«ΔΕ ΜΕ ΝΟΙΑΖΕΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ, με νοιάζει η φθορά· αυτή εξευτελίζει τον άνθρωπο. Αυτήν πρέπει να νικήσω...»: αυτή η φράση από τον «Ανήφορο» αποτελεί τη σφραγίδα της σκέψης του Νίκου Καζαντζάκη αλλά και των εκδόσεων Διόπτρα που έχουν αναλάβει να κρατήσουν τον λόγο του κορυφαίου συγγραφέα ζωντανό, ικανό να φτάσει στις άκρες του κόσμου και σε όλες τις γενιές. Ο λόγος του παραμένει, άλλωστε, ολοζώντανος, με μια αλήθεια που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά, ξεσηκώνοντας ακόμα και σήμερα όλες τις γενιές, ακόμα και τους νέους ‒ και σε αυτούς ακριβώς φαίνεται να απευθύνεται η νέα, μοντέρνα προσέγγιση του έργου από τη Διόπτρα. Γιατί από τη στιγμή που οι υπεύθυνοι των εκδόσεων ανέλαβαν τη διαχείριση του αρχείου του, παίρνοντας τη σκυτάλη από τη Νίκη Σταύρου, έσκυψαν πάνω από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη με αγάπη και σεβασμό, θέτοντας ταυτόχρονα το μεγαλύτερο στοίχημα, που είναι να φτάσει ο συγγραφέας σε κάθε μεριά του πλανήτη όπου μιλάνε ελληνικά ‒και όχι μόνο, αφού το έργο του έχει μεταφραστεί‒, να μπει σε κάθε σπίτι και να εμπνεύσει ανθρώπους κάθε ηλικίας. Αυτός είναι προφανώς και ο στόχος του νέου σχεδιασμού με τα καινοτόμα, λιτά εξώφυλλα και τη νέα γραμματοσειρά, αφιερωμένη αποκλειστικά στον ίδιο τον Νίκο Καζαντζάκη. Όσον αφορά τα εξώφυλλα, μάλιστα, αξιοσημείωτα είναι τα σύμβολα που φέρουν: είναι εμπνευσμένα από τη Γραμμική Β της μυκηναϊκής Κρήτης και σχεδιασμένα από τον creative director του δημιουργικού γραφείου Karlopoulos & Associates και της LiFO, Γιάννη Καρλόπουλο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γιάννης Καρλόπουλος δεν ασχολήθηκε μόνο με τα μυθιστορήματα, τα ταξιδιωτικά έργα και τις μεταφράσεις αλλά και με τον σχεδιασμό μιας νέας γραμματοσειράς που βλέπουμε για πρώτη φορά και φέρει το όνομα του Νίκου Καζαντζάκη. Έμπνευση γι’ αυτήν έδωσε η συνήθεια του συγγραφέα να γράφει τα πάντα με το χέρι.
«Δεν πρόκειται απλώς για μια νέα προσέγγιση αλλά για μια στρατηγική την οποία υπαγορεύει το ίδιο το έργο του, έναν νέο τρόπο να ανακαλύψει κανείς ξανά τον Καζαντζάκη μέσα από τα δικά του λόγια», σχολιάζει σχετικά ο υπεύθυνος του νέου σχεδιασμού. Το λευκό και κόκκινο στο χρώμα του αίματος και της καρδιάς, του πάθους και του επαναστατικού πνεύματος που χαρακτήριζε το έργο του Νίκου Καζαντζάκη δεσπόζουν στα εξώφυλλα, μαζί με τα χαρακτηριστικά σύμβολα που εμπνέονται από κάθε του έργο. Άλλωστε, το έλεγε και ο ίδιος ο Καζαντζάκης στην «Ασκητική»: «Θα βρεις, λοιπόν, αναγνώστη, στις σελίδες ετούτες την κόκκινη γραμμή, καμωμένη από στάλες αίμα μου, που σημαδεύει την πορεία μου ανάμεσα στους ανθρώπους, στα πάθη και στις ιδέες». Όπως τονίζει ο Γιάννης Καρλόπουλος, με γνώμονα αυτό το απόσπασμα, «ξεκίνησε αυτή η σχεδιαστική προσέγγιση και με μια γραμμή εκφράσαμε αυτό ακριβώς, την πορεία του ανάμεσα σε όλα του τα δίπολα: ζωή-θάνατος, ύλη-πνεύμα κ.λπ. Επιπλέον, το κόκκινο της καρμίνας είναι το κλασικότερο χρώμα της τυπογραφίας αλλά και των ίδιων των εκδόσεων από τα χρόνια του Γουτεμβέργιου», τονίζει. Κατά τον ίδιο, δεν πρόκειται για έναν απλό επανασχεδιασμό αλλά για μια στρατηγική, ένα όραμα και για την επανασύσταση ενός ολόκληρου κόσμου.
