Η Αυτοκρατορία του Βαμβακιού

Η Αυτοκρατορία του Βαμβακιού Facebook Twitter
Συγκομιδή βαμβακιού στην Ινδία. Φωτό: Andrew Woodley / Getty Images/ Ideal Image
0

O SVEN BECKERT, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, είχε γράψει το 2014 ένα από τα πολυβραβευμένα βιβλία ιστορίας της προηγούμενης δεκαετίας, το οποίο έχει μεταφραστεί πλέον και στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης και κυκλοφορεί σε μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή έκδοση με 109 εικόνες και 7 χάρτες, με ένα εξώφυλλο που παραπέμπει στο κεντρικό θέμα του βιβλίου, το βαμβάκι.

Ο Beckert αντλεί έμπνευση από δυο μείζονα ζητήματα που απασχόλησαν την ιστορική έρευνα την προηγούμενη δεκαετία, την ιστορία του καπιταλισμού και την παγκόσμια ιστορία. Ο συγγραφέας το κάνει με εξαιρετικό τρόπο, τοποθετώντας το βαμβάκι ως συνδετικό κρίκο μεταξύ των δύο αυτών μεγάλων θεματικών και πετυχαίνοντας μια μεγάλη ιστορική αφήγηση, καλύπτοντας τρεις αιώνες.

Ο Beckert χρησιμοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο το βαμβάκι ως το σημείο έναρξης της νέας παγκόσμιας ιστορίας, σημαίνοντας την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, της εγκαθίδρυσης του βιομηχανικού αλλά και του πολεμικού καπιταλισμού, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο, συχνά βίαια και εις βάρος των ντόπιων πληθυσμών.

Ο συγγραφέας εξετάζει πώς μια αγροτική παραγωγή που είχε τα χαρακτηριστικά της οικοτεχνίας του βαμβακιού μετετράπη στο κέντρο της βιομηχανικής παραγωγής του παγκόσμιου καπιταλισμού και κατέστη ο μοχλός εξέλιξης της παγκόσμιας ιστορίας.

Το σκλαβοπάζαρο, το ένοπλο εμπόριο, οι βίαιες μετακινήσεις ντόπιων πληθυσμών, έδωσαν τη βάση για τη μετατροπή του βαμβακιού σε ένα αμιγώς βιομηχανικό προϊόν για την παραγωγή υφάσματος που μαζί με το καφέ και τη ζάχαρη αποτέλεσαν την πρόδρομη φάση της καπιταλιστικής εκβιομηχάνισης. Ακριβώς αυτή η εκβιομηχάνιση επέτρεψε στην Ευρώπη να κατακτήσει την παγκόσμια κυριαρχία τον δέκατο ένατο αιώνα. Για να γίνει κατανοητή η επίδραση του βαμβακιού στην παγκόσμια οικονομία της εποχής, μπορούμε να πούμε ότι το προϊόν με την ανάλογη επίδραση στην παγκόσμια οικονομία και στις διεθνείς εξελίξεις του εικοστού αιώνα ήταν το πετρέλαιο.

ΒΑΜΒΑΚΙ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Sven Beckert, Η αυτοκρατορία του βαμβακιού, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Όλη αυτή την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη του βιομηχανικού καπιταλισμού που μετατρέπεται σε πολιτική κυριαρχία ο Beckert την παρουσιάζει με έναν συναρπαστικό τρόπο που συνδυάζει τις κλασικές μεθόδους της αγγλοσαξονικής ιστοριογραφικής σχολής με συναρπαστικές ιστορίες που παρεμβαίνουν στην κεντρική αφήγηση και την κάνουν εντυπωσιακή.

Ο Beckert χρησιμοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο το βαμβάκι ως το σημείο έναρξης της νέας παγκόσμιας ιστορίας, σημαίνοντας την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, της εγκαθίδρυσης του βιομηχανικού αλλά και του πολεμικού καπιταλισμού, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο, συχνά βίαια και εις βάρος των ντόπιων πληθυσμών. Περιγράφει με πληρότητα το τεράστιο βήμα προς τη νεωτερική εποχή με όλες τις παράπλευρες απώλειες και συνέπειες που αυτό επέφερε.

Ο συγγραφέας κάνει κατανοητό ότι η Βιομηχανική Επανάσταση αφορά κυρίως την επεξεργασία του βαμβακιού. Γιατί όμως το βαμβάκι κατέστη τόσο σημαντικό για τη Βιομηχανική Επανάσταση και γιατί αυτή η επανάσταση συνέβη στην Ευρώπη; Επειδή οι Ευρωπαίοι είχαν δημιουργήσει εμπορικά δίκτυα πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση και η ύπαρξη αυτών αποτέλεσε προϋπόθεσή της.

