Όταν κυκλοφόρησαν τα άπαντα του Τσάρλι Τσάπλιν για πρώτη φορά σε DVD, μου έτυχε ένα μοναδικό δώρο: να ταξιδέψω ως την κατοικία του μεγάλου Βρετανού δημιουργού και να συναντήσω την οικογένειά του! Όταν ο Τσάπλιν άκουσε τα νέα της ανάκλησης της αμερικανικής βίζας του, εν πλω προς την Ευρώπη, όπου μετέβαινε για να προωθήσει τα Φώτα της Ράμπας, αποφάσισε να ψάξει νέο τόπο διαμονής. Ο αδελφός του, ο Σίντνεϊ, του πρότεινε ένα υπέροχο σημείο στην Ελβετία, ο Τσάρλι το ερωτεύτηκε αμέσως και πριν ακόμα φέρει την οικογένειά του από τη Σάντα Μόνικα ξεκίνησε την ανακαίνιση του ήδη υπάρχοντος οικήματος.
Το Manoir de Ban χτίστηκε το 1840 και ο Τσάπλιν διατήρησε τις βασικές νεοκλασικές του γραμμές, και φυσικά τον περιβάλλοντα χώρο, που κόβει την ανάσα. Μόλις έφτασα στο Βεβέ, έξω από τη Γενεύη, θυμήθηκα αμέσως τη μακάβρια ιστορία από τον Μάρτιο του 1978, όταν δύο τύποι μιμήθηκαν τα ανδραγαθήματα Ιταλών εκβιαστών και έκλεψαν το φέρετρο του Τσάπλιν με το λείψανό του, ζητώντας λύτρα από τη χήρα του, την Ούνα. Εκείνη αρνιόταν πεισματικά να τους δώσει έστω και μέρος του ποσού, υποστηρίζοντας πως ο «Σαρλό» θα έβρισκε το θέμα τελείως γελοίο και θα απέρριπτε το αίτημα.
Οι εναλλαγές των κοστουμιών και η ευρηματικότητα των δημιουργών κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον και την προσοχή του κοινού, καθώς ακόμα και ένα απλό βλεφάρισμα θεωρείται σπατάλη εικόνας και εμπειρίας.
Στον λόφο του χωριού Κορσιέ δέσποζε το οικόπεδο της οικογένειας, μεγαλοπρεπές και απροσποίητο: μεγάλη έκταση, σοφά περιστοιχισμένη από πράσινο και δέντρα, με τη λίμνη πιάτο και θέα στις Άλπεις από την πίσω πλευρά. Σε αυτόν τον μαγικό τόπο ο «Αλήτης» ημέρεψε, έζησε τα πιο ευτυχισμένα (25) χρόνια της ζωής του, έκανε κι άλλα παιδιά με την αγαπημένη του και ανέμελες βόλτες στο κοντινό χωριουδάκι, δουλεύοντας ασταμάτητα πάνω στη μουσική των βωβών ταινιών του, όταν δεν διόρθωνε τεχνικές ατέλειες των υπολοίπων. Μετά την τελευταία του, την Κόμισσα του Χονγκ Κονγκ, σχεδίαζε το κύκνειο άσμα του, τη μοναδική ταινία του που θα άγγιζε το φανταστικό. Λεγόταν The Freak και είχε ως ηρωίδα μια κοπέλα που έβγαζε από θαύμα φτερά στους ώμους. Τρεις ήταν οι λόγοι που εμπόδισαν την υλοποίηση του φιλμ. Τα χρήματα, η κακή υγεία του Τσάπλιν και η ξαφνική απόφαση της πρωταγωνίστριας να το σκάσει από το σπίτι, και από το πρότζεκτ!
Η σταρ του Freak επρόκειτο να είναι η Βικτόρια Τσάπλιν, το τέταρτο από τα 8 παιδιά του, η οποία είχε παίξει ως έφηβη έναν μικρό ρόλο σε ταινία του και πρόβαρε εντατικά τον πρώτο πρωταγωνιστικό της ρόλο – μάλιστα, υπάρχουν φωτογραφίες και κάποια πλάνα στο επίσημο αρχείο του estate. Όταν όμως η Βικτόρια γνώρισε τον Γάλλο περφόρμερ Ζαν Μπατίστ Τιερέ, ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος, οι αντιδράσεις της οικογένειας κάθετα αρνητικές και η απόφαση να κλεφτούν μονόδρομος. Ως έναν βαθμό, η ιστορία επαναλαμβανόταν, καθώς ο Τσάρλι Τσάπλιν γνώρισε την Ούνα όταν αυτός ήταν 54 ετών και εκείνη μόλις 18. Ο πατέρας της, ο διακεκριμένος πολυβραβευμένος θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ο'Νιλ εξέφρασε δημόσια τις σοβαρότατες αντιρρήσεις του, δεν ευλόγησε ποτέ την ένωση και κατηγόρησε τη μητέρα της Ούνα πως εξώθησε την κόρη τους στην ελαφριά κοσμική ζωή προς άγραν διάσημου συζύγου, αρνούμενος να την ξαναδεί.
