει έξω από το παράθυρό μας τις θυελλώδεις νύχτες ‒ όχι, δεν είναι ο άνεμος.


Το όνομά του είναι συνώνυμο του τρόμου – τα κλισέ έχουν το έρεισμά τους στην πραγματικότητα και η πραγματικότητα λέει ότι αν βγεις στον δρόμο και ζητήσεις από εκατό ανθρώπους να σου πουν το όνομα ενός συγγραφέα τρόμου, οι εκατόν ένας θα αποκριθούν «Στίβεν Κινγκ». Διόλου μικρό κατόρθωμα για έναν καθηγητή αγγλικής φιλολογίας σε γυμνάσιο του Χάμπτον της Πολιτείας Μέιν.


Γεννήθηκε σε μια άλλη πόλη της Πολιτείας Μέιν, το Πόρτλαντ, στις 21 Σεπτεμβρίου του 1947. Ο πατέρας του εγκατέλειψε τη μητέρα του, τον αδερφό του και τον ίδιο όταν ήταν μόλις 2 ετών. Ίσως γι' αυτό τόσο συχνά απαντά στο έργο του το μοτίβο της δυσλειτουργικής οικογένειας, με γονικές φιγούρες απούσες ή παρούσες σε αποπνικτικό βαθμό και καταδυναστευτικές. Το 1966 ξεκινά να σπουδάζει αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Μέιν. Εκεί θα γνωρίσει και την Τάμπιθα, μετέπειτα σύζυγό του και Νο1 θαυμάστριά του, εκείνη που του έσωσε την καριέρα αλλά και τη ζωή με καίριες παρεμβάσεις, όταν οι καταχρήσεις την απείλησαν. Για να επιβιώσουν οι δυο τους έκαναν ένα σωρό δουλειές, ακόμα και μετά την πρόσληψή του σε σχολείο. Ο Κινγκ αντλεί συχνά έμπνευση από αυτή την περίοδο: μια μεγάλη μερίδα των ηρώων του είναι βιοπαλαιστές, καθημερινοί, συνηθισμένοι άνθρωποι του μεροκάματου που έρχονται αντιμέτωποι με κάτι ασυνήθιστο.

Ο  Κινγκ, όπως λέει και η αμερικανική έκφραση, «έχει πολλούς σκελετούς κρυμμένους στη ντουλάπα του», ενδεχομένως και κυριολεκτικά, οπότε αργά ή γρήγορα θα επινοήσει και πάλι κάτι που θα συλλάβει το ρεύμα (και το πνεύμα) των καιρών μας.


Διηγήματά του είχαν δημοσιευτεί ήδη σε περιοδικά και εφημερίδες, όταν πάλευε να γράψει ένα βιβλίο που ονομαζόταν «Κάρι». Απογοητευμένος από τις προσπάθειές του, πέταξε το χειρόγραφο στα σκουπίδια. Ήταν η σύζυγός του, η Τάμπιθα, που μάζεψε τις σελίδες από κει, τον έπεισε να του δώσει ακόμα μια ευκαιρία και του υποσχέθηκε ότι θα τον βοηθούσε να αποτυπώσει πειστικότερα τη γυναικεία ψυχοσύνθεση. Η συνέχεια, γνωστή σε όλους. Η «Κάρι» ήταν το πρώτο του βιβλίο που εκδόθηκε –ο ίδιος δηλώνει ότι είχε γράψει ως τότε άλλα πέντε‒ και σημείωσε επιτυχία αρκετή ώστε να πωληθούν τα δικαιώματα για να μεταφερθεί στο σινεμά. Η κλασική πια δημιουργία του Ντε Πάλμα γνώρισε θετικότατη εμπορική και καλλιτεχνική υποδοχή και εκτόξευσε τις πωλήσεις του βιβλίου στα ύψη. Όπως δήλωσε και ο συγγραφέας, «το βιβλίο έφτιαξε την ταινία και η ταινία έφτιαξε το βιβλίο», αναγνωρίζοντας τη συμβολή της στη συγκρότηση του μύθου του.

Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο Facebook Twitter
Η κλασική πια δημιουργία του Ντε Πάλμα γνώρισε θετικότατη εμπορική και καλλιτεχνική υποδοχή και εκτόξευσε τις πωλήσεις του βιβλίου στα ύψη.


