Όλιβερ Σακς: Η φύση, οι ορμές, η επιστήμη, η νευρολογική καταστροφή

Όλιβερ Σακς: Η φύση, οι ορμές, η επιστήμη, η νευρολογική καταστροφή Facebook Twitter
O Σακς σε νεαρή ηλικία.Φωτ.: Douglas White
0

O ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ Όλιβερ Σακς (1933-2015) είναι πιο λογοτέχνης από πολλούς μεγάλους λογοτέχνες. Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου κοινού τον ανακάλυψε και τον αγάπησε για την καθηλωτική και ταυτόχρονα απελευθερωτική δύναμη της αφήγησής του μέσα από το βιβλίο του Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο, ιστορίες ασθενών που είναι παγιδευμένοι σε νευρολογικές διαταραχές.

Αυτή την αφηγηματική ποιότητα, μαζί με χιούμορ, ευαισθησία και ενσυναίσθηση, ξαναβρίσκουμε τώρα στη συλλογή Κάθε πράγμα στη θέση του, τριάντα τρεις ιστορίες ταξινομημένες σε τρεις μεγάλες θεματικές περιοχές: στο παρελθόν, γιατί όσες επαναστατικές αλλαγές κι αν έχουν γίνει στην ιατρική και στην τεχνολογία, η ανθρώπινη εμπειρία δεν έχει αλλάξει. Το μέρος αυτό τιτλοφορείται «Πρώτες αγάπες». Στην κλινική παρατήρηση, γιατί κάθε άνθρωπος με διαταραχή είναι και μια μοναδική ιστορία. Το μέρος αυτό τιτλοφορείται «Κλινικές ιστορίες». Και στο μέλλον, καθώς η ζωή συνεχίζεται και χωρίς εμάς. Το μέρος αυτό τιτλοφορείται «Η ζωή συνεχίζεται».

Γιατί, όπως γράφει ο Όλιβερ Σακς στην ακροτελεύτια φράση του βιβλίου του, που κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2019, «αντιμέτωπος με τη δική μου επικείμενη αναχώρηση από τον κόσμο, θέλω να πιστεύω πως το ανθρώπινο είδος και ο πλανήτης μας θα επιβιώσουν, πως η ζωή θα συνεχιστεί και πως αυτή δεν θα είναι η “στερνή μας ώρα”». 

Ο μεγάλος νευρολόγος υποστηρίζει ότι βιώνουμε σήμερα κάτι σαν νευρολογική καταστροφή σε γιγαντιαία κλίμακα. Συστατικά αυτής της καταστροφής είναι η απώλεια της ιδιωτικής ζωής και η παραίτηση από τις μεγάλες κατακτήσεις του πολιτισμού μας, όπως η μοναξιά, ο ελεύθερος χρόνος και το δικαίωμα του να είναι κανείς ο εαυτός του, δηλαδή να είναι πραγματικά απορροφημένος από αυτό που κοιτά, είτε είναι ένα έργο τέχνης ή μια επιστημονική θεωρία είτε ένα ηλιοβασίλεμα και το πρόσωπο ενός αγαπημένου. 

Μερικά χρόνια πριν ο Όλιβερ Σακς πεθάνει, του είχε ζητηθεί να πάρει μέρος σε μια δημόσια συζήτηση με θέμα «Πληροφορία και επικοινωνία τον 21ο αιώνα». Ένας από τους συμμετέχοντες στη συνάντηση αυτή, πρωτοπόρος του διαδικτύου, είχε δηλώσει με υπερηφάνεια ότι η κόρη του πλοηγούνταν καθημερινά στο διαδίκτυο επί δώδεκα ώρες, έχοντας έτσι πρόσβαση σε ένα μεγάλο φάσμα πληροφοριών που κανένας από τις προηγούμενες γενιές δεν θα μπορούσε να είχε στη διάθεσή του.

Ο Όλιβερ Σακς τον ρώτησε αν η κόρη του είχε διαβάσει κάποιο μυθιστόρημα της Τζέιν Όστιν. Ο «πρωτοπόρος» απάντησε ότι η κόρη του δεν είχε χρόνο για τέτοια πράγματα. Τότε ο Σακς αναρωτήθηκε, στρεφόμενος στο ακροατήριο, αν αυτό το κορίτσι θα μπορούσε να κατανοήσει ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση και την κοινωνία. Οι πληροφορίες διαφέρουν από τη γνώση, είπε, εκδηλώνοντας την ανησυχία του για το μέλλον αυτού του κοριτσιού που κινδύνευε να μείνει μ’ ένα μυαλό ρηχό και ανίκανο να επικεντρώνεται στην ουσία. Το μισό ακροατήριο χειροκρότησε τον Όλιβερ Σακς. Το άλλο μισό τον αποδοκίμασε. 