Εξού, λοιπόν, και η ανασχεδίαση είναι τρόπος επαναπρόσληψης ενός συγγραφικού έργου, που στην περίπτωση του διεθνούς και εννιά φορές υποψηφίου για Νόμπελ Νίκου Καζαντζάκη έχει άλλη βαρύτητα. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να μη ρωτήσουμε τον εκδότη Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο πώς φέρνει, τελικά, κανείς τον Καζαντζάκη στον εικοστό πρώτο αιώνα και στους σημερινούς αναγνώστες: «Ο Καζαντζάκης είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας συγγραφέας και σίγουρα ένας από τους μεγαλύτερους κλασικούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα. Συνεπώς, όταν αναλάβαμε το έργο του, σταθήκαμε με δέος απέναντί του και αναρωτηθήκαμε πώς μπορούμε να δώσουμε αυτήν τη γραφή στους νέους αναγνώστες με τρόπο οικείο για την εποχή τους, αλλά και πώς θα αναδείξουμε το έργο του, που αναμετρήθηκε με όλες τις μεγάλες αγωνίες και τα ερωτήματα της ύπαρξης» μας απαντά, θέτοντας το πλέον χαρακτηριστικό και ουσιαστικό ερώτημα: «Στο πνεύμα της ολικής αναθεώρησης του έργου του, πρωταρχικός μας στόχος μας ήταν ο σημερινός αναγνώστης να αισθανθεί οικεία. Καταρχάς, ακολουθήσαμε την επιμέλεια του Κάσδαγλη, εκείνη που ο ίδιος είχε αποδεχθεί. Δημιουργήσαμε τη δική του μοναδική γραμματοσειρά, φτιάξαμε γλωσσάρι σε κάθε σελίδα στην οποία βρίσκονται λέξεις που έπλασε ο συγγραφέας και ίσως θα δυσκόλευαν τους νέους αναγνώστες. Όμως με ποιους όρους απεικονίζεις την ένταση μιας σκέψης που σε αναγκάζει διαρκώς να αναστοχάζεσαι ποιοι είμαστε και πού πάμε; Ήταν μία από τις κορυφαίες δοκιμασίες η δημιουργία των εξωφύλλων, κάναμε άνω κάτω τον κόσμο, μέχρι που συναντηθήκαμε με τον Γιάννη Καρλόπουλο, έναν εξαίρετο και βραβευμένο καλλιτέχνη, ο οποίος μοιράστηκε μαζί μας, κι εμείς μαζί του, το πάθος μας για τον μεγάλο Κρητικό».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γιάννης Καρλόπουλος δεν ασχολήθηκε μόνο με τα μυθιστορήματα, τα ταξιδιωτικά έργα και τις μεταφράσεις αλλά και με τον σχεδιασμό μιας νέας γραμματοσειράς που βλέπουμε για πρώτη φορά και φέρει το όνομα του Νίκου Καζαντζάκη. Έμπνευση γι’ αυτήν έδωσε η συνήθεια του συγγραφέα να γράφει τα πάντα με το χέρι. Μεγάλη πρόκληση ήταν επίσης για τον υπεύθυνο σχεδιασμού το «στυλιζάρισμα της υπογραφής αλλά και μια μεγάλη ανάγκη να προχωρήσω προς έναν τέτοιο δρόμο, αντιστικτικά προς το λογότυπο της Διόπτρας, θεωρώντας ότι “εκσυγχρονίζοντας” τη με πένα γραμμένη υπογραφή του, θα γεφυρωνόταν η απόσταση με την οπτική των graffiti, υποδηλώνοντας έτσι τη διαχρονική ανάγκη των ανθρώπων να σημαδεύουν –δηλαδή να υπογράφουν– τα έργα τους. Επίσης, είναι και ένα πρώτης τάξεως οπτικό εργαλείο, εύκολα μεταβλητό, και βάση για ένα, τρόπον τινά, διεθνές branding», σημειώνει ‒ το τελευταίο προφανώς το έχουν αναλάβει οι εκδόσεις Διόπτρα, (επανα)συστήνοντας τον Νίκο Καζαντζάκη του εικοστού πρώτου αιώνα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τα