Ο Κινγκ ανατράφηκε ως μεθοδιστής, αλλά ήδη από τα εφηβικά του χρόνια απομακρύνθηκε την Εκκλησία. Σε συνεντεύξεις του δηλώνει ότι η οργανωμένη θρησκεία είναι ένα επικίνδυνο εργαλείο, αντίληψη που θα βρεις και στην «Κάρι» – η θρησκοληψία της μάνας και οι ενοχές για τα πάθη του σώματος πυροδοτούν την έντονη αντίδραση της Κάρι. Οι χριστιανικές διδαχές, πάντως, έχουν σταθεί βασική επιρροή για τη φαντασία του. Η ηθική είναι πανταχού παρούσα στο έργο του, πιστεύει στην ύπαρξη του Καλού και του Κακού (και του εξωτερικού και του ενδογενούς), που βρίσκονται σε αιώνια διαμάχη, με τους ανθρώπους να καλούνται να επιλέξουν ανάμεσά τους και τη μεν σωτηρία τους να εξαρτάται από την αποδοχή του Καλού μέσα από ενάρετες πράξεις, τη δε τιμωρία τους να βρίσκει την αιτία της στην επιλογή του άλλου δρόμου. Εξακολουθεί, επίσης, να πιστεύει τόσο στην ύπαρξη του Θεού όσο και σε αυτήν μιας σκοτεινής δύναμης που θέλει να εδραιώσει το Κακό στον κόσμο μας, διόλου παράξενο για έναν άνθρωπο του οποίου η λογοτεχνική παραγωγή ασχολείται με το μεταφυσικό σε συντριπτικό ποσοστό.


Μέσα στα έξι χρόνια που ακολούθησαν την έκδοση της «Κάρι», ο Κινγκ εξέδωσε έξι μυθιστορήματα. Αυτή του η παραγωγικότητα στάθηκε αιχμή του δόρατος για τις δυσμενείς κριτικές, καθώς την ταύτισαν με εκπτώσεις στην ποιότητα της παραγωγής – εντελώς άδικο δεν τις λες, θα βρεις και επαναλήψεις και «μισοψημένες» ιδέες στο έργο του. Μαζί με την επιτυχία, διογκώθηκε και η εξάρτησή του από το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και τα παυσίπονα. Μέσα από τα βιβλία του θα μιλήσει συχνά για τις καταχρήσεις του. Στη «Λάμψη», για παράδειγμα, ουσιαστικά μετέτρεψε σε μυθοπλασία τον φόβο πως οι εξαρτήσεις του θα τον καταστήσουν κακό πατέρα για τα παιδιά του.

Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο Facebook Twitter
Στη «Λάμψη» ουσιαστικά μετέτρεψε σε μυθοπλασία τον φόβο πως οι εξαρτήσεις του θα τον καταστήσουν κακό πατέρα για τα παιδιά του.


Ίσως αυτή η προσωπική διάσταση της ιστορίας να είναι ένας λόγος που όπου σταθεί κι όπου βρεθεί μιλά με άσχημα λόγια για τη διασκευή του βιβλίου του από τον Στάνλεϊ Κιουμπρικ – ένας άλλος μπορεί να είναι και ότι ζηλεύει λίγο που ο Αμερικανός σκηνοθέτης έδωσε στην ηθική ιστορία αλκοολισμού του διαστάσεις και προεκτάσεις που αυτός ούτε είχε διανοηθεί. «Είναι σαν μια Κάντιλακ χωρίς μηχανή, όλο στυλ και καθόλου ουσία» δήλωσε για την εμβληματική δημιουργία του Κιούμπρικ. Ο Κινγκ έχει άποψη και, όπως έχει αποδείξει μέσα στα χρόνια, δεν την κρατά για τον εαυτό του, όσο αιρετική κι αν είναι. «Ο Χέμινγουεϊ είναι χάλια» δήλωσε σε συνέντευξη του στο «Rolling Stone». «Εάν έγραφα σαν αυτόν, το αποτέλεσμα θα ήταν επιφανειακό και άψυχο». Αν ζούσε ο Χέμινγουεϊ και το μάθαινε θα τον προκαλούσε να λύσουν τις διαφορές τους με γροθιές – και θα κέρδιζε.

Tα τέλη των '70s τον βρίσκουν στο απόγειο της επιτυχίας του, το όνομά του έχει καταστεί πια σημείο της ποπ κουλτούρας. Για να διερευνήσει κατά πόσο το brand name είναι εκείνο που οδηγεί το κοινό στα βιβλία του αντί για το περιεχόμενό τους, θα υπογράψει πέντε βιβλία με το ψευδώνυμο Ρίτσαρντ Μπάκμαν, ξεκινώντας από την «Οργή» το 1977 και καταλήγοντας στον «Αδύνατο» το 1984. Για την ιστορία, τα βιβλία σημείωσαν σχετική επιτυχία, με τη γνωστοποίηση της πραγματικής ταυτότητας του συγγραφέα τους όμως οι πωλήσεις αυξήθηκαν δραματικά.