ΣΑΚΣ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Οliver Sacks, Κάθε πράγμα στη θέση του – Πρώτες αγάπες και τελευταίες ιστορίες, Μτφρ.: Κώστας Πόταγας, Άννυ Σπυράκου, Εκδόσεις Άγρα, Σελ.: 337

Η ιστορία αυτή, με την οποία κλείνει το βιβλίο και η οποία έχει τίτλο «Η ζωή συνεχίζεται», συμπυκνώνει όλες τις ανησυχίες αλλά και την ελπίδα του Όλιβερ Σακς για το μέλλον. Ο μεγάλος νευρολόγος υποστηρίζει εδώ ότι βιώνουμε σήμερα κάτι σαν νευρολογική καταστροφή σε γιγαντιαία κλίμακα. Συστατικά αυτής της καταστροφής είναι η απώλεια της ιδιωτικής ζωής, λόγω της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και η παραίτηση από τις μεγάλες κατακτήσεις του πολιτισμού μας, όπως η μοναξιά, ο ελεύθερος χρόνος και το δικαίωμα του να είναι κανείς ο εαυτός του, δηλαδή να είναι πραγματικά απορροφημένος από αυτό που κοιτά, είτε είναι ένα έργο τέχνης ή μια επιστημονική θεωρία είτε ένα ηλιοβασίλεμα και το πρόσωπο ενός αγαπημένου.

Υπάρχει όμως και η ελπίδα, που είναι η επιστήμη. Πέρα από τη λογοτεχνία, την τέχνη ή τη μουσική, μόνο η επιστήμη, «συνεπικουρούμενη από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την κοινή λογική, τη διορατικότητα και τη φροντίδα για τους άτυχους και τους φτωχούς, φέρνει κάποια ελπίδα στον αποτελματωμένο κόσμο μας», γράφει ο Σακς.

Για τον Όλιβερ Σακς, η επιστήμη έχει παρελθόν. Τα έξι κείμενα που αποτελούν το πρώτο μέρος του βιβλίου, τις «Πρώτες αγάπες», είναι αφιερωμένα σε παλιούς στοχαστές και επιστήμονες αλλά και στις βιβλιοθήκες, στην ελευθερία που σου δίνουν και στις εκπλήξεις που κρύβουν. Ο Σακς ομολογεί εδώ ότι το διάσημο βιβλίο του Ημικρανία εμπνέεται από ένα παλιό ομότιτλο βιβλίο του Έντουαρντ Λάιβινγκ που είχε κυκλοφορήσει το 1870 και το είχε βρει στο ιστορικό τμήμα της Βιβλιοθήκης της Ιατρικής Σχολής.

Ομολογεί, επίσης, ότι γύρω στα δεκατρία-δεκατέσσερα χρόνια του διάβασε το βιβλίο του Ούγγρου Φρίγκιες Καρίνθι (1887-1938) Ταξίδι γύρω από το κρανίο μου (η περιγραφή της επέμβασης στην οποία υποβλήθηκε ο συγγραφέας για την αφαίρεση όγκου από τον εγκέφαλό του), ένα βιβλίο που τον επηρέασε όταν ήρθε η ώρα να γράψει τις δικές του νευρολογικές ιστορίες.

«Πώς θα ήταν δυνατό να πιστεύω ότι η ιστορία της επιστήμης δεν έχει σχέση με το σήμερα;» αναρωτιέται ο Σακς. Και ομολογεί ότι η επιστήμη προχωρά έξω από το παρελθόν της, αλλά ποτέ δεν του ξεφεύγει, όπως δεν ξεφεύγουμε ποτέ από την παιδική μας ηλικία.

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες «κλινικές ιστορίες» που παρουσιάζει ο Σακς στο δεύτερο μέρος του βιβλίου έχει τίτλο «Ορμές». Είναι η περίπτωση ενός 49χρονου άντρα, του Ουόλτερ, που μετά από μια επέμβαση στον κροταφικό λοβό για την αντιμετώπιση της επιληψίας άλλαξε εντελώς συμπεριφορά και χαρακτήρα. Μία από τις εκδηλώσεις αυτής της αλλαγής ήταν η ακόρεστη σεξουαλική επιθυμία. «Ήθελε να κάνει σεξ όλη την ώρα» είχε πει η γυναίκα του, η οποία έφτασε στα όρια της απόλυτης κόπωσης.

Τώρα ο ήρωας της ιστορίας βρήκε διέξοδο στον αυνανισμό με τη βοήθεια της διαδικτυακής πορνογραφίας. Άρχισε να καταναλώνει πορνογραφικό υλικό για ενηλίκους και, χωρίς να το καταλάβει, πέρασε και στην παιδική πορνογραφία.