Αφού εμφανίστηκε στους Κλόουν του Φεντερίκο Φελίνι το 1970, μαζί με τον Τιερέ, η Βικτόρια σχημάτισε ένα ιδιότυπο τσίρκο μαζί του, το Cirque Bonjour. Έγιναν αμέσως δεκτοί στο περίβλεπτο Φεστιβάλ της Αβινιόν και ο θίασός τους λίγο αργότερα μετονομάστηκε σε Cirque Imaginaire – το 1990 βαφτίστηκε οριστικά Cirque Invisible. Τα δυο παιδιά τους έγιναν κι αυτά περφόρμερ και το ζευγάρι δεν σταμάτησε να κάνει περιοδείες και να παρουσιάζει στο κοινό ένα πνευματώδες, ανθρώπινο θέαμα, με εκπλήξεις και πρωτότυπα συστατικά, που έχει επαινεθεί από τους κριτικούς, όχι απαραίτητα φιλικούς σε τέτοιου είδους shows.
Τα παιδιά που ξεχύθηκαν από την πύλη και υποδέχτηκαν τους δημοσιογράφους εκείνο το απόγευμα της παρουσίασης των DVD, από την Τζεραλντίν, την πρεσβύτερη και διασημότερη όλων, μούσα του Κάρλος Σάουρα και ηθοποιό που συνδέθηκε με τα ατίθασα '60s, μέχρι τον βενιαμίν Κρίστοφερ Τζέιμς, μαζί με πολλά από τα δικά τους παιδιά, μας ξενάγησαν στους άψογα, λιτά, αλά παλαιά διακοσμημένους εσωτερικούς χώρους που απέπνεαν αριστοκρατικότητα και αρμονία και μας επέτρεψαν να φωτογραφηθούμε στην πρασιά όπου κάποτε έπαιζαν, με τον πατέρα τους να παιδιαρίζει για να τα κάνει να γελάσουν, περιχαρής, σε στιγμιότυπα που ευτυχώς έχουν απαθανατιστεί σε σύντομα, έγχρωμα home videos.
Εκεί ο Τσάπλιν υποδεχόταν καλλιτέχνες, επιστήμονες και ηγέτες απ' όλον τον κόσμο, σε ένα απέριττα κομψό ησυχαστήριο, λίγο πριν από την οριστική επανεκτίμηση της απροσμέτρητης συνεισφοράς του στο σινεμά από εκείνους που κάποτε τον έδιωξαν με περισσή αχαριστία – το τιμητικό Όσκαρ του 1972 και το Όσκαρ Μουσικής την επόμενη χρονιά ήταν το λιγότερο που μπορούσαν να του προσφέρουν. Η υπέροχη αυτή έπαυλη έχει πλέον περάσει στη διαχείριση ενός οργανισμού που το διαμόρφωσε στο Μουσείο Τσάπλιν, οι επισκέπτες του οποίου έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τη διαδρομή και τα επιτεύγματά του, ωστόσο η μορφή του εσωτερικού χώρου άλλαξε διά παντός. Πρόλαβα να το δω όπως ήταν. Η Βικτόρια δεν ήταν παρούσα, προφανώς γιατί δεν επιθυμούσε να σχετίζεται με τα της οικογένειας.
Το Αόρατο Τσίρκο της, πάντα με συμπαραστάτη τον Ζαν Μπατίστ, έρχεται στην Ελλάδα για δύο παραστάσεις στο Sani Festival, την Παρασκευή 26 και το Σάββατο 27 Ιουλίου, στον λόφο. Η απόλυτη ανοησία του Tιερέ, με την ακανόνιστη κόμη, το διαπεραστικό χαμόγελο και τα σουρεαλιστικά κόλπα μαγείας, συναντιέται δημιουργικά και αντιφατικά με την ντελικάτη παρουσία της Τσάπλιν και τις περίτεχνες μεταμορφώσεις της επί σκηνής. Λένε πως η παράσταση αυτή οδηγείται κάθε λεπτό σε μια νέα κορύφωση. Οι εναλλαγές των κοστουμιών και η ευρηματικότητα των δημιουργών κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον και την προσοχή του κοινού, καθώς ακόμα και ένα απλό βλεφάρισμα θεωρείται σπατάλη εικόνας και εμπειρίας.
Πολλά χρόνια μετά θα έχω την ευκαιρία να δω και να γνωρίσω, στο δικό της «γήπεδο», τη Βικτόρια, που αυτονομήθηκε απότομα και νωρίς, την κόρη του ανθρώπου που, 90 χρόνια πριν, μας χάρισε ένα από τα σπουδαιότερα αριστουργήματα του βωβού, το Τσίρκο.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