Στο μεταξύ, οι μεταφορές βιβλίων του στο σινεμά ολοένα και αυξάνονται, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Ο ίδιος, υπερεκτιμώντας τις δυνατότητές του και για να προστατέψει τα βιβλία του από τους Κιούμπρικ αυτού του κόσμου(!), οι οποίοι δεν αντιλαμβάνονται το όραμά του(!), θα γράψει και θα σκηνοθετήσει το «Maximum Overdrive», βασισμένος σε διήγημά του από τη «Νυχτερινή Βάρδια». Ευτυχώς για όλους μας, οι σκηνοθετικές του περιπέτειες θα σταματήσουν εκεί.

Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο Facebook Twitter
Ο Στίβεν Κίνγκ έγραψε και σκηνοθέτησε το «Maximum Overdrive».


Οι λογοτεχνικές, αντιθέτως, συνεχίζονται με καταιγιστικούς ρυθμούς. Στην προσπάθειά του να εντοπίσει τι είναι εκείνο που μας τρομάζει, θα στραφεί σε κάθε πιθανή και απίθανη πηγή τρόμου. Από βρικόλακες, νεκροζώντανους και λυκανθρώπους μέχρι αυτοκίνητα, κινητά, πρέσες σιδερώματος –το τεχνολογικό επίτευγμα στο έργο του Κινγκ είναι περισσότερο πηγή κινδύνου παρά μέσο διευκόλυνσης– ή ακόμα και σε ένα ποδήλατο γυμναστικής που σε οδηγεί μέσα στους πίνακες ζωγραφικής σου, όπως στο «Στατικό Ποδήλατο», την καλύτερη ιστορία της συλλογής διηγημάτων «Ιστορίες του λυκόφωτος» ‒ είναι δεδομένη η αγάπη του Κινγκ για τη φόρμα του διηγήματος, άλλωστε από μια συλλογή διηγημάτων του Λάβκραφτ ξεκίνησε η αγάπη του για το είδος του τρόμου. Πάνω απ' όλα, ο Κινγκ επιχειρεί να μας τρομάξει μέσα από την πιο φοβερή και ανατριχιαστική πηγή τρόμου στον κόσμο, το ανθρώπινο μυαλό.


Ένα μεγάλο (έως συντριπτικό ποσοστό) κάθε ιστορίας του περιλαμβάνει εσωτερική δράση. Περιγράφει διεξοδικά τον εσωτερικό κόσμο του χαρακτήρα, αφήνει τον τρόμο να προκύψει μέσα από τη φαντασία του και τις προσωπικές του φοβίες και όταν (και αν) έρθει η στιγμή της συνάντησής του με μια εξωγενή πηγή τρόμου, αυτή, ως αναγνώστες, τις περισσότερες φορές τη βιώνουμε μέσα από το βλέμμα του χαρακτήρα. Έτσι, ο τρόμος γίνεται αποτελεσματικότερος, επειδή, με την εισροή του υποκειμενικού στοιχείου στην αφήγηση, αποκτά την αίσθηση ενός βιωμένου γεγονότος.

Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο Facebook Twitter
«Μίζερι»


Θα αντλήσει, επίσης, έμπνευση από τις φοβίες του ως δημιουργού. Το writer's block, η ευθύνη του συγγραφέα απέναντι στους χαρακτήρες του ως Θεού στον κόσμο που δημιουργεί, η λογοδοσία του απέναντι στο κοινό και οι προσδοκίες του τελευταίου από αυτόν έχουν τροφοδοτήσει δεκάδες ιστορίες του. Η «Μίζερι», για παράδειγμα, από τα διασημότερα βιβλία του και από τις ευτυχέστερες κινηματογραφικές μεταφορές, προέκυψε από την εχθρική υποδοχή που επιφύλαξαν κοινό και κριτικοί στο βιβλίο του «The eye of the dragon», κυρίως επειδή δεν ήταν μια ιστορία τρόμου αλλά επικής φαντασίας.


