1.
Η Καταγωγή του Κόσμου. «Γυναίκα πείσμα της Ασίας» έγραφε, όχι και τόσο αινιγματικά, και μάλλον ακαριαία, ο Νίκος Καρούζος. «Frailty, thy name is woman» ξεσπάει ο Άμλετ και ο Διονύσης Καψάλης μεταφράζει, «Αδυναμία, λέγεσαι γυναίκα». Ο James Douglas Morrison επέμενε ότι ο κινηματογράφος επινοήθηκε από τους άντρες για να παρηγορεί τους άντρες που χάνονται στον έρωτα και στην απώλεια των γυναικών. Η ποίηση, το ίδιο. Και, αφιερώνοντας το ποίημα στη Ζέφη Δαράκη, αντιφωνεί ο Γιώργος Βέλτσος (Αθήνα, 1944): «Φόνισσα του χρόνου, στο κλουβί του χρόνου». Η γυναίκα, ναι, είναι αυτή που σκοτώνει τον χρόνο, αυτή που μας ανοίγει το σοκάκι προς την αιωνιότητα μέσα από μικρούς, αλλεπάλληλους θανάτους, μέσα από μικρές, αλλεπάλληλες αναστάσεις. Η γυναίκα, εκτός από φόνισσα του χρόνου, είναι η καταγωγή του χρόνου, είναι η καταγωγή του κόσμου, είναι ο πίνακας, μεγαλειώδης και σκανδαλώδης του Κουρμπέ. Η γυναίκα είναι μάνα, ερωμένη, θυγατέρα, αδελφή, σύντροφος, είναι αυτή που θα σταθεί στο πλάι σου όταν ξέρεις να την τραγουδήσεις, να την υμνήσεις, να της προσφέρεις ένα σχέδιο, ένα πρόγραμμα, ένα πρόταγμα, ένα εγχείρημα, ένα πεπρωμένο. Η γυναίκα κι εσύ, μαζί, είστε η Άγρια Συμμορία που τα βάζει με όλη τη μεραρχία των ξεπουλημένων φασιστομεξικάνων σ' εκείνη την ταινία του Πέκινπα, είστε η Γλυκιά Συμμορία που οδεύει, μέσα από το γλέντι, σ' έναν θάνατο που είναι ανάσταση. Η γυναίκα είναι η Μέριλιν που μαζί μ' αυτήν θυμάσαι, όπως ο Γκόρπας, και τον Μπελογιάννη. Η γυναίκα είναι αυτή που γι' αυτήν πίνεις στο καταγώγιο της καταγωγής, γράφοντας το ποίημα, από το Α έως το Ω, το ποίημα που την εννοεί, την κατανοεί, την εκθειάζει. «Αυτή κρύβεται στο καθρεφτάκι της μάγισσας» γράφει ο Βέλτσος στο βιβλίο Γυναίκες (εκδ. Διάττων). «Στρώνει το κρεβατάκι της / και τον περιμένει στην επικράτειά τους / Δεν ξέρει αν είναι σάβανο ή σεντόνι/ Ο Κουρμπέ δεν της είπε αν είναι η νύφη ή η νεκρή».
2.