νέα, σχεδιασμένα από τον Γιάννη Καρλόπουλο βιβλία (μυθιστορήματα, ταξιδιωτικά δοκίμια, μεταφράσεις) αναμένεται να κυκλοφορήσουν σε νέους τόμους, ενώ το μοναδικό ανέκδοτο έργο του, ο «Ανήφορος», που κυκλοφόρησε στις 26 Οκτωβρίου, έχει γίνει ήδη μπεστ σέλερ. «Το να αντικρίζουμε τις λίστες των ευπώλητων στις κυριακάτικες εφημερίδες και να βλέπουμε καρφωμένο στην πρώτη θέση τον Νίκο Καζαντζάκη εξήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του μας γεμίζει όλους με συγκίνηση αλλά και ικανοποίηση, ότι ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες», σχολιάζει σχετικά ο εκδότης Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος. «Ήμουν απόλυτα σίγουρος ότι θα καταφέρναμε να ξεκινήσουμε πολύ δυνατά και τώρα περνάμε στην επόμενη φάση: στην καθολική επικοινωνία όλου του έργου του με τις νέες εκδόσεις που σταδιακά θα κυκλοφορούν».
Τον Νοέμβριο κυκλοφόρησαν ο «Καπετάν Μιχάλης», ο «Φτωχούλης του Θεού», οι «Αδερφοφάδες» και ο «Βραχόκηπος». Έπονται τον Φεβρουάριο του 2023 η «Ασκητική», τo «Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», o «Tελευταίος Πειρασμός» και η «Αναφορά στον Γκρέκο», ολοκληρώνοντας τον πρώτο κύκλο των νέων εκδόσεων. Θα ακολουθήσουν τον Απρίλιο οι επανεκδόσεις των παιδικών του έργων. Όμως βασική συνιστώσα της προσέγγισης των ανθρώπων της Διόπτρας θα είναι η έκδοση graphic novels με θέμα τα μεγαλύτερα έργα του παγκόσμιου Έλληνα. Το «Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» θα το επανασυστήσει ο Soloup και τον «Καπετάν Μιχάλη» ο Pan Ρan, με τη συμβολή του Γιώργου Γούση στην επιμέλεια. Αμφότερα θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2023. Επιπλέον, το 2024 θα παρουσιάσουμε τη νέα αισθητική των ταξιδιωτικών του έργων που αποτελούν βασική συνιστώσα της σκέψης και της γραφής του.
Τέλος, σχεδιάζονται εκπαιδευτικά προγράμματα ώστε οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία να έχουν τα εργαλεία για να γνωρίσουν στα παιδιά τον λόγο του Καζαντζάκη «με βατό και σύγχρονο τρόπο», μας εξηγεί ο εκδότης της Διόπτρας, ξεδιπλώνοντας τους κεντρικούς σταθμούς του συνολικότερου προγραμματισμού. Όσο για το όραμά τους, εκτός από το γεγονός ότι παρουσίασαν «με συγκίνηση, σεβασμό και αίσθημα ευθύνης», όπως λέει χαρακτηριστικά, στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τον «Ανήφορο» εβδομήντα έξι χρόνια μετά τη συγγραφή του, θέλουν να μπορέσει «αυτό το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός να αποτελέσει, μαζί με τις επανεκδόσεις των άλλων βιβλίων του, εφαλτήριο για μια ουσιαστική διείσδυση του έργου του στις νεότερες γενιές αλλά και σε όσους δεν τον έχουν διαβάσει. Να πάψει να είναι το ένοχο μυστικό μας, ότι δηλαδή θα θέλαμε να τον είχαμε διαβάσει, αλλά δεν τολμήσαμε. Γιατί ο Νίκος Καζαντζάκης μιλάει στην καρδιά και στον νου μας και σήμερα και για πάντα».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