Λίγο καιρό μετά, βέβαια, θα πάρει το αίμα του πίσω με την επική φαντασία του «Μαύρου Πύργου». To πρώτο βιβλίο κυκλοφόρησε το '82 και κινήθηκε μέτρια σε πωλήσεις, ο Κινγκ όμως, θεωρώντας ότι υπάρχει πολύ ψωμί στις περιπέτειες του πιστολέρο Ρολαντ Ντεσέιν της Γαλαάδ, επέστρεψε το 1987 στο σύμπαν με ένα δεύτερο μέρος. Το κοινό αγκάλιασε το πόνημά του αυτήν τη φορά κι έτσι προέκυψε μια σειρά από βιβλία, κόμικ, memorabilia, καθώς και μια μετριότατη κινηματογραφική ταινία με τον Άιντρις Έλμπα και τον Μάθιου ΜακΚόναχι. Για πολλούς, η σειρά «Μαύρος Πύργος» θεωρείται το magnum opus του.

Στίβεν Κινγκ: Ο συγγραφέας που ξέρει και τον πιο κρυφό μας φόβο Facebook Twitter
Xάρη στην επιτυχία των δύο κινηματογραφικών κεφαλαίων του «It» ο Στίβεν Κινγκ γνωρίζει και πάλι μέρες δόξας.


Σήμερα, χάρη στην επιτυχία των δύο κινηματογραφικών κεφαλαίων του «It», τα οποία, μετά από μια δεκαετία ξηρασίας, επανέφεραν στα κινηματογραφικά πράγματα το έργο του συγγραφέα, ο Στίβεν Κινγκ γνωρίζει και πάλι μέρες δόξας, με νέους φαν να επιστρέφουν σε παλιότερα έργα του και να ξαγρυπνούν εξαιτίας τους. Λογοτεχνικά, βέβαια, πάνε έξι χρόνια από την τελευταία φορά που νέο βιβλίο του σηματοδότησε πολιτιστικό γεγονός. Αυτό ήταν το «Doctor Sleep» ‒η κινηματογραφική του μεταφορά διά χειρός Μάικ Φλάναγκαν προβάλλεται στις αίθουσες ήδη‒, το οποίο το 2013 αποτέλεσε talk of the town, όχι τόσο λόγω της ποιότητάς του αλλά επειδή ήταν η λογοτεχνική συνέχεια της «Λάμψης».


Ουδείς λόγος ανησυχίας όμως, ο Κινγκ, όπως λέει και η αμερικανική έκφραση, «έχει πολλούς σκελετούς κρυμμένους στη ντουλάπα του», ενδεχομένως και κυριολεκτικά, οπότε αργά ή γρήγορα θα επινοήσει και πάλι κάτι που θα συλλάβει το ρεύμα (και το πνεύμα) των καιρών μας.


Ο φόβος, άλλωστε, είναι διαχρονικός και ο Κινγκ αυτόν πραγματεύεται.

 

Δόκτωρ Ύπνος

 

Info

Τα βιβλία του Στίβεν Κινγκ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος και Bell.

Βιβλίο
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η ζωή μιμείται την τέχνη του Στίβεν Κινγκ κι αυτό τον τρομάζει

Βιβλίο / Η ζωή μιμείται την τέχνη του Στίβεν Κινγκ κι αυτό τον τρομάζει

Ο διάσημος συγγραφέας μιλάει στους New York Times για την 61η (!) νουβέλα του που μόλις κυκλοφόρησε με θέμα παιδιά με υπερφυσικές δυνάμεις που αποχωρίζονται διά της βίας τους δικούς τους, όπως συνέβη και με τους πρόσφυγες στα σύνορα των ΗΠΑ
Ξαναβλέποντας τις 29 ταινίες του Μπράιαν ντε Πάλμα

Σαν Σήμερα / Ξαναβλέποντας τις 29 ταινίες του Μπράιαν ντε Πάλμα

Ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες των τελευταίων δεκαετιών κλείνει σήμερα τα 80 του. Ξαναβλέπουμε μία-μία όλες τις ταινίες της φιλμογραφίας του.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ & ΤΟΝ ΤΑΣΟ ΜΕΛΕΜΕΝΙΔΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το πίσω ράφι/ Τόμας Μπέρνχαρντ «Ο μίμος των φωνών»

Το πίσω ράφι / «Ο μίμος των φωνών»: Ο Τόμας Μπέρνχαρντ γράφει για τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής

104 σύντομες ιστορίες περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο του 1978, όπου αναδύονται ο γνώριμος κυνισμός και το μαύρο χιούμορ του διάσημου Αυστριακού συγγραφέα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Αυτοί ήταν οι ιδρυτές της Σχολής Χιλλ