Κάποια στιγμή συνέβη το αναπόφευκτο: τον συνέλαβε το FBI για κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας. Στη δίκη που ακολούθησε, ο θεράπων ιατρός του παρουσιάστηκε ως μάρτυρας υπεράσπισης, ενώ διαβάστηκε επιστολή του Όλιβερ Σακς όπου εξηγούσε τις επιπτώσεις της επέμβασης στον εγκέφαλο και κυρίως τα συμπτώματα του συνδρόμου Κλίβερ-Μπουσί, από το οποίο έπασχε ο κατηγορούμενος, ένα σύνδρομο που προκαλεί ακόρεστη βουλιμική και σεξουαλική ορμή. Το δικαστήριο πείστηκε, αλλά καταδίκασε τελικά τον Ουόλτερ, όχι για την κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας αλλά γιατί δεν είχε ενημερώσει νωρίτερα τους γιατρούς του.

Η ζωή, όμως, συνεχίζεται. Κι ένα από τα ωραιότερα κείμενα του βιβλίου του Όλιβερ Σακς έχει τίτλο «Γιατί χρειαζόμαστε τους κήπους». Ο Σακς γράφει ότι «στα σαράντα χρόνια που ασκώ την Ιατρική, έχω βρει μόνο δύο τύπους μη φαρμακευτικής θεραπείας με ζωτική επίδραση στους ασθενείς με χρόνιες νευρολογικές παθήσεις: τη μουσική και τους κήπους». Θεωρεί ότι η επίδραση των χαρακτηριστικών της φύσης στην υγεία δεν είναι μόνο πνευματική και ψυχολογική αλλά και σωματική και νευρολογική. «Σε πολλές περιπτώσεις, οι κήποι και η φύση έχουν αποδειχτεί αποδοτικότεροι από τα φάρμακα».

Τώρα που γράφω αυτό το κείμενο για το βιβλίο του Σακς «ζω» ταυτόχρονα το δικό του κείμενο του για τους κήπους. Από το παράθυρό μου βλέπω τη ροδιά που αρχίζει να παίρνει το χρυσό χρώμα του φθινοπώρου, ενώ πίσω της απλώνεται ακόμα η πράσινη θάλασσα των φιστικόδεντρων. 

Η απόλαυση του βιβλίου δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την πολύ καλή μετάφραση των Κώστα Πόταγα και Άννυς Σπυράκου.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το μυστήριο με τους έφηβους πρόσφυγες στη Σουηδίας που κοιμούνται ακατάπαυστα

Σύνδρομο παραίτησης / Η μεγάλη παραίτηση: Το μυστήριο με τους έφηβους πρόσφυγες στη Σουηδία που κοιμούνται ακατάπαυστα

Οι γιατροί, λένε, ότι για την ώρα γνωρίζουν τρομακτικά λίγα γι’ αυτό το παράξενο σύνδρομο που «χτυπά» κυρίως εφήβους και έχει γίνει ήδη ντοκιμαντέρ στο Netflix με τίτλο «Life overtakes me».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
ζευγάρι άνοια

Ιστορίες ανθρώπων / Ζώντας με άνοια την εποχή του κορωνοϊού

Πώς αλλάζει η καθημερινότητα όταν ο αγαπημένος σου μπαίνει στα μονοπάτια της λήθης; Ο κύριος Νίκος και η κυρία Μαργαρίτα είναι παντρεμένοι 37 χρόνια, αλλά πλέον η ζωή τους εξελίσσεται διαφορετικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Σπίτι από ζάχαρη»: Το δίκτυο των ανθρώπινων σχέσεων στο μυθιστόρημα της Τζένιφερ Ίγκαν

Βιβλίο / Πώς θα ήταν αν μπορούσαμε να βιώσουμε ξανά όσα ζήσαμε στο παρελθόν;

Το «Σπίτι από ζάχαρη» είναι ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας που διερευνά τους κινδύνους της ψηφιακής εποχής, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την αξία της μνήμης και της σύνδεσης.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Θανάσης Βαλτινός: Η νουβέλα «Η Κάθοδος των Εννιά» του διακεκριμένου συγγραφέα

Οθόνες / «Η Κάθοδος των Εννιά»: Η διάσημη νουβέλα του Θανάση Βαλτινού

Πεθαίνει σαν σήμερα ο διακεκριμένος Έλληνας συγγραφέας. Αυτή είναι η ιστορία ενός από τα εμβληματικότερα βιβλία του και η βραβευμένη μεταφορά της στον κινηματογράφο, το 1984, από τον Χρίστο Σιοπαχά.
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