Οι Ευρωπαίοι εισήγαγαν από την Ασία και την Ινδία την τεχνολογία βαφής υφασμάτων. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν οι βαμβακοφυτείες στην Αμερική και ξεκίνησε η μεταφορά σκλάβων από την Αφρική για να εργαστούν εκεί.

Beckert Facebook Twitter
Ο Beckert κάνει κατανοητό ότι η Βιομηχανική Επανάσταση αφορά κυρίως την επεξεργασία του βαμβακιού.

Ο συγγραφέας επισημαίνει ότι μέσω του βαμβακιού και του πολεμικού καπιταλισμού οδηγηθήκαμε σε έναν ριζικό ανασχηματισμό της οικονομικής οργάνωσης, ο οποίος επιτεύχθηκε ύστερα από βίαιη καταστολή των αντιδράσεων που αναδύθηκαν. Ένα δεύτερο στοιχείο που αναδεικνύει με την έρευνά του ο συγγραφέας είναι ότι ο καπιταλισμός είναι αφύσικος. Μπορεί να εδραιώθηκε με βία, αλλά δεν είναι δογματικός, συνεχώς μεταμορφώνεται και προσαρμόζεται.

Ο πολεμικός, προβιομηχανικός καπιταλισμός μικρή σχέση έχει με τον μεταπολεμικό καπιταλισμό της ευμάρειας. Επίσης, ο καπιταλισμός είναι συνδεδεμένος με τη μισθωτή εργασία, αλλά υπήρχαν κι άλλες μορφές απασχόλησης, όπως η δουλεία. Εκεί ακριβώς βρίσκεται και μία από τις αρετές του βιβλίου, αφού ασχολείται και με εκείνες τις πλευρές που συχνά βρίσκονταν στη σκιά τέτοιων εμβληματικών έργων Ιστορίας.

Επιθετικός καπιταλισμός, βιομηχανικός καπιταλισμός, αναγκαστική εργασία αλλά και δουλεία, Βιομηχανική Επανάσταση, πολιτικός και οικονομικός μετασχηματισμός, η παγκόσμια ιστορία τριών αιώνων, από τον δέκατο έβδομο έως τον εικοστό, είναι εδώ με έναν θαυμαστό τρόπο, μέσα από μια τεράστια σύνθεση που υπενθυμίζει τη μαγεία της ιστορικής αφήγησης.

Μια αφήγηση που ισορροπεί μεταξύ της ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης και της συναρπαστικής εξιστόρησης, συνδυάζοντας την οικονομική ιστορία, την ιστορία των ανθρώπων και την παγκόσμια ιστορία. Και μολονότι σίγουρα δεν πρόκειται για ένα βιβλίο παραλίας, σίγουρα είναι ένα από τα εμβληματικότερα βιβλία ιστορίας της τελευταίας δεκαετίας που επαναφέρουν τη μακρά ιστορική αφήγηση, βρίσκοντας τα νήματα που συνδέουν τα διαφορικά πεδία συγκρότησής της.

Πρέπει να γίνει και μια ειδική μνεία στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης που το τελευταίο διάστημα κυκλοφορούν τέτοιες εκδόσεις με μεγάλη φροντίδα και επιμέλεια, κάτι που στο παρελθόν θα φάνταζε ίσως αδύνατο, με τόσες εικόνες και χάρτες που κάνουν την ανάγνωση μια ξεχωριστή εμπειρία.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

CHECK ΚΥΡΙΑΚΗ Η Φερνάντα Μελτσόρ, ένα βιβλίο ωμής βίας που προκαλεί ενθουσιώδεις αντιδράσεις σε όλη την υφήλιο και ένα μεθύσι στην Αθήνα

Βιβλίο / Φερνάντα Μελτσόρ: Η συγγραφέας του συγκλονιστικού βιβλίου «Η Εποχή των Τυφώνων» μιλά στη LiFO

Μία από τις σπουδαιότερες φωνές της νέας λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας (και υποψήφια για Μπούκερ 2022) σε μια συζήτηση κάτω από την Ακρόπολη για τη βία στο Μεξικό, τις γυναικοκτονίες (χωρίς τιμωρία) και τον φόβο του διαφορετικού σε μια πουριτανική κοινωνία ακραίας φτώχειας και διαφθοράς.
M. HULOT
Η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως καταγράφηκε στις πρώτες αρχαίες πηγές

Σαν Σήμερα / Η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως καταγράφηκε στις πρώτες αρχαίες πηγές

Οι Ήρκος και Στάντης Aποστολίδης συγκέντρωσαν και μετέφρασαν 350 αποσπάσματα, από 42 αρχαίους ιστορικούς που μιλούν για τον Μέγα Αλέξανδρο που πέθανε σαν σήμερα, το 323 π.Χ.
ΕΥΗ ΜΑΛΛΙΑΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