Βιβλίο / Σχολή Χιλλ: Ένα βιβλίο για το διάσημο σχολείο της Αθήνας

Οι ημερολογιακές καταγραφές της Φάννυ και του Τζων Χένρυ Χιλλ, ιδρυτών ενός από τα πιο παλιά εκπαιδευτήρια του ελληνικού κράτους: Η νέα κοινωνία της Αθήνας, η εκπαίδευση, οι ιδεολογικές και θρησκευτικές συγκρούσεις.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Χρήστος Βακαλόπουλος «Η γραμμή του ορίζοντος»

Το πίσω ράφι / «Η γραμμή του ορίζοντος»: Σαρκασμός και νοσταλγία στο καλύτερο έργο του Χρήστου Βακαλόπουλου

Η εξερεύνηση μιας ψεύτικης ευημερίας, η σκιαγράφηση μιας Ελλάδας που έχει πάρει λάθος κατεύθυνση, και ένα βιβλίο που δεν χαρίζεται σε κανέναν και σε τίποτα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πώς έχει αλλάξει ο τρόπος που ταξιδεύουμε σήμερα

Βιβλία και Συγγραφείς / Πώς έχει αλλάξει ο τρόπος που ταξιδεύουμε σήμερα

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον καθηγητή Τουριστικής Ανάπτυξης Πάρι Τσάρτα για τα ταξίδια, τον τουρισμό και τον υπερτουρισμό με αφορμή το βιβλίο του «Τα ταξίδια της ζωής μας».
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Μετάξι και Πορφύρα: Ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο του υφάσματος

Βιβλίο / Μετάξι και Πορφύρα: Ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο του υφάσματος

Από τα αυτοκρατορικά εργαστήρια της Κωνσταντινούπολης μέχρι τα περίφημα μεταξωτά της Χίου, από την άνθηση της βυζαντινής μεταξουργίας μέχρι την πτώση της, μια εξερεύνηση των παραδόσεων στον κόσμο του βυζαντινού και μεταβυζαντινού υφάσματος.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΣΑΒΒΑΤΟ Οι Έλληνες δεν γερνούν ποτέ

Βιβλίο / Οι Έλληνες δεν γερνούν ποτέ

Η Βερονίκ Μπουτόν-Μιγιό εξερευνά την τρίτη ηλικία στην ελληνική αρχαιότητα, ο Μιχάλης Αλμπάτης ενσωματώνει αριστουργηματικά το σεξ στο «Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους» και η Ζέιντι Σμιθ ανατρέχει στο παρελθόν για να εξετάσει τον λαϊκισμό.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Διαβάζοντας (με τρόμο) αποσπάσματα από τη νέα βιογραφία του Ίλον Μασκ

Daily / Διαβάζοντας (με τρόμο) αποσπάσματα από τη νέα βιογραφία του Ίλον Μασκ

Όσο πιο πολύ διαβάζει κανείς για τον Μασκ, τόσο πιο πολύ νοσταλγεί τις εποχές του Ωνάση, του Αγά Χαν, του Ροκφέλερ και του Σκρουτζ Μακ Ντακ, πολύ πριν αναλάβουν τα ηνία οι σύγχρονοι τρισεκατομμυριούχοι τεχνο-σωτήρες του πλανήτη.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Τσαρούχης και ο ομοερωτισμός στο έργο και στον λόγο του

Podcast / Ο Τσαρούχης και ο ομοερωτισμός στο έργο και στον λόγο του

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον Ευγένιο Ματθιόπουλο, καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, για τον μεγάλο ζωγράφο, με αφορμή το βιβλίο του «Πέρα από την εγκράτεια και την απόλαυση: ο έρως που δημιουργεί τον κόσμο», μια έκδοση του Μουσείου Μπενάκη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Λέοναρντ Κοέν: «Το αγαπημένο παιχνίδι»

Το πίσω ράφι / «Το αγαπημένο παιχνίδι»: Όταν ο Λέοναρντ Κοέν αναμετρήθηκε με την αυτοβιογραφία

Προτού αφοσιωθεί στο τραγούδι, ο Καναδός συνθέτης και τραγουδιστής δημοσίευσε έναν απολογισμό της μέχρι τότε ζωής του, εξιστορώντας την παιδική ηλικία, την εφηβεία και την ενηλικιώση του alter ego του, Λόρενς Μπρίβμαν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