Bad Timing. Από το Α έως το Ω, ο Βέλτσος γράφει για τη γυναίκα. Όχι για τις γυναίκες αλλά για τη γυναίκα. Το ον λέγεται πολλαχώς, η γυναίκα λέγεται πολλαχώς, οι πολλές γυναίκες, οι είκοσι τέσσερις εν προκειμένω, όσα τα γράμματα του αλφαβήτου, είναι η γυναίκα, όπως τη συναντάμε και την ερωτευόμαστε μέσα στο ορυχείο του χρόνου, όπως έλεγε ο Μπαλτάσαρ Γκαθιάν, για να την κάνουμε δική μας με το να γίνουμε δικοί της. Η γυναίκα δεν είναι μονάχα το αίνιγμα του έρωτος, είναι το άνοιγμα στον χρόνο, και αλίμονο αν είναι κακός ο συγχρονισμός, το bad timing, μας θυμίζει οδυνηρά, αλλά λυτρωτικά το αριστούργημα του Nicolas Roeg (που ηλιθιωδώς είχε μεταφραστεί στα ελληνικά Η δύναμη της σάρκας), είναι ολέθριο, το bad timing σε διαλύει, σε εξουθενώνει, σε καθιστά θύτη και θύμα του ίδιου σου του εαυτού, ενώ, όταν η συγκυρία είναι ευνοϊκή, κολυμπάς αμέριμνα στον ωκεανό του χρόνου, γίνεσαι το δευτερόλεπτο που ανοίγεται στην αιωνιότητα, είσαι ο ευνοούμενος της φόνισσας του χρόνου. «Γυναίκα έλασμα και σπείρα» γράφει/ψαλμωδεί/εγκωμιάζει ο Βέλτσος, «πλάσμα εκτάκτων συνθηκών / γυναίκα που αξιώθηκε στην κρίσιμη στιγμή / το Πράγμα ολόκληρο / ανελέητο, καθεαυτό / το Πράγμα απερίγραπτο –/ περνά στο μέλλον// Αυτή αξιώθηκε το Ρήμα / χωρίς καμία αναφορά σε ιδιότητες / χρόνους, φωνές, σχήματα μαύρων φτερών / εγκλίσεις// Ξέχασε δηλαδή οριστικά όλους και όλα / Το σκάνδαλο αξιώθηκε / Τη φύση της, το μπόι, τα βυζιά της / το οργανικό και όχι τη λέξη / το ρυθμικό / στου νευρικού σφυγμού της τον καρπό / το επιληπτικό / της ιερής της νόσου / Συνέλαβε τον εαυτό της / σωσμένη από κίνδυνο εσωτερικό / σχήματος σκελετού προϊστορικού// Η κιβωτός στην πιο ψηλή κορφή / Η δέλτος χωρίς γράμματα επάνω// Σωσμένη / Βάτος η καιόμενη».
3.
Γυναίκα/Γλώσσα. Μπορείς να πεις ότι συνθέτουμε φράσεις, ποιήματα, μυθιστορήματα για να απευθυνθούμε στη γυναίκα. Το μυθιστόρημα είναι μια γυναίκα μεταμφιεσμένη σε πέλαγος λέξεων. Κάθε ποιητική σύνθεση, κάθε μυθιστόρημα, κάθε όπερα, κάθε κινηματογραφικό επίτευγμα είναι ένα κατεπείγον, και ποικίλων διαστάσεων, τηλεγράφημα σε μια γυναίκα, στη γυναίκα που είναι όλες οι γυναίκες. Είναι ψευδής αθλιότητα ότι σε προδίδει η γυναίκα. Η γυναίκα απλώς εγκαταλείπει το κομμάτι του εαυτού σου που εσύ ο ίδιος έχεις προδώσει. «Γυναίκα είναι ο Φλωμπέρ κι η γλώσσα» γράφει ο Βέλτσος. Γυναίκα είναι αυτή που «εισέρχεται ακροποδητί / σε μια από τις τελευταίες σονάτες / του Αράμ Χατσατουριάν». Γυναίκα είναι αυτή που «Ζητά τσιγάρο / Έχει τον τρόπο της να νοσταλγεί». Γυναίκα είναι αυτή που «Ανεβοκατεβαίνει / με τα πάνινα πόδια// και τις παρειές / από διάφανη πορσελάνη», αυτή που «Είναι η προτιμώμενη κούκλα». Ω, ναι, γυναίκα είναι αυτή που ξέρει να μας θυμίζει ότι είδαμε εκείνη την ταινία του Ερίκ Ρομέρ, το Γόνατο της Κλαίρης, διότι είναι «αντεπιστέλλον μέλος μιας ανεκδιήγητης ανυπαρξίας» που ζει «ανάμεσα στα έπιπλα και τους ανάπαιστους» και μ' ένα σκίρτημα της στιγμής δρασκελίζει το περβάζι.
http://radiobookspotting.blogspot.gr/
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη LIFO.
