Πόθος και Πάθος. Ο ερωτικός πόθος άλλοτε ωθεί τη δημιουργικότητα, το πάθος για την ανακάλυψη νέων μορφών, νέων τρόπων, νέων συμπεριφορών, και άλλοτε γίνεται τροχοπέδη, κατατρώγει και ταλανίζει τον αποφασισμένο να δημιουργήσει. Ενίοτε η ορμή του έρωτα γίνεται οργή για όσα δεινά δεσπόζουν στην ανθρωπότητα, στην κοινωνία, σε ωθεί να κάνεις πολλά για να τα υπερβείς. Άλλες φορές, όμως, αυτή η ορμή σε εκτροχιάζει, σε οδηγεί σε πλάνες, ακόμα και σε μια αυτοκαταστροφική περιδίνηση. Ο άνθρωπος πότε μοιάζει να είναι έρμαιο και άθυρμα του θυμικού, ενός αρχέγονου ανορθολογισμού, μιας ανεξέλεγκτης δύναμης που έρχεται από άγνωστες επικράτειες, και άλλοτε το συγκροτημένο και συγκρατημένο ον που δαμάζει το ανήμερο ένστικτο, που αναλαμβάνει τα ηνία του οχήματος της εξέλιξης και της προόδου. Η τέχνη συγκρούεται με την επιστήμη ή τη διακονεί; Ο επιστήμονας είναι στους αντίποδες του καλλιτέχνη ή συνοδοιπορούν αμφότεροι με στόχο μια ζωή πλήρη εν τέλει; Κι ακόμα, ο έρωτας και η αγάπη μπορούν να συνυπάρξουν ή η δεύτερη είναι η αναπόδραστη κατήφεια του πρώτου; Αυτά τα θέματα απασχόλησαν πολύ τον Τόμας Μαν όταν έγραφε το ανυπέρβλητο Μαγικό Βουνό, όπου η διαμάχη του ρομαντικού Νάφτα με τον ορθολογιστή Σετεμπρίνι προοιωνίζεται τις σφοδρότερες, και άλυτες έως τώρα, συγκρούσεις που γνώρισε ο 20ός αιώνας. Ο Βασίλειος Δρόλιας (Αθήνα, 1969) επαναφέρει, με το μυθιστόρημα Nyos - Η τελετή της αθωότητας (εκδ. Κέδρος), μια συζήτηση που απασχολεί την ανθρωπότητα εντονότατα, από την εποχή του Όσβαλντ Σπένγκλερ έως τις εκρήξεις του Μάη του '68, και ακόμα πιο έντονα σήμερα, την εποχή της άκρατης και άκριτης επέλασης των νέων τεχνολογιών.

 

2.

Δίπολα. Ο Δρόλιας δομεί διαλεκτικά το μυθιστόρημά του. Δέκα κεφάλαια, από τρία μέρη το καθένα, όπου στο πρώτο μέρος έχουμε τη θέση, στο δεύτερο την αντίθεση, στο τρίτο τη σύνθεση. Σε κάθε πρώτο μέρος, ο αφηγητής, ο Ρότζερ Μπέικον αφηγείται την ιστορία της έλευσής του στο Καμερούν, την καθημερινότητά του εκεί, τις έρευνές του, το παρελθόν του, τις σκέψεις του. Σε κάθε δεύτερο μέρος, η αφήγηση συνεχίζεται με τη μορφή επιστολών προς την ερωμένη του, την εικαστικό Τζέσικα Σλόαν – πρόκειται για επιστολές γεμάτες πάθος αλλά και αναποφασιστικότητα. Σε κάθε τρίτο μέρος, και σε τρίτο ενικό πρόσωπο τώρα, παρακολουθούμε τη ζωή της Τζέσικα στο Λονδίνο, την εκτύλιξη της δημιουργικότητάς της, το πώς αντιμετωπίζει την απουσία του εραστή της και την παρουσία του συζύγου της και του γιου της. Ακριβώς μέσα από τούτη την τριτοπρόσωπη αφήγηση ο Δρόλιας επιχειρεί, και καταφέρνει λαμπρά, να συνθέσει τις αντιθέσεις και να προτείνει διόδους υπέρβασης των αντινομιών, μια σύζευξη τελικά των διπόλων. Τα οποία δίπολα εμφανίζονται από τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος και απλώνονται έως τις τελευταίες: συγκλίνον/αποκλίνον (σ. 5), Τζέσικα/Άννα (σ. 6), απόγνωση/διέξοδος (σ. 7), ατάκτως ερριμμένα σκουπίδια/επιλεγμένες ψηφίδες (σ. 25), στατικό/κινούμενο (σ. 26), επαρχία/μητρόπολις (σ. 29), επιστήμων/καλλιτέχνης (σ. 35), και πάει λέγοντας, έως χάος/μέθοδος (σ. 120), χέρι γραφιά/χέρι σκληρά εργαζόμενου (σ. 161), λογική/τρέλα, ομοιότητα/διαφορά (σ. 206), οργάνωση/χάος (σ. 212). Μέσα από τις συγκρούσεις, ή έστω τις ταλαντεύσεις αυτές, μέσα από τον παθιασμένο έρωτα του Ρότζερ για την Τζέσικα, μέσα από την ανάγκη του βιολόγου να συμβάλει στην επίλυση μεγάλων προβλημάτων που φθείρουν τον πλανήτη, όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου, μέσα από τη συνειδησιακή του σύγκρουση που τον φέρνει αντιμέτωπο με τις αδυσώπητες πραγματικότητες του αγρίως καλπάζοντος άναρχου μετακαπιταλισμού και με τη συνωμοσιολογία που θέλει τα πάντα να τα ελέγχουν οι εταιρείες, όπως η μυθιστορηματική Γκλόμπαλ Μπαϊνόμικς, αλλά και μέσα από την επιμονή της Τζέσικα να δημιουργεί, να στοχάζεται για το νόημα της τέχνης, να επινοεί νέες μορφές που μπορούν να εκφράσουν από τη μια το χάος και τη διάλυση των κοινωνικών σχέσεων και από την άλλη την αρμονία και την άρση της διάλυσης αυτής, ο Δρόλιας θίγει τα κεντρικά θέματα της εποχής μας και μας καλεί να τα σκεφτούμε και να τα συζητήσουμε ξανά και ξανά.

 

3.

Τέρψη. Φυσικά, πρόκειται για μυθιστόρημα, για λογοτεχνία, και όχι για δοκίμιο ή κοινωνιολογικό πόνημα. Ο Δρόλιας, μάστορας της αφήγησης, με την τριπλή δομή κάθε κεφαλαίου μάς παρασύρει στην πλοκή και στην απόλαυση του κειμένου. Ο προσεκτικός αναγνώστης, και δεν φαντάζομαι άλλον να πιάνει στα χέρια του το Nyos - Η τελετή της αθωότητας (που είναι και τελετή αλλά και τελευτή της αθωότητας), θα εντοπίσει την αγάπη του συγγραφέα για τα μεγαμυθιστορήματα (και μεταμυθιστορήματα) Ουράνιο τόξο της βαρύτητας του Τόμας Πίντσον και Υπόγειος Κόσμος του Ντον ΝτεΛίλο, για την ποίηση του Τ. Σ. Έλιοτ.

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO